ALGORİTMA VE PROGRAMLAMA II Yrd. Doç. Dr. Deniz KILINÇ deniz.kilinc@cbu.edu.tr YZM 1102 Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi
Genel Bakış 2 Yapılar ve Birlikler enum Deyimi / Sayma Sabitleri (Enumeration Constants) struct Deyimi / Yapı (Structures) typedef Deyimi union Deyimi / Birlik
2. BÖLÜM 3 Enumeration
enum Deyimi 4 Sayma tipi/sabiti olarak adlandırılırlar. Bir sayma tipi, enum anahtar kelimesiyle tanıtılır ve tanıtıcılar ile temsil edilen tamsayı sabitlerinin kümesidir. Bu sayma sabitleri, değerleri otomatik olarak belirlenen sembolik sabitlerdir. enum içindeki değerler aksi belirtilmedikçe 0 ile başlar ve 1 arttırılır. Bu tip, değişkenin alabileceği değerlerin sabit olduğu durumlarda programı daha okunabilir hale getirmek için kullanılır.
enum Deyimi (devam ) 5 Mantıksal örnekler: Cinsiyet: Kadın, Erkek Calisma_Durumu: İssiz, Calisan, Ögrenci, Emekli Evlilik_Durumu: Evli, Bekar Egitim_Durumu: İlkokul, Lise, OnLisans, Lisans, LisansUstu Menu_Turu: Topla, Cikart, Bol, Carp
enum Deyimi (devam ) 6 Hangisi daha anlaşılır? if (kisi_cinsiyet == 1) { }? if (kisi_cinsiyet == Erkek) { }
enum Deyimi (devam ) 7 Genel yazım biçimi: enum tip_adı { değer_1, değer_2,..., değer_n };
enum Deyimi (devam ) 8 Örnek: enum ebolumler { }; programcilik, donanim, muhasebe, motor Tanımı ile alınan değerler: programcilik için 0, donanim için 1, muhasebe için 2 ve motor için 3 değerini Değerler, aksi belirtilmedikçe 0 ile başlar ve 1 arttırılır.
enum Deyimi (devam ) 9 Örnek: enum ebolumler { programcilik, donanim, muhasebe, motor }; Proje oluşturalım ve örneği uygulayalım void main () { enum ebolumler bolum_degiskeni; int bolum_degiskeni2; }
Örnek: Basit enum Kullanımı 10
Alıştırma: enum Oluşturma 11 Aşağıdaki bilgilerin enum tiplerini oluşturunuz: Cinsiyet: Kadın, Erkek Calisma_Durumu: İssiz, Calisan, Ögrenci, Emekli Evlilik_Durumu: Evli, Bekar Egitim_Durumu: İlkokul, Lise, OnLisans, Lisans, LisansUstu
12 Örnek: Girilen Sayının Tek/Çift Olma Kontrolü (enum Kullanımı) Lab uygulamasında yapacağız.
2. BÖLÜM 13 Yapılar (Struct) ve Birlikler
struct (Yapı) Deyimi 14 Yapılar, farklı veri türlerine sahip değişkenlerin bir grup olarak değerlendirilmesi ve bu grubun bir isimle kullanılması amacıyla tercih edilen kullanıcı tanımlı bir veri türüdür. Yapılar diziler gibi bellekte sürekli kalır. Bir yapı içerisindeki elemanlara üye (member) denir. Üyelerin her biri farklı veri tipine sahip olabilir. Yapılar sayesinde kendi veri tipinizi üretmeniz mümkündür. Yapılar farklı programlama dillerinde Record (Kayıt) olarak da geçerler.
struct Deyimi (devam ) 15 Yapılar int, float, char gibi farklı tipteki değişkenleri veya aynı türdeki birden çok değişkeni bir araya getirmeyi sağlar. Nesne tabanlı programlamanın da temelini oluşturan bir yaklaşımdır. İlerleyen zamanlarda C# ve Java gibi tamamen nesneye dayalı programlamayı benimsemiş gelişmiş dilleri öğrenmeye de yardımcı olacaktır.
struct Deyimi (devam ) 16 Yapı gösterimi aşağıdaki gibidir: struct yapı_adı { veri_tipi değişken_ismi1; veri_tipi değişken_ismi2;... }; Mantıksal Gruplama
struct Deyimi (devam ) 17 Örnek: Bir üniversitedeki öğrencilerin bilgilerini programda kullanalım.kullanılacak bilgiler aşağıdaki gibi olsun, nasıl tanımlarız? Öğrenci Numarası Öğrenci Adı Öğrenci Soyadı Öğrenci Cinsiyeti Öğrenci Fakültesi/Bölümü Öğrenci Genel Not Ortalaması int No; char Ad[50]; char Soyad[50]; int Cinsiyet; int FakulteBolum; float GenelOrtalama;
struct Deyimi (devam ) 18 Değişkenleri tek tek tanımlamak zorundayız. Değişkenler arasında bir bütünlük olmaz. Bu bilgiler aynı öğrenciye mi ait yoksa başka bir öğrenciye mi ayırt edemeyiz. Birden fazla öğrenci için nasıl bir tanım yapacağız?
struct Deyimi (devam ) 19 Örnek: Bu öğrencilerin bilgilerini struct kullanarak ifade edelim. Kullanılacak bilgiler aşağıdaki gibi olsun: Öğrenci Numarası Öğrenci Adı Öğrenci Soyadı Öğrenci Cinsiyeti Öğrenci Fakültesi/Bölümü Öğrenci Genel Not Ortalaması
struct Deyimi (devam ) 20 Ogrenci varlığı (entity) içerisinde öğrenci ile ilgili bilgileri kapsüllemiş (encapsulation) olduk.
struct Deyimi (devam ) 21 Öğrenci tanımlama ve değer atama Proje oluşturalım ve örneği uygulayalım
Yazma Örnek: struct Okuma ve Yazma Okuma
struct Değişkenlerini Kopyalama 23 struct tipindeki bir değişkenin değeri aynı tipteki bir başka struct değişkenine atanabilir. Üyeleri tek tek atmaya gerek yoktur. Atama aşağıdaki şekilde yapılır: degisken1 = degisken2;
Örnek: struct Kopyalama 24 ogrenci_bilgisi2.no = ogrenci_bilgisi1.no; ogrenci_bilgisi2.ad = ogrenci_bilgisi1.ad; ogrenci_bilgisi2.soyad = ogrenci_bilgisi1.soyad;
struct Değişkenlerini Karşılaştırma 25 struct tipindeki bir değişken aynı tipteki bir başka struct değişkeni ile direk karşılaştırılamaz. Ancak sahip olduğu üyeler ile karşılaştırma yapılabilir. Aşağıdaki karşılaştırma yanlıştır: if (degisken1 == degisken2).
Örnek: struct Değişkenlerini Karşılaştırma 26
struct Değişkenleri ve Fonksiyonlar 27 1. struct tipindeki bir değişken herhangi bir fonksiyona parametre olarak aktarılabilir. 2. Herhangi bir fonksiyon geri dönüş değeri olarak struct tipinde bir veri türü geriye dönebilir.
Örnek: struct ve Fonksiyonlar 28
struct Değişkenleri ve Diziler 29 1. struct tipi içerisinde; Dizi türünde üyeler tanımlamak mümkündür. 2. Dizileri; struct tipinde tanımlamak mümkündür. Nesneye dayalı programlama yaklaşımına önemli bir ADIM.
struct Değişkenleri ve Diziler 30 OgrenciNot isimli bir struct oluşturalım. Öğrenci Numarasını, 2 tane Vize Notunu, 2 tane Quiz Notunu ve 1 tane Final Notunu içersin.
Örnek: struct Değişkenleri ve Diziler 31
struct Değişkenleri ve Diziler 32 OgrenciNot isimli bir structtan Öğrenci Numarasını, 2 tane Vize Notunu, 2 tane Quiz Notunu ve 1 tane Final Notunu içersin. 100 tane öğrenciyi tanımlayalım.
Örnek: struct Değişkenleri ve Diziler 33
typedef Kullanımı 34 typedef deyimi C dilinde değişken tanımlama yaparken kullanılan int, float, char gibi değişken isimlerini değiştirmeye yarar. Bu sayede kodlar programcının anadiline daha fazla yaklaşmış olur. struct deyimi ile beraber kullanıldığında oluşturduğunuz yapıyı bir değişken türü olarak tanımlayıp o yapının çoğaltılmasını sağlar. Bu yapıdan değişken tanımlamak için tekrar struct deyiminin kullanılmasına gerek kalmaz.
Örnek: typedef Kullanımı 35
struct içerisinde struct Kullanımı 36 C programlama dili struct içerisindeki bir üyenin yine bir struct tipinde olmasına izin verir. Bunu yapmaktaki temel amaç: Kaynak kodun tekrar kullanılabilirliğini arttırmak Kaynak kodun okunabilirliğini arttırmak Kaynak kodu sadeleştirmek Nesneye dayalı programlama yaklaşımına önemli bir ADIM.
Örnek: struct içerisinde struct Kullanımı 37 OgrenciNot isimli bir struct oluşturun 2 Vize notu, 2 Quiz notu, 1 final notu olsun (Tüm alanlar int olabilir) Iletisim isimli bir struct oluşturun Telefon ve Eposta üyeleri olsun (Karakter dizisi) Ogrenci isimli bir struct oluşturun No, Ad, Soyad, Cinsiyet, Iletisim ve OgrenciNot üyeleri olsun
Örnek: struct içerisinde struct Kullanımı 38
Birlikler (Union) 39 Birlikler de yapılar gibi sürekli belleğe yerleşen nesnelerdir. Birlikler yapılara göre daha az kullanılırlar. Bir programda veya fonksiyonda değişkenlerin aynı bellek alanını paylaşması için ortaklık bildirimi union deyimi ile yapılır. Bu yer, birliğin en büyük alanı kadardır. Bu da belleğin daha verimli kullanılmasına imkan verir. Bu tipte bildirim yapılırken struct yerine union yazılır.
Birlikler (Union) (devam ) 40 Örnek: union test { int x; char y[10]; } p Bu tanıma göre x tamsayısı için bellekte 4 baytlık yer ayrılmaktadır. Birlik içinde yer alan y değişkeni için 10 baytlık yer ayrılmıştır. Bu durumda, birlik için en fazla 10 baytlık bir yer ayrılmıştır. Ayrılan bu alan, birliğin her bir alanı tarafından ortak kullanılır.
KAYNAKLAR 41 N. Ercil Çağıltay ve ark., C DERSİ PROGRAMLAMAYA GİRİŞ, Ada Matbaacılık, ANKARA; 2009. Milli Eğitim Bakanlığı "Programlamaya Giriş ve Algoritmalar Ders Notları", 2007 Problem Solving and Program Design in C, Hanly, Koffman http://www.algoritmaveprogramlama.com
42 İYİ ÇALIŞMALAR Yrd. Doç. Dr. Deniz KILINÇ deniz.kilinc@cbu.edu.tr