T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Verimlilik Genel Müdürlüğü

T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Verimlilik Genel Müdürlüğü Sayı : 88598669-602.05 / 27 24/01/2014 Konu : Üretimde Verimliliğin Artırılması Programı 1. ve 3. Bileşeni Taslak Planı KALKINMA BAKANLIĞINA Onuncu Kalkınma Planı Öncelikli Dönüşüm Programlarından "1.1. Üretimde Verimliliğin Artırılması Programı" kapsamında, Bakanlığımız sorumluluğunda yer alan "1. Bileşen: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi" ve "3. Bileşen: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi" bileşenleri için eylem planları oluşturulması amacıyla, 30 Aralık 2013 tarihinde Verimlilik Genel Müdürlüğü'nde ilgili kuruluşların katılımıyla bir toplantı düzenlenmiştir. İlgili kuruluşların toplantıdaki ve toplantı sonrasındaki görüş ve katkıları dikkate alınarak taslak eylem planı düzenlenmiş olup, ekte sunulmaktadır. Bilgilerinizi ve gereğini arz ederim. Anıl YILMAZ Bakan a. Genel Müdür EK: Taslak Planı (15 sayfa) f i t i - " " ' ' '. II ' - - [ I K A ', '. 'AKANi-i-»' { T A R ' H t! ) 1,1li İMİ m fil *«7» İ30 OCAK 2014 J "Bu belge, güvenli elektronik imza ile imzalanmıştır." Gelibolu Sok 5 Kavaklıdere/ANKARA Bilgi için irtibat Gul TAŞKIRAN BATTAL-Sanayı ve Teknoloji Uzmanı Telefon 467 55 90-239 Faks 312 4662042 e-posta gul taskıran@sanayı gov tr Elektronik Ağ www sanayi gov tr Evrak bilgisine www sanayi gov tr adresindeki e-hızmetler bölümünden, "tjxuxm43c420" DYS ve evrak tarihi ile erişebilirsiniz 1/1

1.1. ÜRETİMDE VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASI PROGRAMI EYLEM PLANI TASLAĞI (Bileşen 1 ve Bileşen 3 için hazırlanmıştır.) 24 Ocak 2014 1. Programın Amacı ve Kapsamı Verimlilik artışı; ekonomide üretim kapasitesinin artırılması, rekabet gücünün geliştirilmesi ve büyümenin hızlandırılması açısından kritik önem taşımaktadır. 1981-2012 döneminde yüzde 4,3 olarak gerçekleşen ortalama büyümenin yalnızca 0,2 puanı TFV artışından kaynaklanmıştır. Bu nedenle, Onuncu Kalkınma Planı döneminde verimlilik odaklı bir yaklaşımla rekabet gücü artırılarak cari açık sorunu yaşanmadan yüksek ve istikrarlı büyümeye ulaşılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda, Üretimde Verimliliğin Artırılması Programıyla, verimlilik algısının geliştirilmesi, üretim süreçlerinin iyileştirilmesi, katma değerin artırılması ve böylelikle söz konusu hedefe katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Onuncu Plan döneminde altyapı yatırımları, doğrudan yabancı yatırım, Ar-Ge ve eğitim gibi alanlarda uygulanacak politikalar verimlilik artışlarını destekleyici olacaktır. Bununla beraber, hedeflere ulaşmak açısından mikro ölçekte ilave politikalara da ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye ekonomisinde verimlilik artışının düşük olmasının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenlerden biri, küçük firmaların büyüme motivasyonlarının sınırlı kalması ve dolayısıyla ölçek ekonomilerinden yeterince yararlanamamalarıdır. Ayrıca, işletmeler arası etkileşimin zayıflığı nedeniyle değer zincirleri gerekli ölçüde güçlenememiştir. Nitekim ülkemizde, büyük ölçekli işletmelerin (250+ istihdam) işgücü verimliliği düzeyi, küçük ölçekli işletmelerin (1-19 istihdam) verimlilik düzeyinin yaklaşık 5,5 katına kadar ulaşmaktadır. Verimlilik artışlarının düşük olmasının diğer önemli sebepleri ise teknoloji geliştirme ve kullanım kapasitesinin yetersiz kalması ve işgücü niteliğinin ortalamada düşük olmasıdır. Bu bağlamda, verimlilik algısını geliştirme çalışmaları yanında, kurumsallaşmanın artırılması, üretim süreçlerinin geliştirilmesi ve ölçek sorunlarının azaltılmasına yönelik faaliyetlerin yürütülmesi yerinde olacaktır. Bu program üretim alanlarında verimliliğin artırılmasına yönelik tasarlanmış olmakla birlikte, ayrı bir program olarak ele alınan enerji verimliliği konusu kapsam dışında tutulmuştur. Ayrıca program özel sektör üretimine odaklı olarak tasarlanmış, kamu kesiminde etkinlik konusu ayrı bir programda ele alınmıştır. Programın sonuçları ithalata bağımlılığın azaltılması ve yurtiçi tasarrufların artırılması programlarına katkıda bulunacak; eğitim, mesleki beceri, teknoloji, Ar-Ge ve kayıt dişilik konuları için oluşturulan diğer programlar ise bu programa önemli girdi sağlayacaktır. 2. Programın Hedefi Sanayi sektöründe TFV'nin büyümeye katkısının yüzde 20'nin üzerine çıkarılması 1

3. Performans Göstergeleri Gösterge Adı 1. Küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik kurumsallaşma ve verimlilik algısı anket sonuçları 2. İmalat sanayiinde firma ölçeğine göre işgücü verimliliği farkı 3. Sanayi sektöründe kısmi işgücü verimliliği 4. Sanayi sektöründe toplam faktör verimliliği Ölçü Birimi Mevcut Durum 2014 2015 2016 2017 4. Program Bileşenleri 1. Bileşen: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi 2. Bileşen: İşletmelerde Kurumsallaşmanın Geliştirilmesi 3. Bileşen: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi 4. Bileşen: İşletmelerde Ölçek Ekonomilerinin Desteklenmesi 5. Koordinator ve Sorumlu Kurum/lar Genel Koordinatör: Kalkınma Bakanlığı Bileşenlerden Sorumlu Kurum/ 1. Bileşen: 1 2. Bileşen: KOSGEB 3. Bileşen: 4. Bileşen: Ekonomi Bakanlığı 1 16 Aralık 2013 tarihinde Programa yönelik yapılan koordinasyon toplantısında alınan karar doğrultusunda bileşen sorumlusu güncellenmiştir. 2

6. Planı BİLEŞEN 1: VERİMLİLİK ALGISININ VE VERİMLİLİĞİ ARTIRMAYA YÖNELİK UYGULAMA KAPASİTESİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Tablo : Bileşen 1 Politika 1.1 Bileşen 1: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Politika 1.1: Teknik analizler ve etkinlikler yoluyla verimlilik alanında izlenebilirliğin sağlanması (yeni politika) 1 2 3 Türkiye Bölgesel ve Sektörel Verimlilik Gelişim Haritası oluşturulacaktır. Verimlilik Bileşik Endeksi değerleri yayımlanacaktır. Verimlilik alanındaki bilimsel gelişmeler, Verimlilik Araştırma Gündemleri doğrultusunda yayınlar ve etkinlikler yoluyla izlenecektir. den Sorumlu le İlgili lar Kalkınma Ajansları; KOSGEB; Ticaret ve Sanayi Odaları; Yerel Yönetimler; Maliye Bakanlığı; Kalkınma Bakanlığı Türkiye istatistik Kurumu; Üniversiteler Kalkınma Bakanlığı; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası; Kalkınma Bankası; Araştırma ları; Milli Eğitim Bakanlığı; Yükseköğretim Kurulu; TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü; Türkiye İstatistik Kurumu 2015 Ocak 2017-Aralık 1.5 Verimlilik alanındaki sorunların sanayi sektörleri ve bölgeler özelinde farklılaşma ve yoğunlaşma düzeylerini belirleyen, saha araştırma ve gözlemlerine dayalı araştırma ve analiz çalışması yürütülecektir. Türkiye Bölgesel ve Sektörel Verimlilik Gelişim Haritasının sağladığı veriler temel alınarak bölgeler ve mümkün olduğu koşulda sektörler düzeyinde Verimlilik Bileşik Endeksi değerleri belirlenecektir. Verimlilik alanındaki konjonktürel ve bilimsel gelişmelerin izlenmesine yönelik olarak Verimlilik Araştırma Gündemleri oluşturulacak; bu doğrultuda, makale ve analizler yayımlanarak ilgililerle paylaşılacaktır. Beşinci ve Altıncı Verimlilik Kongrelerinin yanı sıra, belirli periyotlarla konferans, panel vb. etkinlikler düzenlenecektir. Aynı alanda izlenebilirliği artırmak üzere, web ortamında Verimlilik Araştırma Portalı oluşturulacaktır. 3

Bileşen 1: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Politika 1.1: Teknik analizler ve etkinlikler yoluyla verimlilik alanında izlenebilirliğin sağlanması (yeni politika) 4 5 6 7 8 Verimlilik alanındaki lisansüstü çalışmalar için destek ve ödüllendirme programları oluşturulacaktır. işletmelere sağlanan her türlü finansal teşvik ve destekte, verimlilik vurgusunun artırılmasına yönelik düzenlemeler yapılacaktır. Verimlilikle ilgili alanlarda, ülkeler arası karşılaştırma ve analiz çalışmalarına katılım sağlanacaktır. işgücü verimliliği istatistikleri yayımlanacak, bu doğrultuda analizler yapılacaktır. Sektörel düzeyde sermaye stoku değerleri belirlenecektir. den Sorumlu Türkiye İstatistik Kurumu le İlgili lar TÜBİTAK; Hazine Müsteşarlığı; Araştırma ları; Milli Eğitim Bakanlığı; Yükseköğretim Kurulu Hazine Müsteşarlığı; Destek sağlayan tüm kuruluşlar üniversiteler; Araştırma ları; Kalkınma Bakanlığı; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Türkiye İstatistik Kurumu ; Kalkınma Bakanlığı Ocak 2015 - Aralık Özellikle lisansüstü programlarda verimlilik alanında yapılacak çalışmaları ve uygulama temelli yaklaşımları teşvik etmek üzere, Verimlilik Araştırma Gündemleri doğrultusunda desteklenmesi ve ödüllendirilmesi söz konusu alanlar belirlenecek; bu doğrultuda destekler sağlanacak ve ödüllendirme mekanizması oluşturulacaktır. İşletmelerin girişimcilik, pazarlama, Ar-Ge, kurumsallaşma vb. alanlarda kapasitelerini geliştirmeye yönelik olarak farklı kurumlar aracılığıyla yürütülen teşvik ve destek programlarının hazırlanması, uygulanması ve izlenmesi süreçlerinde verimlilik kavramını merkeze alan yaklaşımlar gösterilmesine ilişkin düzenlemeler yapılacaktır. Uluslararası çalışmalara katılım sağlama amacıyla yeni işbirlikleri ve uzman değişim programları geliştirilecektir. Üçer aylık ve yıllık periyotlarla çalışan kişi ve çalışılan saat başına işgücü verimliliği istatistikleri yayımlanacak ve bu istatistiklere dayanan analiz ve raporlar hazırlanacaktır. Sermaye verimliliği hesaplamalarına veri oluşturacak şekilde sektörel düzeyde sermaye stoku değerleri sayımlar ya da tahminler aracılığıyla belirlenecektir. 4

Bileşen 1: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Politika 1.1: Teknik analizler ve etkinlikler yoluyla verimlilik alanında izlenebilirliğin sağlanması (yeni politika) 9 10 11 Sektörler ve alt sektörler detayında sermaye verimliliği ve toplam faktör verimliliği istatistikleri yayımlanacaktır. İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile meslek hastalıklarının verimlilikle ilişkisi ortaya koyulacaktır. Endüstri ilişkileri alanındaki uygulamalar ile verimlilik arasındaki ilişkinin ortaya konmasına yönelik analizler yapılacak; ilgili tedbirler alınacaktır. den Sorumlu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı le İlgili lar Türkiye İstatistik Kurumu; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası; Kalkınma Bakanlığı; Üniversiteler ; Sağlık Bakanlığı; İşçi ve İşveren Sendikaları Konfederasyonları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; İşçi ve İşveren Sendikaları Konfederasyonları; Üniversiteler Ocak 2017 - Aralık 2015 Sermaye stoku sayım ve tahminleri doğrultusunda ilgili istatistikler yayımlanacaktır. Hesaplanan ve yayımlanan gösterge ve istatistikler ile bunlardaki değişimler üzerinden periyodik analizler yapılacak, sonuçları ilgililerle paylaşılacaktır. İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile verimlilik artışları ilişkisi ortaya koyulacak ve bu alanlarda geliştirilen iyi uygulama örnekleri sektörler düzeyinde yaygınlaştırılacaktır. Aynı zamanda meslek hastalıklarının ekonomi üzerindeki uzun vadeli etkileri ortaya koyularak meslek hastalıklarının tespiti ve azaltılmasına yönelik stratejiler geliştirilecektir. Endüstri ilişkileri kapsamında ücretler, çalışanlara yönelik sosyal ve sendikal haklar, iş uyuşmazlıkları vb. alanlardaki uygulamaların verimlilik üzerindeki etkileri analizler yoluyla incelenecektir. Yine bu doğrultuda verimliliği olumsuz yönde etkileyen yıldırma (mobbing) ve manevi tatminsizliğin giderilmesine yönelik tedbirler alınacaktır. 5

Tablo : Bileşen 1 j Politika 1.2 Bileşen 1: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Politika 1.2: İşletmelerin iyi örneklerle buluşturulması yoluyla deneyim aktarımının sağlanması 1 2 3 Sanayi sitelerinde işletmelere yönelik ortak kolaylık atölyeleri oluşturulacaktır. Sanayi Bilgi ve iletişim Ağı oluşturulacaktır. Son dönemde belirli bir aşama kat etmiş firmalar ile diğer firmaları bir araya getirecek şekilde bilgi paylaşım toplantısı, konferans, seminer vb. etkinlikler düzenlenecektir. den Sorumlu TOBB KOSGEB le İlgili lar KOSGEB; Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu; Türkiye İş Kurumu ; Rekabet Kurumu; Ticaret ve Sanayi Odaları; Yerel Yönetimler; Araştırma ları; Kalkınma Ajansları Kalkınma Ajansları; ; TOBB; TÜBİTAK; Türkiye İhracatçılar Meclisi; ihracatçı Birlikleri 2015 Sanayi sitelerinde faaliyet gösteren esnaf ve sanatkârların bilgi ve deneyim paylaşmalarına imkân tanıyacak şekilde ortak kolaylık atölyesi uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. İşletmelerin rekabet öncesi işbirliği, Ar-Ge, tedarik, atık yönetimi ve pazarlama faaliyetlerinde ortak davranmalarına olanak sağlayacak şekilde bilgi ve veri paylaşımına gidebileceği Sanayi Bilgi ve İletişim Ağı oluşturulacaktır. Katılımın gönüllü olması öngörülen ağa yönelik olarak sistem tasarımı aşamasında pilot uygulamalara başvurulacaktır. KOBİ'lerin verimlilik, kurumsallaşma, pazarlama ve Ar-Ge gibi konularda, uluslararası ölçekte rekabet gücüne sahip firmaların deneyimlerinden yararlanmasına yönelik bölgesel ve sektörel işbirliği platformları oluşturulacaktır. 6

Tablo : Bileşen 1 Politika 13 Bileşen 1: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Politika 1.3: Firmalarda farkındalığın ve verimlilik artırma teknikleri konusundaki kapasitenin etkin danışmanlık hizmetleri yoluyla yükseltilmesi 1 2 3 "KOBl'lerin Verimliliğinin Artırılması Projesi" uygulanacaktır. Planlı sanayi bölgelerinin kurumsal kapasitelerini güçlendirecek bir eğitim programı uygulanacaktır. Verimlilik Yönetimi Ulusal Programı (VYUP) oluşturulacak ve programa ilişkin hukuki düzenlemeler yapılacaktır. den Sorumlu le İlgili lar KOSGEB, Kalkınma Ajansları, İlgili STK'lar, Sektör Birlikleri, Sanayi Odaları OSBUK; Sanayi Bölgeleri; Organize Sanayi Bölgeleri Derneği; Ekonomi Bakanlığı; Ticaret ve Sanayi Odaları; Teknoloji Geliştirme Bölgeleri KOSGEB; Kalkınma Ajansları; Türk Standardları Enstitüsü; Türk Akreditasyon Kurumu 7 2014-2016 1.25 Sanayide ve işletmelerde verimlilik artışı sağlayacak politikaların geliştirilmesi ve programlanması, projenin uygulandığı OSB ve TGB'lerde proje çıktılarının sürekliliğini sağlamak amacıyla kurumsal bir kapasitenin oluşturulması ve KOBİ'lerin verimlilik düzeylerini sektör ve ölçek düzeyinde kıyaslamalarına yarayacak bilişim temelli bir sistemin ve veri tabanının kurulması sağlanacaktır. Ocak 2015 - Aralık Planlı sanayi bölgelerinin hizmet kapasitelerinin artırılması amacıyla kurumsal kapasitelerinin güçlendirilmesine yönelik bir eğitim programı oluşturulacak ve uygulanacaktır. Sanayi işletmelerinin verimlilik yönetimi ve kurumsallaşma kapasitelerini güçlendirmeye yönelik olarak bütünleşik bir VYUP oluşturulacak ve programa ilişkin hukuki düzenlemeler yapılacaktır, işletmelere yönelik olarak yürütülecek eğitim, danışmanlık, ödüllendirme, belgelendirme, akreditasyon vd. hizmetler VYUP kapsamında gerçekleştirilecektir. VYUP çerçevesinde, işbaşındaki personelin eğitimi, çalışma ortamlarının iyileştirilmesi gibi tematik alt programlar da geliştirilecektir.

Bileşen 1: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Politika 1.3: Firmalarda farkındalığın ve verimlilik artırma teknikleri konusundaki kapasitenin etkin danışmanlık hizmetleri yoluyla yükseltilmesi 4 5 6 Verimlilik sorunlarının işletme bünyesinde çözülebilmesine yönelik rehber dokümanlar oluşturulacaktır. Verimlilikle ilgili alanlardaki eğitim ve danışmanlık hizmetleri sistematik bir yapıya kavuşturulacaktır. İşletmelerin verimlilik kapsamındaki uygulamalarını ödüllendirme ve belgelendirmeye yönelik bir mekanizma oluşturulacaktır. den Sorumlu le İlgili lar KOSGEB; İlgili STK'lar Mesleki Yeterlilik Kurumu; Yönetim Danışmanlığı ları; Türk Akreditasyon Kurumu; KOSGEB; Ekonomi Bakanlığı KOSGEB; Mesleki Yeterlilik Kurumu; Yönetim Danışmanlığı ları; Türk Akreditasyon Kurumu VYUP kurulum çalışmaları kapsamında, verimlilik sorunlarının teşhisi genel kılavuzu oluşturulacaktır. Yine VYUP kapsamında ve Türkiye Bölgesel ve Sektörel Verimlilik Gelişim Haritasının çıktıları doğrultusunda sektörler düzeyinde verimlilik kılavuzları oluşturulacak ve belirli periyotlarla güncellenecektir. VYUP kapsamında, verimlilikle ilgili alanlardaki eğitim ve danışmanlık hizmetlerine yönelik içerik ve uygulama bazında standartlar oluşturulacak, verimlilik alanında eğitim ve danışmanlık hizmeti veren kişi ve kuruluşların akredite edilmesine yönelik bir mekanizma kurulacaktır. VYUP kapsamında, işletmelerin verimlilik artırmaya yönelik geliştirdiği projelerin ödüllendirilmesine ilişkin mekanizma oluşturulacaktır. Bunun yanında, VYUP kapsamında işletme düzeyinde verimlilik yönetimine ilişkin standartlar belirlenerek işletmeleri belgelendirmeye yönelik bir yapı tesis edilecektir. 8

Bileşen 1: Verimlilik Algısının ve Verimliliği Artırmaya Yönelik Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Politika 1.3: Firmalarda farkındalığın ve verimlilik artırma teknikleri konusundaki kapasitenin etkin danışmanlık hizmetleri yoluyla yükseltilmesi 7 S Verimlilik alanında sistematik gelişmeler kaydeden KOBİ'lerin devlet desteklerinden öncelikli ve avantajlı olarak yararlanması sağlanacaktır. Belirlenen öncelikli alanlarda verimlilik vurgulu çağrılar oluşturulacak ve projeler desteklenecektir. den Sorumlu KOSGEB TÜBİTAK le İlgili lar ; Ekonomi Bakanlığı; Hazine Müsteşarlığı; TÜBİTAK; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu; Türkiye Bankalar Birliği; İşçi ve İşveren Sendikaları Konfederasyonları Teknoloji Bakanlığı; YÖK; Belirlenen Sektörlere Yönelik İlgili lar; İlgili STK'lar Ocak - Aralık Ocak 2014- Aralık VYUP kapsamında belgelendirilmiş KOBİ'lerin, kamu destek ve teşvikleri ile diğer finansman olanaklarından öncelikli ve avantajlı olarak yararlanmasına yönelik mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır. TÜBİTAK 1511 ve 1003 programlarıyla belirlenen öncelikli araştırma alanlarında verimlilik odaklı projeler geliştirilmesine yönelik ilgili tarafların uygun kaynaklarının harekete geçirilmesi sağlanacaktır. 9

BİLEŞEN 3: VERİMLİLİK ALGISININ VE VERİMLİLİĞİ ARTIRMAYA YÖNELİK UYGULAMA KAPASİTESİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ Tablo : Bileşen 3 Politika 3.1 Bileşen 3: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi Politika 3.1: Teknoloji kullanımında ve üretim süreçlerinin geliştirilmesinde örnek firmalarla diğer firmaların etkileşiminin sağlanması ve üretim süreçleri konusunda danışmanlık hizmeti verilmesi den Sorumlu le İlgili lar 1 Teknoloji Yol Haritaları oluşturulacak ve kritik teknolojiler belirlenecektir. TÜBİTAK Araştırma ları; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı; TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü Toplam faktör verimliliği ve uluslararası rekabet gücünü artırmaya yönelik olarak hedef sektörler kapsamında teknoloji yol haritaları oluşturularak kritik teknolojiler belirlenecektir. 2 Endüstriyel simbiyoz uygulamaları teşvik edilecek ve yaygınlaştırılacaktır. Kalkınma Bakanlığı ; Hazine Müsteşarlığı; Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı; TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü; Kalkınma Ajansları; Araştırma ları İşletmeleri sürdürülebilir ve yenilikçi bir yaklaşımla malzeme, enerji, su ve yan ürünlerin fiziksel değişimi de dâhil olmak üzere, her türlü varlığın, lojistik ve uzmanlık kaynaklarının paylaşımı için bir araya getirerek kaynak verimliliğini artırılması, işbirliği kültürünün geliştirilmesi ve sürdürülebilir üretim politikalarına katkıda bulanabilecek bilgi ve iletişim ağları oluşturulmasına katkı sağlanması hedeflenmektedir. 10

Bileşen 3: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi Politika 3.1: Teknoloji kullanımında ve üretim süreçlerinin geliştirilmesinde örnek firmalarla diğer firmaların etkileşiminin sağlanması ve üretim süreçleri konusunda danışmanlık hizmeti verilmesi 3 Örnek firmalar ve ilgili akademisyenlerin katılımıyla, iyi uygulamaların ve güncel çalışmaların paylaşımının sağlanmasına yönelik toplantı, çalıştay vb. organizasyonlar düzenlenecektir. den Sorumlu le İlgili lar TÜBİTAK; Araştırma ları; Organize Sanayi Bölgeleri Üniversite - sanayi işbirliğine de katkı sağlayacak şekilde, akademisyenler ile firma temsilcilerinin bir araya gelmesi ve iyi uygulamalar ile güncel çalışmaların paylaşılması hedeflenmektedir. Bu yönde platformlar oluşturulmasına yönelik organizasyonların ağırlıkla kamu tarafından gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. 11

Tablo : Bileşen 3 Politika 3,2 Bileşen 3: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi Politika 3.2: Üretimde kullanılan enerji dışı girdilerin daha verimli kullanımının sağlanması 1 2 3 İmalat sanayiinde kaynak verimliliği potansiyeli belirlenecektir. Temiz üretim / eko-verimlilik istatistikleri yayımlanacak; Türkiye Sürdürülebilirlik Endeksi değerleri belirlenerek ilgililerle düzenli aralıklarla paylaşılacaktır. Sürdürülebilir üretim alanında karar alıcı ve uygulayıcıların kurumsal kapasitesi güçlendirilecek ve ilgili mevzuat düzenlemeleri yapılacaktır. den Sorumlu le İlgili lar TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü; Kalkınma Ajansları; Maliye Bakanlığı; Kalkınma Bakanlığı Türkiye İstatistik Kurumu; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; Kalkınma Bakanlığı; Maliye Bakanlığı; TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü; ilgili STK'lar; Sektör Birlikleri 2015 Ocak 2016 - Aralık 1.25 İmalat sanayiinde hammadde, enerji ve suyun etkin ve sürdürülebilir kullanımıyla elde edilebilecek ekonomik ve çevresel faydalara ilişkin potansiyeli sektörler, bölgeler düzeyinde belirlenecektir. Temiz üretim/eko-verimlilik göstergeleri ile üretimin doğal kaynak tüketimi ve çevresel bozunma gibi negatif dışsallıklar verimlilik gösterge ve istatistiklerine dahil edilecek ve sanayiye ilişkin çevresel-ekonomik istatistik boşluğu doldurulacaktır. Sürdürülebilirlik endeksi ile de, çevresel sürdürülebilirlik alanındaki ilerleme, uluslararası karşılaştırmalara da zemin oluşturacak şekilde izlenecektir. Sürdürülebilir üretim konusunda kurumların kapasitesinin geliştirilmesi, yetki ve görev dağılımının belirlenmesi ve koordinasyonu güçlendirecek şekilde çerçeve bir mevzuat oluşturulacaktır. Sanayi sektöründe sürdürülebilir üretim uygulamalarına sistematik olarak geçilmesine yönelik ikincil mevzuat çalışmaları yürütülecektir. 12

Bileşen 3: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi Politika 3.2: Üretimde kullanılan enerji dışı girdilerin daha verimli kullanımının sağlanması 4 5 Sürdürülebilir üretim teknolojilerine ilişkin Ar-Ge çalışmaları ve teknoloji transferi uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. Sürdürülebilir üretim uygulamalarına yönelik finansal destek mekanizmaları oluşturulacaktır. Sanayide sürdürülebilir üretimin desteklenmesine yönelik finansal destek ve teşviklerin etki analizi yapılacaktır. den Sorumlu TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü Hazine Müsteşarlığı le İlgili lar TÜBİTAK; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı; KOSGEB; Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı TÜBİTAK; Hazine Müsteşarlığı; Ekonomi Bakanlığı; KOSGEB; Kalkınma Ajansları; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Destek sağlayan tüm kuruluşlar 2016 Ocak 2016 - Aralık Sanayide sürdürülebilir üretim alanındaki yerli teknolojilerin geliştirilmesi, Ar-Ge çalışmalarının artırılması ve özellikle geri dönüşüm teknolojilerine ilişkin teknoloji transferi uygulamaları yaygınlaştırılacaktır. İşletmeler düzeyinde sürdürülebilir üretim uygulamalarının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına özgü finansal destek mekanizmalarının hukuki ve teknik altyapısı oluşturulacaktır. Kamu kurumlarınca uygulanmakta olan tüm teşvik ve destek tedbirlerin izlenmesi amacıyla, Hazine Müsteşarlığı Devlet Destekleri Genel Müdürlüğü bünyesinde, Devlet Destekleri Bilgi Sistemi (DDBS) oluşturulmuştur. Bu bağlamda, eylemden sorumlu kuruluş olarak Hazine Müsteşarlığı tanımlanmıştır. Ancak söz konusu teşvik ve desteklerin izlenmesine yönelik çalışmalarda, ana uygulayıcı kurumlar olarak Maliye Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ve Teknoloji Bakanlıkları ile diğer ilgili kuruluşlar da doğrudan görev üstlenecektir. İzlemeye yönelik olarak uygulayıcı kurumların temin edip oluşturacağı veriler, Hazine Müsteşarlığı tarafından DDBS'ye dâhil edilecektir. 13

Bileşen 3: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi Politika 3.2: Üretimde kullanılan enerji dışı girdilerin daha verimli kullanımının sağlanması 7 8 İmalat sanayiinde sürdürülebilir üretim teknolojilerinin yaygınlaştırılması için sektörler bazında rehber dokümanlar hazırlanacak ve yaygınlaştırılacaktır. Sanayi sektöründe su tasarrufuna yönelik tedbirler artırılacaktır. den Sorumlu le İlgili lar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi; Kalkınma Ajansları; işçi ve İşveren Sendikaları Konfederasyonları; Sektör Birlikleri TÜBİTAK MAM Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü; Orman ve Su İşleri Bakanlığı; Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı Ocak 2015 - Aralık Sanayi sektöründe sürdürülebilir üretim uygulamalarına sistematik olarak geçilmesine yönelik rehber dokümanlar hazırlanacak ve yaygınlaştırılacaktır. Sanayi alt sektörlerinde tasarruf potansiyellerinin belirlenmesi için rehber dokümanlar hazırlanarak yaygınlaştırılacaktır. Sanayi sektöründe su tasarrufuna yönelik modeller geliştirilecek, yaygınlaştırılacak ve suyun yeniden kullanımına yönelik önlemler alınacaktır. 14

Tablo : Bileşen 3 Politika 3,3 Bileşen 3: Üretim Süreçlerinin Geliştirilmesi Politika 3.3: Mevcut istihdam edilenlerin niteliğinin artırılmasına yönelik hizmet içi eğitimlerin desteklenmesi den Sorumlu le İlgili lar 1 Verimlilik Akademisi kurulacaktır. KOSGEB; Ticaret ve Sanayi Odaları Ocak 2016 - Aralık 2016 VYUP kapsamında, sanayi işletmelerinin eğitim ve danışmanlık ihtiyaçlarının sistematik bir biçimde izlenmesini ve giderilmesini sağlayacak şekilde Verimlilik Akademisi kurulacaktır. 2 İş sağlığı ve güvenliği alanındaki beşeri kapasite güçlendirilecektir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yükseköğretim Kurulu; Milli Eğitim Bakanlığı; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kurum ve kuruluşlar; İşçi ve İşveren Sendikaları Konfederasyonları iş sağlığı ve güvenliği konusu üniversitelerdeki bütün mühendislikler, temel bilimler, yönetim bilimleri disiplinleri müfredatına alınacaktır. Ayrıca ış güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi sertifika eğitimlerinin müfredatına iş sağlığı ve güvenliği ile verimlilik ilişkisine dair içerik eklenecektir. 15