genel, kültürel ve güncel sosyoekonomik konular

kpss 2015 konu anlatımlı ayrıntılı çözümlü örnekler uyarılar pratik bilgiler çıkmış sorular ve açıklamaları ÖSYM tarzına en yakın özgün sorular ve açıklamaları türkiye ve dünya ile ilgili genel, kültürel ve güncel sosyoekonomik konular 2014 kpss de 94 soru yakaladık

Komisyon GENEL, KÜLTÜREL VE GÜNCEL SOSYOEKONOMİK KONULAR ISBN 978-605-364-864-2 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 1. Baskı: Eylül 2014, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Türkçe Redaksiyon: Hande Tükenmez Dizgi-Grafik Tasarım: Merve Koşar Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA (0312-394 55 90) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13987 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net

SUNU Değerli Adaylar; Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde önemli bir yer tutan Türkiye ve Dünya ile İlgili Genel, Kültürel ve Güncel Sosyoekonomik Konular kapsamındaki 6 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. 2014 KPSS Lisans Kılavuzunda Tarih, Türkiye Coğrafyası ve Temel Yurttaşlık Bilgisinin yanı sıra Genel Kültür Testinin %10 unu kapsayacak şekilde, bir dördüncü alan olarak Türkiye ve Dünya ile İlgili Genel, Kültürel ve Güncel Sosyoekonomik Konular başlığına yer verilmiştir. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup 5 ana bölümden ve testlerden oluşmaktadır. Kitapta ele alınan bölüm başlıkları şunlardır: 1. Bölüm: Uluslararası Kuruluşlar, Dünyada ve Türkiye de Güncel Sosyal ve Siyasal Olaylar 2. Bölüm: Dünyada ve Türkiye de Ekonomi Kuruluşları Ekonomik Gelişmeler 3. Bölüm: Türkiye de ve Dünyada Güncel Kültür ve Sanat Olayları 4. Bölüm: Dünyaya ve Türkiye ye İlişkin Genel Kültür Bilgileri 5. Bölüm: Dünya ye ve Türkiye ye İlişkin Coğrafi Bilgiler Karma Testler ve Çıkmış Sorular Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, şekil, şemalarla somutlaştırılmasına, tablolar, grafik ve etkinliklerle akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Kitaba en güncel bilgiler eklenmeye çalışılmıştır. 5. Bölümün hazırlanmasında desteklerinden dolayı Emre Duran a bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerimize teşekkürü bir borç biliriz. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, meslek hayatınızda başarılar. Komisyon

İÇİNDEKİLER Sunu...iii Uluslararası Kuruluşlar, Dünyada ve 1. BÖLÜM Türkiye de Güncel Sosyal ve Siyasal Olaylar ÇALIŞMA ANAHTARI... 3 SORU TİPLERİNİN ANALİZİ VE I. BÖLÜME HAZIRLIK... 3 A. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (BM)... 6 1. BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN ÖRGÜT YAPISI... 6 2. BM İLİŞKİLİ VE YARDIMCI KURULUŞLAR... 6 B. NATO (KUZEY ATLANTİK PAKTI)... 8 C. AVRUPA BİRLİĞİ (AB)... 8 1. AVRUPA BİRLİĞİNİN KRONOLOJİSİ... 9 2. AB YE ÜYE ÜLKELER... 9 3. AB NİN TEMEL ORGANLARI VE KURULUŞLAR... 10 4. AB NİN RESMİ DİLLERİ... 11 5. MAASTRİCHT KRİTERLERİ... 11 6. KOPENHAG KRİTERLERİ... 11 7. BOLOGNA SÜRECİ NEDİR?... 12 8. AB ÖĞRENİM PROGRAMLARI... 12 9. TÜRKİYE AB MÜZAKERELERİ... 12 D. AVRUPA KONSEYİ... 13 E. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ (AİHM)... 14 F. AGİT (AVRUPA GÜVENLİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI)... 14 G. EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (EİT):... 14 H. G-20 (EKONOMİSİ GELİŞMİŞ VE GELİŞMEKTE OLAN 20 ÜLKE)... 14 İ. G-7 ÜLKELERİ... 15 J. E-7 ÜLKELERİ... 15 K.OECD (EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA ÖRGÜTÜ)... 15 L. KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (KEİ)... 16 M. D-8 ÜLKELERİ (GELİŞMEKTE OLAN 8 İSLAM ÜLKESİ)... 16 N. İSLAM KONFERANSI ÖRGÜTÜ (İKÖ)... 16 O. PETROL İHRAÇ EDEN ÜLKELER ÖRGÜTÜ (OPEC)... 16 P. TÜRKIYE NİN ÜYE OLDUĞU ULUSLARARASI KURULUŞLAR... 16 R. TÜRKİYE NİN KURUCU OLDUĞU ULUSLARARASI KURULUŞLAR... 17 S. DÜNYA DEVLET BAŞKANLARI VE BAŞBAKANLARI... 18 T. TÜRKİYE ÖZELİNDEKİ OLAY VE GELİŞMELER... 19 GÜNCEL BİLGİ BANKASI... 21

vi 2. BÖLÜM Dünyada ve Türkiye de Ekonomi Kuruluşları ve Ekonomik Gelişmeler ÇALIŞMA ANAHTARI... 27 SORU TİPLERİNİN ANALİZİ VE II. BÖLÜME HAZIRLIK... 27 A. DÜNYA EKONOMİSİNİN ÖNEMLİ KURULUŞLARI VE EKONOMİK GELİŞMELER... 30 1. BRETTON WOODS SİSTEMİ... 30 2. DÜNYA BANKASI (WB)... 30 3. ULUSLARARASI PARA FONU (IMF)... 30 4. DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ (WTO)... 30 5. PETROL İHRAÇ EDEN ÜLKELER ÖRGÜTÜ (OPEC)... 31 6. EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ( OECD)... 31 7. ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (ILO)... 31 8. ASYA KALKINMA BANKASI (AKB)... 31 9. AFRİKA BİRLİĞİ (AFB)... 31 10. KUZEY AMERİKA SERBEST TİCARET BÖLGESİ (NAFTA)... 32 11. ASYA VE PASİFİK EKONOMİK İŞBİRLİĞİ (APEC)... 32 12. ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ... 32 13. EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI (EİT)... 32 14. DÜNYA EKONOMİK FORUMU (WEF)... 32 15. DÜNYA SOSYAL FORUMU... 33 16. DÜNYADA MAL TİCARETİNDE İLK ON ÜLKE (DTÖ RAPORU)... 33 17. EURO BÖLGESİ ÜLKELERİ... 33 18. EURO KULLANMAYAN ÜLKELER... 33 19. ULUSLARARASI KREDİ DERECELENDİRME KURULUŞLARI VE TÜRKİYE... 34 B. TÜRKİYE EKONOMİSİNİN ÖNEMLİ KURULUŞLARI VE EKONOMİK GELİŞMELER... 34 1. BANKACILIK FAALİYETLERİ... 34 2. MERKEZ BANKASI... 34 3. BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU (BDDK)... 35 4. HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI:... 35 5. SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK):... 35 6. RTÜK ( RADYO VE TELEVİZYON ÜST KURULU ):... 35 7. REKABET KURUMU (RK)... 35 8. BİLGİ TEKNOLOJİLERI VE İLETİŞİM KURUMU (ESKİ ADI = TELEKOMÜNİKASYON KURUMU)... 36 9. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU (EPDK)... 36 10. KAMU İHALE KURUMU (KİK)... 36 11. ŞEKER KURUMU (ŞK)... 36 12. TÜTÜN VE ALKOLLÜ İÇKİLER PİYASASI DÜZENLEME KURUMU (TAPDK)... 36 13. TÜİK VERİLERİ (2013)... 36 BİLGİ BANKASI... 38

vii 3. BÖLÜM Türkiye de ve Dünyada Güncel Kültür ve Sanat Olayları ÇALIŞMA ANAHTARI... 41 SORU TİPLERİNİN ANALİZİ VE III. BÖLÜME HAZIRLIK... 41 A. TÜRKİYE DE KÜLTÜR VE SANAT... 43 1. UNESCO DÜNYA MİRASLARI... 43 2. TÜRKİYE YE GERİ GETİRİLEN SANAT ESERLERİ... 44 3. TÜRKİYE DEKİ KİMİ ANTİK KENTLER VE BULUNDUKLARI ŞEHİRLER... 44 4. TÜRK BASIN TARİHİ... 45 5. TÜRKİYE MÜZECİLİK TARİHİ... 46 6. TÜRK MÜZİĞİNİN KURUCULARI... 46 7. KLASİK TÜRK MÜZİĞİ (SANAT MÜZİĞİ)... 47 8. TÜRK TİYATROSUNUN GELİŞİMİ... 47 9. TÜRK SİNEMASININ GELİŞİMİ... 47 10. TÜRK RESSAMLAR VE ESERLERİ... 48 B. DÜNYADA KÜLTÜR VE SANAT... 49 1. ÜNLÜ RESSAMLAR VE ESERLERİ... 49 2. SİNEMA... 50 3. NOBEL ÖDÜLLERİ... 53 4. 2013 YILI CUMHURBAŞKANLIĞI KÜLTÜR VE SANAT BÜYÜK ÖDÜLLERİ... 53 5. AB, BM, UNESCO VD. KURULUŞ ÖDÜLLERİ... 54 GÜNCEL BİLGİ BANKASI... 55 4. BÖLÜM Dünyaya ve Türkiye ye İlişkin Genel Kültür Bilgileri ÇALIŞMA ANAHTARI... 57 A. SPOR OLAYLARI BİLGİ BANKASI... 57 B. DÜNYADA İLK LER... 58 C. DÜNYANIN EN LERİ... 60 D. DÜNYA ÜZERİNDEKİ ÖNEMLİ BOĞAZLAR VE KANALLAR... 61 E. DÜNYADA ÖNEMLİ GÜNLER... 61 F. TÜRKİYENİN İLKLERİ VE TÜRKİYE BİLGİ BANKASI... 61 G. 2013-2014 TE HAYATINI KAYBEDEN ÜNLÜLER... 64 5. BÖLÜM Dünyaya ve Türkiye ye İlişkin Coğrafi Bilgiler UZAY... 65 Güneş Sistemi... 65 Gezegenlerin Sıralanışı... 65 Cüce Gezegenler... 66 Güneş... 66 Güneş Sistemindeki İç Gezegenler... 66 Güneş Sistemindeki Dış Gezegenler... 67 Asteroit Kuşağı... 67

viii Plüton... 67 Hubble... 67 James Webb Uzay Teleskobu (JWUT)... 68 Venüs... 68 Andromeda Galaksisi... 68 Voyager 1... 68 Yuri Gagarin... 69 DÜNYA... 69 En Yüksek Nokta - Everest Tepesi, Nepal... 69 Dünyanın Merkezine En Uzak Nokta - Chimborazo Dağı, Ekvator... 69 En Uzun Sıradağlar - And Dağları, Güney Amerika... 70 En Derin Nokta - Mariana Çukuru, Büyük Okyanus... 70 En Derin Mağara - Krubera Mağarası, Rusya... 70 Kara Üzerindeki En Alçak Nokta - Lut Gölü... 70 Dünyanın En Issız Adası - Bouvet Adası, Norveç... 71 Dünyanın En Düz Yeri - Uyuni Tuz Gölü, Bolivya... 71 En Yüksek Kullanılabilir Göl - Titicaca Gölü, Bolivya... 71 En Derin Sondaj Kuyusu - Sakhalin I, Rusya... 71 En Çok Yağış Alan Yer Cherrapunjee, Hindistan... 72 En Kurak Sıcak Çöl - Atacama Çölü... 72 Denize Kıyısı Olmayan En Kalabalık Yer Etiyopya... 72 En Büyük Uçurum - Thor Dağı, Kanada... 72 En Soğuk Yerleşim Yeri - Oymkyakon, Rusya... 73 En Rüzgârlı Yer - Commonwealth Körfezi, Antarktika... 73 Dünyada Yerleşimin Olduğu En Sıcak Yer - Dallol, Etiyopya... 73 En Yüksek Şelale - Angel Şelalesi, Venezuela... 73 En Yüksek Dağ Geçidi - Marsimik La, Hindistan... 74 En Büyük Tatlısu Gölü - Superior Gölü... 74 En Uzun Kıyı Şeridi - Kanada... 74 En Büyük Vadi - Büyük Kanyon, Amerika... 74 En Küçük Nehir - Roe River, Montana Amerika... 75 Okyanuslardan En Uzak Nokta - Xinjiang, Çin... 75 En Uzun Nehir - Nil Nehri, Afrika... 75 En Yüksek Yol - Aucanquilcha Maden Yolu, Şili... 75 En Derin Maden Kuyusu Tau Tona Madeni, Güney Afrika Cumhuriyeti... 76 Dünyanın En Derin Buzul Çukuru- Bentley Buzul Altı Çukuru, Antarktika... 76 Dünyadaki En Soğuk Yer - Dome Fuji Dağı, Antartika... 76 Dünya nın En Kuzeyindeki Kara Parçası - Kaffekluben Adası... 76 Dünyanın Üzerinde Yerleşim Bulunan En Uzak Yeri - Tristan Da Cunha... 77 İnsan Yerleşiminin Bulunduğu En Yüksek Yer - La Rinconada, Peru... 77 Tabandan Doruk Noktasına En Yüksek Dağ - Mauna Kea, Hawaii... 77 En Derin Göl - Baykal Gölü, Rusya... 77 En Çok Zaman Diliminde Toprağı Bulunan Ülke - Fransa... 78 Suların Altında Kalması En Olası Ülke Maldivler... 78 En Şişman Nüfus - Nauru... 78 Mercan Kaplama Yollar - Guam... 78 Adam Başı 350 Koyun - Falkland Adaları (BK)... 78 Dünyanın En Eski Egemen Devleti - Mısır... 79 En Çok Göl Bulunan Ülke - Kanada... 79 Nüfus Yoğunluğu En Az Olan Ülke - Moğolistan... 79

ix Üzerinde Daimi Nehir Bulunmayan Ülke - Suudi Arabistan... 79 En Genç Nüfusa Sahip Ülke - Nijerya... 80 Nüfusu En Hızlı Azalan Ülke - Ukrayna... 80 En Çok Vatandaşı Yurt Dışında Yaşayan Ülke - Malta... 80 Dünyanın En Küçük Ülkesi - Vatikan... 80 Küçük Ülke Monaco... 80 Balta Girmemiş Ormanlarla Kaplı Ülke - Surinam... 81 Neredeyse Hiç Ağaç Bulunmayan Ülke - Haiti... 81 Tarım Faaliyeti Yürütmeyen En Büyük Ülke - Singapur... 81 En Çok Dilin Konuşulduğu Ülke - Papua Yeni Gine... 82 En Eğitimli Ülke Rusya... 82 Çöl Ülkesi - Libya... 82 Barışta İlk Sıra ve Son Sıra - İzlanda, Irak... 82 En Fazla Ormana Sahip Ülke Rusya... 83 Dünyanın En Büyük Afyon Üreticisi - Afganistan... 83 En Fazla Mahkûma Sahip Ülke ABD... 83 En Geniş Ülke - Rusya... 83 Dünyanın Kişi Başına Düşen Geliri En Yüksek Ülkesi - Lüksemburg... 84 En Kalabalık Şehir - Tokyo, Japonya... 84 En Büyük Çöl - Büyük Sahra, Afrika... 84 En Büyük Ada Grönland... 84 En Büyük Kıta - Asya... 85 En Büyük Göl - Hazar Gölü... 85 En Yüksek Baraj - Nurek Barajı, Tacikistan... 85 En Büyük Volkan Patlaması - Tambora Dağı, Endonezya... 86 En Uzun Asma Köprü - Akashi Kaikyo, Japonya... 86 En Derin ve En Uzun Demir Yolu Tüneli - Seikan Tüneli, Japonya... 86 En Büyük Deprem - Şili... 86 Dünyanın En Büyük Ekonomisi - ABD... 87 Dünyanın En Zengin Petrol Yataklarına Sahip Ülkesi - Suudi Arabistan... 87 En Çok Petrol Üreten ve Tüketen Ülkeler - Rusya, ABD... 87 En Fazla Ülkeye Sahip Kıta - Afrika... 87 Su Altındaki En Uzun Demir Yolu Tüneli-Manş Tüneli, İngiltere - Fransa... 88 Dünyada En Çok Konuşulan Dil - Mandarin (Çince)... 88 Dünyanın En Uzun Kanalı - Panama... 88 En Çok Komşu Ülke Sınırına Sahip Ülke - Çin... 88 Dünyanın En Uzun Binası - Burj Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri... 89 Dünyanın En Büyük Yanardağı - Tamu Massif, Pasifik Okyanusu... 89 En Fazla Volkan Bulunan Ülke - Japonya... 89 Dünyanın En Alçak Yerleşim Yeri-Calipatria, Kaliforniya... 90 Güneş Sisteminin En Yüksek Dağı - Olimpos Dağı, Mars... 90 Dünyanın En Uzun Kesintisiz Sınırı: ABD - Kanada Sınırı... 90 Dünyanın En Küçük İnsanları - Pigmeler... 90 Yaşayan En Büyük Hayvan - Mavi (Gök) Balina... 91 Dünya nın En Sıcak Yeri - Ölüm Vadisi, ABD... 91 Dünyanın İlk Hayvanat Bahçesi- Londra Hayvanat Bahçesi... 91 En Uzun Demir Yoluna Sahip Olan Ülke-ABD... 92 Dünyanın En Uzun Taş Köprüsü - Uzunköprü, Edirne... 92 Dünyanın En Uzun Tren Yolcuğu-Hindistan... 92 Dünyanın En Eski Kült Yapılar Topluluğu - Göbeklitepe, Şanlıurfa... 92

x Dünyanın İlk Treni - İngiltere... 93 En Pahalı Yapı - ISS... 93 Dünyanın En Uzaktan Çekilmiş Fotoğrafı-Soluk Mavi Nokta... 93 En Dayanıklı Canlı - Tardigrad... 94 Uzay Boşluğu... 94 Hava Kirliliği... 94 1 Gün... 94 Dünya Yüzeyi... 94 Uydu Çöplüğü... 95 Meteor Yağmuru... 95 Armstrong Limiti... 95 Yıldırım... 95 Dinozorlar... 96 Dünyadaki Su Dağılımı... 96 Antarktika... 96 Okyanus Canlıları... 96 Köpek Balığı Saldırısı... 97 Volkanizma... 97 İlk Canlılar... 97 Dünya nın Çekirdeği... 97 Dünyanın Yedi Harikası... 98 Babil in Asma Bahçeleri - Irak... 98 Zeus Heykeli - Yunanistan... 98 Rodos Heykeli - Yunanistan... 98 İskenderiye Feneri - Mısır... 99 Kral Mausollos un Mezarı (Halikarnas Mozolesi) - Türkiye... 99 Artemis Tapınağı - Türkiye... 99 Keops Piramidi - Mısır... 100 Yeni harikalar... 100 Dünya nın En Uzun Boğazı - Tatar Boğazı... 100 Dünyanın En Yaşlı Ağacı-Metuşelah... 100 TÜRKİYE... 101 İlk Nüfus Sayımı-1927... 101 En Büyük Ada Gökçeada, Çanakkale... 101 En Küçük Yüz Ölçümüne Sahip Olan İl - Yalova... 101 En Büyük Yüz Ölçümüne Sahip Olan İl - Konya... 102 En Az Nüfusa Sahip Olan İl - Bayburt... 102 En Büyük Kaldera - Nemrut, Bitlis... 102 En Büyük Şelale - Ciro Şelalesi, Artvin... 102 En Yaşlı Ağaç - Koca Katran Ağacı, Elmalı, Antalya... 103 En Uzun Tünel - Ovit Tüneli, Rize (İkizdere - İspir)... 103 Akçelik Tüneli... 103 En Fazla Ada Olan İl - Balıkesir... 103 En Fazla Ülke ile Komşu Olan İl - Iğdır... 104 En Az - En Fazla Komşusu Olan İller... 104 En az komşusu olan iller:... 104 En çok komşusu olan iller;... 104 En Fazla Sınır Kapısına Sahip Olan İl-Edirne:... 104 En Küçük Komşu Ülke-Nahcivan... 104 Yüz Ölçümü Türkiye den Büyük Olan Tek Komşu Ülke - İran... 105

xi En Çok Yetiştirilen Meyve - Sebze... 105 En Büyük Kanyon - Ulubey Kanyonu, Uşak... 105 En Uzun Köprü - Çatalan Köprüsü, Adana... 105 İzmit Körfez Köprüsü ya da İzmit Asma Köprüsü... 106 Türkiye nin En Büyük Barajı - Atatürk Barajı, Fırat Irmağı... 106 En Yüksek Barajı - Deriner Barajı, Çoruh Irmağı... 106 Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi... 106 En Fazla Kara Yolu Ağına Sahip Olan İl - Konya... 107 En Eski Metro - Tünel, İstanbul... 107 Türkiye ye En Yakın Yunan Adası - Sisam... 107 En Uzun Havaalanı Pisti - Şanlıurfa... 107 En Büyük Meydan - Kayseri... 108 Bolu Kent Meydanı... 108 En Yüksek Bina - Sapphire... 108 İlk Uluslararası Uçak Seferi - Ankara, Atina... 108 En Yüksek İl Merkezi, Erzurum... 109 En Yüksek Köy - Kapıköy, Van... 109 En Derin Göl - Van Gölü... 109 Cumhuriyet Tarinin En Büyük Depremleri... 109 Mavi Bayrak... 110 İlk Petrol Sondajı - Mardin...111 Traverten Set Gölü - Otlukbeli Gölü, Erzincan...111 İlk Su Altı Millî Parkı - Gökçeada...111 En Uzun - En Derin Mağara - Isparta...111 CEVAPLI TEST - 1... 112 CEVAPLI TEST - 2... 114 CEVAPLI TEST - 3... 116 CEVAPLI TEST - 4... 118 CEVAPLI TEST - 5... 120 CEVAPLI TEST - 6... 122 CEVAPLI TEST - 7... 124 CEVAPLI TEST - 8... 126 CEVAPLI TEST - 9... 129 ÇIKMIŞ SORULAR... 132 KAYNAKÇA... 140

1 PEGEM AKADEMİ ULUSLARARASI KURULUŞLAR, DÜNYADA VE TÜRKİYE DE GÜNCEL SOSYAL VE SİYASAL OLAYLAR Yıllara Göre Çıkmış Soru Analizleri BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (BM) NATO (KUZEY ATLANTİK PAKTI) AVRUPA BİRLİĞİ (AB) AVRUPA KONSEYİ 2005 2 2006 1 AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ (AİHM) AGİT (AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI) EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (EİT) G-20 ÜLKELERİ G-7 ÜLKELERİ E7 ÜLKELERİ OECD (EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA ÖRGÜTÜ) KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (KEİ) D-8 ÜLKELERİ (GELİŞMEKTE OLAN 8 İSLAM ÜLKESİ) 2007 2 2008 2 2009 3 2010 3 İSLAM KONFERANSI ÖRGÜTÜ (İKÖ) PETROL İHRAÇ EDEN ÜLKELER ÖRGÜTÜ (OPEC) TÜRKİYE NİN ÜYE OLDUĞU ULUSLARARASI KURULUŞLAR TÜRKİYE NİN KURUCU OLDUĞU ULUSLARARASI KURULUŞLAR DÜNYA DEVLET BAŞKANLARI VE BAŞBAKANLARI TÜRKİYE ÖZELİNDEKİ OLAY VE GELİŞMELER BÖLÜM İÇİN GÜNCEL BİLGİ BANKASI 2014 6 2013 6 2012 3 2011 3 "Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir." SOKRATES

1. BÖLÜM ULUSLARARASI KURULUŞLAR, DÜNYADA VE TÜRKİYE DE GÜNCEL SOSYAL VE SİYASAL OLAYLAR ÇALIŞMA ANAHTARI KPSS de 6 sorunun geldiği Genel, Kültürel ve Güncel Sosyoekonomik Konular adlı çalışma alanının ilk bölümünü Uluslararası Kuruluşlar, Dünyada ve Türkiye de Güncel Sosyal ve Siyasal Konular olarak belirledik. Geçmiş yıllarda çıkan sınav sorularına göre oluşturulan konu başlıkları ve konu içeriğini kendi içinde alt başlıklara bölerek konunun daha kolay anlaşılmasını sağlamaya ve konunun başında çıkan sınav sorularının analizine dayanan soru tiplerini ni vurgulamaya çalıştık. Bu soru yapılarını konu içeriği ile ilişkilendirmeniz sınavda sizin için büyük bir avantaj sağlayacaktır. Uyarı! SORU TİPLERİNİN ANALİZİ VE I. BÖLÜME HAZIRLIK 1. SORU TİPİ : (X) toplantısı/konferansı/etkinliği hangi ülkede ya da hangi şehirde düzenlenmiştir? Bu sorunun NATO, AB, DTÖ, Dünya Sosyal Forumu, EXPO Fuarı gibi daha çok uluslararası kuruluşların toplantı yerleriyle (ülke ve şehir düzeyinde) ya da toplantı yıllarıyla ilişkili olması beklenir. Şunu da vurgulayalım; soru, sınavın gerçekleşeceği yıldaki bir toplantıya ilişkin bilgiyi isteyebileceği gibi (2015 KPSS için 2015 yılı gelişmeleri), önceki birkaç yıl ya da sonraki yıllara ilişkin bilgiyi de isteyebilir. NATO Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi Mayıs 2012 tarihinde aşağıdaki ülkelerin hangisinde düzenlenmiştir? A) Japonya B) Amerika Birleşik Devletleri C) Güney Kore D) İsveç E) Türkiye Haziran 2012 tarihinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Avrasya Zirvesi ne ev sahipliği yapan şehir aşağıdakilerden hangisidir? A) Bağdat B) Bakü C) İstanbul D) Davos E) Kahire

4 2. SORU TİPİ : (X) toplantısına/konferansına/etkinliğine hangi ülkeler katılmıştır ya da hangi ülkeler söz konusu oluşumdan ayrılmıştır? Bu soru tipi güncel gelişmelere göre oldukça farklı biçimde oluşturulabilir. Örneğin Kyoto yu imzalamayan ülke, Kyoto dan imzasını çeken ülke, bir birliğe belli bir yılda katılan ya da birlikten ayrılan ülke sorulabilir. 2008 yılında bağımsızlığını ilan eden Balkan ülkesi aşağıdakilerden hangisi? A) Sırbistan B) Makedonya C) Kosova D) Hırvatistan E) Bosna-Hersek 4. SORU TİPİ: (X) kurumunun başkanı ya da (X) ülkesinin başbakanı, cumhurbaşkanı kimdir? soru tipi de bizi ilgilendiren önemli yapılardan biridir. Buna dayanarak, AB Başkanı'ndan NATO Başkanı na, UNES- CO İyi Niyet Elçisinden İran Cumhurbaşkanı na kadar geniş bir yelpazenin taranması ve bilinmesi yararlı olur. Aşağıdakilerden hangisi Mayıs 2007 de Fransa Cumhurbaşkanı seçilmiştir? A) Jacques Chirac B) Jean-Marie Le Pen C) Ségolène Royal D) Nicolas Sarkozy E) Valéry Giscard d Estaing 3. SORU TİPİ: (X) anlaşmasını en son imzalayan ya da imzalamayan ülke, bir birliğe en son katılan ülke, en çok ihracat yapan ülke Bu soru tipinde en son, ilk gibi önem taşıyan bilgileri kullanmak gereklidir. AB ye en son üye olan ülke, Türkiye nin en çok ihracat yaptığı ülke gibi bilgilerin istenmesi beklenir. Kyoto Protokolü ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Genel olarak AB üyesi ülkeler tarafından desteklenmektedir. B) Protokolü en son imzalayan ülkeler ABD ve Avustralya dır. C) İklim değişikliklerini ve bu değişikliklerin canlılar üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek amacıyla düzenlenmiştir. D) Sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik yükümlülükler içermektedir. E) Ülkelerin emisyon ticareti yapmasına olanak sağlamaktadır. Avrupa Merkez Bankası Başkanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ben Bernanke B) Mario Draghi C) Paul Wolfowitz D) Rodrigo de Rato E) Dominique Strauss-Kahn 5. SORU TİPİ: Aşağıdakilerden hangisi (X) kuruluşunun çalışma alanlarından biridir / değildir? ya da Hangisi (X) kuruluşunun alt çalışma birimlerindendir / değildir?. Bu soru tipine yönelik bir hazırlık, örneğin BM nin ya da AB nin ve bağlı diğer büyük kuruluşların alt kuruluşlarına, kuruluşların tam adlarına ve kısaltmalarına, başkanlarına kadar sürecek bir hazırlığı gerektirmektedir. Aşağıdakilerden hangisi Birleşmiş Milletler e bağlı kuruluşlardan biri değildir? A) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) B) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) C) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) D) Kalkınma Programı (UNDP) E) Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)

5 6. SORU TİPİ: Türkiye nin karşılıklı olarak belli bir anlaşma imzaladığı ülke ya da imzaladığı bir anlaşmanın adı, yılı dır. Bu soru tipine hazırlık için Türkiye nin imzaladığı uluslararası anlaşmalar, sözleşmeler, bunların kimlerle gerçekleştiği konusunda bilgi edinmek gerekir. 12 Mayıs 2010 tarihinde Türkiye ile imzalanan bir anlaşmayla 30 günü geçmeyen seyahatlerde ve 180 gün içerisinde 90 günü aşmayacak şekilde vize uygulamasını karşılıklı olarak kaldıran ülke aşağıdakilerden hangisidir? A) Rusya B) Yunanistan C) Brezilya D) Almanya E) İran 8. SORU TİPİ: Türkiye nin üye olduğu ya da kurucu üye olduğu uluslararası kuruluşlar ve bu kuruluşların üyeleri" hakkında bilgi içeren sorular. Bu soruyu yapabilmek için Türkiye nin üye olduğu uluslararası kuruluşlara dair bilgileri, tabloları dikkatle incelemenizi öneririz. I. Birleşmiş Milletler II. Batı Avrupa Birliği III. İslam Kalkınma Bankası IV. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Türkiye, yukarıdaki kuruluşlardan hangilerinde kurucu üye olarak yer almıştır? A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve III D) I, III ve IV E) II, III 7. SORU TİPİ: Belli bir konuda çalışma yürüten uluslararası kuruluşların adları, başkanları, merkezleri, toplantıları ve gelişme seyirleri. AB den NATO ya, IMF den DB ye, UNESCO dan ILO ya kadar çok sayıda uluslararası kuruluşa dair bilgi edinmek bu soru tipini yapabilmenin gereğidir. II. Dünya Savaşı sonrasında kurulan, Bretton Woods İkizleri olarak da anılan uluslararası ekonomik kuruluşlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Milletler Cemiyeti Birleşmiş Milletler B) Dünya Bankası Uluslararası Para Fonu C) Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Anlaşması Dünya Ticaret Örgütü D) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü G-20 E) Avrupa Ekonomik Topluluğu Avrupa Birliği 9. SORU TİPİ: Dünyadaki ve Türkiye deki herhangi bir konuda, internet teknolojisinden kentleşmeye, eğitim oranlarından Güneş sistemi gezegenlerine kadar çok geniş bir alandan gelebilecek 1 soru hemen her sınavda gelmektedir. Bununla ilgili bütün bilgileri böyle bir kitapta sunmak imkansız olduğu gibi Türkiye ve dünyayla ilgili ilk lerin ve en lerin bilgisini edinmek yararlı olabilir. Şubat 2013 te istifa ederek Vatikan da, 600 yıldan bu yana istifa eden ilk papa olma özelliğini taşıyan papa aşağıdakilerden hangisidir? A) 16. Benediktus B) 2. İoannes Paulus C) 11. Pius D) 13. Leo E) 16. Gregorius Güneş sisteminin en büyük gezegeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Jüpiter B) Satürn C) Uranüs D) Neptün E) Mars

6 A. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (BM) c. Ekonomik Sosyal Konsey Birleşmiş milletler ekonomik ve sosyal sorunlara müdahale etmek amacıyla bu konseyi kurmuştur. İnsan hakları ve temel özgürlükleri baz alırlar ve bu yönde hareket ederler. d. Genel Sekreterlik BM nin diğer organlarının daha rahat çalışabilmesi için gerekli ortamı hazırlamaktadır. Barış ve güvenliği bozucu her türlü olay için raporlar hazırlayıp bu raporları güvenlik konseyine sunmaktadır. e. Uluslararası Adalet Divanı Birleşmiş Milletler, Türkiye nin üyesi olduğu bir kuruluştur. 2. Dünya Savaşı ndan sonra birçok insanın ölmesi sonucu barış ve güvenliği sağlamak amacıyla 1945 yılında kurulmuştur. 192 üyesi bulunan Birleşmiş Milletlerin merkezi New York, Avrupa da ise merkez Cenevre dir. Birleşmiş Milletler resmi dil olarak şu anda İngilizce, Fransızca, Rusça, Çince, İspanyolca ve Arapçayı kullanmaktadır. Genel sekreterliği 1 Ocak 2007'de Kofi Annan dan devralan Ban Ki-moon (Güney Kore) sürdürmektedir. 1. BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN ÖRGÜT YAPISI a.genel Kurul Silahsızlanma, barış ve güvenliği sağlamak, bozulan iyi ilişkiler için barışçıl çözüm üretmek genel kurulun görevleri arasındadır. Birinci karar alma organıdır. b. Güvenlik Konseyi Birleşmiş Milletlerin yürütme organıdır. Daimi üyesi olan ABD, Çin, İngiltere, Fransa ve Rusya nın veto hakları bulunmaktadır. 10 tane geçici üye vardır ve bunlar her iki yılda bir seçilmektedir. Türkiye de 2009 yılından beri geçici üye olarak bu konseyde görev almaktadır ancak Türkiye nin diğer geçici üyeler gibi veto hakkı yoktur. Birleşmiş Milletler yargı organıdır. Hollanda Lahey dedir. Uluslararası sorunları ve savaş suçlularını yargıç kararıyla yargılamaktadır. 2. BM İLİŞKİLİ VE YARDIMCI KURULUŞLAR a. Unesco (BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) Eğitim, bilim, kültür ve haberleşme alanlarında uluslararası iş birliği ve aktiviteler sağlamak için Paris te 1946 yılında kurulmuştur. Türkiye de 1946 yılında Unesco ya üye olmuştur. b. Unicef (BM Çocuk Fonu) Merkezi New York, kuruluşu 1946 dır. Türkiye 1954 te üye olmuştur. c. Dünya Bankası (WB) Merkezi Washington, kuruluş yılı 1945 tir. 1947 de Türkiye üye olmuştur. Uzun, kısa vadeli bazen de karşılıksız kredi vermektedir.

7 Not d. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Merkezi Cenevre, kuruluş yılı 1948 dir. Uluslararası boyutta sağlık alanında çalışma ve hastalıklarla mücadele etmek amacıyla kurulmuştur. e. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ı. BM Kalkınma Programı (UNDP) Başkanlığını bir süre Kemal Derviş in yaptığı bu programın amacı, geri kalmış ülkelerin kendi kaynaklarına yönelmesini sağlama ve bu yönde teşvikler oluşturmadır. j. BM Çevre Programı (UNEP) Merkezi Nairobi, kuruluş yılı 1972 dir. Kyoto Protokolü Hükûmetlerin ticaret yasalarını uluslararası çerçevede geliştirmek ve ticari ilişkilerin düzenlenmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur. DTÖ (WTO), 1 Ocak 1995'te kurulmuştur. DTÖ'nün (WTO) 160 üyesi bulunmaktadır. Son katılan üye 24 Haziran 2014'te örgüte dahil olan Yemen'dir. DTÖ (WTO), Uruguay Round'u görüşmelerinin şekillendiği Dünya Ticaret Örgütü Anlaşması (Final Act) ile kurulmuştur ve GATT'ın (Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması) devamıdır. GATT sadece mal ticaretini kapsarken, WTO mal, hizmetler ve fikri mülkiyet hakları olarak da bilinen "fikir ticareti"'ni de kapsamaktadır. DTÖ Başkanı Roberto Azevêdo'dur. f. Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Açlığa karşı ortaya çıkan tehlikeleri ortadan kaldırmak amacıyla kurulmuştur. Merkezi Roma, kuruluş yılı 1946'dır. Türkiye nin üyeliği 1947 dir. g. Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) Dünya işçilerinin sosyal ve çalışma koşullarını geliştirmek ve sosyal güvenlik önlemlerini yaygınlaştırma amacıyla kurulmuştur Asıl kuruluş yılı 1919, BM bünyesine geçmesi 1946 dır. Merkezi Viyana dır ve Türkiye 1932 yılında üye olmuştur. h. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) BM bünyesi altında mültecilerin ülkelerine dönmesine yardımcı olmak amacıyla 1958 de kurulmuştur. Kyoto Protokolü küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçevedir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi içinde imzalanmıştır. Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbondioksit ve sera etkisine neden olan diğer beş gazın salınımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa salınım ticareti yoluyla haklarını arttırmaya söz vermişlerdir. Protokol, ülkelerin atmosfere saldıkları karbon miktarını 1990 yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır. 1997 de imzalanan protokol, 2005 te yürürlüğe girebilmiştir. Protokolü imzalamayan iki ülkeden biri olan Avustralya protokolü imzalarken, diğer ülke olan ABD imzalamamıştır. Kyoto Protokolü şu anda yeryüzündeki 160 ülkeyi ve sera gazı salınımlarının %55 inden fazlasını kapsamaktadır. Kyoto Protokolü'nü imzalamayan tek ülke ABD dir. Protokolü imzalasa dahi gerekenleri yerine getirme zorunluluğu olmayan iki ülke ise Çin ve Hindistan dır. Türkiye'nin, Kyoto Protokolü'ne katılmasının uygun bulunduğuna ilişkin kanun tasarısı 05.02.2009 tarihinde, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaşmıştır.

8 Not Uyarı! Kyoto Protokolü nden çekilen ilk ve tek ülke, k. IMF (Uluslararası Para Fonu) Not 28 üye ülkenin ikisi Kuzey Amerika'da (ABD - Merkezi Washington olan IMF, 1944 yılında kurulmuş, Türkiye de 1947 yılında IMF'ye üye olmuştur. Türkiye, Hazine Müsteşarlığı aracılığıyla IMF ile ilişkilerini sürdürmektedir. Uyarı! Türkiye IMF ile 2008'de yeni stand-by B. NATO (KUZEY ATLANTİK PAKTI) NATO Üyesi Ülkeler 1- Almanya 15- İtalya 2- Amerika 16- Kanada 3- Arnavutluk 17- Letonya 4- Belçika 18- Litvanya 5- Bulgaristan 19- Lüksemburg 6- Çek Cumhuriyeti 20- Macaristan 7- Danimarka 21- Norveç 8- Estonya 22- Polonya 9- Fransa 23- Portekiz 10- Hırvatistan 24- Romanya 11- Hollanda 25- Slovakya 12- İngiltere 26- Slovenya 13- İspanya 27- Türkiye 14- İzlanda 28- Yunanistan Not C. AVRUPA BİRLİĞİ (AB) 2. Dünya Savaşı ndan sonra Sovyet Rusya nın yayılımcı politikasına karşı 4 Nisan 1949 da kurulmuştur. Üye sayısı 28'dir.

9 Birlik, Avrupa ülkelerinin ekonomik alanda iş birliği yapmaya başladığı 1951 yılında sadece Belçika, Almanya, Fransa, İtalya, Lüksemburg ve Hollanda yı içeriyordu. Birlik, 28 ülkeyi içeren mevcut boyutuna, Hırvatistan ın 1 Temmuz 2013 tarihinde katımlıyla ulaştı. 1. AVRUPA BİRLİĞİ'NİN KRONOLOJİSİ a. Schuman Planı Robert Schuman (Fransa Dışişleri Bakanı) 1950 tarihinde; Avrupa devletlerini, kömür ve çelik üretiminde alınan kararları bağımsız ve uluslarüstü bir kuruma devretmeye davet etti. Söz konusu kurumun gözetiminde, ortak kömür ve çelik üretimini sağlamak ve bu örgütlenmeyi tüm Avrupa devletlerinin katılımına açık tutmak amaçlandı. b. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) Schuman Deklarasyonu'nun bir sonucu olarak 1951 yılında; Belçika, Federal Almanya, Lüksemburg, Fransa, İtalya ve Hollanda dan oluşan 6 üye ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) kuruldu. c. Roma Antlaşması ve Avrupa Ekonomik Topluluğu Altı üye devlet, 1957 de, iş gücü ile mal ve hizmetlerin serbest dolaşımına dayanan bir ekonomik topluluk kurmaya karar verdiler. 1957 de Roma Antlaşması imzalanarak Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kuruldu. d. Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (EURATOM) Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (EURATOM) 1 Ocak 1958 tarihinde yürürlüğe giren Roma Antlaşması ile kuruldu. f. Gümrük Birliği Mamul mallarda gümrük vergileri, planlanandan önce, 1 Temmuz 1968 de kaldırıldı. g. Avrupa Tek Senedi Topluluk 1 Ocak 1993 e kadar tek pazar oluşturmayı kendisine hedef edindi ve Avrupa Tek Senedi 17 Şubat 1986 da imzalandı. h. Maastricht Antlaşması ve Avrupa Birliği Maastricht Antlaşması, diğer adıyla Avrupa Birliği Antlaşması, 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu antlaşma ile 1999 a kadar parasal birliğin tamamlanmasına, Avrupa vatandaşlığının oluşturulmasına, ortak dış işleri ve güvenlik ile adalet, iç işlerinde iş birliği politikalarının uygulanmasına karar verildi. Not Avrupa ortak para birimi olan euro, 1 Ocak 2002 tarihinde resmen tedavüle girerek, 12 i. Lizbon Antlaşması 2007 yılında imzalanan ve 2009 yılında yürürlüğe giren Lizbon Antlaşması ile temel olarak AB nin karar alma mekanizmalarındaki tıkanıklıkların giderilmesi ve daha demokratik ve etkili işleyen bir yapıya kavuşması hedeflendi. Bu hedef doğrultusunda kapsamlı değişikliklere gidilerek Avrupa Topluluğunu kuran antlaşmanın adı Avrupa Birliği nin İşleyişi Hakkında Antlaşma olarak değiştirildi. Kaynak: http://abifm.ibb.gov.tr/avrupa-birligi/abnin-temel-organlari/ 2. AB YE ÜYE ÜLKELER e. Füzyon Antlaşması ve Avrupa Toplulukları 1965 yılında imzalanan Füzyon Antlaşması (Birleşme Anlaşması) ile yukarıda adı geçen üç topluluk (Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu, Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu) için tek bir konsey ve tek bir komisyon oluşturularak Avrupa Toplulukları adı altında anılmaya başlandı.

10 1. Avusturya 15. İtalya 2. Belçika 16. Letonya 3. Bulgaristan 17. Litvanya 4. Kıbrıs 18. Lüksemburg 5. Çek Cumhuriyeti 19. Malta 6. Danimarka 20. Hollanda 7. Estonya 21. Polonya 8. Finlandiya 22. Portekiz 9. Fransa 23. Romanya 10. Almanya 24. Slovakya 11. Yunanistan 25. Slovenya 12. Macaristan 26. İspanya 13. Hırvatistan 27. İsveç 14. İrlanda 28. Birleşik Krallık Not 3. AB NİN TEMEL ORGANLARI VE KURULUŞLAR a. Avrupa Parlamentosu Avrupa Parlamentosu (AP), 501 milyon Avrupa vatandaşının temsilcilerinden oluşur. AP üyelerinin sayısı 7 nci dönemde (2009-2014) 736 dır. Üyeler beş yılda bir doğrudan yolla seçilirler. Üye ülkeler, AP de nüfusları oranında sandalye sayısına sahiptirler. Avrupa Parlamentosu (AP) Başkanı Martin Schulz'dur. b. Avrupa Birliği Zirvesi Avrupa Birliği Zirvesi yılda en az 4 defa Brüksel de toplanır. Toplantılarda AB nin orta ve uzun vadeli politikaları belirlenir. c. Avrupa Birliği Konseyi Ana karar alma organıdır. Bakanlar Konseyi ve Konsey olarak da bilinir. Üye ülkenin bakanlarından oluşur. Gündemdeki konulara göre üye ülkelerin ilgili bakanları nezdinde toplanır. Konsey toplantıları üye ülkelerin daimi temsilcilerinden oluşan komite (Daimi Temsilciler Komitesi COREPER) tarafından hazırlanır. Avrupa Birliği Konseyi yeni başkanı (2014) Polonya Başbakanı Donald Tusk'tur. Avrupa Birliği Konseyi önceki başkanı Herman Van Rompuy'dur. d. Avrupa Komisyonu Komisyon, genel AB çıkarlarını korur. Komisyon, icraatından AP karşısında siyasi olarak sorumludur. Komisyonun; AP ye ve Konsey e yasa önerisinde bulunmak, AB politikaları ve bütçesini yönetmek ve uygulamak, Avrupa Birliği Adalet Divanı ile birlikte Avrupa mevzuatının uygulanmasını sağlamak, AB yi uluslararası düzeyde temsil etmek gibi görevleri vardır. Komisyon un merkezi Brüksel dedir. Avrupa Komisyonu yeni başkanı Jean-Claude Juncker'dır. Avrupa Komisyonu eski başkanı, José Manuel Barroso'dur. e. Avrupa Birliği Adalet Divanı Avrupa Birliği Adalet Divanı, AB mevzuatının tüm üye devletlerde aynı şekilde yorumlanması ve uygulanmasını sağlamakla görevlidir. ABAD; Adalet Divanı, Genel Mahkeme ve uzmanlık mahkemeleri olmak üzere üçlü bir yapıdan oluşur. f. Avrupa Sayıştayı 1975 yılında kurulmuştur ve merkezi Lüksemburg dadır. Sayıştay, AB bütçesinin doğru bir şekilde kullanılmasını sağlamakla görevlidir. AB gelir ve harcamalarıyla ilgili olarak kurumların kayıtlarını inceleme ve denetleme yetkisine sahiptir. Bunun yanı sıra AP ye ve Konsey e önceki yıllara ait mali raporlar sunar, AB mali tüzükleri kabul edilmeden önce görüş bildirir.

11 g. Avrupa Merkez Bankası Not 4. AB NİN RESMİ DİLLERİ Avrupa Merkez Bankası; avronun idaresinden, AB ülkelerindeki fiyat istikrarının korunmasından ve AB nin ekonomi ve para politikasının oluşturulması ve uygulanmasından sorumludur. Mario Draghi, 1 Kasım 2011 tarihinde Jean-Claude Trichet in yerine Avrupa Merkez Bankası Başkanı seçilmiştir. h. Ekonomik ve Sosyal Komite Sivil toplumun görüşlerini temsil eden ve çıkarlarını koruyan bir danışma organıdır ve AB karar alma sürecinde yer alır. Komite, önemli gördüğü konularda kendi inisiyatifiyle de görüş bildirebilir. i. Avrupa Yatırım Bankası (AYB) AB nin büyümesine katkı sağlayacak yatırım projeleri için kredi sağlar ve özerk, kâr amacı gütmeyen finans kuruluşudur. AYB nin öncelikli hedefi, AB nin dengeli bir şekilde gelişmesine katkıda bulunmaktır. Bunun yanı sıra, Trans-Avrupa ulaştırma ve telekomünikasyonu, çevrenin korunması, enerji kaynaklarının sürdürülebilirliği ve Avrupa sanayisinin uluslararası düzeyde rekabet gücünün artırılmasına yönelik finansman kredileri sağlar. AYB nin merkezi Lüksemburg dadır. j. Ombudsman AB vatandaşlarının, iş dünyası ve kurumların veya herhangi bir AB ülkesinde ikamet eden gerçek kişiler ile AB de kayıtlı 1olan tüzel kişilerin AB hakkındaki şikâyetlerini soruşturur. Bir AP üyesi aracılığıyla kendisine iletilecek şikâyetleri inceler ya da re sen soruşturma başlatır. Avrupa Birliği Ombudsmanı Emily O Reilly'dir. AB 2014 başkanlığı Yunanistan ve İtalya tarafından üstlenilmiştir. AB 2015 başkanlığı ise sırasıyla Letonya ve Lüksemburg tarafından üstlenilecektir. Avrupa Birliği nin resmî dilleri (24 dil): Almanca Bulgarca Çekçe Danca Estonca Felemenkçe Fince Fransızca Hırvatça İngilizce İspanyolca İsveççe İrlandaca İtalyanca Lehçe Letonca Litvanca Macarca Maltaca Portekizce Rumence Slovakça Slovence Yunanca Not 5. MAASTRİCHT KRİTERLERİ Maastricht kriterleri, AB ye üye ülkelerin Ekonomik ve Parasal Birliğe katılabilmeleri için gerekli şartları, Kopenhag kriterleri ise AB ye tam üyelik koşullarının esaslarını belirlemektedir. 9-10 Aralık 1991 tarihinde imzalanarak 1 Ocak 1993 te yürürlüğe giren Maastricht Anlaşması nda Ekonomik ve Parasal Birliğin (EPB) aşamaları, bu süreçte izlenecek ekonomik ve parasal politikalar ile bunların gerektirdiği kurumsal değişiklikler ayrıntılı olarak düzenlendi. 6. KOPENHAG KRİTERLERİ 1993 tarihinde yapılan Kopenhag Zirvesi nde, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği nin genişlemesinin Merkezi Doğu Avrupa Ülkelerini kapsayacağını kabul etmiş ve aynı zamanda adaylık için başvuruda bulunan ülkelerin tam üyeliğe kabul edilmeden önce karşılaması gereken kriterleri de belirtmiştir.