MMO DAN YENİ YIL ÇAĞRISI: ANKARA YA SAHİP ÇIKIN

MMO DAN YENİ YIL ÇAĞRISI: ANKARA YA SAHİP ÇIKIN Odamızın ve TMMOB nin 2006 yılında yaşadığı en büyük mesleki problem; mesleki alanlarımızın daraltılmaya çalışılması olmuştur Gıdadan inşaata ve sanayiye dek toplum yaşamının hemen her alanıyla doğrudan bağları bulunan mühendislik disiplinlerinin birinci dereceden önemsenmesi mücadelesine devam edeceğiz 1 Ocak 2007 TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz ın, Odamızın ve TMMOB nin 2006 yılında yaşadığı en büyük mesleki problem; meslek alanlarımızın daraltılmaya çalışılması olmuştur diyerek mühendislerin ve mimarların yaşadığı temel sorunları ortaya koyduğu, 2007 yılında da meslek ve ülke sorunları için mühendisleri mücadelelerin beklediğini Gıdadan inşaata ve sanayiye dek toplum yaşamının hemen her alanıyla doğrudan bağları bulunan mühendislik disiplinlerinin birinci dereceden önemsenmesi mücadelesine devam edeceğiz ifadesiyle belirten Oda Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz ın Hürriyet Gazetesi Ankara Eki ne yaptığı 2006 yılı değerlendirmesi aşağıdadır. Odanız 2006 yılını nasıl değerlendiriyor? Ülkemiz ve meslek alanlarımız açısından. Ekonomide serbestleşme, küreselleşme, Gümrük Birliği ve AB süreçleriyle birlikte yatırımlarda ve istihdamda düşme yaşanmış, ithalat ile ihracat arasındaki dengesizlik artmış, sanayimiz fason üretime daha fazla bağlanmış, işsizlik ve yoksulluk artmış, sosyal devlete önemli darbeler indirilmiş, sağlıktan enerjiye dek yapılan özelleştirmelerle topluma yönelik kamu hizmetlerinde önemli gerilemeler yaşanmıştır. Öyle ki ülkemizin geleceği ipotek altına verilmekte, Türkiye üretim ve geleceğini planlama yeteneğini kaybetmektedir. 2006 yılında Odanıza bağlı çalışanların yaşadığı en büyük mesleki problemler neler oldu? En özet haliyle meslek alanlarımızın daraltılmaya çalışılmasıdır diyebilirim. Odamızın ve TMMOB nin en büyük mesleki problemi bu olmuştur. IMF ve Dünya Bankası nın dayattığı yatırımsızlık ve özelleştirmeler ile Dünya Ticaret Örgütü ve Avrupa Birliği kanallarından dayatılan teknik ve mesleki mevzuat uyarınca mühendislik, mimarlık meslek alanlarının düzenlenmesine dönük uyumlaştırma çabaları, ülkemiz sanayisi ve mühendislik disiplinlerine büyük darbeler vurmaktadır. 2006 da, daha çok alt hizmetler diyebileceğimiz alanları ilgilendiren Mesleki Yeterlilik Yasasına özel yasa ve yönetmelikleri bulunan mühendislik disiplinlerinin de katılmaya çalışılmasından, bizlerin uğraşları sonucunda ve son anda vazgeçilmesi bunun bir göstergesidir. Şu an TBMM nin gündeminde bulunan Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı ise çok daha vahimdir. Bu değişiklik gerçekleşirse halen yürürlükte bulunan 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkındaki Kanun ile 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkındaki Kanun ve 6235 sayılı TMMOB Kanunu nun arasındaki uyum bozulacak ve ülkemiz mühendis ve mimarlarının aleyhine düzenlemeler egemen olacaktır. Bu tasarı yasalaştığında, ülkemize denetimsiz yabancı girişi, ülkemiz mühendislik ve mimarlık hizmetini kamu çıkarından uzak bir noktaya getirecektir. Ülkemiz insanının aleyhine haksız rekabetin önü açılacaktır. Yabancı kilit ve idari personelin, mühendislik, mimarlık ve şehir plancılığı alanındaki tüm kurallardan muaf tutulması, yabancı mes- 38 şubat 2007

lek mensuplarının akademik ve mes- leki yeterliliğinin aranmaması; ülkemiz mühendis, mimar ve şehir p l a n c ı l a r ı n ı n mesleklerinin icrasını engelleyecek ve mes- lek bürolarının kapanmasını gündeme ge- t i r e c e k t i r. Bunun için ü l k e m i z - de mülteci k o n u m u n a düşürülmek isteniyoruz dedik. Bir diğer mesleki problemimiz ise birçok problemin iç içe olduğu bir zincire işaret etmektedir. Meslektaşlarımızın istihdamı beklenen düzeyde gerçekleşmemekte, işsizliğe, düşük ücretlere, mesleki tatminsizliğe, gelecek belirsizliğine, meslek alanı dışında çalışmaya ve beyin göçüne yol açmaktadır. Meslek alanlarımızdaki işsizlik ya da başka bir işte çalışanlar, üye sayımızın yüzde 25 ine ulaşmış, mühendisler de gizli işsizler ordusuna dahil olmuştur. Yaşanan mesleki sorunlardan hangilerine çözüm bulunabildi? Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından benzinli araçların LPG li araçlara dönüştürülmesinde Odamıza son denetimi yapma yetkisi verilmesiyle standart dışı dönüşümlerin durması ve dönüşüm piyasasının disipline edilmesiyle insanlarımızın can ve mal güvenliğine önemli bir katkı sağladık. LPG li araçların tamamının denetimlerinin 2007 de tamamlanmasıyla canlı bombalar olarak da anılan araçları ekonomik ve güvenli araçlara tamamen dönüştürmüş olacağız. 2007 yılında çözümlenmesini istediğiniz sorunlardan başlıcaları nelerdir? 2007 yılından beklentilerinizi kısaca aktarabilir misiniz? Mesleki bağlamda, asansörlerin denetimlerinde yalnızca 9 ildeki 14 belediye ile protokol imzalamış bulunmamız konuya idari duyarsızlığın ne kadar yaygın olduğunu göstermektedir. Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği kapsamında Odamızın Onaylanmış Kuruluş olarak tanınması, asansörlerin imalatından kullanımına dek bir güvenlik zinciri oluşturacak ve yine toplumun can ve mal güvenliği yönünde önemli bir adım atılmış olacaktır. Asıl beklentimiz ise insan ve toplum yaşamının odağında bulunan mühendisliğe, insana, insan yaşamına hak ettiği değerin verilmesidir. Bu ise yatırıma, üretime, sanayileşmeye yönelim ve bölüşüm politikalarındaki adalet ile gerçek bir demokratikleşme ile rant ekonomisinden kopmak ile AR-GE ye, bilim ve teknolojiye gereken bütçelerin ayrılması ile mümkündür. 2007 yılına ilişkin gerek meslektaşlarınıza gerek Ankaralılara iletmek istediğiniz dilekleriniz nelerdir? Yeraltı ve yerüstü kaynaklarını bağımsızlık, planlama, sanayileşme, kalkınma temelinde değerlendirecek bir Türkiye, emin olalım ki, toplumsal moral ve gönenci yüksek, başka bir Türkiye olacaktır. Bu noktada gıdadan inşaata ve sanayiye dek toplum yaşamının hemen her alanıyla doğrudan bağları bulunan mühendislik disiplinlerinin birinci dereceden önemsenmesi mücadelesine devam edeceğiz. Başkent Ankara da ancak böylece gerçek bir kent, gerçek bir başkent olacaktır. Ankaralıların rant politikalarını olumlamaktan, kent içindeki yaşam alanlarının sınırlanmasına seyirci kalmaktan çıkması gerekiyor. Yaşadığımız kente ve ülkemize sahip çıkmamız gerekiyor. Ankaralıların yeni yıllarını ve bayramlarını içtenlikle kutluyorum. şubat 2007 39

DOĞAL GAZ PİYASASI ÜLKEMİZ VE HALKIN ÇIKARLARI DOĞRULTUSUNDA DÜZENLENMELİDİR 4 Ocak 2007 Oda Yönetim Kurulu Sekreteri Ali Ekber Çakar; ANKA Haber Ajansı na Uluslararası Doğal Gaz Kongresi 2007 nin hazırlık çalışmaları hakkında, Doğal Gaz Piyasası Ülkemiz ve Halkın Çıkarları Doğrultusunda Düzenlenmelidir konu başlığı ile bir açıklama yaptı. Açıklama metni aşağıdadır. TMMOB Makina Mühendisleri Odası, 2007 Mayıs ayında Ankara da yapılacak olan, Uluslararası Doğal Gaz Kongresi ve Sergisi 2007 nin hazırlıklarını hızla sürdürüyor. Kongre 3 5 Mayıs 2007 tarihlerinde Ankara Sheraton Hotel Kongre Merkezinde yapılacak. MMO, bu Kongre ile sektörel sorunları masaya yatırmayı amaçlıyor. Alternatif birçok yakıta göre ucuzluğu, kullanım kolaylığı, stoklama sorununun olmayışı vb. üstünlükleri ile 1980 li yılların sonundan itibaren Türkiye enerji sektörüne giren doğal gaza talebin hızla arttığı biliniyor. Doğal gazın ilk kullanıma başlandığı 1987 yılında 522 milyon m³ düzeyinde olan doğal gaz tüketimi, 18 yıl içinde 51,5 kat artışla 2005 te 26.865 milyon m³ e ulaşmıştır. 2006 yılı için EPDK nın tüketim tahmini 30.121 milyon m³ tür. Doğal gazın kentlerde ve sanayide kullanımının yaygınlaşmasının yanı sıra, yeni tesis edilecek santrallerde yakıt olarak kullanılmasıyla doğal gaz talebinin daha da artacağı ve 2010 yılında 43 297; 2015 yılında 53 616; 2020 yılında ise 62 468 milyon m³ e ulaşacağı tahmin edilmektedir. Ülkemizde, ithal edilen doğal gazın yüzde 65 i elektrik üretiminde kullanılıyor Doğal gaz tüketim artışındaki en büyük etken, elektrik enerjisi üretiminin yaygın bir biçimde doğal gaza dayandırılmasıdır. Bunun ana nedeni ise hatalı ve abartılı doğalgaz talep tahminleri sonucunda Türkiye nin imzaladığı gaz alım anlaşmalarıdır. Bu yöndeki politikalara karşı, Odamız ve diğer meslek odalarının yönelttiği öneri ve eleştiriler, TMMOB ve bağlı Odalar ile Devlet Planlama Teşkilatı nın gaz talep tahminlerinin abartıldığı, doğal gaza dayalı yeni enerji santrallerine ihtiyaç olmadığı yolundaki uyarıları da dikkate alınmamıştır. İthal ettiği doğal gazın yüzde 65 lere varan kısmını elektrik üretiminde kullanan, elektrik üretiminin yüzde 45 lere varan kısmını doğal gaza dayandıran ülkemizde, bugün, doğal gaza bağımlılığın sonucu olarak yaşanan maliyet artışına bağlı enerji krizlerinde, özel sektörün doğal gaz yakıtlı santrallerinde elektrik üretimini durdurmaları da önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye al ya da öde yükümlülüğü ile karşı karşıyadır Türkiye, halen mevcut ve öngörülen tüketim miktarlarının üzerinde alım sözleşmeleriyle, alınan gazın parasını nakit ödeme yükümlülüğünün yanı sıra, Al ya da Öde yükümlülüğü ile karşı karşıyadır. Öte yanda, mevcut doğal gaz anlaşmalarının bir bölümünün süreleri 2010 yılında sona ermektedir. Bu durumda, Rusya ya olan bağımlılığın azaltılması, arz kaynaklarının Mısır, Türkmenistan 40 şubat 2007

vb. projelerle çeşitlendirilmesi, yurt içinde doğal gaz aramalarının ve üretiminin arttırılması, fazla gaz arzının Avrupa ya ihraç edilmesi vb. politika ve uygulamalar gündemdedir. Doğal gazın ithalatındaki kamu tekeli özel sektöre ve piyasaya devredilecek 9 Şubat 1990 tarih ve 397 sayılı Doğal Gazın Kullanımı ile ilgili Kanun Hükmünde Kararname ile doğal gazın ithali, dağıtımı, satışı ve fiyatlandırılmasında tekel konumuna getirilen BOTAŞ ın bu konumu, 2 Mayıs 2001 tarihinde yasalaşan 4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile sona ermiştir. 2001 yılında IMF ve Dünya Bankası direktifleri doğrultusunda 15 günde 15 yasa aceleciliği ile çıkarılan yasalardan biri olan 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Yasasına göre 2009 yılına kadar BOTAŞ ın alım sözleşmelerinin her yıl yüzde 10 unun ihale yoluyla özel kuruluşlara devredilmesi öngörülmektedir. Böylece doğal gaz ithalatındaki kamu tekeli özel sektöre ve piyasaya devredilmiş olacaktır. Şu ana kadar yapılan ihalelerle kentsel doğal gaz dağıtımı ve satışında az sayıda grup etkin olmuştur. Yatırım ve işletme giderlerinin nasıl karşılanacağı merak konusu EPDK, doğal gaz kullanımını tüm ülkeye yaygınlaştırmak amacıyla doğal gazın geldiği ve ulaşacağı kentlerde Kentsel Doğal Gaz Dağıtım Lisansları nı ihale etmektedir. İhalelerde birim hizmet ve amortisman bedeli olarak en düşük bedeli teklif eden şirketlere, 30 yıllık süreyle ihale kapsamı kentte (kentlerde) kentsel doğal gaz dağıtım lisansı verilmektedir. Bazı şirketler ihaleleri sıfır hizmet amortisman bedeli ve abone bağlantı bedeli ile kazanmıştır. Bu ilk bakışta kullanıcı yararına görünmektedir. Ancak, sekiz yıl boyunca satın aldığı gazı müşterilere kârsız satacak olan ve abonelerden bağlantı bedeli almayacak olan bu kentsel gaz şirketlerinin, yatırım ve işletme giderlerini nasıl karşılayacağı merak konusudur. Sekiz yıl boyunca sürekli zarar edecek bir işletmenin, bir süre sonra bu durumu gerekçe gösterip, sözleşme değişikliği vb. talepler öne sürüp-sürmeyeceği, zarar ettiği gerekçesiyle yatırımı durdurmaya ve geciktirmeye yönelmesi halinde ne tür önlemler alınabileceği v.b. sorular da yanıt beklemektedir. Kentsel doğal gaz dağıtım şirketlerinin tümü için geçerli olacak, ülke çapında zorunlu uygulaması olan İç Tesisat, Servis Hattı, Şebeke Yapım ve Endüstriyel Tesis Doğal Gaz Dönüşüm Şartnameleri yoktur. Bu durumda, her kent ve şirketin uygulamaları farklı olabilmektedir. Bu düzensizliğin bir an önce giderilmesi ve ülke çapında geçerli olacak yapım şartnameleri ve uygulama birliğinin tesisi zorunludur. Makina Mühendisleri Odası kendi hazırladığı şartname önerilerini Kongrede tartışmaya açmayı düşünmektedir. Amacımız ulusal strateji belirlenmesi çabalarına ağırlık vermek Makina Mühendisleri Odası bugüne değin, Doğal gazla ilgili kurumların çalışmalarında şeffaflaşmasını, bilgilerin yaygınlaşmasını, herkesçe erişilebilir ve kullanılabilir olmasının sağlanmasını, doğal gaz temin politikalarının belirlenmesinde kapalı kapılar ardındaki gizli diplomasi yerine ilgili tüm kesimlerin katılacağı ulusal strateji belirlenmesi çabalarına ağırlık verilmesi görüşlerini savunmuştur. Odamız bu anlayışla, bilginin paylaşılması, sorunların belirlenmesi, tartışılması ve çözüm önerilerinin geliştirilmesi amacıyla Uluslararası Doğalgaz Kongresi 2007 yi düzenleme kararı almıştır. Kongre de, Türkiye nin Doğal Gaz Temin ve İhraç Politikaları Mevcut ve Yeni Doğal Gaz Temin Anlaşmalarının Değerlendirilmesi şubat 2007 41

Doğal Gaz Sözleşmelerinin Devri Transit Boru Hatları ve Doğal Gazın Üçüncü Ülkelere Satışı Kentlerde ve Sanayide Doğal Gaz Kullanım Uygulamaları Elektrik Üretimi İçin Doğal Gaz Kullanımı konuları ayrıntılı bir şekilde tartışılacaktır. Ana başlıkları yukarıda belirtilen strateji, politika ve uygulamaların ve bunlarla ilgili düzenleyici mevzuat ve denetim çalışmalarının, ilgili tüm tarafların Kongreye katılımıyla ayrıntılı bir şekilde tartışılması, sorunların dile getirilmesi ve çözüm önerilerinin geliştirilmesi öngörülmektedir. MMO nun düzenleyeceği Kongreyi destekleyen kuruluşlar ise gün geçtikçe artıyor. Şu ana kadarki haliyle destekleyen kuruluşlar şunlar: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ETKB, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. BOTAŞ, Maden Tetkik Arama MTA Genel Müdürlüğü, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TPAO, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Elektrik İletim A,Ş TEİAŞ, Elektrik İşleri Etüt İdaresi EİEİ, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü. Doğal Gaz Cihazları Sanayicileri ve İşadamları Derneği DOSİDER, Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği Derneği GAZ-BİR. Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi DEK TMK, İTÜ Enerji Enstitüsü, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi MAM Enerji Enstitüsü, Türkiye Kojenerasyon Derneği, Türk Tesisat Mühendisleri Derneği TTMD. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Balıkesir Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Dumlupınar Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mersin Üniversitesi, Osmangazi Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Trakya Üniversitesi, Uludağ Üniversitesi. Kongrede yabancı kuruluşların temsilcileri de bulunuyor Kongrede yurt içinden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, BOTAŞ, TPAO, EİEİ, AB Genel Sekreterliği, EPDK, Rekabet Kurumu vb. kamu kuruluşlarının, GAZBİR, DO- SİDER, Türkiye Kojenerasyon Derneği vb. sektör dernekleri ile uzman ve akademisyenlerin sunumları olacak. Yabancı konuşmacılar arasında PLATTS Editörü John Roberts, Avusturya OMV den Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Müdürü Reinhard Mitschek, PSI RU/Public Services International Research Unit/Uluslararası Kamusal Hizmetler Sendikası Araştırma Biriminden Prof. Dr. Stephen Thomas ve EUROGAS, TÜRKMENGAZ, İran dan NIGC, AZERGAS gibi yabancı kuruluşların temsilcileri de bulunuyor. Kongre hazırlıklarını, Düzenleme ve Yürütme Kurulları yürütüyor. Düzenleme Kurulu Başkanlığını MMO Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz yapıyor. Yürütme Kurulu nda ise İTÜ Enerji Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Abdurrahman Satman, ASAM Genel Koordinatörü ve Petrol Mühendisleri Odası eski Başkanı Necdet Pamir, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi nden (DEK TMK) eski BOTAŞ Daire Başkanı Necil Kurtkaya, BOTAŞ tan Yalçın Okumuşoğlu, ısıtma ve tesisat sektöründen Aytekin Çakır ve TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı ve DEK TMK Yönetim Kurulu Üyesi Oğuz Türkyılmaz gibi sektörde tanınan isimler ve MMO Merkez Yönetim Kurulu üyeleri Ahmet Eniş, Şuayip Yalman, Barış Levent ve Osman Tezgiden de bulunuyor. 42 şubat 2007

TÜRKİYE MEVCUT GAZ ALIM SÖZLEŞMELERİNİ TAKRİR-İ MÜZAKERE KONUSU YAPMALIDIR Basına ve Kamuoyuna, 5 Ocak 2007 İran ın Türkiye ye gaz sevkiyatını durdurması, geride bıraktığımız Ocak ayında, Rusya ve İran ın ülkemize sattığı doğalgazı azaltması nedeniyle birçok sanayi kuruluşunun gazının kesildiği, kentlerde doğalgazla ısınan milyonlarca konutun soğuk tehdidiyle karşı karşıya kaldığı günleri hatırlatmıştır. Bu nedenle; İran ın doğal gaz sevkiyatını kesmesi, enerji politikalarında dışa bağımlılığın yarattığı sonuçları değerlendirmek ve hatalı politikaları gözden geçirmek için bir imkan olmalıdır. Konu ile ilgili olarak; Türkiye mevcut gaz alım sözleşmelerini, alım miktarları, alım fiyatları, ödeme şartları vb. kriterler yönünden Takrir-i Müzakere konusu yapmalıdır diyen Oda Yönetim Kurulu Başkanı Emin KORAMAZ ın yaptığı basın açıklaması yazının devamındadır. İran ın Türkiye ye gaz sevkiyatını durdurması, yine geçen Ocak ayında, Rusya ve İran ın ülkemize sattığı doğalgazı azaltması nedeniyle birçok sanayi kuruluşunun gazının kesildiği, kentlerde doğalgazla ısınan milyonlarca konutun soğuk tehdidiyle karşı karşıya kaldığı günleri hatırlatmıştır. Sorun, yoğun kış şartları nedeniyle bugün İran ın, yarın arz sıkıntısı, fiyat sorunu veya başka bir nedenle Rusya nın Türkiye ye sattığı gazı azaltmasıyla açıklanamayacak ve iddiaların aksine üç gün içinde, beş gün içinde çözümlenmeyecek kadar ciddi bir sorundur. Sorunun temelinde yıllardır çeşitli siyasal iktidarlarca enerji sektöründe izlenen çarpık, yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına ağırlık vermeyen dışa bağımlı politikalar bulunmaktadır. Bu çarpık politikalar nedeniyle: Zengin linyit ve taş kömürü kaynaklarımızın yeterli bir şekilde değerlendirilmemiş, bugünkü elektrik üretim kapasitesinin dörtte biri oranında 10.000 MW kapasiteli ömür yakıtlı santraller kurulmamış, Özelleştirileceği gerekçesiyle mevcut linyit yakıtlı santrallerde gerekli iyileştirme, kapasite artırımı, bakım ve onarım çalışmalarının yapılmamış, Zengin hidrolik kaynaklarımızın yalnızca 1/4 nin değerlendirilmiş ve yapımı süren santrallerin süresi içinde bitirilmesi için DSİ ye yeterli kaynak aktarılmamış, Yerli rüzgâr ve jeotermal kaynaklarımızın yeterince değerlendirilmemiş, Toplam elektrik enerjisi üretiminin beşte biri doğalgaz temin ve üretilen elektriğin satın alma garantisi verilen 4 adet özel sektör santralinden satın alınmış, elektrik üretiminin yüzde 45 inin doğal gaza dayandırılmış, Doğalgaz temininde tek bir kaynağa Rusya ya (yüzde 65 oranında) bağımlı kılınmış ve doğalgaz temin anlaşmalarına Türkiye aleyhine hükümler konulmuş, Yeterli kapasitede doğalgaz depolama tesislerinin zamanında inşa edilmemiş, olması bulunmaktadır Gaz temin programlarının bir dizi teknik öğenin yanı sıra, politik parametre içerdiği görülmelidir. Gaz temin anlaşma ve programlarının ilgili tüm tarafların, uzmanların ve akademisyenlerin de katılacağı çok ciddi bir stratejik çalışma olarak ele alınması gerekmektedir. Zira ülkemiz uluslararası arenada enerji kozunu elinden çıkarmakta, vanaları başkalarınca açılıp kapanabilecek Sorunun temelinde yıllardır çeşitli siyasal iktidarlarca enerji sektöründe izlenen çarpık, yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına ağırlık vermeyen dışa bağımlı politikalar bulunmaktadır şubat 2007 43

bir küresel enerji savaşında enerji koridoru olmakla avunmaktadır. Bu ortamda, ülkemizin bir enerji krizi ile karşılaşmaması ve yaşanan bu tür uluslararası sorunlardan etkilenmemesi için her zaman yinelediğimiz kapsamlı önerilerimizi güncelleştirerek kamuoyuna sunuyoruz. 1. Elektrik enerjisi üretiminde ulusal ve kamusal kaynaklar ile yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarına ağırlık verilmelidir. Özel olarak elektrik enerjisi üretiminde genel olarak tüm enerji kaynaklarının temin ve kullanımında, ülke ve kamu çıkarlarını gözeten bir strateji esas alınmalı ve ülke ölçeğinde geçerli olacak bir Master Plan uygulamasına geçilmelidir. Ülkemizin enerji politikalarında temel kıstas kamusal planlamaya dayalı temiz, ucuz, bol ve yerli enerji olmalıdır. 2. Doğalgazda Rusya ya bağımlılığımızın azaltılmasına yönelik çalışmalar yürütülmeli, bu alandaki al ya da öde koşullarını içeren abartılı projeksiyonlara dayalı anlaşmalar gözden geçirilmeli, kaynak çeşitlemesine gidilmeli, Azeri gazının gelişi geciktirilmemeli, Türkmen, Mısır, Irak gaz temin projelerinin uygulanmasına başlanmalıdır. 3. Yerli doğal gaz arama ve üretim faaliyetleri ve TPA- O nun bu doğrultudaki çalışmaları desteklenmelidir. 4. Doğalgaz ithalatı ile ülke ihtiyaçları arasında bir açık söz konusu olduğunda, kentlerin ve sanayinin gazı kesilmemeli, doğalgaz yakıtlı elektrik üretim santrallerine verilen gazda kesinti yapılmalıdır. 5. Silivri Yeraltı Doğalgaz Depolama Tesisi yatırımı bir an önce işletmeye alınmalı; 2000 yılından beri sürüncemede kalan, Tuz Gölü Depolama Tesislerinin projesi tamamlanarak yatırımına ivedilikle başlanmalıdır. 6. Doğalgaza bağımlı enerji politikalarından bir an önce vazgeçilerek yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarımıza yatırımlar yapılmalıdır. Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarımız ülke ihtiyacının büyük bir bölümünü karşılayacak potansiyeldedir. Bugün ülkemizdeki mevcut hidrolik kaynağımızın dörtte biri, 10.000 MW rüzgâr enerjisi kaynağının yalnızca 50 MW si kullanılmaktadır.10.000 MW kapasitede santral tesis etmeye yeterli linyit yatakları değerlendirmeyi beklemektedir. Ülkemiz; uluslararası arenada enerji kozunu elinden çıkarmakta, vanaları başkalarınca açılıp kapanabilecek bir küresel enerji savaşında enerji koridoru olmakla avunmaktadır 7. Termik santrallerimizde gerekli bakım, onarım, iyileştirme, kapasite artırımı çalışmaları hızla sonuçlandırılmalı çevre kirliliğini önleyecek önlemler alınmalı, bu santraller tam kapasitede çalıştırılmalıdır. 8. Mevcut hidrolik santraller, tam kapasitede çalıştırılmalı, yapım sürecinde gerekli kaynaklar aktarılarak hızla sonuçlandırılması sağlanmalıdır. EPDK lisans verdiği santrallerin yapım çalışmalarının öngörülen süre içinde sonuçlanıp sonuçlanmadığını denetlemelidir. 9. BOTAŞ ın mevcut doğalgaz sözleşmelerinin özel kuruluşlara devrine son verilmelidir. 10. Yap-İşlet alım garantisi verilen doğalgaz yakıtlı Yap İşlet santrallerinin sözleşmeleri tekrar gözden geçirilmeli, bu santrallere verilen gaz temin ve elektrik alım garantileri ile ayrıcalıklar iptal edilmelidir. Ülkemizin enerji politikalarında temel kıstas; kamusal planlamaya dayalı temiz, ucuz, bol ve yerli enerji olmalıdır 11. Kamusal planlama, kamusal üretim ve yerli kaynak kullanımını reddeden, bu alandaki yatırımların aksama, gerileme ve gecikmesinin temel nedenini oluşturan özelleştirme uygulamalarından vazgeçilmeli, enerji sektöründe kamusal çıkarları gözeten planlama ve uygulamalar esas olmalıdır. TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin KORAMAZ 44 şubat 2007

ANKARA SARAYKÖY-KAZAN DAKİ PATLAMA: ACI SON! Basına ve Kamuoyuna, 6 Ocak 2007 LPG Piyasası Kanunu nun Eğitim Yönetmeliği uyarınca; LPG Piyasasında görev yapan personelin eğitimlerinin yaptırılmamasının acı bir sonucu Ankara Sarayköy de yaşanmış, Sarayköy-Kazan İpragaz Tüp Dolum Tesisindeki patlamada bir işçi ölmüştür. Olayla ilgili olarak TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Sekreteri Ali Ekber ÇAKAR ın yaptığı açıklamanın metni aşağıdadır. Yaptırılması gereken personel eğitimlerine karşı firmalarca gösterilen direnç ve yapılan süre uzatımları; LPG dolumundan, taşınmasına, trafikteki araçlara ve mutfaklarımıza dek uzanan can ve mal güvenliğine kayıtsızlık anlamına gelmektedir. Dün akşamüstü Ankara ya 28. kilometrede; Sarayköy Kazan da bulunan Ankara İpragaz Tüp Dolum Tesisinde yaşanan patlamada bir işçi ölmüştür. LPG piyasasında görev yapan personelin eğitimlerinde TMMOB ye bağlı yetkili Odalardan biri olan Odamız kayıtlarında yapılan araştırmada, Ankara İpragaz Dolum Tesisinde eğitimden geçmiş görevli bir Sorumlu Müdür bulunmadığı gibi, eğitimden geçmiş diğer personel bulunmadığı da tespit edilmiştir. Oda Merkezi ve Şubelerimiz, ilgili Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Eğitim Yönetmeliği kapsamında tarafımıza verilen yetki ile bu eğitimleri yürütmeye hazır olduğunu kamuoyuna birçok kez duyurmuştur. Odamıza müracaat eden firma/kuruluş ve kişilerin eğitim başvuruları değerlendirmeye alınarak gerekli eğitimler yapılmıştır. Ancak üzülerek belirtmek gerekir ki, söz konusu eğitimler LPG piyasasındaki yüz binlerce personeli kapsaması gerekirken, konuyla ilgili bütün duyurularımıza rağmen, Ankara Sarayköy Kazan da gerçekleşen patlama, sektördeki firmaların toplumun can ve mal güvenliğine ilişkin gereken duyarlılığı göstermediklerine bir kanıt oluşturmaktadır ilgili firma/kuruluş ve kişiler, bu piyasadaki personelin eğitimleri konusunda gereken duyarlılığı göstermemişlerdir. Ankara Sarayköy Kazan da gerçekleşen patlama, sektördeki firmaların toplumun can ve mal güvenliğine ilişkin gereken duyarlılığı göstermediklerine bir kanıt oluşturmaktadır. Bu olaydan hareketle yaşamsal önemi bulunan şu konulara kamuoyunun dikkatini çekmek isteriz: Söz konusu istasyonda, ilgili mevzuatla görevlendirilen kurum ve kuruluşlar tarafından denetimin yapılıp yapılmadığı kamuoyuna açıklanmalıdır. Tüp dolum istasyonlarında, eğitimden geçerek yetki belgesi almış Sorumlu Müdür bulunup bulunmadığı ve eğitimden geçerek belgelendirilmiş diğer personel bulunup bulunmadığı açıklanmalıdır. Eğitim taleplerini karşılama yönünde Oda ve Şubelerimizin alt yapı, donanım ve eğitmen açısından yeterli ve hazır olduğunu kamuoyuna bir kez daha önemle duyururuz. İlgili firma, kuruluş ve şahısları, ilgili personelin yasal süresi dahilinde eğitimi için Türkiye sathında 110 noktadaki Şube ve İl/İlçe Temsilciliklerimize başvurmaya çağırıyoruz. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nu Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanununca kendisine verilen görevleri yapmaya davet ediyor, süre uzatımları ile personel eğitimlerini geciktirerek halkın can ve mal güvenliğiyle oynanmaması için uyarıyoruz. TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Sekreteri Ali Ekber ÇAKAR şubat 2007 45

CAN GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI SOSYAL DEVLETİN TEMEL GÖREVLERİNDENDİR Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz tarafından, 9 Ocak 2007 tarihinde Bağdat yakınlarında düşen uçak kazasında hayatını kaybeden oda üyeleri için bir başsağlığı mesajı yayımlandı. BAŞSAĞLIĞI MESAJI Dün Irak ta Bağdat yakınlarında düşen uçaktaki 34 kişinin ölümünü büyük üzüntü ile öğrendik. Ölen yurttaşlarımız arasında bulunan Hüseyin ŞAHİN, Sabahattin KESTEN, İsmail KULAK ve Serhat GEYİK Odamız üyesidir. Oda üyelerimiz, kazada ölen diğer yurttaşlarımız gibi işgal ve savaş koşullarındaki bir ülkede görev yapmak zorunda kalmışlardır. Yurt dışında çalışan vatandaşlarının ulaşım dahil bütün sorunlarına sahip çıkılması, çalışma ve yaşam koşullarının düzeltilmesi ve her şeyden önce can güvenliklerinin sağlanması bir sosyal devletin en önemli görevlerindendir. Yetkilileri ve kamuoyunu bu konuda duyarlı olmaya çağırıyor, yeni acıların yaşanmaması için gerekli önlemleri almaya davet ediyoruz. Üyelerimiz ve kazada yaşamını yitiren bütün yurttaşlarımızın yakınları ve dostlarının derin acılarını paylaşıyor, TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına başsağlığı diliyoruz. TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin KORAMAZ 46 şubat 2007

KIŞ AYLARINDA SIKÇA YAŞANAN SOBA- ŞOFBEN- BACA GAZI ZEHİRLENMELERİNE DİKKAT! Basına ve Kamuoyuna, 12 Ocak 2007 Kış aylarında sıkça yaşanan soba, şofben ve baca gazı (karbonmonoksit) zehirlenmelerine dikkat çekmek ve kamuoyunu uyarmak amacıyla; TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Sekreteri Ali Ekber ÇAKAR tarafından bir açıklama yapıldı. Yapılan açıklamanın metni aşağıdadır. Bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal yüzünden her yıl binlerce insanımız soba, şofben, kombi ve bacalardan dolayı karbon monoksit zehirlenmesine maruz kalmaktadır. Hidrokarbon içeren kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtların soba ile baca veya şofben ile baca bağlantısı içindeki yanlış kullanımı özellikle alçak basınçlı lodoslu havaların sık yaşandığı kış aylarında artmaktadır. İçinde bulunduğumuz kış aylarında da zehirlenme ve ölümler yaşanmakta ve bu olaylarda önceki yıllara göre bir artış gözlenmektedir. Kokusuz, renksiz, tatsız bir gaz olan karbon monoksitten kaynaklanan zehirlenmelerin özellikle uykuda iken farkına varılmasının güçlüğü bu zehirlenmeye karşı önlemler konusunda daha bilinçli olunmasını gerektirmektedir. Soba, şofben, baca zehirlenmelerine maruz kalmamak için aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekmektedir. KÖMÜRLÜ SOBALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Sobada eksik yanma sonucu oluşan karbon monoksit gibi zararlı gazlar oda içine sızarsa zehirlenmelere neden olur. Soba alımında, sobaların TSE standartlarına uygunluğuna dikkat edilmelidir. Böylece sobanın ısı verimi de elde edilmiş olunur. Aynı şekilde kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu ve izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmaması da önem taşımaktadır. Soba aşırı doldurulmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar. İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artmaktadır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler. Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kağıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır. Sönmekte olan sobaya tutuşması güç yakıtların asla koyulmaması gerekir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar. Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt koyulmamalıdır. Özellikle alçak basınçlı lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır. Bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalıdır. Kullandığınız yakıtın standartlara uygunluğunu kontrol edin. İzin belgesi olmayan satıcılardan kömür almayın. Kullandığınız her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine haiz olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edin. Alacağınız cihazın kapasitesinin kullanacağınız mekana uygunluğunu inceleyerek karar verin. Binaların Yangından Korunması yönetmeliklerine mutlaka uyun. ŞOFBEN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır. Cihaz alırken, mümkünse cihaz çalışır halde görülme- şubat 2007 47

ye çalışılmalıdır. Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmelidir. Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalıdır. Şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir mekana takılmalıdır. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır. Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde oksijen oranının düşmesi sonucunda karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır. Şofben bacası mümkünse müstakil baca olmalıdır. Eğer şönt baca kullanılacaksa, dairenize ait baca ana bacaya üst kattaki baca seviyesinden bağlanılmalıdır ve baca mutlaka standartlara uygun olmalıdır. Tek kolonlu bacaya kesinlikle birden fazla bağlantı yapılmamalıdır. Şofbenin baca bağlantısı eğimli olmalıdır. Baca ile duvar arasında tam bir sızdırmazlık olmalıdır. Şofben borusu yatay mesafesi 2,5 m den az olmalıdır ve baca bağlantısı zemine göre yüzde 3 eğimle yapılmalıdır. Eğer bacalı uygulamalar yapılacaksa cihaz için gerekli olan yanma havasının temini için banyo kapısı havalandırma menfezleri yapılmalıdır. Cihaz hermetik olsa dahi banyo kapısı havalandırma menfezleri gereklidir. Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir. Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde: Öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, Elektrik düğmeleri açılıp kapatılmamalı, Kibrit çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, Pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, Hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalıdır. BACALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Pencere veya duvar delinerek yapılan bacalar çabuk soğuduğu için yalıtılması gerekir. Aksi halde soğuyan baca gazı içindeki su buharı yoğunlaşır ve baca çekişi azalır. Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 cm. olmalıdır. Pencere veya duvar delinerek yapılan bacada delinen kısımda mutlaka sızdırmazlık sağlanmalıdır. Yangın emniyeti için bacalar çatının mahyasından en az 50 80 cm yükseklikte olmalıdır. İdeal yanma için etkili baca yüksekliği en az 3,5 m, en fazla 5 m olmalıdır. Uzun bacalı binalarda yoğuşmayı önlemek için baca malzemesi olarak taş, tuğla veya paslanmaz çelik kullanılması uygundur. Bacalara yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları v.b. maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalıdır. Rüzgârlı havalarda hava akışı yüksekten alçağa doğru gerçekleşir. Böyle havalarda, binanın çevresinde yüksek yapılar veya ağaç gibi engeller mevcutsa sık sık baca tepmesi meydana gelir. Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının, çatının en üst noktasından 1 metre daha yüksek olması sağlanmalıdır. Baca şapkası takmayı ihmal etmeyin. Bacanızı standartlara uygun yaptırın. Baca çekişini artırmak için baca yalıtımı yaptırılmalıdır. Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenmelere ve yangınlara neden olur. Bacalarınızı, kömür gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullandığınız takdirde 2 ayda bir, diğer yakıtları (sıvı ve gaz gibi) kullandığınız takdirde 3 ayda bir temizlettirin. TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak, ölümlerin yaşanmaması için halkımızı bu havalarda dikkatli olmaya davet ediyor, özellikle alçak basınçlı havalarda bacası uygun olmayan evlerde soba yakılmaması konusunda bir kez daha uyarıyoruz. Diğer ayrıntılı ve tamamlayıcı bilgiler ekteki broşürümüzde mevcuttur. MMO nun Soba Şofben Baca Broşürüne www.mmo.org.tr adresinden ulaşılabilmektedir. Ayrıca bütün illerde 444 8 666 nolu telefon numaraları aracılığıyla MMO Şubelerinden de bilgi edinilebilir. TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Sekreteri Ali Ekber ÇAKAR 48 şubat 2007