BORSA İSTANBUL ITCH PROTOKOLÜ KURALLAR DOKÜMANI. 30 Aralık, 2014 Sürüm 1.2 2014 Borsa İstanbul A.Ş., Tüm hakkı saklıdır.

BORSA İSTANBUL ITCH PROTOKOLÜ KURALLAR DOKÜMANI 30 Aralık, 2014 Sürüm 1.2 2014 Borsa İstanbul A.Ş., Tüm hakkı saklıdır.

DOKÜMAN TARİHÇESİ Tarih Sürüm Değişiklik Açıklama 7 Temmuz 2014 1.0 İlk sürüm. 19 Eylül 2014 1.1 Heartbeat mesajına LastSeqNum alanı eklendi. 30 Aralık 2014 1.2 3.1.2.1 Login Request Paketi bölümünde Requested Sequence Number alanı güncellendi. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 2

İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 5 1.1 DOKÜMANIN AMACI... 5 1.2 HEDEF KİTLE... 6 2. ITCH PROTOKOLÜ... 6 2.1 MİMARİ... 7 2.1.1 HEADER... 7 2.1.2 MESAJ BLOKU... 7 2.2 DATA TİPLERİ... 8 2.3 MESAJ FORMATLARI... 9 2.3.1 HEARTBEAT MESAJI... 9 2.3.2 ZAMAN MESAJLARI... 10 2.3.3 REFERANS DATA MESAJLARI... 11 2.3.4 SİSTEM VE EMİR DEFTERİ DURUM DEĞİŞİKLİĞİ MESAJI... 14 2.3.5 EMİR SEVİYESİ BİLGİSİ... 17 2.3.6 Trade MESAJLARI... 22 2.4 GÜNLÜK MESAJLAŞMA AKIŞI... 24 2.5 EMİR DEFTERİ OLUŞTURMA... 25 2.6 ÖRNEK SENARYOLAR... 27 2.6.1 SENARYO 1... 27 2.6.2 SENARYO 2... 27 2.6.3 SENARYO 3... 27 2.6.4 SENARYO 4... 28 2.6.5 SENARYO 5... 29 3. GLIMPSE... 29 3.1 MİMARİ... 29 3.1.1 SUNUCU TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER... 30 3.1.2 İSTEMCİ TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER... 32 3.2 DATA TİPLERİ... 33 3.3 MESAJ TİPLERİ... 33 3.3.1 END OF SNAPSHOT MESAJI... 33 3.4 MESAJLAŞMA AKIŞI... 33 4. REWINDER... 34 4.1 MİMARİ... 35 4.1.1 SUNUCU TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER... 35 4.1.2 İSTEMCİ TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER... 36 4.2 DATA TİPLERİ... 37 4.3 MESAJ TİPLERİ... 37 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 3

4.4 MESAJLAŞMA AKIŞI... 38 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 4

1. GİRİŞ ITCH veri yayın mesaj protokolü sektörde geniş bir kullanım alanına sahiptir ve sektör standardı olarak görülmektedir. ITCH mesaj protokolü NASDAQ OMX Group tarafından tescilli bir servistir. ITCH Borsa İstanbul Pay Piyasası verilerine çok düşük gecikme latency- değerleri ile ulaşma imkânı sağlamaktadır. ITCH protokolü yüksek performans hedeflenerek geliştirilmiştir ve çok düşük latency değerleri ile alım-satım yapmak isteyen kullanıcılar hedeflenmiştir. GLIMPSE servisi, sistemde işlem gören defterlerin anlık görüntüsünü (snapshot) point-to-point veri yayımı ile sağlamaktadır. GLIMPSE servisi, ITCH protokolü ile aynı mesaj formatlarını kullanmaktadır. GLIMPSE, ITCH veri yayımı ile hızlı bir şekilde senkron olmak için kullanılabilecektir. Kullanıcılar öncelikle gerçek zamanlı ITCH kanalına bağlanmalıdır. Ardından GLIMPSE snapshot ının sonunda gönderilen sequence numarası, gerçek zamanlı ITCH kanalı ile senkron olmak için kullanılabilir. REWINDER servisi, adım adım eksik verilerin point-to-point kullanıcılara iletilmesini sağlamaktadır. REWINDER serivisi, ITCH yayımından veri alınırken sequence numarası boşluğu oluşması durumlarında kullanılır. NOT: OUCH servisi NASDAQ OMX Group tarafından desteklenen bir emir iletim protokolüdür. OUCH üyelere emir iletimi ve bu emirlere ait teyit mesajlarının alınabildiği bir yöntem sağlamaktadır. Borsa İstanbul OUCH protokolü ile emir iletimi desteklememektedir. Borsa İstanbul Eş-Yerleşim (Co-Location) müşterileri emir iletimini FIX protokolü ile gerçekleştirebilir ve piyasa verilerini ITCH protokolü üzerinden alabilir. 1.1 DOKÜMANIN AMACI Bu doküman, Borsa İstanbul Eş-Yerleşim (Co-Location) müşterilerinin Borsa İstanbul Pay Piyasası verilerine ITCH protokolü üzerinden ulaşmasını açıklamaktadır. Borsa İstanbul Birincil Veri Merkezi nin 2014 yazında faaliyete geçirilmesi hedeflenmektedir. Veri Merkezi, Borsa İstanbul İstinye kampüsünde yer almaktadır ve Eş-Yerleşim müşterilerine İşlem Sistemi ile aynı network altyapısı sağlamaktadır. Bu dokümanda uygulamada kullanılan mesajları ve mesaj akışını anlatılmaktadır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 5

1.2 HEDEF KİTLE Bu dokümanda açıklanan bilgiler ile ITCH uygulamasını geliştirecek olan IT personellerine gerekli bilgilerin sağlanması hedeflenmiştir. ITCH bağlantısı ve piyasa verileri ile ilgili bilgi edinmek ve soru sormak için lütfen e-mail yoluyla Borsa İstanbul Destek Masası ile irtibata geçiniz: bt-destek@borsaistanbul.com Bu dokümanın ilerleyen versiyonları Borsa İstanbul internet sitesinden indirilebilecektir. http://www.borsaistanbul.com/uyeozel/softwareanddocuments/pay-piyasalari 2. ITCH PROTOKOLÜ ITCH bir veri yayım protokolüdür. Tüm halka açık emir ve işlem bilgilerini yayımlar. ITCH tarafından destekelenen veriler şu şekildedir: Emir Baz VeriSistem standart ITCH formatında tüm emir derinliğini sağlamaktadır. ITCH bir emrin geçerlilik süresini emir eşleşmelerini de kapsayarak bir dizi emir mesajı kullanarak takip eder. İşlem Mesajları: ITCH sistemde gösterilemeyen bir emrin eşleşme bilgisini trade mesajı ile destekler. Referans Data: - Order Book Directory mesajı hisse hakkında temel veriyi sağlar - Price Tick Table Entry emir defteri için geçerli Fiyat Adımlarını sağlar. Sistem mesajları, emir defterinin durumu gibi, - Order Book State mesajı durum değişikliğini bildirir. NOT: ITCH ile desteklenmeyen özellikler; - Emir Girişi (KoLokasyon müşterileri emir iletimi için FIX Protokolü ile emir iletimini kullanabilirler. OUCH ile emir iletimi desteklenmemektedir.) - Market-by-price (MBP) veri yayımı desteklenmemektedir. (ITCH Protokolü, her bir emrin durumunun emir defterine girişinden itibaren iptal olmasına ya da işlem görmesine kadar takip edilebilmesini sağlamaktadır.) - Özel Emirler desteklenmemektedir. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 6

2.1 MİMARİ ITCH Gateway leri, üyeler(clients) tarafından alınan downstream paketler gönderir. Her bir paket Header (Downstream Packet Header) ve bir dizi Mesaj Bloku ndan (Message Block) oluşmaktadır. Paket içerisinde asıl bilgiyi Mesaj Bloku içermektedir. ITCH yayımı bir dizi ardışık-sequenced- mesajdan olşur. Her bir mesajın uzunluğu, mesaj tipine bağlı olarak değişiklik gösterir ancak bir paketin büyüklüğü maksimum 1024 byte olabilir. Her bir ITCH Paketi: Header (20 byte) + Mesaj Bloku (değişken) max 1024 byte 2.1.1 HEADER HEADER Session 0 10 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Sequence Number 10 8 Numeric Paketteki ilk mesajın sıra (sequence) numarasıdır. Eğer bir paket birden fazla mesaj içeriyorsa, ilk mesajı takip eden diğer mesajlar ardışık olarak numaralandırılır. Heartbeat mesajları için sıra numarası (Sequence Number) her zaman 0 (sıfır) olarak gönderilir. Message Count 18 2 Numeric Pakette yer alan mesaj sayısıdır. 2.1.2 MESAJ BLOKU Mesaj Blokunun ilk iki byte lık alanı Mesaj Uzunluğu alanıdır. Mesaj Blokunun kalanı ise değişken uzunlukta olup, Mesaj Data alanıdır. İlk Mesaj Bloku her zaman, paket başlangıcından itibaren 20 byte (10+8+2) olan Header ın hemen ardından başlar. Takip eden Mesaj Blokları, bir önceki Mesaj Blokunun son byte nın ardından başlar. Mesaj Blokunda yer alan mesaj sayısı değişkendir ve Header da Message Count alanında tanımlanmaktadır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 7

MESAJ BLOKU Message Length * 2 Numeric Mesaj Blokundaki mesajın uzunluğunu byte cinsinden belirtir. Message Length, bu alanın ardından gelecek mesajın kaç byte olduğunu unsigned binary cinsinden ifade eder. Bu alandaki değer, Message Length alanı için kullanılan 2 byte ı içermemektedir. Mesaj blokunun toplam uzunluğu Message Length alanında yer alan değer artı 2 byte olacaktır. Message Data * * Alpha Sistem tarafından verilen asıl bilgi bu alanda iletilir. * Değişken değerler Uzunluğu değişkendir ve sıfır olabilir. Datanın anlamı kullanıma göre anlam kazanır. 2.2 DATA TİPLERİ Tüm numerik alanlar big-endian binary encoded sayılardan oluşmaktadır. Tüm alpha alanlar sola dayalı ve sağ taraftan boşluk karakteri ile doldurulmaktadır. Tüm alpha alanlar non-control ISO 8859-1 (Latin-1) encoded byte lardan oluşmaktadır. Timestamp (zaman damgası) alanındaki değer gece yarısından itibaren nanosaniye sayısı olarak ifade edilmektedir. DATA TİPLERİ TİPİ BÜYÜKLÜĞÜ AÇIKLAMA Numeric 1, 2, 4 veya 8 byte Unsigned big-endian binary kodlanmış numaralardır. NOT: Borsa İstanbul big-endian mimari kullanmaktadır. Üye sistmleri little-endian bir sistem kullanıyorsa (PCler dahil çoğu bilgisayar little-endian sistem kullanmaktadır) sistemler arası iletişimde, datanın dönüşümünü sağlamalıdır. Alpha Değişken Sola dayalı ve sağ taraftan boşluk karakteri ile doldurulur. Price 4 byte Price alanı signed integer bir alandır. Fiyat değerindeki ondalık basamak sayısı, Order Book Directory Mesajı nda Number of Decimals in Price alanında belirtilmektedir. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 8

DATA TİPLERİ TİPİ BÜYÜKLÜĞÜ AÇIKLAMA Fiyat alanındaki varsayılan ondalık basamak sayısı 3 basamaktır. Örneğin fiyat alanında 1234 değeri 1,234 değerini ifade eder. İstisna: Price Tick Table Entry (L) mesajı 4 byte lık fiyat alanı yerine 8 byte lık bir fiyat alanı içermektedir. 2.3 MESAJ FORMATLARI ITCH veri yayını, Borsa İstanbul Pay Piyasası İşlem Sisteminde, emir defterlerine eklenen, defterden silinen ya da eşleşen emirleri ifade eden bir dizi mesajdan oluşmaktadır. Ayrıca emir defterleri ile ilgili referans data ile hisse durdurma gibi durum değişikliklerini de içermektedir. MESAJ LİSTESİ Kategori Kod Mesaj Heartbeat H Heartbeat Zaman Mesajı T Second Message Reference Veri R Order Book Directory L Tick Size Table Entry Sistem Mesajları S System Event Message O Order Book State Message Emir Baz Aktivite A Add Order E Order Executed Message U Order Replace Message D Order Delete Message İşlem P Trade Message 2.3.1 HEARTBEAT MESAJI Hearbeat mesajları ITCH sunucusu tarafından periyodik olarak gönderilmektedir, böylece alıcılar daha az mesaj trafiği olduğu durumlarda da olası paket kaybını farkedebilecektir. Bu mesajlar her 10 saniyede iletilmektedir. Bir Heartbeat paketi yalnızca bir Heartbeat mesajı içermektedir. Üye, uzun bir süre boyunca hiçbir mesaj (data veya heartbeat) almıyorsa bağlantının düştüğünü varsayabilir. Heartbeat mesajı için Header daki Sıra Numarası (Sequence Number) her zaman sıfır (0) dır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 9

REWINDER ve GLIMPSE kanallarından, Heartbeat paketleri gönderilmez. HEARTBEAT Message Type 0 1 H H Heartbeat Mesajı Second 1 4 Numeric Unix zamanı (1970-01-01 00:00:00 UTC saatinden itibaren saniye sayısı) (Bigendian) Timestamp Nanoseconds 5 4 Numeric Timestamp alanının Nanosaniye alanı (Bigendian) LastSeqNum 9 8 Numeric ITCH kanalından gönderilen son sıra numarası 2.3.2 ZAMAN MESAJLARI Bant genişliğinin verimli kullanılması amacıyla ITCH Timestamp iki kısıma ayrılmıştır: TIMESTAMP BÖLÜMÜ MESAJ TİPİ AÇIKLAMA Seconds Ayrı bir mesaj tipidir. Second Mesajı (T) Unix zamanı (1970-01-01 00:00:00 UTC saatinden itibaren saniye sayısı) Unix Zamanı (Epoch zamanı ya da POSIX zamanı) zamanda noktaları gösteren bir sistemdir. 1 Ocak 1970 UTC geceyarısından itibaren saniye sayısı olarak tanımlanmıştır (artık saniyeler sayılmadan). NOT: Timestamp - Saniye mesajı, içesinde en az bir mesaj olan her saniye için gönderilecektir. Nanoseconds Mesajların içinde bir alandır. En son gönderilen Saniye mesajından itibaren geçen nanosaniye sayısını belirtir. Bir nanosaniye (ns) bir saniyenin bir milyarda birine eşit bir SI zaman birimidir. 10-9 s or 1/1,000,000,000 s 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 10

2.3.2.1 SECOND MESAJI Bu mesaj, en az bir ITCH mesajı üretilen her saniye için gönderilmektedir. UNIX Zamanı olarak ifade edilen, 1 Ocak 1970 UTC geceyarısından itibaren geçen saniye sayısını belirtir. TIMESTAMP SECOND MESAJI Message Type 0 1 T T Saniye Mesajı. Second 1 4 Numeric Unix zamanı (1970-01-01 00:00:00 UTC saatinden itibaren saniye sayısı) 2.3.2.1.1 ÖRNEK MESAJ T 1071934401 2.3.3 REFERANS DATA MESAJLARI 2.3.3.1 ORDER BOOK DIRECTORY MESAJI Her işlem gününün başlangıcında, Borsa İstanbul İşlem sisteminde tanımlı olan tüm aktif menkul kıymetler için (geçici olarak durdurulmuş olanlar da dahil) Order Book Directory Mesajı yayımlanır. NOT: İşlem sistemine birinci ve ikinci seanslar arasında (öğle arasında) bir menkul kıymet eklenmesi durumunda Order Book Directory Mesajı üretilecektir. Mevcut emir defterlerine gelen güncellemeler de gün içi Order Book Directory Mesajı ile bildirilecektir. ORDER BOOK DIRECTORY MESAJI Message Type 0 1 R R Order Book Directory Mesajı Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timestamp in nanosaniye kısmıdır. (Bigendian) Order book ID 5 4 Numeric Emir defteri kimlik numarasıdır. Symbol 9 32 Alpha Menkul Kıymet Kodu Long Name 41 32 Alpha Menkul Kıymetin uzun adı. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 11

ORDER BOOK DIRECTORY MESAJI Stock Market 73 12 Alpha Geçerli Değerler: N=Ulusal L=İkinci Ulusal W=Gözaltı K=Kurumsal Ürünler, S=Serbest İşlem Platformu, G=Gelişen İşletmeler Financial Product (Suffix) 85 1 Numeric Geçerli Değerler: 1=Eski ("E") 6=Rüçhan Hakkı ("R") 7=ETF Fon ("F") 8=Varant ("V") 9=Sertifika ("C") NOT: Birincil Piyasa, Temerrüt ve Resmi Müzayede ürünleri ITCH tarafından yayımlanmamaktadır. Trading Currency 86 3 Alpha Döviz Cinsi NOT: Varsayılan değeri Türk Lirasıdır. Number of decimals in Price Number of decimals in Nominal Value 89 2 Numeric Emir defterinde fiyat alanlarında kullanılan ondalık basamak sayısını ifade eder. NOT: Varsayılan değeri 3 tür. NOT: Ondalık basamak sayısı Order Book Directory Mesajı nda belirlenir ve tüm fiyat değerlerinde geçerlidir. 91 2 Numeric Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Reserved 93 4 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Reserved 97 4 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Reserved 101 4 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Nominal Value 105 8 Numeric Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 12

2.3.3.1.1 ÖRNEK MESAJ R 392557824 2207822 ACSEL L E TRY 3 0 0 2.3.3.2 PRICE TICK TABLE ENTRY Bu mesaj, fiyat aralıklarında kullanılacak olan fiyat adımlarını belirtir. Her Emir Defteri nin fiyat adımlarının bildirildiği Price Tick Table Entry bulunur. Fiyat aralığı menkul kıymetin baz fiyatı kullanılarak hesaplanır. Emir Defterinin her zaman bir Fiyat Adımı tablosu vardır. NOT: Emir defterinin fiyat değerlerinde kullanılacak ondalık basamak sayısı Order Book Directory Mesajı nda Number of decimals in Price alanında belirtilir. Tüm fiyat değerleri için varsayılan ondalık basamak sayısı 3 basamaktır. PRICE TICK TABLE ENTRY Message Type 0 1 L L Fiyat Adımı Mesajı Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timesamp ın nanosaniye bölümüdür. Order book ID 5 4 Numeric Fiyat adımı tablosunun geçerli olduğu emir defteri numarasıdır. Tick Size 9 8 Price Belirtilen fiyat aralığı için geçerli fiyat adımıdır. Price From 17 4 Price Fiyat aralığı alt limit değeridir. (LowLimitPrice) NOT: Sıfır (0) değeri serbest marjı ifade eder. (İlgili kurallara göre fiyat limiti bulunmamaktadır.) NOT: Ondalık basamak sayısı Order Book Directory msajında belirtilmektedir ve tüm fiyat değerleri için geçerlidir. Price To 21 4 Price Fiyat aralığı üst limit değeridir. (HigjLimitPrice) NOT: Sıfır (0) değeri serbest marjı ifade eder. (İlgili kurallara göre fiyat limiti bulunmamaktadır.) NOT: Ondalık basamak sayısı Order Book 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 13

PRICE TICK TABLE ENTRY Directory msajında belirtilmektedir ve tüm fiyat değerleri için geçerlidir. 2.3.3.2.1 ÖRNEK MESAJ L 392557824 2207822 100 84250 103250 2.3.4 SİSTEM VE EMİR DEFTERİ DURUM DEĞİŞİKLİĞİ MESAJI 2.3.4.1 SYSTEM EVENT MESAJI Sistem Durum mesajı borsanın ya da veri yayın servisinin durum değişikliğini belirtir: SYSTEM EVENT MESAJI Message Type 0 1 S S Sistem Durum mesajı Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timesamp ın nanosaniye bölümüdür. Event Code 5 1 Alpha Geçerli Değerler: O = Mesajların başlangıcını ifade eder. Timestamp mesajlarının dışında her işlem gününün ilk mesajıdır. C = Mesajların sonunu ifade eder. Her zaman işlem gününün son mesajıdır. 2.3.4.1.1 ÖRNEK MESAJ S 331235922 O 2.3.4.2 ORDER BOOK STATE MESAJI Order Book State mesajı emir defterindeki işlem durumu değişikliğini belirtir. NOT: Tek Fiyat İşlem Yöntemi ile işlem gören hisseler, işlem günü boyunca toplam 5 defa durum değişikliği mesajı alacaklardır. Öğle arasından önceki ilk seansta iki durum değişikliği ve öğleden sonra ikinci seansta da 3 durum değişikliği yaşanacaktır. İşlem Yöntemi Tek Fiyat İşlem yöntemi olan hisselerde seans sonunda eşleşme olmaması durumunda, M-PreOpenEnd (Açılış Seansı Sonu) Emir Defteri durum mesajı gecikme ile alınabilir. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 14

ORDER BOOK STATE MESAJI Message Type 0 1 O O Order Book State Mesajı. Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timestamp ın nanosaniye bölümüdür. Order book ID 5 4 Numeric Emir Defteri numarasıdır. State Name 9 20 Alpha Geçerli Değerler: P = Tek Fiyat Seansı Başlangıcı (Açılış/Kapanış/Tek Fiyat) M = Tek Fiyat Seansı Sonu (Matching) (Açılış/Kapanış/Tek Fiyat) O = İşleme Açık S = İşleme Kapalı (Seansın son aşmasıdır) H = İşlemleri durduruldu. 2.3.4.2.1 ÖRNEK MESAJ O 331235923 111694 P 2.3.4.2.2 SEANS DURUM MESAJLARININ EŞLEŞTİRİLMESİ Farklı İşlem yöntemlerine göre günlük olarak alınacak Order Book State Değişikliği mesajları aşağıdaki tablolarda açıklanmıştır. Varant, sertifika ve rüçhan kuponları açılış seansında emir toplamaya dahil değildir, bu yüzden bu menkul kıymetler için M ve P mesajları gönderilmeyecektir. İŞLEM YÖNTEMİ: SÜREKLİ MÜZAYEDE İŞLEM GÜNÜ BİRİNCİ SEANS SEANS BİLGİSİ EMİR DEFTERİ DURUMU (STATENAME) Açılış Seansı 1 Emir Toplama P (Açılış Seansı Başlangıcı) 2 Fiyat Belirleme Fazı ve Tek Fiyat İşlemleri M (Açılış Seansı Sonu / İşlemler) SAAT 09:15 09:30 Genel Alım- Satım 3 Sürekli Müzayede O (İşleme Açık) 09:35 4 Sürekli Müzayede Sonu S (İşleme Kapalı) 12:30 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 15

İŞLEM GÜNÜ İKİNCİ SEANS SEANS BİLGİSİ EMİR DEFTERİ DURUMU (STATENAME) SAAT Açılış Seansı 5 Emir Toplama P (Açılış Seansı Başlangıcı) 6 Fiyat Belirleme Fazı ve Tek Fiyat İşlemleri M (Açılış Seansı Sonu / İşlemler) 14:00 14:10 Genel Alım- Satım 7 Sürekli Müzayede O (İşleme Açık) 14:15 8 Sürekli Müzayede Sonu S (İşleme Kapalı) 17:30 Kapanış Seansı 9 Emir Toplama (Kapanış) P (Açılış Seansı Başlangıcı) 10 Kapanış Fiyatı Belirleme Fazı M (Açılış Seansı Sonu / İşlemler) 11 Kapanış Fiyatından / Tek Fiyattan İşlemler Aşaması 17:33 17:36 O (İşleme Açık) 17:38 12 Kapanış Fiyatından / Tek Fiyattan İşlemler Aşaması Sonu S (İşleme Kapalı) 17:40 İŞLEM YÖNTEMİ: TEK FİYAT İŞLEM GÜNÜ BİRİNCİ SEANS SEANS BİLGİSİ EMİR DEFTERİ DURUMU (STATENAME) Açılış Seansı 1 Emir Toplama P (Açılış Seansı Başlangıcı) 2 Fiyat Belirleme Fazı ve Tek Fiyat İşlemleri M (Açılış Seansı Sonu / İşlemler) Tek Fiyat 3 Emir Toplama P (Açılış Seansı Başlangıcı) SAAT 09:15 09:30 09:35 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 16

İŞLEM GÜNÜ SEANS BİLGİSİ Seansı 4 Fiyat Belirleme Fazı ve Tek Fiyat İşlemleri SECOND SESSION EMİR DEFTERİ DURUMU (STATENAME) M (Açılış Seansı Sonu / İşlemler) SAAT 12:30 Açılış Seansı 5 Emir Toplama P (Açılış Seansı Başlangıcı) 6 Fiyat Belirleme Fazı ve Tek Fiyat İşlemleri M (Açılış Seansı Sonu / İşlemler) 14:00 14:10 Tek Fiyat Seansı 7 Emir Toplama P (Açılış Seansı Başlangıcı) 8 Fiyat Belirleme Fazı ve Tek Fiyat İşlemleri M (Açılış Seansı Sonu / İşlemler) 14:15 17:30 Kapanış Seansı 9 Kapanış Fiyatından / Tek Fiyattan İşlemler Aşaması 10 Kapanış Fiyatından / Tek Fiyattan İşlemler Aşaması Sonu O (İşleme Açık) 17:38 S (İşleme Kapalı) 17:40 NOT: Yarım iş günü olması nedeniyle tek seans yapılacak günlerde kapanış seansı saatleri şu şekildedir: Emir Toplama (Kapanış): (3 dakika, 12.33 12.36) Fiyat Belirleme (2 dakika, 12.36 12.38) Tek Fiyattan / Kapanış Fiyatından İşlemler: (2 dakika, 12.38 12.40) 2.3.5 EMİR SEVİYESİ BİLGİSİ NOT: Borsa İstanbul İşlem Sisteminde OrderID ler her zaman özgündür ( unique). 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 17

2.3.5.1 ADD ORDER MESAJI Add Order mesajı yeni bir emrin Borsa İstanbul İşlem Sistemi tarafından kabul edildiğini ve emir defterine eklendiğini ifade eder. Bu mesaj Borsa İstanbul İşlem sistemi tarafından verilen emir numarasını (OrderID) içermektedir. NOT: Yeni girilen emir, emir defterinde pasifte bekleyen emir (ler) ile eşleşerek tamamı işleme girerse, bu emir için Add Order Mesajı üretilmeyecektir. Add Order mesajı üye bilgisini içermemektedir. ADD ORDERMESAJI Message Type 0 1 A A Emir Ekleme mesajı. Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timestamp in nanosaniye bölümüdür. Order ID 5 8 Numeric Borsa İstanbul İşlem Sistemi emir numarasıdır. Order book ID 13 4 Numeric Borsa İstanbul İşlem Sistemi emir defteri numarasıdır. Side 17 1 Alpha Eklenen emirin taraf bilgisidir. B = Alış Emri. S = Satış Emri. Order book Position 18 4 Numeric Emir defteri içindeli sıra numarasıdır. Her zaman 1 den başlar Quantity 22 8 Numeric Emir miktarı Price 30 4 Price Emrin fiyatı Quote Indicator 34 2 Numeric Geçerli değerler: 1 = Normal Emir girişi 2 = Kotasyon emri alış ya da satış tarafı. NOT: Borsa İstanbul İşlem Sisteminde Kotasyon emirleri, alış ve satış tarafı olmak üzere iki emir ile oluşturulmaktadır. Bu alan, kotasyon emirlerine ait emirlerin 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 18

ADD ORDERMESAJI normal emirlerden ayrılması için kullanılabilecektir. Lot Type 36 1 Numeric Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. 2.3.5.1.1 ÖRNEK MESAJ A 331235922 1309201300004145 3406 B 110 235 6960 1 0 2.3.5.2 MODIFY ORDER MESAJLARI Modify Order mesajı her zaman değiştirilecek olan emrin Emir Numarası, Emir Defteri Numarası ve emir taraf bilgisini içerir. 3 Emir Güncelleme mesajı bulunmaktadır: Order Executed Mesajı (E) Order Replaced Mesajı (U) Order Deleted Mesajı (D) ITCH kullanıcıları bir emrin emir defterindeki güncel miktarını, Order Executed mesajında belirtilen işlem olan lot miktarını Add Order mesajında belirtilen orijinal miktardan çıkararak belirlemelidir. Borsa İstanbul İşlem Sistemi tarafından bir emir numarası ile ilgili birden fazla Emir Güncelleme mesajı gönderilebilir, her güncelleme mesajı emrin son halini güncellemektedir. Emir görünen miktarı sıfır olduğunda emir defterden silinmelidir. (Borsa İstanbul işlem kurallarına göre Kotasyon emirleri ise miktarı sıfır olsa dahi emir defterinden silinmemelidir. Kotasyon emrinin silinmesi gerektiğinde Borsa İstanbul tarafından kotasyon emirleri için Order Delete mesajı üretilecektir) 2.3.5.2.1 ORDER EXECUTED MESAJI Bu mesaj, emir defterindeki bir mesaj kısmi ya da tamamen eşleştiğinde üretilir. Yeni bir emir girildiğinde kısmi olarak eşleşiyorsa, eşleşmenin ardından emrin kalan miktarı emir defterine eklenir. Emir kısmi olarak eşleştiğinde aynı emir için birden fazla Order Executed mesajı alınabilir. Order Executed mesajları, emrin son güncel miktarına uygulanmalıdır. ORDER EXECUTED MESAJI 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 19

ORDER EXECUTED MESAJI Message Type 0 1 E E Emir Eşleşti mesajı. Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timestamp in nanosaniye bölümüdür. Order ID 5 8 Numeric Borsa İstanbul Emir Numarası Order book ID 13 4 Numeric Borsa İstanbul Emir Defteri Numarası Side 17 1 Alpha Emir taraf bilgisi B = Alış Emri S = Satış Emri. Executed Quantity 18 8 Numeric Eşleşen miktar Match ID 26 8 Numeric Borsa İstanbul İşem Sistemi tarafından verilen eşleşme numarası Combo Group ID 34 4 Numeric Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Reserved 38 7 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Reserved 45 7 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. 2.3.5.2.1.1 ÖRNEK MESAJ E 912519948 1309201300005775 1739854 B 100 652 0 2.3.5.2.2 ORDER REPLACE MESAJI Bu mesaj emir defterindeki bir emir güncellendiğinde üretilmektedir. Orijinal emir miktarı değişmiştir, emir defterindeki miktar yeni miktar ile güncellenmelidir. Emir Numarası, Emir taraf bilgisi ve Emir Defteri numarası orijinal emir ile aynıdır. ORDER REPLACE MESAJI Message Type 0 1 U U Emir Güncellendi mesajı. Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timestamp in nanosaniye bölümüdür. Order ID 5 8 Numeric Güncellenem emrin emir numarasıdır. NOT: Emir güncellendiğinde emir numarası 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 20

ORDER REPLACE MESAJI değişmemektedir. Order book ID 13 4 Numeric Emir Defteri numarası Side 17 1 Alpha Emir Taraf bilgisi: B = Alış Emri S = Satış Emri. New Order book Position 18 4 Numeric Emirin defterdeki yeni sıra numarasıdır. Aşağıdaki güncelleme durumlarında emir fiyat/zaman önceliğini korur: Quantity 22 8 Numeric Güncel Emir miktarı Price 30 4 Price Güncel Emir Fiyatı Miktar azaltma Geçerlilik süresinin azaltılması (günlük emirden seanslık emire güncelleme) Emir güncelleme sonrasında emrin defterdeki sırası değişiyorsa yeni sıra numarası bu alanda yer alır. Emirin defterdeki sıra numarası değişmiyorsa bu alanda 0 (sıfır) değeri yer alır. Order Attributes 34 2 Numeric Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. 2.3.5.2.2.1 ÖRNEK MESAJ U 94630116 1309201300005881 B 0 236 4230 0 2.3.5.2.3 ORDER DELETE MESAJI Bu mesaj emir defterindeki bir emirin silinmesi durumunda üretilmektedir. Emre ait geçerli bir veri kalmadığında emir defterden silinmelidir. Emir defterinde yer alan bir emrin tamamen eşleşerek işlem olması durumunda Order Delete mesajı üretilmemektedir. Kullanıcılar Order Executed mesajındaki miktarı takip ederek güncel emir miktarını hesaplamalıdır. Güncel emir miktarı sıfırlandığında emir defterden silinmelidir. Borsa İstanbul işlem kurallarına göre Kotasyon emirleri ise miktarı sıfır olsa dahi emir defterinden silinmemelidir. Kotasyon emrinin silinmesi gerektiğinde Borsa İstanbul tarafından kotasyon emirleri için Order Delete mesajı üretilecektir. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 21

NOT: Normal Emirler için; (Quote Indicator = 1 Add Order mesajı ) Normal emirler tamamen eşleşerek işlem gördüğünde emir silindi mesajı üretilmemektedir. Emir miktarı sıfırlandığında emir defterden silinmelidir. Kotasyon Emirleri için; (Quote Indicator = 2 Add Order mesajı ) Order Delete mesajı üretilecektir. Kotasyon Emirleri tamamen eşleşerek miktarı sıfırlandığında emir defterinden silinmesi için Order Delete mesajı beklenmelidir. ORDER DELETE MESAJI Message Type 0 1 D D Emir silindi mesajı. Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timestamp in nanosaniye bölümü Order ID 5 8 Numeric Silinen emrin Emir numarası Order book ID 13 4 Numeric Emir Defteri numarası Side 17 1 Alpha Emir taraf bilgisi: B = Alış Emri. S = Satış Emri. 2.3.5.2.3.1 ÖRNEK MESAJ D 331235922 1309201300004145 3406 B 2.3.6 TRADE MESAJLARI 2.3.6.1 TRADE MESAJI Trade mesajları, emir defterinin yayınlanmadığı emir toplama gibi seansların sonrasında belirlenen fiyat üzerinden gerçekleşen eşleşme(işlem) bilgilerinin yayınlandığı mesaj türüdür. Emir defterinde gösterilmeyen emirler için Add Order mesajı üretilmemektedir, bu nedenle Trade mesajı tüm emir eşleşmeleri için kullanılamaz. Trade mesajı emir defterinde gösterilmeyen emirlerin eşleşmesinde kullanılır. Kısmi gerçekleşen emirler için birden fazla Trade mesajı alınabilir. Trade mesajı emrin defterdeki güncel miktarına uygulanmalıdır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 22

Trade mesajı işlem hacmi hesabı dahil tüm piyasa istatistiklerine dahil edilmelidir. TRADE MESAJI Message Type 0 1 P P İşlem mesajı (Trade message) Timestamp Nanoseconds 1 4 Numeric Timestamp in nanosaniye bölümüdür. Match ID 5 8 Numeric İşlem sistemi tarafından verilen eşleşme numarasıdır. Combo Group ID 13 4 Numeric Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Side 17 1 Alpha Emir taraf bilgisi: B = Alış Emri. S = Satış Emri. Quantity 18 8 Numeric Eşleşen emir miktarı. Order book ID 26 4 Numeric Emir defteri numarası Trade Price 30 4 Price Eşleşme fiyatı Reserved 34 7 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Reserved 41 7 Alpha Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Printable 48 1 Alpha İşlemin fiyat istatistiklerinde ve hacim hesaplamalarında kullanılabilirliğini ifade eder. Değerler: Y = kullanılabilir Occurred at Cross 49 1 Alpha Değerler: * N değeri Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. Y = Evet, emir toplama sonrası eşleşmiştir. * N değeri Borsa İstanbul tarafından kullanılmamaktadır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 23

2.3.6.1.1 ÖRNEK MESAJ P 774328242 166 B 2786 57422 5760 Y Y 2.4 GÜNLÜK MESAJLAŞMA AKIŞI ZAMAN ÇİZELGESİ İşlem Gününün Başlangıcı Günortası / İşlem Seansı AÇIKLAMA ITCH kanalı her işlem gününde 08:50 de mesaj göndermeye başlar. En az bir ITCH mesajının olduğu her saniye için Second Message (T) gönderilecektir. Her işlem gününün ilk mesajı System Event Message (S) dır. Tüm hisseler için (Fonlar, Varantlar, Rüçhanlar geçici durdurulmuş olanlar da dahil) gelecek olan seansta geçerli referans data Order Book Directory (R) ve Tick Size Table Entry (L) mesajları ile gönderilecektir. Açılış seansı başladığında ITCH kanalından, açılışa dahil tüm hisseler için State Name =P olan Order Book State (O) gönderir. Piyasalar için ayrıca bir durum bilgisi mesajı ITCH kanalından gönderilmemektedir. Emir toplama seanslarında(açılış/tek fiyat/kapanış) emir defterleri yayınlanmaz ve bu nedenle data gönderilmez. Açılış seansı sonunda tüm hisseler için ITCH kanalından State Name=M olan Order Book State (O) gönderilir. Fiyat Belirleme fazının ardından, karanlık emir defterlerinde gerçekleşen eşleşmeleri bildirmek için Trade (P) mesajı gönderilir.! ÖNEMLİ NOT: Açılış Seanı süresince (karanlık emir defteri) kullanıcılar emir defteri değişiklikleri için ITCH mesajı almayacaklardır. Bir emir defteri için State Name = P (PreOpen Begin) olan Order Book State (O) mesajının alınmasının ardından emir defterinde kalan tüm emirler temizlenmelidir. Order Delete (D) mesajı gönderilmeyecektir, gelmesi beklenmemelidir. Trade (P) mesajları gönderilecektir. Kullanıcılar, sıra numarası (ranking) #1 ile başlayan Add Order (A) mesajları ile emir defterinin güncel görüntüsünü alacaklar. Açılış seansının sonunda emir eşleşmeleri yoksa M-PreOpenEnd (Matching) mesajı gönderilmeyecektir. Sürekli Müzayede seansı başladığında ITCH kanalından State Name = O olan Order Book State (O) mesajı gönderilecektir. Bir hissenin emir defterine her yeni emir eklendiğinde, emrin taraf, fiyat ve miktar bilgilerini içeren Add Order (A) gönderilecektir. Emir defterinden bir emir silindiğinde Order Deleted (D) mesajı gönderilecektir. Emir defterindeki bir emir güncellendiğinde Order Replace (U) mesajı gönderilecektir.! ÖNEMLİ NOT: Aşağıdaki güncelleme durumlarında emir fiyat/zaman önceliğini 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 24

ZAMAN ÇİZELGESİ AÇIKLAMA korur: Miktar azaltma Geçerlilik süresinin azaltılması (günlük emirden seanslık emire güncelleme) Emir güncelleme sonrasında emrin defterdeki sırası değişiyorsa yeni sıra numarası bu alanda yer alır. Emirin defterdeki sıra numarası değişmiyorsa bu alanda 0 (sıfır) değeri yer alır. Emir defterindeki emirlerin görünen fiyatlardan eşlemesi durumunda Order Executed (E) mesajı gönderilecektir. Executed Quantity alanındaki miktar bilgisi emirin defterde görünen orijinal miktarından çıkarılmalıdır. Order Executed (E) mesajında fiyat bilgisi olmayacaktır, eşleşme fiyatı için defterdeki emirin fiyatı dikkate alınmalıdır. Tüm eşleşmelerin özgün birer MatchID değeri olacaktır. Bir hissenin işlem günü boyunca yaşadığı durum değişiklikleri (İşleme açılma, geçici kapanma gibi), anında üretilecek Order Book State (O) mesajında State Name alanının alacağı değerler ile bildirilecektir. Sürekli Müzayede sona erdiğinde State Name =S olan Order Book State (O) mesajı üretilecektir. Tek Fiyat Seansı ve Kapanış Seansında Order Book State (O) mesajının kullanımı Açılış Seansı ile aynıdır. Öğle Arası İşlem Günü Sonu İlk seansın sonunda geçerlilik süresi dolan emirler için Order Delete Message (D) gönderilecektir. Tüm hisseler için (Fonlar, Varantlar, Rüçhanlar geçici durdurulmuş olanlar da dahil) gelecek olan seansta geçerli güncel referans data Order Book Directory (R) ve Tick Size Table Entry (L) mesajları ile gönderilecektir. Öğle arası 12:45-13:15 arasında silinen emirler ve referans data bilgisinin gönderimi dışında mesaj gönderilmeyecektir. (Dahili operasyonlar nedeniyle öğle arası zamanı değişiklik gösterebilir.) İşlem gününün sonunda seanslık ve günlük emirler için Order Delete Message (D) gönderilecektir. İşlem gününün son mesajı Event Code=C olan System Event Message (S) mesajıdır. ITCH kanalı mesaj göndermeyi 17:55 te sonlandıracaktır. 2.5 EMİR DEFTERİ OLUŞTURMA Emir defteri görüntüsü oluşturma için gerekli bilgiler aşağıdaki emir ekleme ve güncelleme mesajlarında iletilecektir: Add Order Order Executed Order Replace 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 25

Order Delete Emirler şu şekilde sıralanmalıdır: Order Book Position. En yüksek sıra numarsı 1 dir. Order Replace durumunda emir defterden silinmeli ve yeni sıra numarası (New Order Book Position) ile deftere eklenmelidir. Defterde mevcut bir emrin sıra numarası ile bir emir eklendiğinde, o sıradaki emir (ve altındakiler) aşağıya kaydırılmalıdır. Defterdeki bir emir silindiğinde ya da tamamen işlem gördüğünde altındaiki emirler birer sıra yukarı kaydırılarak defterdeki boşluk doldurulmalıdır. Normal emirler için miktar sıfıra düştüğünde Order Delete measjı gönderilmeyecektir. Kullanıcılar defterdeki emir miktarını takip ederek miktar sıfırlandığında emiri defterden silmelidir. Kotasyon emirlerinde ise Borsa İstanbul tarafından Order Delete mesajı gönderilecektir. Order Replace mesajı emrin güncellendiğini bildirmektedir. Emirin defterdeki sırası değişmiş ya da değişmemiş olabilir, Order Replace mesajında New Order Book Position alanı emirin defterdeki yeni sırasını ifade eder. Order Delete mesajı emirin defterden silindiğini belirtir. NOT: Order Replace mesajının ardınan emirin defterdeki sırası değişmeyecekse New Order Book Position değeri sıfır gönderilir. NOT: Açılış/Kapanış seansında (Call phase) kullanıcılar emir defteri değişiklikleri ile ilgili ITCH mesajı almayacaklardır. State Name = P (PreOpen Begin) olan Order Book State (O) measjı alındığında emir defterinde yer alan tüm emirler silinmelidir.* Bu durumda Order Delete mesajı beklenmemelidir. Trade (P) mesajları gönderilecektir. Kullanıcılar, sıra numarası (ranking) #1 ile başlayan Add Order (A) mesajları ile emir defterinin güncel görüntüsünü alacaklar * Emir defterinde yer alan emirler emir toplama fazının ardından geçerli olmayacaktır. Bu nedenle kullanıcı tarafında emir defteri (State Name = P) olan Order Book State mesajının ardından silinmelidir. * Birinci ve ikinci seans Açılış seansı, kapanış seansı ile birinci ve ikinci seansta Tek Fiyat emir toplama seanslarında emir defterleri görüntülenmeyecektir. (dark pool) ** Emir toplamanın ardından emir defteri görüntüsü (snapshot) için gönderilen Add Order (A) 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 26

mesajlarının nanosaniye alanı, emirin orijinal giriş zamanı verilmeyeceği için her zaman sıfır gönderilecektir. 2.6 ÖRNEK SENARYOLAR 2.6.1 SENARYO 1 Yeni emir girişi, güncelleme ve silme. ADIM SENARYO MESAJ TİPİ BİLGİLER AKSİYON 1 Yeni emir girildi. (A) [ADD ORDER] A Order ID (A) miktar ve fiyat. (A) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 2 (A) Emri Güncellendi. [ORDER REPLACE] (A) U Order ID (A) miktar ve fiyat. (A) emrinin miktar ve fiyatı güncellenir. 3 (A) Emri silindi. [ORDER DELETE] (A) D Order ID (A) (A) emri defterden silinir. 2.6.2 SENARYO 2 Yeni girilen emrin, defterde bekleyen emir(ler) ile tamamen gerçekleşmesi ADIM SENARYO MESAJ TİPİ BİLGİLER AKSİYON 1 Yeni Emir girildi (A) [ADD ORDER] A Order ID (A) miktar ve fiyat. (A) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 2* Yeni emir (B) defterde bekleyen (A) emri ile (ve muhtemel başka emirler ile)tamamen eşleşerek işlem görür. [ORDER EXECUTED] (A) emri E Eşleşen emir miktarı, OrderID (A) Defterde yer alan (A) emrinden eşleşme miktarı çıkartılır. * Defterde yer alan (A) emrinin miktarı sıfıra düşerse, emir defterden silinmelidir. 2.6.3 SENARYO 3 Yeni girilen emrin, defterdeki emir(ler) ile kısmi gerçekleşmesi 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 27

ADIM SENARYO MESAJ TİPİ BİLGİLER AKSİYON 1 Yeni Emir girildi (A) [ADD ORDER] A Order ID (A) miktar ve fiyat. (A) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 2* Yeni emir (B) defterde bekleyen (A) emri ile (ve muhtemel başka emirler ile)kısmi eşleşerek işlem görür E Eşleşen emir miktarı, OrderID (A) Defterde yer alan (A) emrinden eşleşme miktarı çıkartılır. [ORDER EXECUTED] (A) emri * Defterde yer alan (A) emrinin miktarı sıfıra düşerse, emir defterden silinmelidir. 3 Yeni (B) emrinden kalan miktar emir defterine girilir. [ADD ORDER] (B) emri A Order ID (B), kalan miktar ve fiyat(b) (B) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 2.6.4 SENARYO 4 Mevcut emrin güncellenmesi ve pasifte bekleyen emir ile tamamen eşleşerek gerçekleşmesi ADIM SENARYO MESAJ TİPİ BİLGİLER AKSİYON 1 Yeni Emir girildi (A) [ADD ORDER] A Order ID (A) miktar ve fiyat. (A) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 2 Yeni Emir girildi (B) [ADD ORDER] A Order ID (B) miktar ve fiyat. (B) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 3 (B) Emri güncellenir [ORDER REPLACE] (B) U (B)emrinin fiyatı (B) emrinin fiyatı güncellenir. 4 (B)emri, mevcut (A) emri ile tamamen eşleşerek gerçekleşir. E Eşleşen emir miktarı, OrderID (A) (A)emrinin miktarı güncellenir. [ORDER EXECUTED] (A) 5 (B)emri (A) emri ile eşleşecek şekilde güncellenir. [ORDER DELETE] (B) D Order ID (B) (B)emrinin miktarı sıfırlanır. (B)emri defterden silinmelidir. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 28

2.6.5 SENARYO 5 Mevcut emrin güncellenmesi ve pasifte bekleyen emir ile kısmi eşleşmesi ADIM SENARYO MESAJ TİPİ BİLGİLER AKSİYON 1 Yeni Emir girildi (A) [ADD ORDER] A Order ID (A) miktar ve fiyat. (A) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 2 Yeni Emir girildi (B) [ADD ORDER] A Order ID (B) miktar ve fiyat. (B) Emri için OrderID, miktar ve fiyat bilgisi saklanır. 3 (B)emri güncelenir. [ORDER REPLACE] (B) U (B)emrinin fiyatı (B)emrinin fiyatı güncellenir. 4 (B)emri (A) emri ile kısmi gerçekleşir, (A) emri ise tamamen gerçekleşir. E Eşleşen emir miktarı, OrderID (A) (A)emrinin miktarı sıfırlanır, emir defterden silinmelidir. [ORDER EXECUTED] (A) 5 (B)emrinin miktarı güncellenir. [ORDER REPLACE] (B) U (B)emrinin kalan miktarı (B)emri kalan güncel miktarı ile defterde yer alır. 3. GLIMPSE GLIMPSE kanalı, ITCH kullanıcılarının geç katılım(late join) veya büyük ölçekte data kaybı durumlarında kullanabilecekleri recovery kanalıdır. ITCH kullanıcıları, GLIMPSE yapısını kullanarak işlem gününün herhangi bir anında emir defterlerinin görüntüsünü (snapshot) alabilirler. GLIMPSE kanalı işlem günü içerisinde, emir defteri görüntüsünü onaylamak ya da büyük data kayıplarını kapatmak amacıyla kullanılabilir. 3.1 MİMARİ GLIMPSE kanalı sunucu - istemci iletişiminde kullanılan logical paketler ve sunucudan istemciye gönderilen ardışık mesaj setinden oluşmaktadır. LOGICAL PAKETLER Kategori Kod Mesaj 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 29

LOGICAL PAKETLER Kategori Kod Mesaj Sunucu tarafından gönderilen paketler İstemci tarafından gönderilen paket A J S Z L Login Accepted Packet Login Rejected Packet Sequenced Data Packet End Of Session Packet Login Request Packet 3.1.1 SUNUCU TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER GLIMSPE kanalındaki tüm paketler değişken uzunluktadır ve maksimum 1024 byte tır. 3.1.1.1 LOGIN ACCEPT PAKETİ İstemci tarafından gönderilen geçerli bir Login Request e karşılık olarak GLIMPSE sunucusu Login Accept paketi gönderir. Bu paket her zaman başarılı bir login isteğinin ardından sunucu tarafından gönderilen ilk pakettir. LOGIN ACCEPT PAKETİ Packet Length 0 2 Numeric Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 A Login Accept Paketi Session 3 10 Alpha Bağlantı kurulan (Login olunan) session ID numarası. Sola yanaşıktır ve sağ taraftan boşluk ile doludur. Sequence Number 13 8 Numeric NOT1: Rewinder kanalından gönderilen son mesajın Sequence numarasıdır. NOT2: Glimpse kanalında bu değer her zaman sıfırdır. Max Number Of Message In Memory Max Number Of Message Per Request 21 8 Numeric NOT1: Rewinder kanalında cache de tutulan maksimum mesaj sayısıdır. NOT2: Glimpse kanalında bu değer her zaman sıfırdır. 29 4 Numeric NOT1: Rewinder kanalında her talepe (request)karşılık gönderilen maksimum mesaj sayısıdır. NOT2: Glimpse kanalında bu değer her 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 30

LOGIN ACCEPT PAKETİ zaman sıfırdır. 3.1.1.2 LOGIN REJECT PAKETİ İstemci tarafından gönderilen geçersiz bir Login Request e karşılık olarak GLIMPSE sunucusu Login Reject paketi gönderir. Sunucu bu mesajın ardından socket bağlanıtısını sonlandırır. Login Reject paketi, başarısız bir login denemesinde sunucu tarafından gönderilecek olan tek pakettir. LOGIN REJECTED PAKETİ Packet Length 0 2 Numeric Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 J Login Reject Paketi Reject Reason Code 3 1 Alpha Geçerli Değerler: A = Hatalı Giriş. Login Request mesajında geçersiz kullanıcı adı ve şifre kombinasyonu kullanılmıştır. S = Session ulaşılamıyor. Login Request paketinde belirtilen session geçersiz ya da ulaşılamıyor. 3.1.1.3 SEQUENCED DATA PAKETİ Sequenced Data paketi, sunucudan istemciye gönderilen asıl data mesajları için zarf görevi görmektedir. Her Sequenced Data paketi bir mesaj taşır. Bir TCP/IP bağlantısı üzerinden sunucu tarafından gönderilen ilk Sequenced Data paketinin sequence numarası Login Accepted paketinde belirtilir ve her iletilen Sequenced Data paketi ile sequence numarası bir artırılır. Bu logical paketler TCP/IP bağlantı üzerinden iletilmektedir, paket kaybı ancak TCP/IP bağlantısının kopması durumunda gerçekleşebilir. SEQUENCED DATA PAKETİ Packet Length 0 2 Integer Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 S Sequenced Data Paketi Message 3 * Mesaj 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 31

3.1.1.4 END OF SESSION PAKETİ Mevcut session sonlandığında sunucu tarafından End of Session paketi gönderecektir. Bu paketin ardından kısa süre sonra bağlantı sonlandırılacaktır ve kullanıcı bu mevcut bağlantıya tekrar bağlanamayacaktır. END OF SESSION PAKETİ Packet Length 0 2 Numeric Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 Z End of Session Paketi 3.1.2 İSTEMCİ TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER 3.1.2.1 LOGIN REQUEST PAKETİ TCP/IP bağlantısının kurulmasının ardından istemci tarafından sunucuya hemen Login Request paketi gönderilmelidir. İstemci tarafından gönderilen kullanıcı kodu ve şifre değerleri sunucu tarafından onaylanan değerler olmaldır. Username ve Password alanları büyük-küçük harfe duyarlıdır ve sağ taraftan boşluk ile doldurulmalıdır. TCP/IP bağlantısının ardından makul bir süre içerisinde (30 saniye) Login Request paketi ulaşmadığı takdirde bağlantı sunucu tarafından sonlandırılacaktır. LOGIN REQUEST PAKETİ Packet Length 0 2 Numeric Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 L Login Request Paketi Username 3 6 Alpha Kullanıcı adı Password 9 10 Alpha Şifre Requested Session 19 10 Alpha Mevcut aktif session a bağlanmak için bu alan boş bırakılmalıdır. Requested Sequence Number 29 20 Alpha Her zaman 1 olmalıdır. NOT: Sağa dayalı ve sol taraftan boşlukla doldurulmalıdır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 32

3.2 DATA TİPLERİ GLIMPSE mesajlarında ITCH mesajları ile aynı data tipleri kullanılmaktadır. 3.3 MESAJ TİPLERİ GLIMPSE, ITCH mesajlarının bir kısmı ile birlikte aşağıda açıklanan End of Snapshot mesajını kullanılmaktdır. 3.3.1 END OF SNAPSHOT MESAJI End of Snapshot mesajı GLIMPSE snapshot ının sonunda gönderilir ve ITCH mesaj yayımına bağlanıldığında takip edilecek güncel sequence numarasını belirtir. Gerçek zamanlı emir defteri görüntüsünün oluşturulabilmesi için, snapshot mesajında belirtien sequence numarasından itibaren ITCH mesajlarının gerçek zamanlı işlenmesi gerekmektedir. Dolaysıyla GLIMPSE mesajlarını almadan önce üyelerin ITCH bağlantısının dinler durumda aktif olması önem taşımaktadır. END OF SNAPSHOT MESSAGE Message Type 0 1 G End of Snapshot mesajı. Sequence Number 1 20 Alpha Snapshot alındığı anda ITCH yayınında işlenen son sequence numarasıdır. ITCH yayımıyayımından alınan mesajların, bu sequence numarasını takip eden mesajları alarak uygulanması gerekmektedir. 3.4 MESAJLAŞMA AKIŞI GLIMPSE hızlı bir şekilde ITCH yayını ile senkron olmak amacıyla kullanılabilir. İstemci sistemi GLIMPSE bağlantısının öncesinde ITCH yayımına bağlanarak bu kanalı dinlemeye başlamalıdır. İstemci bağlantısı, istemcinin bir TCP/IP bağlantı kurması ve Login Request paketi göndermesiyle başlar. Login talebi geçerli ise sunucu tarafından Login Accepted paketi gönderilir. Bağlantı TCP/IP bağlantısı sonlandırılana kadar devam eder. Login talebi geçerli değilse sunucu tarafından Login Rejected paketi gönderilir. GLIMPSE sunucusu tarafından mesaj gönderimi olmayan durgun periyotlarda heartbeat gönderilmez. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 33

TCP/IP bağlantısının ardından makul bir süre içerisinde (30 saniye) Login Request paketi ulaşmadığı takdirde bağlantı sunucu tarafından sonlandırılacaktır. Her session da gönderilen ilk sequenced mesajın sequence numarası her zaman 1 dir. Başarılı bir Login mesajının ardından GLIMPSE sunucusu, emir defterinin mevcut görüntüsünü oluşturmak için ITCH tarafından kullanılan mesajları snapshot mesajlarını kullanarak Sequenced Data Packet ile gönderir. (örn; order delete, execute ve trade mesajları) İstemcinin GLIMPSE kanalından snapshot ı alabilmek için herhangi bir request göndermesine gerek yoktur. Başarılı bir Login talebinin ardından GLIMPSE otomatik olarak snapshot mesajlarını iletecektir. GLIMPSE ile verilen bilgiler: Emir defter temel referans datası (gün içindeki değişiklikler ile birlikte) Emir defterinin mevcut işlem durumu (trading state) Her emir defterindeki mevcut tüm emirler GLIMPSE snapshot ın ardından, End of Snapshot Message gerçek zamanlı ITCH yayımı ile senkron olmak için kullanılacak olan sequence numarası gönderilir. GLIMPSE mevcut session ın sonlandığını bildirmek amacıyla End of Session Packet i gönderir. Son olarak sunucu TCP/IP bağlantısını kopararak istemci ile olan bağlantıyı sonlandırır. NOT: ITCH Sequence numarası ile GLIMPSE sequence numarası arasında boşluk olması durumunda kullanıcı REWINDER a bağlanarak eksik mesajların iletilmesini talep etmelidir. NOT: GLIMPSE snapshot iletimi tamamlanmadan bağlantının kopması durumunda etkilenen emir defteri için oluşan defter görüntüsü dikkate alınmamalıdır. Kullanıcı GLIMPSE kanalına tekrar bağlantı kurarak mesajlaşma protokolünü ilk adımdan itibaren takip etmelidir. 4. REWINDER REWINDER, küçük ölçekli data kaybı ile sequence numarasında oluşan boşlukları doldurmak amacıyla kullanılacak bir peer-to-peer (p2p) TCP replay kanalıdır. Kullanıcıların ITCH kanalından gönderilmiş olan mesajların sınırlı bir kısmını tekrar talep edebilmesini sağlar. Bu kanal ITCH kanalından 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 34

gönderilen son 100,000 mesajın tekrar iletilmesini desteklemektedir. Her bir istek ile maksimum 5,000 mesajın tekrar iletilmesi talep edilebilir. Kullanıcıların gün içerisinde REWINDER kanalına bağlanma sayısı sınırlıdır. Bu özellik ile olağan üstü durumlarda oluşan data kaybının giderilmesi hedeflenmiştir, günlük rutin bir uygulama olarak kullanılmamalıdır. 4.1 MİMARİ REWINDER kanalı GLIMPSE Mimarisinde kullanılan mantıksal paketleri kullanmaktadır. Bu paketler sunucu istemci iletişiminde kullanılmaktadır. LOGICAL PAKETLER Kategori Kod Mesaj Sunucu tarafından gönderilen paketler İstemci tarafından gönderilen paketler A J V Y Z L X Login Accepted Packet Login Rejected Packet Request Accept Packet Request Reject Packet End Of Session Packet Login Request Packet Request Message 4.1.1 SUNUCU TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER REWINDER kanalındaki tüm paketler değişken uzunluktadır ve maksimum 1024 byte tır. 4.1.1.1 REQUEST ACCEPT PAKETİ Sunucu, istemci tarafından gönderilen Request Packet in kabul edildiğini Request Accept mesajı ile belirtir. Başarılı bir istek mesajının ardından sunucu talep edilen mesajları Request Accept mesajından hemen sonra gönderir. REWINDER kanalından gönderilen mesajların sequence numaraları, ilk olarak ITCH kanalından gönderildiklerinde aldıkları sequence numaraları ile aynıdır. REQUEST ACCEPT PAKETİ Packet Length 0 2 Numeric Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 V Request Accept Paketi 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 35

4.1.1.2 REQUEST REJECT PAKETİ Sunucu, istemci tarafından gönderilen Request Packet in reddedildiğini Request Reject mesajı ile belirtir. REQUEST REJECT PAKETİ Packet Length 0 2 Numeric Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 Y Request Reject Paketi Reject Reason Code 3 3 Alpha Geçerli Değerler: 400 = Başlangıç sequence numarası 1 den küçük olamaz). 402 = Bitiş sequence numarası 0 (sıfır) dan küçük olamaz. 404 = Başlangıç sequence numarası bitiş sequence numarasından büyük olamaz. 406 = Mesajlar hazır değil. 408 = Mesaj aralığı çok büyük. 410 = Mesajlar tekrar iletim hafızasında(cache) mevcut değil. 412 = Mesajlar tekrar gönderim için hazır değil, tekrar deneyiniz. 498 = Bilinmeyen request tipi. Sequence Number 6 8 Numeric Bu alan Reject Reason Code değeri (410) ya da (412) olduğunda gönderilir. Diğer durumlarda bu alan gönderilmez. Reject Reason Code=410 olduğunda bu alan tekrar gönderim hafızasında yer alan en düşük sequence numarasını ifade eder. Reject Reason Code=412 olduğunda bu alan tekrar gönderim hafızasında yer alan en yüksek sequence numarasını ifade eder. 4.1.2 İSTEMCİ TARAFINDAN GÖNDERİLEN PAKETLER 4.1.2.1 REQUEST PAKETİ Kullanıcılar kaçırılıan mesajların tekrar iletimini Request Paketi kullanarak talep edebilir. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 36

Kullanıcı tarafından gönderilen istekte tekrar iletilmesi istenen mesajların başlangıç ve/veya bitiş sequence numarası yer almalıdır. Sequence numaraları arasındaki maksimum aralık 5000 olabilir. Tek bir mesajı talep etmek için: Başlangıç Sequence Numarası Bitiş Sequence Numarasına eşit olmalıdır. (Begin Sequence Number = End Sequence Number) Mesaj aralığı talep etmek için: Begin Sequence Number = Mesaj aralığının ilk mesajına ait sequence numarası, Sequence Number = Mesaj aralığının son mesajına ait sequence numarası Belirli bir mesajdan sonraki mesajları talep etmek için: Begin Sequence Number = Mesaj aralığının ilk mesajına ait sequence numarası, End Sequence Number = 0 (en son gönderilen mesaja kadar) Mesajların tekrar iletimi talebi, ITCH yayımının son 100,000 mesajlık cache servisinden sağlanacaktır. Talepte istenen mesajlardan bir tanesi ya da daha fazlası cache te bulunmuyorsa talebin tümü reddedilecek ve talep edilen mesajlardan hiçbiri iletilmeyecektir. Başarılı bir Logon un ardından Request Paketi alınmazsa, TCP/IP bağlantısı sunucu tarafından sonlandırılacaktır. Packet Length 0 2 Numeric Bu alanın ardından bir sonraki pakete kadar gelecek olan byte sayısı Packet Type 2 1 X Request Paketi Begin Sequence Number End Sequence Number 3 8 Numeric İstenen mesaj aralığının başlangıç sequence numarası (big-endian) 11 8 Numeric İstenen mesaj aralığının bitiş sequence numarası (bigendian) 4.2 DATA TİPLERİ REWINDER yapısı, ITCH mesajlarında kullanılan data tipleri ile aynı data tiplerini kullanmaktadır. 4.3 MESAJ TİPLERİ REWINDER yapısında, ITCH mesaj tipleri kullanılmaktadır. 2014 Borsa İstanbul A.Ş. 37