TBMM DIŞİLİŞKİLER VE PROTOKOL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TBMM DIŞİLİŞKİLER VE PROTOKOL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR"

Alp Gökay
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 A V R U P A B İİ R L İİ Ğ İİ H U K U K U 1)) AVRUPPA TOPPLLULLUK HUKUKUNU OLLUŞŞTURAN TEEMEELL ANTLLAŞŞMALLAR BİRİNCİ İL HUKUK 1951-Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması 18/3/1951 de Paris'de imzalandı. Tüzel kişiliğe haiz olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kuruldu. 25/7/1952 de yürürlüğe girdi. Üye ülkelerin ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla kömür ve çelik üretiminde ortak düzenlemeler yapılmaktadır Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması 25/3/1957 de imzalandı. Avrupa Atom Enerjisi Kurumu (Euratom) kuruldu Roma-Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması (ATA) 25/03/1957 de imzalandı.avrupa Ekonomik Topluluğu'nu kuran antlaşmadır. Ekonomik büyüme yanında üye ülkelerin parasal ve siyasi birlikleri de amaçlanmaktadır. Malların, sermayenin ve emeğin serbestçe dolaşımı örgütlenmiştir Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması ile maddeler ve bazı kavramlar değiştirildi. Örneğin AET (Avrupa Ekonomik Topluluğu), AT (Avrupa Topluluğu) oldu. AETA (Avrupa Ekonomik Topluluğu Anlaşması) ise ATA (Avrupa Topluluğu Anlaşması oldu yılında 248 maddeden ibaret olan ATA, 1992 ABA (Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması) ile, 300 maddeye ulaştı.sonradan, 1997 Amsterdam Antlaşması ile hem ATA'da hem ABA'da değişiklikler yapıldı. Şu anda, AAETA, AKÇTA ve ATA yürürlüktedir. Ancak pratik Avrupa Hukukunun temel metni, Maastrich ve Amsterdam antlaşmaları ile değiştirilen Roma- Avrupa Topluluğu Antlaşmasıdır Avrupa Toplulukları için Tek Konsey ve Komisyon Oluşturulmasına İlişkin Antlaşma 8/4/1965 de imzalandı. Evvelce, AKÇT, AET, AAET içinde görev yapmakta olan Konsey, Komisyon, Genel Kurul (Avrupa Parlamentosu) ve Avrupa Toplulukları Mahkemesi (ATM), bu sözleşme ile her üç topluluk için birleştirildi ve her üç topluluk için birlikte görev yapmaya başladı.28/2/1986 da imzalandı. 1/7/1987 de yürürlüğe girdi. Üye ülkeler arasında dış politikanın birlikte belirlenmesi, Avrupa Hukukunun konulmasında işbirliği yapılması, çevrenin korunmasında ortak politika saptanması, akademik ve mesleki özelliklerin belirlenmesi gibi konularda düzenleme yapılmıştır. ABA ile değiştirildi. 1

Üye ülkelerin ekonomisine katkıda bulunmak amacıyla kömür ve çelik üretiminde ortak düzenlemeler yapılmaktadır. 1957 - Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması 25/3/1957 de imzalandı.

2 1992-Maastrich-Avrupa Birliği Hakkında Antlaşma (ABA) 7/2/1992 de imzalandı, 1/11/1993 de yürürlüğe girdi.böylece Avrupa Birliği kuruldu de yürürlüğe girdi. AB, mevcut üç topluluğu ortadan kaldırıp onların yerine geçmemiş, aksine kısmen üç topluluk üzerine kurulmuştur. ( Bkz: Tekinalp, Avrupa Birliği Hukuku, Sh.15) AB, üç sütun üzerine kurulmuştur. Topluluklar, Ortak Dış Politika ve Adalet ve İçişlerinde İşbirliği Amsterdam Antlaşması 2/10/1997 de imzalandı, 1/5/1999 da yürürlüğe girdi. Amsterdam Sözleşmesi, üç bölümden, bir ekten ve 13 protokolden oluşmaktadır.topluluk Antlaşmaları ve Maastrich Avrupa Birliği Antlaşmasında kurumlar, hedefler ve işlevler temelinde değişiklikler yapılmıştır. 22/6/1993 günlü Kopenhag Zirvesinde kabul edilen siyasi ve ekonomik ölçütler (demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlık haklarının korunması ve bunları teminat altına alan istikrarlı kurumların varlığı, Birlik içinde rekabetçi baskılara ve diğer serbest piyasa güçlerine dayanabilecek bir serbest piyasa ekonomisinin varlığı ) Amsterdam Sözleşmesi ile yasallaştı.(m. 6) Kadın erkek eşitliğini, çevre koruma ilkelerini ve Avrupa Toplulukları Mahkemesi'ni güçlendiren değişiklikler yapıldı. Ek protokollerle; Schengen sözleşmeleri Topluluk mevzuatına dahil edildi.sığınmacı ve mülteci politikaları belirlendi. Medeni ve ceza hukuku alanında adalet mercileri ile polis işbirliği düzenlendi Nice Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı Avrupa Parlamentosu, AB Konseyi ve AB Komisyonu başkanları tarafından 17/12/2000 de Nice'de imzalandı ve açıklandı. Avrupa Birliği sınırları içinde ikamet eden tüm Avrupa vatandaşları ile diğer kişilerin medeni, siyasal, ekonomik ve sosyal haklarını düzenlemektedir. Bu haklar altı bölüm altında kaleme alınmıştır; Onur, Özgürlükler, Eşitlik, Dayanışma, Vatandaşlık Hakları, Adalet. Sözleşmede düzenlenen hakların dayanağını, Maastrich-Avrupa Birliği Antlaşması, Topluluk Antlaşmaları, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, AB Ülkelerinin Anayasal Gelenekleri; Avrupa ve Avrupa Konseyi Sosyal Şartları, Avrupa Toplulukları Mahkemesinin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatları, oluşturmaktadır.nice Sözleşmesinde düzenlenen ''temel haklar'' fazla bir değişikliğe uğramadan Avrupa Anayasası Taslağı'nda yer almıştır. 2

Topluluklar, Ortak Dış Politika ve Adalet ve İçişlerinde İşbirliği. 1997-Amsterdam Antlaşması 2/10/1997 de imzalandı, 1/5/1999 da yürürlüğe girdi.

3 22)) KARARLAR,, TOPLULUK TÜZÜKLERİ,, YÖNERGELER İKİİ İNCİL HUKUK Genel olarak yukarıda belirtilen antlaşmalar, Topluluk hukuku'nun birincil kaynağını, topluluk kurumlarının kendilerine antlaşmalarla devredilmiş yetkileri kullanırken oluşturdukları mevzuat, Topluluk hukukunun ikincil kaynağı olarak nitelenir. A) TOPLULUK TÜZÜKLERİ ( REGULATİONS) ATA ve AET'nın ''Topluluk Tüzüğü'' ile AKÇTA'nın ''Topluluk Kararı'' doğrudan uygulanan ve doğrudan etkiye sahip hukuki tasarruflardır. Genel kapsamlıdır. Doğrudan tüm koşullarıyla bağlayıcıdır ve tüm üye ülkelerde doğrudan uygulamaya girerler. Topluluk Tüzükleri, Konsey'ce veya ortak karar alma usulü içinde Konsey ile Avrupa Parlamentosu tarafından birlikte; ya da Komisyon yahut Avrupa Merkez Bankası tarafından çıkarılır. Her üye devleti doğrudan bağlar. Üye devletler, ulusal hukuklarını öne sürmek suretiyle Topluluk Tüzüklerini uygulamaktan kaçınamaz. Ulusal mevzuatlarına eklenmesine gerek olmaksızın Topluluk yurttaşları için aynı ulusal yasalar gibi hak ve yükümlülükler getirir.yürütme ve yargı organları, ulusal hukuk kadar Topluluk hukukuna da uymak zorundadırlar. Tarım, ulaştırma, iletişim, ulaşım, çevre koruma, iş ve sosyal güvenliği gibi alanlarda AB Resmi Gazetesinde yayınlanan Topluluk Tüzükleri, topluluk yaşamının düzenlenmesinde önemli role sahiptir. B) YÖNERGELER (DİRECTİVES) AT kurumları tarafından yayınlanan yönergeler, bağlayıcıdır. Erişilecek sonuçlar bakımından tüm üye ülkeleri bağlar ancak biçim ve yöntem seçimini ulusal mevkilere bırakır.topluluk tüzüklerinden farklı olarak mevzuatın tekleştirilmesine değil uyumlulaştırılmasına yöneliktir. Yönergeler, öngörülen hedef bakımından Üye devletler için bağlayıcıdır; ancak Topluluk düzeyinde mutabık kalınmış hedeflere kendi hukuk sistemleri içinde ulaşma biçimini ve yönteminin seçimini ulusal mercilere bırakırlar. Yönergeler, Üye Devletlerin yasalarının üzerinde değildir; ancak Üye Devletlere ulusal mevzuatlarını Topluluk kurallarıyla aynı düzeye getirecek biçimde ayarlama yükümlülüğünü getirmektedir.avrupa Adalet Divanı, bir çok kararında, ''Topluluk yurttaşlarının ulusal mahkemelerde açacakları davalarda, ilgili Yönerge ile kendilerine 3

A) TOPLULUK TÜZÜKLERİ ( REGULATİONS) ATA ve AET'nın ''Topluluk Tüzüğü'' ile AKÇTA'nın ''Topluluk Kararı'' doğrudan uygulanan ve doğrudan etkiye sahip hukuki tasarruflardır. Genel kapsamlıdır.

4 tanınan hakları elde edebilmek için o Yönerge'ye doğrudan atıfta bulunabileceklerini'', belirtmiştir. Ayrıca, Adalet Divanının, Üye Devletlerin, yönergeleri bütünüyle ya da kısmen kendi mevzuatlarına aktarmaktaki kusurlarından dolayı ortaya çıkan zararları tazmin etmekle yükümlü olduğuna dair yerleşik kararları mevcuttur. C) KARARLAR (DECİSİONS) Karar, AB Konseyi tarafından veya veya ortak karar almak suretiyle, Konsey ile Parlamento, Komisyon veya Avrupa Merkez Bankası tarafından alınabilir. Topluluk kurumları bu ''kararlar'' ile Üye Devletleri ya da yurttaşları her hangi bir eylemde bulunmaya ya da bulunmamaya zorlayabilirler veya onlarla ilgili haklar ve ödevler koyabilirler. Ayrıca, Avrupa Topluluklar Mahkemesinin aldığı kararlar, Topluluk hukukunun konulmasında ve uygulanmasında çok önemli bir işleve sahiptir. D) TAVSİYE VE GÖRÜŞLER (RECOMMENDATİON AND OPİNİON) Topluluk kurumlarının, Üye devletlere veya AB yurttaşlarına yönelik hukuken bağlayıcı olmayan ancak muhataplarına belli bir konuda belirli bir biçimde davranmalarını tavsiye eden hukuki tasarruflardır. Çoğunlukla Avrupa Parlamentosu tarafından hazırlanan bu tür dokümanların herhangi bir hukuksal anlamda üye ülkeleri bağlayıcılığı yoktur. 4

5 Kaynaklar Avrupa Birliği Hukuku, Tekianalp/Atamer/Oder/Okutan, Beta Yay. İst.2000 AB İnternet sitesi; AB Türkiye Delegasyonu; AB Genel Sekreterliği ; AB Luksemburg Adalet Divanı; 5

opa.eu.int AB Türkiye Delegasyonu; www.deltur.cec.eu.int AB Genel Sekreterliği ; www.

Benzer belgeler

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI

AVRUPA BİRLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI Hazırlayan: Ömer Faruk Altıntaş Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Daire Başkanı ANKARA 5 Nisan 2007 Birincil Kurucu Antlaşmalar Yazılı kaynaklar