SÜRMENE CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI NA İHBAR EDEN VEKİLİ ŞÜPHELİLER : Haluk PEKŞEN, CHP Trabzon Milletvekili : Av. : Açık Kimlikleri Tarafınızca Tespit Edilecek Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çevre Bakanlığı ve Sürmene Belediyesi Görevlileri ile Müstecir Firma Yetkilileri SUÇ : Orman Kanunu na Muhalefet, Milli Parklar Kanunu na Muhalefet, Çevrenin Kasten Kirletilmesi, Çevre Kanunu na Muhalefet, Görevi Kötüye Kullanma SUÇ TARİHİ SUÇ YERİ OLAYLAR : : 29.09.2015 ve sonrası. : Çamburnu-Sürmene Sürmene-Çamburnu, uygun iklim koşulları sonucu flora yönünden oldukça zengin bir yöremizdir. Bölgede doğal olarak bulunan sarıçam ve doğu ladini ağaçları 400 metre yükseltiden başlayıp deniz seviyesine kadar uzanmaktadır. Doğu ladini, dünya üzerinde sadece Doğu Karadeniz Bölgesi nde ve Kafkaslarda yayılış gösteren kalıntı endemik bir orman ağacı türüdür. Sarıçam ise Avrupa'nın hemen her yerinde, Kafkaslar, Sibirya ve Kuzey Asya'da yayılış gösteren bir çam türüdür. Ancak, Sarıçam dünyada sadece iki yerde deniz seviyesine kadar iner. Bu yerlerden birisi Çamburnu dur. Diğer bölge ise İtalya'da bulunmaktadır. Sürmene-Çamburnu nun zengin florası ve orman ekosistemi öteden beri birçok yerli-yabancı botanikçi bilim adamının dikkatini çekmiştir. 1702 yılında Fransız botanikçi Joseph Pitton de Tournefort (1656-1708) bölgede botaniksel geziler yapmış ve izlenimlerini "Relation du n Voyage du Levant adlı yapıtında toplamıştır. Bölgeden aldığı bitki örnekleri halen Paris Herbaryumu nda bulunmaktadır. Ünlü İngiliz botanikçisi Peter Hadland Davis (1918-1992) de ekipleri ile birlikte bölgeden çok sayıda bitki örnekleri toplamış ve topladığı bu örnekleri ünlü yapıtı "Flora of Turkey"i oluşturturken kullanmıştır. Karadeniz Teknik Üniversitesi öğretim üyelerinden Zafer Cemal Özkan da 1984-1985 yıllarında bölgede incelemelerde bulunmuş ve çalışmaları sonucunda Sürmene- Çamburnu Yöresinde Doğal Olarak Bulunan Sarıçam Ormanlarının Floristik Yapısı adlı yüksek lisans bitirme tezini hazırlamıştır. Özkan ın araştırmalarına göre bu alanda 62 ayrı familya ve 123 cinse ilişkin 153 bitki taksonu saptanmıştır. Sürmene-Çamburnu deniz ile sıra dışı bir ormanın birlikteliğine ev sahipliği yapmakta olup bu bakımdan ülkemizin en güzel manzaralı florasına sahip
yerlerinden birisidir. Bölge; doğa yürüyüşü, manzara seyir, foto safari, yüzme, plaj ve rekreasyon etkinlikleri bakımından ideal bir ortam sunmaktadır. Bu nedenle Çamburnu öteden beri sadece bilim insanlarının değil başta yöre insanı olmak üzere yerli ve yabancı turistlerin de dikkatini çekmektedir. Sürmene- Çamburnu, Trabzon ve Rize gibi Doğu Karadeniz Bölgemizin en önemli iki kentin arasında ulaşımı kolay bir noktada bulunmaktadır. Bölgenin bu konumu ve yüksek turizm potansiyeli bundan yararlanmak isteyen işletmecilerin iştahını kabartmıştır. Çamburnu uzun yıllar yapılaşmanın yasak olduğu devlet ormanı rejimi içerisinde orman idaresi tarafından mesire alanı olarak işletilerek yöre halkına ve turizme hizmet vermiştir. 2008 yılında ise mesire alanının işletmesi 29 yıllığına Ali Hancı ya kiralanmıştır. 11 Temmuz 2011 tarihinde mesire alanı olarak kullanılan yerin de içinde bulunduğu deniz kenarındaki 52,50 dekarlık alan kamu yararı bahanesiyle belli şartlar altında yapılaşmanın mümkün olduğu "tabiat parkı" ilan edilmiş, bu şekilde bölgede yapılaşmanın resmi yolu açılmıştır. 29 Eylül 2015 tarihinde onaylanan bir proje ile de mesire alanındaki yapıların eskidiği ve istihdam oluşturma bahanesiyle tabiat parkında müstecir şahıs tarafından yap-işlet-devret modeliyle 15 adet kır evi, kır lokantası, mescit, yağmur barınağı, 3 adet yöresel ürün satış birimi, giriş kontrol noktası ve 29 adet kamelya yapılması planlanmıştır. Kamu İhale Sorgulama (EKAP) uygulamasında projeyle ilgili bir ihale ilanına rastlanılmamıştır. Bu nedenle belirtilen imalatların yapım işinin müstecir şahsa verilmesinde kamu ihale hukukunun şeffaflık ve rekabet ilkelerinin sağlanıp sağlanmadığı belli değildir. Öte yandan mevcut eski yapıların yenilenmesi nedeniyle ortaya çıkacak değer ve potansiyel artışı nedeniyle daha önce belirlenen kira bedelinin arttırılması yahut buna uygun biçimde kiralama ihalesinin yenilenmesi gerekmekte olup bunun yapılmadığı da anlaşılmaktadır. Bu itibarla belirtilen proje uygulaması sonucu müstecir şahsa haksız bir yarar sağlandığı hususunda şüphe bulunmaktadır. Proje kapsamında planlanan yapılara Sürmene Belediyesince inşaat ruhsatı verilmiş olup 21 Haziran 2016 tarihinde de inşaat çalışmalarına başlanmıştır.
Bu çalışmalara başlanmadan önceki Çamburnu nun hali aşağıdaki gibidir. Bu faaliyetler nedeniyle alanda tıraşlama denilen ağaç kesimleri ve kazı çalışması yapılmıştır. Hatta bu nedenle 25 Ekim 2016 tarihinde bölgede heyelan meydana gelmiştir. Çamburnu nun müdahale sonucu oluşan son görüntüsü ve kesilen ağaçların dal ve köklerini gösteren fotoğraflar da açıkça bu hususu doğrulamaktadır.
Hiçbir engelle karşılaşmadan inşaat çalışmaları devam etmiş, kır evleri ve diğer yapıların inşası önemli ölçüde tamamlanmıştır. 2017 yılı Kasım ayında da tamamen bitirilmesi öngörülmektedir. Mesire Yerleri Yönetmeliği Uygulama Tebliğine göre kır evlerinin her birinin en fazla 60 m2 kapalı +10 m2 veranda taban alanına sahip, kullanılabilir çatı katı dahil olacak şekilde, saçak seviyelerinin su basman seviyesinden yüksekliği 6,50 metreyi geçmeyecek şekilde olması şarttır. Ancak tarafımızca yapılan incelemede aşağıda sunulan olay yerinde çekilen fotoğraflardan anlaşılacağı üzere yapılan imalatların bu sınırların çok üstünde olduğu görülmüştür.
Tabiat parkının bulunduğu alan açıklandığı üzere toplam 5,2 hektar olup bu alanın yaklaşık 1,5 hektarlık kısmına uçurum alanı olması nedeniyle inşaat yapılması mümkün değildir. Projede öngörülen inşaat yoğunluğu çok fazla olup bölgenin tabi güzelliği ve özellikleri bozulmuş adeta tanınmaz hale getirilmiştir.
Öte yandan yapılan bu kır evleri ve diğer tesislerinin atık su ve kanalizasyonlarının nereye verileceği çevreye ve özellikle de hemen kenarında bulunduğu denize zarar verip vermeyeceği belli değildir. İnşaat faaliyetleri devam ederken 18 Aralık 2016 tarihinde Katar Emiri Şeyh Temim Bin Hamad Al Sani, yatırım yapabileceği alanları görmek amacıyla bölgede helikopterle havadan incelemelerde bulunmuş, Sürmene-Çamurnu nun tabii güzelliğine hayran kaldığını söylemiştir. Bölgede bir otel yapılacağı söylentileri ortaya çıkmıştır. Bu tarihten çok kısa bir süre sonra 7 Ocak 2017 tarihinde kış mevsiminde geceleyin saat 23.00 sıralarında tabiat parkının da içinde bulunduğu ormanlık alanda birden çok noktada yangın çıkmıştır. Çıkan yangın tabiat parkına 1 km kala ancak söndürülebilmiştir. Yangın sonucunda 25 hektarlık alan zarar görmüştür. Yapılan araştırma sonucunda yangının çıkış sebebi belirlenememiştir. (Yangının çıktığı alan.) İş tüm bu olaylar nedeniyle aşağıda açıklanan hukuksal nedenlere dayalı olarak bölgenin bir milletvekili olmam dolayısıyla yasal ve vicdani sorumluluğum kapsamında suç duyurusunda bulunma zaruretim hasıl olmuştur. AÇIKLAMALAR :
Yurdumuzdaki milli ve milletlerarası düzeyde değerlere sahip milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanlarının seçilip belirlenmesine, özellik ve karakterleri bozulmadan korunmasına, geliştirilmesine ve yönetilmesine ilişkin esasları düzenlemek amacıyla 09.08.1983 tarih ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu hazırlanıp yürürlüğe konulmuştur. Kanunun 2. maddesinde, tabiat parkları; bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçaları olarak tanımlanmış; 3. maddesinin 2. fıkrasında da, tabiat parkının orman ve orman rejimine giren yerlerde Orman Bakanlığı tarafından, orman ve orman rejimi dışında kalan yerlerde ise ilgili bakanlıkların da görüşü alınarak Orman Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile belirleneceği kurala bağlanmıştır. Bir yerin tabiat parkı olarak belirlenmesindeki amaç bugüne kadar gelebilen doğa harikası bu yerlerin korunarak sonraki nesillere olabildiğince aynen aktarılmasını sağlamaktır. Tabiat parkı statüsü, alanın planlı bir şekilde yönetilmesi ve korunmasını sağlamak maksadıyla verilmekte olup o yeri devlet ormanı vasfından çıkarmamaktadır. Bu itibarla devlet ormanları için geçerli olan ilkeler ile emir ve yasaklar kanuni bir istisna tanınmadığı müddetçe tabiat parkları için de geçerlidir. Nitekim, 2873 sayılı Kanunun 20. maddesinde 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca suç teşkil eden fiillerin bu kanunun uygulandığı yerlerde de aynen geçerli olup hatta cezaların bir misli arttırılarak uygulanacağı belirtilmiştir. 6831 sayılı Orman Kanunun 17. maddesi uyarınca Devlet ormanları içinde bu ormanların korunması, istihsal ve imarı ile alakalı olarak yapılacak her nevi bina ve tesisler müstesna olmak üzere; otlatma planı yapılan alanlarda yıllık otlatma süresi dâhilinde hayvanların planlı otlatılmasını sağlayan, gecelemesini emniyet altına alan ve dağılmalarını engelleyen geçici çevirmeler şeklinde düzenlemeler dışında, her çeşit bina, ağıl ve hayvanların barınmasına mahsus yerler yapılması, tarla açılması, işlenmesi, ekilmesi ve orman içinde yerleşilmesi yasaktır. 2873 sayılı Kanunun 8. maddesinde kamu yararı gözetilerek turizm bölge, alan ve merkezleri dışında kalan milli parklar ve tabiat parkları bakımından bu konuda bir istisna tanınmıştır. Buna göre turizm bölge, alan ve merkezleri dışında kalan milli parklar ve tabiat parklarında kamu yararı olmak şartıyla ve plan dahilinde, turistik amaçlı bina ve tesisler yapmak üzere gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri lehine Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Orman ve Su İşleri Bakanlığınca izin verilebilir. Bu izin üzerine gerçek ve özel hukuk tüzelkişileri lehine tesis edilecek intifa hakkı süresi kırkdokuz yılı geçemez. Bu süre sonunda bütün tesisler eksiksiz olarak Hazineye devredilir. Ancak, işletmesinin başarılı
olduğu Kültür ve Turizm Bakanlığınca belgelenen hak sahiplerinin intifa hakkı, Tarım ve Orman Bakanlığınca tesisin rayiç değeri üzerinden belirlenecek bedelle doksandokuz seneye kadar uzatılabilir. Bu durumda Hazineye devir işlemi bu uzatma sonunda yapılır. Milli park ve tabiat parklarının gelişme planları kesinleşmeden bu Kanunda sözü edilen izin verilemez. 2873 sayılı Kanunun 4. maddesi uyarınca tabiat parkı, tabiat anıtı ve tabiatı koruma alanı olarak belirlenen yerler için gerekli projeler, Kültür ve Turizm Bakanlığının görüşü alınarak Orman ve Su İşleri Bakanlığınca hazırlanıp yürürlüğe konacaktır. Görüldüğü üzere; milli parklar ve tabiat parklarında turistik amaçlı bina ve tesisler yapmak üzere gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine verilecek iznin; milli park ve tabiat parklarının gelişme planlarının kesinleşmesinden sonra, kamu yararı olmak şartıyla ve plan dahilinde olması şarttır. Tabiat parkında plan dışındaki ve plana uymayan her türlü yapılaşma 6831 sayılı Kanunun 93. maddesi uyarınca Devlet ormanını işgal ve faydalanma suçunu oluşturacaktır. Tabiat parkında yapılabilecek yapıların niteliklerine ilişkin mevzuatta açık bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak Mesire Yerleri Yönetmeliği ve Uygula Tebliğinde mesire yerlerinde bulunabilecek yapılar ve özelliklerine ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yer almaktadır. Tabiat parklarına göre daha az bir korunma statüsünde bulunan mesire yerleri için öngörülen bu kuralların asgari bir standart olarak tabiat parkları için de geçerli olduğu kabul edilmelidir. Mesire Yerleri Yönetmeliği Uygulama Tebliğinin 1.20.2 maddesi gereğince; konaklamalı mesire alanlarına yapılabilecek kır evlerinin her biri en fazla 60 m2 kapalı +10 m2 veranda taban alanına sahip, kullanılabilir çatı katı dahil olacak şekilde, saçak seviyelerinin su basman seviyesinden yüksekliği 6,50 metreyi geçmeyecek şekilde olması gerekmektedir. Tebliğin 11. maddesi uyarınca da mesire yerlerinde yapılacak yapılar; yörenin peyzajı ile bütünleşen, doğayla uyum içerisinde olan, yörenin geleneksel mimari yapı tarzını yansıtan, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun objeler olmalıdır. Tüm bu yapı ve tesislerde; su basman kotu en çok +0,70 cm, çatı eğimi mesire yerinin bulunduğu ilin imar yönetmeliğine uygun olacaktır. Tretuvar genişliği yapı ve tesislerin sağ, sol ve arka cephesinde en fazla 1,50 m olacak, saçak uzunluğu tretuvar genişliğini geçmeyecektir. Yapı ve tesislerin ön cephesinde ise tretuvar genişliği en fazla 5,00 m olacak ve bu alan veranda olarak kullanılabilecek olup, üstü ve yanları kesinlikle kapatılmayacaktır. Çatı arasına altındaki kattan bağımsız bölüm yapılmayacaktır. Mesire yerlerinde yapıların %30'dan fazla arazi eğimine sahip alanlarda yapılması durumunda su basman kotundan istifade edilerek bodrum kat
kazanılması mümkündür. Ancak, kesinlikle kazı yapılmak suretiyle bodrum kat yapılamaz. Yukarıda olaylar bölümünde açıklandığı üzere Sürmene-Çamburnu tabiat parkında yapılmakta olan kır evlerinin bu standartlara uymadığı hususunda ciddi kuşku bulunmaktadır. Tabiat parklarında uygulanacak projelerde alanda ağaç kesilmesi mümkün değildir. Hazırlanacak planların ağaç kesimine mahal vermeyecek şekilde olması gerekmektedir. Aksi takdirde 2873 sayılı Kanunun 14. maddesindeki yasaklara aykırı hareket edilmiş olacağı gibi 6831 sayılı Kanunun 91. maddesindeki devlet ormanından ağaç kesme suçunun işlenmesi de söz konusu olacaktır. 2873 sayılı Kanunun 14. maddesinde bu kanun kapsamına giren yerlerde yapılamayacak yasak faaliyetler gösterilmiştir. Buna göre tabiat parklarında; a) Tabii ve ekolojik denge ve tabii ekosistem değeri bozulamaz, b) Yaban hayatı tahrip edilemez, c) Bu sahaların özelliklerinin kaybolmasına veya değiştirilmesine sebep olan veya olabilecek her türlü müdahaleler ile toprak, su ve hava kirlenmesi ve benzeri çevre sorunları yaratacak iş ve işlemler yapılamaz, d) Tabii dengeyi bozacak her türlü orman ürünleri üretimi, avlanma ve otlatma yapılamaz, e) Onaylanmış planlarda belirtilen yapı ve tesisler ve Genelkurmay Başkanlığınca ihtiyaç duyulacak savunma sistemi için gerekli tesisler dışında kamu yararı açısından vazgeçilmez ve kesin bir zorunluluk bulunmadıkça her ne suretle olursa olsun hiçbir yapı ve tesis kurulamaz ve işletilemez veya bu alanlarda var olan yerleşim sahaları dışında iskân yapılamaz. Bu yasaklara aykırı hareket edenler hakkında 2873 sayılı Kanunun 21. maddesi uyarınca fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde, altı aya kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunacaktır. Sürmene-Çamburnu nda yürütülen faaliyetlerin yörenin tabii ve ekolojik dengesini ve tabii ekosistem değeri bozduğu, adeta tanınmaz hale getirdiği, özelliklerinin kaybolmasına sebep olduğu ve çevre sorunları yarattığı aşikâr olup faillerin fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde 2873 sayılı Kanunun 21. maddesi uyarınca cezalandırılması gerekmektedir. Milli Parklar Yönetmeliği nin 14. maddesinde tabiat parklarında planlar uyarınca gerçekleştirilecek her türlü tesisin, idarenin koyacağı esaslar dahilinde, çevre sorunu yaratmayacak şekilde, atık su arıtma sistemiyle donatılması ve
tesisle birlikte bitirilmesi gerektiği, Mesire Yerleri Yönetmeliği Uygulama Tebliğinin 1.2 maddesinde de mesire yerlerinde planda öngörülen tesislerin atık suları için Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümlerine uygun fosseptikler yapılacağı, sızdırmasız foseptik yapılmasının esas olup zorunlu durumlarda ilgili kurum görüşü doğrultusunda idare izni ile sızdırmalı foseptik yapılabileceği, fosseptiklerin, koku, pislik ve görüntü açısından alanı etkilemeyecek, ayrıca vidanjörün rahat girip çıkacağı yerlerde projesine uygun olarak yapılacağı, gerektiği hallerde pis su boşaltım ve temiz su dolum tesisinin yapımı zorunlu olduğu, şehir kanalizasyon şebekesi bulunan mesire yerlerinde bağlantı yapılacağı belirtilmiştir. Bu esaslara uyulmayarak tabiat parklarında toprak, su ve hava kirlenmesi ve benzeri çevre sorunları yaratacak iş ve işlemler yapılaması az yukarıda açıklandığı üzere 2873 sayılı Kanunun 14/1-c maddesi delaletiyle 21. maddesine aykırılık suçunu oluşturabileceği gibi 5237 sayılı TCK nun 181/1. maddesindeki çevrenin kasten kirletilmesi suçunu da oluşturabilecek ayrıca Çevre Kanunun 20. maddesi uyarınca idari nitelikteki cezaların uygulanması da söz konusu olabilecektir. DELİLLER türlü yasal delil. : Olay yeri fotoğrafları, keşif, bilirkişi raporu ve her SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda arz ve izah olunan ve savcılığınızca re sen gözetilecek sebeplerden dolayı ihbar dilekçemizin kabulü ile; -Sürmene-Çamburnu Tabiiat Parkında 29.09.2015 tarihinde onaylanan projeye kapsamında parkı işleten müstecir şahıs tarafından yürütülen inşaat faaliyetleriyle ilgili olarak; verilen izin ile onaylanan proje ve planların mevzuata uygun olmadığı, yapılan imalatların fiilen de bu proje ve planlara uygun bulunmadığı, tabiat parkının yasalara aykırı biçimde yapılaşmaya açıldığı, yürütülen faaliyetlerin yörenin tabii ve ekolojik dengesini ve tabii ekosistem değeri bozduğu, adeta tanınmaz hale getirdiği, özelliklerinin kaybolmasına sebep olduğu ve çevre sorunları yarattığı, proje ile müstecir şahsa haksız yarar sağlandığı, faaliyetler sırasında bölgede meydana gelen heyelan ve yangının yapılaşma süreci ile ilintili olabileceği hususlarında ciddi şüphe sebepleri bulunduğundan; görevlerini suitimal yahut ihmal eden açık kimlikleri tarafınızca tespit edilecek Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çevre Bakanlığı ve Sürmene Belediyesi görevlileri ile müstecir firma yetkilileri hakkında Orman Kanunu na Muhalefet, Milli Parklar Kanunu na Muhalefet, Çevrenin Kasten Kirletilmesi, Çevre Kanunu na Muhalefet, Görevi Kötüye Kullanma suçlarından 6831 sayılı Orman Kanunun 91,93, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 14,20, 21, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 188/1, 2872 sayılı Çevre Kanunun 20. maddeleri uyarınca soruşturma yapılıp belirtilen suçlardan kamu davası açılması,
-Suçun devamının engelleyecek gerekli acil tedbirlerin alınmasını saygılarımla vekaleten arz ve talep ederim.14.09.2017