1
BM DOĞU TİMOR (UNMIT) MİSYONU 2
BM DOĞU TİMOR (UNMIT) MİSYONU 1-ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 6 1.1 Yönetimi 6 1.2 Coğrafi Bilgileri 6 1.3 Nüfus Bilgileri8 1.4 Ülkenin Tarihi 8 1.5 Ekonomik Durumu 10 1.6 UlaĢım ve TaĢımacılık10 1.7 Türkiye ile Olan Tarihi ĠliĢkileri 11 1.8 Genel AsayiĢ Durumu 11 1.9 Ülke ile Ġlgili Bilinmesi Gereken Hassas Siyasi Konular- Kültürel Değerler 11 1.10 Ülkede YaĢayan Türkler 12 2-MİSYON HAKKINDA GENEL BİLGİLER 13 2.1 Misyonun Tarihi GeliĢimi 13 2.2 Görev Yapılan Yerler 16 2.3 ÇalıĢma saatleri ve Ġzin Durumu 16 2.4 Araç Kullanımı ve Ehliyet Durumu 17 2.5 Misyonda Ödenen MaaĢ ve Hesap ĠĢlemleri 19 2.6 Diplomatik Ayrıcalıklar 19 2.7 Misyon Görevinde ve Türkiye ile UlaĢım KoĢulları 19 3
2.8 Misyonda Kullanılacak Malzeme ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 20 2.9 Görev Hakkında Yayınlanan Talimatlar 21 2.10 Türkiye Cumhuriyetinin Bölgedeki Faaliyetleri 21 3-SOSYAL YAŞAM 23 3.1 Sosyal Aktiviteler 23 3.2 Sağlık 23 3.3 Konaklama 24 3.4 Güvenlik 25 3.5 Ailenin Misyona Getirilebilme ġartları 25 3.6 AlıĢveriĢ 25 3.7 Eğitim Ġmkânları 26 3.8 Televizyon-Elektrik-Su 26 3.9 Gezilecek Yerler 27 3.10 Ġnternet bağlantısı-ġletiģim 27 4-SIKÇA SORULAN SORULAR 29 4
BM DOĞU TĠMOR DEMOKRATĠK CUMHURĠYETĠ United Nations Integrated Mission in Timor-Leste UNMIT 5
1.1 Yönetimi TURKISH NATIONAL POLICE 1-ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER Devlet, parlamenter yönetim Ģekliyle yönetilmektedir. CumhurbaĢkanlığı ve meclis seçimleri 5 yılda bir yapılmaktadır. Ülkede bulunan toplam 13 ilin (district) baģında vali tarzında idareciler bulunmaktadır. 1.2 Coğrafi Bilgileri Doğu Timor resmi adıyla Doğu Timor DemokratikCumhuriyeti, Güneydoğu Asya'da Timor adasının doğusu, Atauro ve Jaco adaları ile Oecussi-Ambeno bölgesini kaplayan bir devlettir. Tek komģusu Endonezya dır. 15.410 km² yüzölçümüne sahip olan Doğu Timor'un baģkenti Dili'dir. 6
Malay Takımadalarına bağlı Küçük Sunda adalarının bir parçası olan Timor adası bu takımadanın en büyüğüdür. Kuzeydeki dağlık adalardan Ombai ve Wetar Boğazı ile ayrılan Timor adası, Avustralya dan güneydeki Timor Denizi ile ayrılır. Ülkenin batıdan Endonezya'ya bağlı olan Doğu Nusa Tenggara bölgesi ile komģudur. Doğu Timor'un en yüksek yeri Ramelau Dağı dır ve yüksekliği 2,972 metredir. Ülke tropikal iklime sahip olup sıcak ve nemlidir. Ülkede kurak ve yağmurlu olmak üzere 2 mevsim vardır. BaĢkent Dili den sonra ikinci büyük Ģehir Baucau'dur. Dili'de uluslararası bir havalimanı, Baucau, Suai ve Oe-cusse gibi daha küçük Ģehirlerde ise küçük havaalanları bulunmaktadır. Doğu Timor un illeri 1. Lautém 2. Baucau 3. Viqueque 4. Manatuto 5. Dili (BaĢkent) 7
6. Aileu 7. Manufahi 8. Liquiçá 9. Ermera 10. Ainaro 11. Bobonaro 12. Cova-Lima 13. Oe-cusse 1.3 Nüfusu Doğu Timor nüfusu yaklaģık 1 milyondur. Son zamanlarda yetiģkin nüfus oranı, yüksek doğum oranları ile artmaya baģlamıģtır. Nüfusun artmasında mültecilerin ülkelerine geri dönmesinin de katkısı vardır. Nüfus özellikle baģkent Dili'de yoğunlaģmıģtır. 1.4 Tarihi Timor halkının kökenleri Güneydoğu Asya'ya ve Avustralya'ya dayanır. Ġlk baģlarda göçmen olan halk daha sonra yerleģik hayata geçmiģtir. Ġlk akrabaları Yeni Gine ve Avustralya dan, 40.000 yıl önce Doğu Timor'a göçmeyi baģarmıģtır. Milattan 3000 yıl önce doğuya doğru göçmeye baģlayan Avustranasyalılar Okyanusya Adalarına gelmiģlerdir. 8
Bu göç eden halk Timor'da mümkün olduğunca tarımı geliģtirmiģtir. Son olarak ilkel-malay toplumu Güney Çin ve Kuzey Çinhindi'nden bu adaya gelmiģlerdir. Portekizliler, Avrupa'nın ilk kolonilerini 16.yy'da Güneydoğu Asya'da kurmuģlardır. BaĢta Timor Adası nı ve etrafındaki adaları yönetmeye çalıģmıģlar ancak bir tek Doğu Timor'da kolonilerini sürdürebilmiģlerdir. Bu sırada Portekiz'de, Habsburg Hanedanı hükümdarlığını sürdürmüģtür. (1580-1640) Uzun yıllar Portekiz idaresinde kaldıktan sonra 1975 yılında komģusu Endonezya tarafından iģgal edilen Doğu Timor 1975 yılında kesin olarak Endonezya'nın 27. vilayeti olmuģtur. 1999 yılını takiben BirleĢmiĢ Milletler'in devreye girmesiyle özerkliğin verilmesinin ardından Endonezya bölgenin kontrolü üzerindeki iddialarından vazgeçmiģ ve 1999 yılında yapılan referandumun ardından Doğu Timor 20 Mayıs 2002'de bağımsızlığını kazanmıģtır. 1999 referandum sonrası ve 2006 yılında rakip siyasi partiler, çeteler ve kabileler 9
arasındaki çatıģmalar ve ayaklanmalar sırasında baģkent Dili ve diğer Doğu Timor illeri yakılarak ağır hasar görmüģtür. 1.5 Ekonomik Durumu KiĢi baģına 648 $ ile Doğu Timor gayri safi yurtiçi hasıla ve satın alma gücü paritesi bakımından Asya'nın ve Dünya'nın en fakir ülkelerden biridir. 2011 yılı BirleĢmiĢ Milletler Ġnsani GeliĢme Endeksine göre az geliģmiģ bir ülke olan Doğu Timor, dünya devletleri arasında geliģmiģlik bakımından 147. sırada bulunmaktadır. 1.6 UlaĢım ve TaĢımacılık Yerel halk, Ģehir içinde taksi, mikrolet (küçük minibüs) ve motosiklet gibi araçlar kullanmaktadır. Taksi ücretleri yakın mesafe için 1 $ dır. Uzak mesafeler için önceden pazarlık yapmak gerekmektedir. ġehir trafiği yavaģ akmaktadır. Yolların kötü olması ve yollara kurulan pazarlar nedeniyle trafik sıkıģıklığı yaģanmaktadır. Doğu Timor da trafik Türkiye dekinin tersine yolun solundan akmaktadır. BaĢkent Dili ile diğer iller arasındaki karayolu ulaģımı kiģiye, yola ve hava Ģartlarına göre değiģmekle birlikte Ģu Ģekildedir; Liquisa 45 dakika, Manatuto 1,5 saat, Baucau 3 saat, Ermera 2 saat, Lautem 5 saat, Suai 7 saat. Oeucussi ile Dili arasında kara bağlantısı olmadığından ulaģım BM helikopteri ile yaklaģık 1 saat, gemi ile de yaklaģık 12 saat sürmektedir. 10
1.7 Türkiye ile Olan Tarihi ĠliĢkileri Ülkemiz ile Tarihi iliģkisi bulunmamaktadır. Halen Türkiye Cumhuriyetinin ülkede bir temsilciliği bulunmamakta ve Doğu Timor ile ilgili faaliyetleri Endonezya-Jakarta da bulunan T.C. Büyükelçiliğimiz tarafından takip edilmektedir. 1.8 Genel AsayiĢ Durumu Doğu Timor silahlı görev yapılan bir misyondur. Doğu Timor da en çok iģlenen suçlar aile içi Ģiddet, cinayet, hırsızlık ve yaralama suçlarıdır. Ara sıra vuku bulan araç taģlama olayları dıģında BM görevlilerine karģı doğrudan bir saldırı görülmemektedir. 1.9 Ülke ile Ġlgili Bilinmesi Gereken Hassas Siyasi Konular- Kültürel Değerler Doğu Timor, Filipinler ile birlikte Asya da Katolik nüfusa sahip olan 2 ülkeden biridir. Halkın %90 ı Roman Katoliği, %5 i Müslüman, %3 ü Protestan dır. Bunların yanında halkın %0.3 ü Hinduizm, %0.1 i Budizm ve diğer yerel dinlere mensupturlar. 11
Doğu Timor'da iki resmi dil vardır. Bunlar; Portekizce ve Tetum'dur. Halk arasında Tetum daha çok kullanılır. Bu iki dilden sonra Bahasa Endonezya ve yerel diller konuģulmaktadır. En önemli 15 yerel dil: Bekais, Bunak, Dawan, Fataluku, Galoli, Habun, Idalaka, Kawaimina, Kemak, Lovaia, Makalero, Makasai, Mambai, Tokodede ve Wetarese'dir. Ülkenin güneyinde bulunan Timor denizinde zengin petrol ve doğalgaz yatakları bulunmaktadır. ĠĢletilmesi Avustralya lı Ģirketler tarafından yapılmaktadır. Ülkenin kahve üretimi önemli boyutlarda olup yine Avustralya lı Ģirketler aracılığıyla ihracat yapılmaktadır. 1.10 Ülkede YaĢayan Türkler Doğu Timor da Türk kökenli bir Avustralya vatandaģı tarafından iģletilen bir restaurant ve bu restaurantta çalıģan Türkiye den gelen bir aģçı bulunmaktadır. 12
2-MİSYON HAKKINDA GENEL BİLGİLER 2.1 Misyonun Tarihi BirleĢmiĢ Milletler Doğu Timur Misyonu (UNAMET- The United Nations Missin in East Timor) (Haziran - Ekim 1999): UNAMET siyasi bir misyondu. Amacı; Doğu Timor un Endonezya dan ayrılması veya ayrılmaması için yapılacak halk oylaması için danıģmanlık ve rehberlik yapmaktı. BirleĢmiĢ Milletler Doğu Timor GeçiĢ Ġdaresi (UNTAET-The United Nations Transitional Administration in East Timor) (Ekim 1999-Mayıs 2002): UNTAET bir barıģı koruma operasyonuydu. Amacı; Doğu Timor un bağımsızlığa geçiģ sürecinde idari otoritenin oluģturulmasına ve çalıģmasına yardımcı olmaktı. BirleĢmiĢ Milletler Doğu Timor Destek Misyonu (UNMISET-The United Nations Mission of Support in East Timor) (Mayıs 2002-Mayıs 2005): UNMISET de bir barıģı koruma operasyonuydu. Amacı; yeni bağımsız Doğu Timor un tüm operasyonel sorumluluğunu tamamen Doğu Timor makamlarına devretmek ve yeni ulusun yeterliliğini kazanmasına imkan vermekti. BirleĢmiĢ Milletler Doğu Timor Ofisi (UNOTIL-The United Nations Office in Timor-Leste) (Mayıs 2005 - Ağustos 2006): UNOTIL barıģı koruma operasyonunun bitmesinin ardından oluģturulan yeni bir siyasi misyondu. Amacı; Doğu Timor daki önemli devlet kurumları ile polisin geliģimini 13
sağlamak ve demokratik yönetim ile insan hakları konularında eğitimler vermekti. 2006 yılı Mart ayı sonunda Doğu Timor ordusundan atılan 600 askerin hükümete karģı baģlattığı ayaklanma neticesinde ülkede çıkan kargaģada ölümlü ve yaralamalı birçok çatıģma, yağmalama ve Ģiddet olayları meydana gelmiģtir. Doğu Timor Hükümeti olayları bastırmak amacıyla uluslararası barıģ gücünü göreve çağırmak zorunda kalmıģtır. Uluslararası barıģ gücünün Doğu Timor a gelmesiyle ülkede asayiģ sağlanmıģ ve Ģiddet olayları azalmaya baģlamıģtır. BirleĢmiĢ Milletler Güvenlik Konseyi; Doğu Timor daki istikrarı pekiģtirmek, demokratik yönetim kültürünü geliģtirmek, hükümet ve ilgili kurumlara destek vermek, siyasi diyaloğu kolaylaģtırmak ve desteklemek, 2007 cumhurbaģkanlığı ve parlamento seçim sürecinin güvenli bir Ģekilde gerçekleģmesini sağlamak, ulusal polisin geliģimine destek olmak, BirleĢmiĢ Milletler kuruluģları vasıtasıyla güvenlik sektörünün ihtiyaçlarını karģılamak, barıģı sağlamak ve iktidarı kurmak için fon ve programları maksimum düzeyde kullanmak amacıyla 25 Ağustos 2006 tarihinde almıģ olduğu 1704 sayılı kararla Birlesmis Milletler Doğu Timor Misyonunu UNMIT (United Nations Integrated Mission in Timor Leste) kurmuģtur. 2006 yılında meydana gelen karıģıklıkların ardından Doğu Timor polisi organizasyonel manada tamamen tükenme noktasına gelmiģ ve ülkedeki polislik yetkileri BM uluslararası polis görev gücüne devredilmiģtir. Kurulduğu günden bu yana 14
UNMIT, Doğu Timor ulusal polis teģkilatının geliģtirilmesi için kısa adı RRR olan 3 aģamalı bir proje uygulamıģtır. R: Reform Ulusal Polis TeĢkilatının yeniden Ģekillendirilmesi. R: Restructuring - Ulusal Polis TeĢkilatının yeniden inģa edilmesi. R: Rebuilding - Ulusal Polis TeĢkilatının yeniden yapılandırılması. UNMIT 2006 yılında baģlattığı Doğu Timor Ulusal Polis TeĢkilatının yeniden Ģekillendirilmesi, inģa edilmesi ve yapılandırılması projesi ile Polis TeĢkilatının birimlerini tekrar oluģturmuģ, baģlangıç, pekiģtirme ve tamamen gözlem evrelerinden sonra bir zaman takvimi çerçevesinde 2006 yılında aldığı polislik yetkilerini devretmeye baģlamıģtır. UNMIT polislik yetkisini devretme evresinde iken 23 ġubat 2011 tarihinde Doğu Timor Ulusal Polis TeĢkilatı ile BirleĢik Kalkınma ÇalıĢma Planı (Joint Development Work Plan) konusunda anlaģmaya varmıģtır. AnlaĢma gereği 2011 ve 2012 yılları içinde beģ stratejik alanda (Eğitim, Ġdari, Operasyon, Disiplin, Mevzuat) yapılacak etkinlikler ile Doğu Timor Ulusal Polis TeĢkilatının kapasitesinin güçlendirilmesi hedeflenmiģtir. Nihayet 27 Mart 2011 tarihinde Doğu Timor devleti ile yapılan anlaģma kapsamında ülkedeki tüm polislik yetkileri Doğu Timor Ulusal Polis TeĢkilatına (PNTL) devredilmiģtir. Polislik yetkilerinin Doğu Timor Ulusal Polis TeĢkilatına devri ile de misyonda yeni bir dönem baģlamıģtır. 15
Uluslararası polis gücü BirleĢik Kalkınma ÇalıĢma Planı çerçevesinde yukarıda belirtilen beģ stratejik alanda merkezde ve diğer tüm illerde kendi personelinden oluģturduğu danıģmanlar aracılığı ile eğitim faaliyetlerine baģlamıģtır. Eğitim faaliyetlerinin misyon tamamlanıncaya kadar devam etmesi planlanmaktadır. Misyon açısından 2012 yılı büyük önem arz etmektedir. Zira 2012 yılı içerisinde hem Devlet baģkanı hem de milletvekili seçimi yapılmıģtır. Uluslararası polis barıģ ve demokrasi içinde seçimlerinin yapılması için her iki seçimde de yerel polise destek olmuģtur. BirleĢmiĢ Milletler ile Doğu Timor Devleti arasında yapılan anlaģma gereğince UNMIT misyonunun 2012 yılı sonunda tamamlanması planlanmaktadır. 2.2 Görev Yapılan ġehirler Halen Türk Polisi BaĢkent Dili, Ainaro, Baucau ve Lautem Ģehirlerinde görev yapmaktadır. 2.3 ÇalıĢma Saatleri ve Ġzin Durumu BM Doğu Timor (UNMĠT) Polis Misyonunda mesai 8 saattir. Ġstisnai birimler hariç mesai sabah 08.00 da baģlayıp akģam 17.00 de sona ermektedir. Öğle arası bir saat yemek molası verilmektedir. Cumartesi, Pazar ve resmi tatiller dahil olmak üzere her gün çalıģılmakta ve izinler biriktirilmek suretiyle toplu kullanılmaktadır. Misyon bölgesinde CTO ve AL denilen iki 16
ayrı tür izin hakkınız bulunmaktadır. Her çalıģtığınız 5 gün için 1 gün CTO ve her ay 2,5 gün AL kazanılmaktadır. Her iki izin türünden bir seferde en fazla 12 Ģer gün olmak üzere bir seferde kullanılabilecek azami izin süresi 24 gün ile sınırlandırılmıģtır. Bir yıl içinde kullanılabilecek maksimum izin gün sayısı 84 gündür. Ġzin zamanında da harcırah eksiksiz olarak ödenmektedir. Ancak izinli dönemde alınan hastalık izinlerinde harcırahın tamamı ve misyon bölgesinde iken hastalık nedeniyle alınan raporlarda harcırahın 2/3 ü verilmemektedir. 2.4 Araç Kullanımı ve Ehliyet Durumu BM Doğu Timor (UNMĠT) Polis Misyonunda ulaģım BM ye ait olan Toyota Prado, Land Cruiser ve Hilux marka araçlar ile sağlanmaktadır. Misyonda 2-3 görevliye bir araç tahsis edilmektedir. Bu araçlar göreve gidiģ geliģlerde ve diğer ihtiyaçların karģılanmasında kullanılmaktadır. BM görevlisi olmayanların ve yerli halkın mevzuatta yazılı istisnai durumlar hariç bu araçlara bindirilmesi yasaktır. 17
Misyonda ilk göreve baģlayan personelin BM araçlarını kullanabilmesi için sürüģ testini geçerek BM ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Bu testi geçemeyen personele bir ay içinde toplam üç hak daha tanınmaktadır. Sürücü testinden üçüncü hakkında da geçemeyen kiģi ülkesine geri gönderilmektedir. Yapılan testte; a) Emniyet kemerinin takılması, b) Koltuk ve dikiz aynalarının sürücünün kendisine göre ayarlanması, c) Talimata göre sürüģ, d) Trafik dubalarını ezmeden arka aynaları da kullanarak park etme vb. gibi hususlara özen gösterilmelidir. BaĢarılı olan kiģilere arka kısmında digital bir bant bulunan BM ehliyeti verilmektedir. Ehliyetin arka kısmındaki dijital bant araç üzerine takılı bulunan carlog denilen aygıttan geçirilmekte, böylece ateģleme sistemi serbest kalmakta ve motor ancak bu Ģekilde anahtarla çalıģtırılabilmektedir. Carlog dan kimin ehliyeti geçirildi ise onun bilgileri carlog tarafından hafızaya alınır. Olumsuz bir durum yaģanması halinde aracı kullanan kiģi sorumlu tutulur. BM araçları ile Ģehir içinde 35km/saatten Ģehirlerarası yollarda 65 km hızdan fazla hız yapmak yasaktır. 65 km/saat sınırının geçilmesi halinde carlog sesli olarak ikaz etmektedir. Bir kaza ya da hasar olayında sorumluluk aracı kullanan kiģiye aittir. 18
2.5 Misyonda Ödenen MaaĢ ve Hesap ĠĢlemleri BM Doğu Timor (UNMIT) misyonuna yeni baģlayan UN-POLICE görevlilerine ilk 30 gün, günlük 140 USD, diğer zamanlarda ise günlük 119 USD harcırah verilmektedir. Harcırahlar her ayın 25. ve 29. günleri arasında personelin banka hesabına otomatik olarak geçmektedir. BM Doğu Timor (UNMIT) Polis Misyonuna baģlayan her personel için tercihine göre Doğu Timor da bulunan bankalardan birinde Amerikan Doları hesabı açılmaktadır. Harcırahınızın talebe göre bir kısmı, BM aracılığıyla Türkiye de misyona gelmeden açtırılması gereken dolar hesabına 8 haneli SWĠFT KODU ve 21 haneli IBAN NO bildirilmek suretiyle transfer edilebilir. 2.6 Diplomatik Ayrıcalıklar Ülkeye giriģte alınan giriģ vizesi BM personelinden tahsil edilmemektedir. Adli bir olaya karıģılması durumunda tahkikat özel izin alındıktan sonra yapılabilmektedir. 2.7 Misyon Ġçinde ve Türkiye ile UlaĢım KoĢulları 19
Ġller arası ulaģım genelde karayolu ve UN helikopterleri ile sağlanmaktadır. Ġller arası yolların çok bozuk olması, bazı güzergâhların aģırı virajlı olması özellikle yağıģlı havalarda araba kullanımını zorlaģtırmakta ve ölümlü veya yaralamalı kazaların meydana gelmesine sebep olabilmektedir. Oe-cusse ilinin bir yanı deniz diğer sınırları ise Endenozya topraklarıyla çevrilidir. Bu Ġl ile ulaģım UN personeli için helikopter, yerel halk için ise genelde deniz yolu ile sağlanmaktadır. Doğu Timor ile Türkiye arasında Darwin, Bali ve Singapur Ģehirlerinden olmak üzere farklı güzergahlarda uçak ile seyahat imkanı bulunmakta olup, biletler internet üzerinden daha uygun fiyatlara alındığından ülkeden gelirken uluslararası harcamalara açık bir kredi kartı ile misyona gelinmesinde fayda bulunmaktadır. 2.8 Misyona Getirilecek Malzeme ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 20
1) Doğu Timor misyonuna giderken kıģlık malzeme götürmenize gerek yoktur. Sadece gidip gelirken giyeceğiniz 1 tek kıyafet yeterlidir. (Pardesu veya kaban, bere, atki, pantolon ve kazak). 2) Burada fazla sivil elbise giyilmediğinden çok fazla sayıda sivil kıyafet, getirilmesine gerek yoktur. 3) Yanınızda sürekli taģıyabileceğiniz, içine evraklarınızı, pasaport, banka cüzdanı, gerekirse yiyeceğinizi koyabileceğiniz büyük olmayan bir spor çantası almanız faydalı olacaktır. 4) Doğu Timor a gelirken DHL kargo ile 100 kg kargo hakkınız bulunmaktadır. Kargo ile gönderilen eģyaların Doğu Timor a ulaģması bazen uzun zaman alabilmektedir. O nedenle acil kullanılacak olan eģyalarınızı yanınızda götürmeniz faydalı olacaktır. Ayrıca kargo taģımada taģıyıcı firmaca fazlaca özen gösterilmediğinden kırılabilir veya bozulabilir eģyanın kargo ile gönderilmemesi daha iyi olur. 5) GidiĢ ve dönüģlerde kullanmak üzere yanınızda biraz TL bulundurmanız iyi olur. 6) Doğu Timor a ilk geliģte direk uçuģ bulunmaması durumunda Singapur da 1 gece konaklama yapmak gerektiği ve burada otel ile diğer masrafların personel tarafından karģılandığı (Yapılan tüm bu harcamaların faturaları alınarak misyon bölgesinde personelin talebi halinde geri ödenmektedir.) ve yaklaģık 10 günlük oryantasyon eğitimi süresince otelde kalınacağından; BM tarafından oryantasyon eğitiminin 2. veya 3. gününde avans olarak 1000 dolar verdiği gözönünde bulundurularak yanınızda 500 dolar bulundurmanız uygun olur. 21
7) BM Ehliyet sınavına girebilmek için mutlaka T.C. Sürücü Belgenizi getirmeniz gerekmektedir. 8) Doğu Timor, Portekiz vatandaģları ve BM milletler personeline vize uygulamamakla birlikte tüm dünya ülkeleri ve T.C. Pasaportlarının tamamına vize uygulamaktadır. Vize havaalanında 30 dolar karģılığında alınabilmektedir. 2.9 Görev Hakkında Yayımlanan Talimatlar 1-United NationPolice Handbook- Ekim 2005 2-Standard Operating Procedures For UNPOL Officers on Assignment With United Nations Integrated Mission Ġn Timor Leste (UNMĠT) Subat 2010 3-UNMIT Conduct and Discipline- Kasım 2009 4-United Nations Criminal Justice Standards for Peacekeeping Police- Subat 1994 5-Police Commissioner s Directive Guidelines On the Carrying of Firearms.- 27 Aralık 2006 6-Standard Operating Procedure On the Deposit, Issuance, Handling and Storage of Firearms. 27 Kasım 2006 Bu belirtilen talimatlar induction eğitimi sırasında misyona gelen tüm personele anlatıldıktan sonra bir örneği de dağıtılmaktadır. Ayrıca diğer talimatlarda broadcast edilerek personele bildirilmektedir. 2.10 Türkiye Cumhuriyetinin Bölgedeki Faaliyetleri Bulunmamaktadır. 22
3.1 Sosyal Aktiviteler TURKISH NATIONAL POLICE 3-SOSYAL YAŞAM Doğu Timor da özellikle Lautem bölgesi deniz tatili yapmak için en ideal yerdir. BaĢkent Dili de UN e ait bir spor salonu bulunmaktadır. Aylık 20 dolar karģılığında üye olunarak bu imkanlardan yararlanmak mümkündür. Büyük kentlerde lüks sayılabilecek lokantalar ile özel spor salonları ve yüzme havuzları bulunmaktadır. BaĢkent Dili de ayrıca dalıģ yapmak isteyenlere yönelik kurslar bulunmaktadır. BaĢkent Dili de değiģik ülke mutfaklarını da test edebileceğiniz pekçok restaurantın yanısıra 1 adet Türk Restaurantı da bulunmaktadır. Yemek fiyatları restaurantlara göre farklılık arz etmekle beraber ortalama 8 ila 25 dolar arasında değiģmektedir. 3.2 Sağlık Bölgede en yaygın hastalıklar dengue fever ve malaria (sıtma) dır. Dengue fever hastalığı için herhangi bir aģı ve ilaç bulunmamaktadır. Sadece antibiyotik ve istirahat tedavis uygulanmaktadır. Yapılması gereken mümkün olduğu kadar sivrisineklerden korunmaktır. Bunun içinde düzenli olarak vücudun açıkta kalan yerlerine sinek kovucu sprey sürülmesi gerekmektedir. BM Lojistikten tüm personele ücretsiz olarak sinek kovucu sprey dağıtılmaktadır. Ayrıca bunlar 23
marketlerden de temin edilebilmektedir. BM Klinikte Hepatit A, Hepatit B, Japanise Encephalitis, Tetanoz, Menenjit, Tipo ve Yellow Fever aģıları isteğe bağlı olarak yapılmaktadır. Misyona gelmeden önce önleyici aģıları yaptırıp, aģı kartınız ile gelmeniz tavsiye olunur. 3.3 Konaklama Ülkede özel ĢahıĢ veya firmalarca iģletilen çok sayıda pansiyon (Compound) ve otel bulunmaktadır. Ücretleri aylık 200 ile 1000 dolar arasındadır. Bunun yanında ev de kiralanabilmekte ve BirleĢmiĢ Milletlerden güvenlik görevlisi ve Jeneratör talep edilebilmektedir. 24
3.4 Güvenlik Doğu Timor da en çok iģlenen suçlar aile içi Ģiddet, cinayet, hırsızlık ve yaralama suçlarıdır. Ara sıra vuku bulan araç taģlama olayları dıģında BM görevlilerine karģı doğrudan bir saldırı görülmemektedir. Avustralya ve Doğu Timor adası arasında yaģayan tuzlu su timsahları ülkenin çok güzel sahilleri olmasına rağmen denize girmeyi zorlaģtırmaktadır. Seyrekte olsa yılan zehirlemesi ile köpek balığı ve timsah saldırısı sonucu ölüm olaylarına rastlanmaktadır. Ayrıca UNMIT idaresi tarafından güvenlik ile ilgili konularda dikkat edilmesi gereken hususlar tüm personele duyurulmaktadır. 3.5 Ailenin Misyona getirilmesi Sivil çalıģanlar için 2011 yılında aile misyonu olan UNMIT misyonu polis gücü için halen ailesiz bir misyondur. Ailesi ile gelmeyi planlayan personelimize misyon ve yönetim olarak herhangi bir sorumluluk alınmamaktadır. 3.6 AlıĢveriĢ Doğu Timor da mahalle pazarları çok yaygın olarak bulunmaktadır. Buralarda tropikal meyveler ve sebzeler satılmaktadır. Fiyatları marketlere göre biraz daha ucuzdur ve pazarlık yapılabilmektedir. 25
Doğu Timor da genellikle Singapurlular, Çinliler, Avustralyalılar ve Filipinliler ticaret yapmaktadırlar. BaĢkent Dili de 5-6 tane orta büyüklükte market bulunmakla beraber diğer illerde bu imkan bulunmamaktadır. Marketlerde ihtiyacınızı karģılayacak hemen hemen her türlü ürünü bulmak mümkündür.. 3.7 Eğitim Ġmkanları Mahalli ihtiyaçlara cevap verebilecek eğitim kurumları faaliyet göstermekle birlikte, Türk vatandaģları tarafından iģletilen herhangi bir okul bulunmamaktadır. 3.8 Televizyon-Elektrik-Su Doğu Timor da karasal anten ile iki yerel televizyon kanalı izlenebilmekte ancak uydu ile çevre ülkelere ait onlarca kanal izleme imkanı bulunmaktadır. Ülkede 220 volt elektrik akımı mevcuttur. BaĢkent Dili ve ikinci büyük Ģehri Baucau da 24 saat elektrik mevcut olsada bu iki Ģehir dıģında zaman zaman elektrik kesintisi olmaktadır. 26
Dili ve Baucau Ģehirleri hariç diğer illerde Ģebeke suyu bulunabilmesi imkanı mevcut olmamakla birlikte bu sular sadece temizlik ihtiyaçlarını gidermede kullanılmaktadır. Ġçme ve yemeklerde kullanmak üzere hazır su satın alınması gerekmektedir. 3.9 Gezilecek Yerler Tropikal bir iklimin de etkisi ile yeģili bol bir ülke olan Doğu Timor da görülebilecek bir çok doğal güzellik bulunmaktadır. Ülke kıyılarında birkaç yer hariç tesisleģme bulunmamaktadır ve turizm de bu nedenle yok denecek kadar azdır. Ülkenin iç kısımları ise dağlık ve yoğun ormanlarla kaplıdır. Dili de Cristo Rei denilen Ġsa heykeli ile Ramelau Dağı en çok ziyaret edilen yerlerdendir. 3.10 Ġnternet Bağlantısı- ĠletiĢim Ülkede internet hizmetleri çok yeterli olmamakla birlikte BM bilgisayarlarından ve internet kafelerden (saati 2-4 $) internete eriģim sağlanabilmektedir. Ayrıca Timor Telekom ĠletiĢim ġirketinden alınacak USB modem internet bağlantısı ile de hızına göre saati 1 veya 2 dolardan Ģahsi bilgisayar için internet hizmeti almak mümkündür. 27
BM dahili telefonlarından pin koduyla 1 dakikası 30 cente Türkiye ile görüģülebilmektedir. Telefon ve internet bağlantısı tüm illerde bulunmaktadır. Ayrıca ülkede bulunan yerel GSM operatörü Timor telekomdan faturasız hat alınarak hem ülke içerisinde hem de Türkiye ile görüģme imkanı bulunmaktadır. Timor telekom hattı ile Türkiye den tüm GSM operatörleri ile gelen ve giden arama yapılabilmekte, Türkiye deki sabit numaralar aranabilmekte ancak Türkiye den sabit numaralar ile Timor telekom hattı aranamamaktadır. Türkiye deki yakınlarınızın yurtdıģına ucuz arama yapabilmeleri için GSM operatörlerinden yurtdıģına arama servis hizmetini açtırmaları ve yapılan kampanyalara üye olmalarında fayda vardır. BirleĢmiĢ Milletler, her personeline e-posta adresi vermekte ve intranet üzerinden resmi duyurularını yapmaktadır. 28
4-SIKÇA SORULAN SORULAR Misyon ne zaman bitmektedir? Halen kaç polis misyonda görev yapmaktadır? 2012 Eylül ayı itibariyle halen 17 UNPOL görev yapmaktadır. Misyon 31 Aralık 2012 tarihi ile kapatılacak olup sayısı 5 kiģiyi geçmeyecek olan bir politik misyon kurulması çalıģmalarına devam edilmektedir. 29