Vt't. Bil. Dt'r~. (1999). 15.2: 91-96 YENi ZElANDA TAV~ANINDA (ORYCTOLAGUS CUNicULUS L.) KARACiGER, KARACiGERiN DAMARlARI (V. PORTAE, A. HEPATiCA) VE SAFRA KANAlARININ MAKRO- ANATOMiK VE SUBGROS incelenmesi' ilknur Dabanoglu 1 The Macro.Anatomically Hint Subgrossly In" es tig~lti o n of the Linr ~lild It's Vessels (V, portae. A. hepatica) and Biliary Ouel"! in Ne w Zealand R~lhbit. Summary : The aim of this study was to supply of basic knowledges lor the experimental research on rabbit. which was used widely as a laboratory animal. A total of 22 adult New Zealand Rabbits consisting of 15 males and 7 females were used in this study. Fifteen rabbits conslsling of 10 males and 5 females were given latex for making dissection and 3 males and 2 females rabbits were used for the corrosion casts and also 2 males rabbits for the histological sections of the hepatic artery. Liver, hepatic artery, portal vein and biliary ducts were investigated macroanatomically and subgrossly and the following results were found. In the rabbit. the liver was consist of SIX lobes and the gall btadder was located between the quadrate lobe and the right hepatic lobe. Common bile duct which was opened at the beginning of the duodenum, was formed by joining of the hepatic ducts which are coming from the liver lobes. In Ihe duodenum the common bile ducl made mucosal bubble which called' papilla duodenl malor". The celiac artery gave off Ihe splenic artery which was the first branch 01 this artery. then it gave off the left gastric artery and the vessel continued as the hepatic artery. The hepatic artery gave off the gastroduodenal artery and the right gastric arlery respectively and arrived to the liver inside the lesser omentum then the hepatic artery dispersed to the liver lobes. In the rabbit, portal vein was formed by the left ramus and right ramus 01 the liver and the Itrst branch of the portal vem was the gastroduodenal vein. The lefl gaslric vein and splenic vein were leaved, the ponal vein as a common trunk cranial mesenteric vein, which was the largest branch of the portal vein, divided to the two branches which were called the common jejunal vein and the ileocolical trunk. Fmally, 1\ was founded that the portal vein gave off the caudal pancreaticoduodenal vein and the caudal mesenteric vein. Key words: Liver, Hepatic Artery, Portal Vein, Biliary Ducts. Ol et : Latioratuvar hayvam oiarak yaygm bir ~ekilde kuuanllan tav~anda deneysel ara~llrmatara temel bilgiler saglamak amaclvla bu yall~ma geryekle~tiri l mi~tir. C;alt~mada 15 erkek ve 7 dl~ i olmak uzere lop/am 22 adet ergln Yem Zelanda Tav~anl kullanllmlllllr.diseksiyon amaclyla 10 adet erkek ve 5 adet di~i olmak Gzere toplam 15 adeltavllana latex verilmilltir. Corrosion cast preperatlan hazlrlamak ~In 3 adet er1<ek ve 2 adet dilli. a. hepatica'dan histolojik preperat hazlrlamak ilyin isa 2 adet erkek lav~n kullamlmilltir. Kuflanllan hayvanlann karacigerleri. a. hepatica'ian. v. portae'lan ve safra kanallan makro- anatomik ve subgros olarak iocelenmill ve elde edilen bulgular allaglda belirtilmlllljr. Tav~nda karacigerin toplam 6 loptan olulltugu, vesica fellea'nm lobus quadratus ile lobus hepatis dexter medialis arasmda bulundugu saplanmilltir. Ductus cysticus'a karaciger loplanndan gelen ductus hepaticus'larm katlltmlyla ductus choledochus'un oluillugu bu kanalin duodenum'un balilangly klsmlna aylldlgl ve burada papilla duodem major denilen mukozal kabarcigi yaptlgl belir1enmilltir. A. celiaca'dan ilk aynlan' kolun a. lienalis oldugu, daha soma a. gastrica 51- n;stra'nm aynldlgl ve damann a. hepatica olarak devam ettigi saptanmilltir. A. hepatlca'nm Slraslyta a. gastroduodenalls'i, a. gastrica dextra'yi verdig'i, daha soma omentum minus iyerisinde karacigere ulalilp loplara daglldlgl gozlenmi~tir. Tavllanda v. portae'nln karacigerden ramus dexter et sinister olarak (flkllgl ve ilk kolunun v. gastroduodenalis oldugu sap t anml~lir. V. gastrica sit")istra ve v.lienalis'in onak kok halinde ylktlgl belirlenmilltir. Vena portae'nln en kalin kolu olan v. mesenterica cranialis'in, v. jejunalis communis ile truncus ileocolicus adlnda iki kola aynldlgl gozlenmilitir. V. portae son olarak v. pancreaticoduodenalis caudalis ve v. mesenterica caudahs'j verdigi saptanmllilir. Anahtar kelimeler: Karaciger, Arteria Hepatica, Vena Portae, Salra Kanallarl. Gdi~ I~rihi : 03.0R.t')l)i). *": Bu ~'i1h~m a "Ylll ISlmli DoktOfil IC.I;lIldcn Ozctlenllli~lir. I ADD VClcrincr Faktillc:.i. Anatomi Anablhm Dalt. AYDIN.
G j ri ~ Tav~anda karaciger oldukya buyuk ve koyu klzll-kahve rengindedir. Diaphragma'nm hemen gerlslndeki abdominal bo~lugun cranial'ini tamamen doldurmu~lur (Craigie, 1969; Mc Laughlin ve Chiasson, 1979), Tav~anda karaciger, derin bir medial yankla sa ve sol iki 10pa (Barone ve ark. 1973; Mc Laughlin ve Chiasson. 1979) daha soma bunlarm da her blri anterior ve posterior yada medial ve lateral (Mc Laughlin ve Chiasson, 1979) loplara aynllr. Lobus dexter posterior dorsal vucul duvanna yaklo olarak yer allr ve dorsal'lnde impressio renalls (Barone ve ark.. 1973) denilen sag bobregin anterior ucunun izl. ventral'lnde de midenin pylorus bolgesi bulunur. Sag anterior lopun posterior yuzundekt fossa vesicae felleae denilen derin bir yokuntunun iylnde vesica fellea yer allr. Lobus quadratus sag lopun bir alt birimi olup vesica fellea'ntn medial'indedir (Barone ve ark. 1973; Mc Laughlin ve Chiasson, 1979). Lobus caudatus ise lobus posterior sinister'den yada lobus dexter lateralis'den (Mc Laughlin ve Chiasson, 1979) origin alan yuvarlak kuyuk bir lopdur (Craigie, 1969), Tav~anda karacigerin vucuda tespitini saglayan ligamentier diger hayvanlardaki gibidir (Craigie, 1969; Barone ve ark., 1973). Tav~anda karacigerin lobus hepatis dexter ve lobus hepatis sinister'inden gelen ductus hepaticus dexter at sinister'in vesica lellea'dan gelen ductus cysticus'la birle~mesiyle ductus choledochus olu ~ur (Me Laughlin ve Chiasson, 1979). Ductus hepaticus dexter'e lobus quadratus'dan gelen salra kanall da katilir. Lobus daxter posterior ve lobus eaudatus'dan gelen salra kanallan klsa bir kok olu~lurarak ductus choledochus'la birle~ir. Ayrtca lobus eaudatus'un anterior klsmtndan gelen salra kanalt da ductus choledochus'a direkt olarak kan~lr. Ductus cholodochus v. portae'nm' sag taraltndan caudal'e dogru giderek duodenum'un ba~langly klsmlnm dorsal'ine direkt olarak ayllir (Craigie, 1969). Tav~anda v. portae; v. pancreaticoduodenalis cranialis ve v. gastroepiploica dextra adtnda iki kolu olan v. gastroduodenalis, v. lienalis. v. gastroepiploica sinislra ve v. coronaria adtnda Oy kolu alan v. gaslrolienalis, v. pancreaticoduodenalis caudalis, v. inleslinalis ve v. ileoceacocolicum admda tki kolu olan v. mesenlerica cranialis ile v. mesenlerica caudalis'in biraray'a gelmesiyle olu~ur (Craigie. 1969: Mc Laughlin ve Chiasson, 1979). Tav~anda a. hepatica, diger hayvanlar gibl a. coeliaca'dan orijin all(. Bunun ilk kolu a. lienalis'dir. Burada a. gaslrica sinistra'yl verir ve damar a. hepatica olarak devam eder (Craigie. 1969: Mc Laughlin ve Chiasson, 1979). Artena hepatica, a. celiaca'ntn devamldlr. A. hepatica'ntn ilk onemli kolu a. gaslroduodenalts'l1r 8u damar genel olarak ince barsaklann ba~langlc klsmlnl vaskulanze eder(craigie, 1969}. Arteria hepatica, a. gaslroduodenale'yi verdikten soma koyok bir damar olan a. gastriea dextra'yl vem. Bu kol midenin pylorus'ine gelir ve curvatura ventriculi minor'de a. gastrica Slntslra ile anastomoz yapar (Craigie, 1969: Me laughlin ve Chiasson, 1979). Materyal ve Metat Su yalt~mada 15 erkek ve 7 di~i almak uzere toplam 22 adel ergin Yeni Zelanda Tav~anl kullanllml~tlr. 8unlardan 10 adet erkek ve 5 adel dl~i tav~an diseksiyon amaylt, 2 adet erkek ve 1 adet di~i tav~an corrosion cast amaylt ve 2 adet erkek tav~an histolojik preperat yapmak iyin kullanlldl. Tav~ana 35 mg/kg Ketamine. 5 mgfkg Xylazine kombinasyonu intramusculer verilerek anestezlye altndl (Holmes, 1984). Anestezi alttndaki hayvanlara kulak venaslndan antikoagulan madde (Liquemin) verilerek kantn damarlarda plhtlla~masl engenendi ( Sindel ve ark. 1988). Daha soma tav~anlartn g6g0s kalesi ayllarak, kalbin apex'i kesildi. VOcuttaki kantn bo~almasl beklendikten sonra ventriculus sinister'den plastik sonda yardlmtyla onceden haz l rlanml~ olan % O,9'luk NaCI yozeltisi verilerek da marlann y,kanmasl saglandt. Diseksiyon yapmak iyin kuma~ boyalanyla renklendirilmi~ latex, corrosion cast yapmak iylo ise plastoid boyalarla renklendirilmi~ takilon ve araldlt maddeleri kullanlldl. Bu maddeler arter'lere (a. hepatica) ventriculus sinisler'den bir plaslik sonda ile girilip enjektar yardlmlyla verildi. Venaz damara (v. portae) ise w. jejunalis'den bir inlraket yardlmlyla aynt madde damarlar dolana kadar verildi ve damar yevresine ligalor auldl. Salra kanallanna latex vermek iylo once blr intraketle salra kesesine girildi. intrakete takl lan blr enjektar yardtmlyla iyerideki salra maddesi yeklldi. Daha sonra iyeriye intraketl ylkarmadan enjektarle % O,9'luk NaCI verip geri.yekerek safra kesesi temizlendi. Bir beherde san kuma~ boyaslyla renk- 92
Y('ni Zelanda T3\'~ lii nd3 (OrFlol:lgus Cuniculus I,., K:lr:ll'i!:rr... lendirilmi~ latex enjektor yardlmlyla keseye verildi. SU i~leme duodenum'dan latex gelene kadar devam edlldi. latex uygulanan hayvanlar soquk su dolu bir kapta 24 saat bekletildikten soma dokularm tespiti lyin % 1 O'luk formal solosyonunda bekletildi. Takilon'un ve araldit'in donmasl jetin kadavra soguk su dolu bir kabta 24 saat bekletildi. Su ka davra daha soma takilon ~in % 3O'luk araldit iftin ise %40'hk NaOH solusyonu ieterisinde 55 C'ye ayarlanml~ etuvde 48 saat bekletilerek yumu~ak dokulann paryatanmasl saglandl (C;aklr, 1991; Oa~cl, 1994). Aynca a. hepatica'mn iy (fapml ol(fmek ietin all nan histolojik kesitler haematoxylin eosin ile boo yanarak mikrometrik okoler i(feren mikroskop yar dlmlyla olyumler allndl. C;all~madaki terimler l(fin Nomina Anatomica Veterinaria (1994) esas ahnml~tlr. Butgular Tav~anda karaciger, lobus hepatis dexter, lobus hepatis sinister, lobus quadratus ve lobus caudatus olmak Ozere toplam dort ana loptan Olu$' lugu g6rolmo~tor ($ekii 1.). lobus hepatis dexter et sinister kendi iylerinde derin olmayan incisurae interlobares ile lateral ve medial all loplara aynldlgl, sag ve sol lopun arasmda ve porta hepatis'in vent ral'inde 10b\Js quadratus'un yer aldlgl saplanml$tlr. Lobus quadratus ile lobus hepatis dexter medialis arasmda vesica fellea lie bu olu~umun yer aldlgl fossa vesicae fellea'nm bulundugu ve lobus ca udatus'un proc. caudatus ve proc, papillaris olmak Ozere iki (flkmtlslnln oldugu lespil edilmi~tir. Lobus caudatus'un proc. caudatus'u Ozerinde impressio renalis denilen Verde sag b6bregin bulundugu, ay fica margo dorsalis uzerinde sulcus venae cavae denilen olukta v. cava caudatis'in oldugu goz tenmi~ljr. Karacigerin fossa vesicae felleae'sl i(finde yer alan vesica fellea'ya sag ve sol tarallan 3 2, adet ductus hepatocysticj'nin direkt olarak aylldlgl gozlenmi~lir, Collum vesicae!elleae'dan ba~layan ductus CYSlicus'a lobus hepatis dexter lateralis'den gelen ductus hepalicus'un ve lobus quadratus ile lobus hepatis sinister'den gelen ductus he paticus'larm bir1e~erek porta hepatis dozeyinde ductus cysticus'la birle~tigi belitlenmi~tir. Olu~an bu kanala sl raslyla lobus caudalus'un proc, pa pillaris'inden ve soma proc. caudatus'dan gelen ductus hepaticus'un da kalilimlyia ductus cho ledochus'un ($ekil 1.) olu~tugu g6zlenml~lir. Ductus choledochus'un lig. hepatoduodenale i(ferislnde du odenum'un ba~lang'(f klsmma a(flldlgl ve burada papilla duodeni major denilen mukozal kabarcigi yap flgi tespil edilmi~tir. Arteria hepatica($ekii 1.): A. celiaca'nm bir kolu olan a. hepatica'nm ~ etaplnm ortalama 878 ±5 mik ron oldugu g6zlenmi~tir. A. hepatica ortalama 10,03 ± 0,11 mm sonra duodenum'a dogru giden a. gast roduodenalis'i verdigi belir1enmi~lir. Bu damann mi denin pylorus'ine dogru 1 4 adet ince kol verdigi ve bu arada a. gastroepiploica dextra'nm aynldlgl tes pit edilmi~tir. A. gastroepiploica dextra midenin cur vatura ventriculi major'u boyunca omentum majus ietinde ilerledigi saptanml~tlf. A. gastroduodenatis duodenum'a ve pancreas'a kollar verdigi tespit edil mi~tir, Arteria hepatica, a, gastroduodenalis'i ver dikten ortatama 7,43 ± 0,38 mm sonra 1 3 adel mi denin curvatura ventriculi minor'une a. gastnca dextra'yl verdig-i ancak yapllan incelemede 1 lav ~anda a. gastrica dextra'nm a. gaslroduodenalis'den aynldlgl g6z1enmi~tir. Arteria hepatica'nm omentum minus ic;eflsinde karacigere ula~hgl ve once karacigerin lobus caudalus'una bir kot verdigi bu kolun da lobus ca udatus'un processus papillaris ve processus ca udatus'una gitmek uzere Ikiye aynldlgl belirlenmi~tir. Porta hepatis'e gelen a, hepatica, ka racigerin lobus dexter ve lobus sinister'ine gitmek uzere iki dala aynldlgl, sag kotun lobus dexter'e llerlerken vesica lellea'ya a. cystica'yl verdigl sol kolun ise lobus sinister'e ve lobus quadratus'a kollar ver mek Ozere ikiye aynlarak loplar i9inde daglldlgl saplanml~tlr. Vena Portae($ekil 1.): Karacigerin lobus sinister'inden gelen venaz kot ile lobus quo adra:tvs'undan gelen venoz kolun blrle~ip soma bu kola lobus dexter'den gelen bir dal ite lobus ca udatus'un proc. papillaris'inden gelen kuyuk bir dahn da kahlmaslyla v. portae'nm ramus sinister'inin olu~tugu gozlenmi~ti r, Karacigerin lobus ca udatus'unun proc. caudatus'undan gelen kolun ramus dexter'i olu~turdugu ve ortalama 17,63 ± 1,76 soma bu kolun ramus sinister'e katllmaslyla v. portae'nln ~ekillendigi belirle n mi~tir, Vena portae'nin ilk kotu v. gastroduodenalis olup orijininden ortalama 10,21±O,06 mm soma mi den in curvatura ventriculi minor'ne dogru v. gastrica dextra admda iki dahn aynldlgl belirlenmi~tir. V. 93
DABAl'\OCLc ~ekll 1. Yeni Zellanda Tav~an'lnda karaciger, damarlan ve safra kanah, gastroduodenalis'in, v. gaslriea dextra'yi verdikten orta-iama 3. 11±O,13 mm sonra v. pane realicoduqdenafis eranialis ve v. gastroepiploiea dextra admda iki kol'a aynldlgl tespil edilmi~tir. Vena portae, v. gastroduodenalis'i verdiklen ortalama 8,75 ± 0,53 mm sonra v. gastriea si nistra ile v. lienalis'in ortak kokono verdi{ji ve bu ortak kokten ortalama 5,93 ± 0,23 mm sonra v. gastflca sinister'in aynllp midenin curvatura ventriculi minor'one dogru gelip iki dala aynldlgl gozlenmi~tir, V. lienalis'in ise pancreas'a inee. bir kol verdigi va lien'e gelmeden once w. gastrieae bre ves'i verdi{ji g6zlenmi~tir. Vena portae'dan v, lienalis ve v. gastriea si nistra'nln ortak k6konon orijininden ortaramc! 22.9 ± 2,25 mm sonrasmda v. mesenteriea eranialis et eaudalis'in ylktlgl respit edilmi~rir. V. mesenreriea eranialis'in orijinden ortalama 10,21 ± 0,06 mm sonra v. jejunalis communis ile truncus ileocolicus admda iki kola aynldlgl berjr1enmi~tjr. Vena je Junalis communis'in ansa jejunalis'lera 10-12 adet w. jejunales'i verdigi ve sonra ileum'un ba~langly klsmma rr. liei admda ince kollar vererek sonlandl{j1 g6zlenmi$tir. Vena mesenteriea cranialis'in diger dall alan truncus ileocolieus'un yelpaze tarzlnda kollar vererek ileum. colon aseendens ve appendix vermilormis eeei'ye kollar verdigi tespil edilmi~tjr V. mesenteriea eranialis et eaudalis'in orijin yeo rinden ylkan v. panereatieoduodenalis caudal is ~ U " harfi $eklinde klvnlml$ olan duodenum'a sagh sollu 3 4 ade! kol verdi{ji (espi! edilmi$tir. Vena portae'nm en son kolu olan v. me senterlea ea udalis orijininden ortalama 5.93 ::t 0,23 mm sonra colon transversum'a 2 3 adel kol verdigi ve daha sonra colon deseendens'e kollar vererek rectum'a kadar gelip ve sonlandlgl tespit edilmi~tir. Tartl$ma ve Sonuy Tav~anda karaei{jerin. lobus hepahs dexter ve lobus hepa!is sinister adenda ikl ana loptan olu~tugu belirtilmektedir (Craigie, 1969; Barone ve ark., 1973: Me Laughlin ve Chiasson. 1979). Bu ana lop 94
lann lekrar ikiye aynlarak anterior ve posterior (Craigie, 1969) ya da medial ve lateral (Mc laughlin ve Chiasson, 1979) olmak uzere d6rt lopa aynldlgl bildirilmi~tir, Lobus hepatis dexter'in bi r all bmmi olarak kabul edilen (Craigie, 1969) lobus quadratus'un vesica lellea'nm medlal'inde bulundugu belirtilmi~tir (Craigie, 1969; Barone ve ark.. 1973). lobus caudatus'un lobus hepatis sinister lateralis'den orijin aldlgl (Mc laughlin ve Chiasson, 1979) ve dorsal'e dogru k~ok yuvarlak bir vlkmh halinde bulundugunu jlade edjlmektedir (Craigie, 1969; Barone ve ark.. 1973). Barone ve ark. (1973). diger ara~tlrmacllarm lobus hepatis dexter postenor (Craigie, 1969) yada lobus hepatis dexter lateralls (Mc Laughlin ve Chiasson, 1979) olarak isimlendirdikleri lopu, lobus caudatus'un proc. ca udatus'u olarak ve lobus caudatus (Craigie, 1969; Mc Laughlin ve Chiasson, 1979) dive belirtilen lopu ise lobus caudatus'un proc.papillaris'j olarak adlandlrml~tlr. Yapllan vall.!?mada lav~anda karacigerin toplam altl loptan olu.!?tugu gozlenmi~tir. Nomina Anatomica Veterinaria baz ahnarak yapllan lop lanmada tav~an karaci{jerinin: Lobus hepalis dexter, lobus hepatis sinister, lobus quadratus ve lobus caudalus'dan olu~tugu, lobus hepatis dexter ve lobus hepatis sinisterin kendi ivlerinde derin 01- mayan birer yankla lateral ve medial all loplara ay nldlgl lespit edilmi~tir. lobus hepatis dexter ve tobus hepatis sinister arasmda porta hepatis'in ventral'inde lobus quadratus yer aldlqi. lobus quo adratus ile lobus hepatis dexter medialis araslnda ise vesica Tellea bu!undugu, lobus caudatus'un proc. caudalis ve proc. papillaris olmak Ozere iki vlklnllsmm oldugu izlenmi~tir. Salra kanallan : Tav~anda karaciger loplanndan gelen ductus hepaticus dexter ve ductus hepaticus sinister (Craigie, 1969)'in ductus cysticus'la birle.!?mesi sonucu ductus choledochus'un ~ekillendigi bildirilmektedir (Mc Laughlin ve Chi asson, 1979: Craigie, 1969). Yapllan yall~mada bu bulgulara katllmakla biro likte vesica lellea'ya sagll sollu 2-3'er adet ductus hepalicus'un dlrekt olarak aylldlgl gozlenmi~tir. Ductus cyslicus'un porta hepalis'e dogru ilerlerken lobus hepatis dexler lateralis'den gelen ductus hepaticus'un da bu kola katlldlgl gozlenmi~ t ir. Yapllan yall~mada Craigie (1969)'in bul gularma katllmakla birlikte lobus caudatus'un anterior'undan gelen salra kanallnrn ductus chotedocus'a direkt olarak avlldlgl saptanamaml~tlr. Arteria hepatica : Tav~anda bu damann a. gaslrica sinlstra aynldlktan sonra a. celiaca'nm devaml oldugu belirtilmi~tir (Craigie. 1969: Mc Laughlin ve Chiasson, 1979; yaklr, 1991). Btondeau, (1972), tav~anda a. hepatica'nm vapmm 1.5 mm, yaklr (1991) ise 2 mm oldugunu bildirmi~lir. A. hepatica'nm omentum majus'a bit ramus epiploic us ve pancreas'a ramus pancreaticus'u (Craigie, 1969) verdi?!'i aynca a. hepatica'mn orijininden 2 mm sonra a. gaslriea dextra ve a. gaslrica media'nm ylktlgl ifade edilmi~tir (yaklf, 1991). Yapllan ya!l~mada a. hepatica'nm a. celiaca'mn devaml oldugu ve 19 yapmm 878 ±5 mikron oldugu saptanml.!?hr. Omentum majus ve pancreas'a kot verdigl gozlenememi~tir. Aynea yaklf (1991)'10 belirtti?!,i a. gastrica dexlra ve a. gastriea media, a. gastrica sinistra'mn kollan olarak incelenml~tir. A. hepa\ica'mn 25 mm (BJondeau, 1972) yada 6 mm (yaklr, 1991) sonra a. gaslncadoudenalis ve a. hepatica propria'ya aynldlglnl ilade edllmi.!?tlr. Craigie (1969) ve Mc Laughlin ve Chiasson (1979) ise a. hepatica'dan a. gastroduodenalis admda blr dalm aynldlgml bildlrmi~tir. Yapllan yall~mada ise a. hepatlca'nm 0(1- jininden 10,03 ± 0,11 mm soma a. gastroduodenalis'i verip aym Isimle damafln devam ettigi gozlenmi~tir. 810ndeau (1972) ve yaktr (1991) a. hepatica'nm diger kolu olan a. hepatica propria'nm bir sore ilerledikten sonra midenin pylorus'ine giden a. pyloris cranialis'i verdigini belirtml.!?lerdir. Bu yall~mada a. hepallca'nln a. gasl roduodenalis'i verdiklen sonra 1 3 adel dal hahnde a. gaslrica dextra'y. verdigi saptanml.!?llr. Arteria hepatica propria'dan a. pyloris cranialis aynldlklan sonra a. interlobaris adll dalla lobus dexter'e (yaklr, 1991) ya da lobus dexter postenor'a iki dal verdigi (Blondeau. 1972), bunlardan birinin v. porta'nm dorsa linden oblik olarak geyip lobus caudatus:un (Craigie, 1969) proc. papillaris'me girdigl, soma damann porta hepatis'e dogru iterleyip a. cystica'yl venp (Craigie, 1969: Blondeau, 1972: yaklr, 199 1) daha sonra ise sag ve sol iki dala (Craigie, 1969) ya da Oy dala (Blondeau, 1972: yaklr, 1991) ayntarak loplara dagltdlgl ifade edilml~tlr. Yapllan bu vall~mada a. hepatica'mn, a. gastrica dexlra'yr verdiklen sonra karacigere ula~tlgl once karacigerin lobus caudatus'una bir kol verdigi bu kolun processus papillaris ve processus ca udalus'a gitmek Ozere ikiye aynldlgl, sonra porta hepatis'e gelen a. hepatica'nm iki dala aynllp, bunlardan sag kolun lobus dexter'e ilerlerken vesica lei 95
DARANOCiLU lea'ya a. cyslica'yl verdiqi diqer kolun ise sola do{jru yonelerek lobus sinister'e ve lobus quo adratus'a kollar vermek Ozere ikiya ayrllarak bu loplar ic;:inde daqlldlqi saptanml~hr. Vena Portae : Tav~anda V. portae'nm ka raciqerden ramus dexter va ramus sinister olarak C;:lktlQI (Barone ve ark., 1973), onjininin hemen ba~langlcmda w. cystici,' yi aldlqi bildirilmi~tir (Nur, 1995)_ Yapllan c;:ah~mada, karaciqerin lobus si nister'inden ve lobus quadratus'undan gelen venoz kolun birle~ip, bu kola w. cystlcae'nin da katijdl{jl. lobus dexter'den gelen dal ile lobus caudatus'un proc. papillaris'inden gelen ko<;:ok bir dalm da ka tllmaslyla V. portae'mn ramus sinister'inin olu~tuqu gozlenmi~tir. Karaci~erin lobus caudatus'unun proc. caudatus'undan gelen ven6z kolun ramus dexter', olu~turduqu ve ortalama 17,63 ± 1.76 mm soma ramus sinister'e kallimaslyia V. portae'mn ~ekillendjgi saptanml~ tlr. Tav~anda v. portae'nm ilk kolunun v. gastroduodenalis oldu{ju (Barone ve ark., 1973; Mc Laughlin ve Chiasson, 1979) ve bazen 20 tav~andan 18 adelinde goroldoqo Ozere V. lienalis ile ortak kok halinde V. portae'dan C;:lktl~1 b i ldirilmi~tir (Nur, 1995)_ Yapllan ttalt~mada V. portae'nin ilk kolunun V. gastroduodenalis oldu~u ve V. lienalis'in v. gastrica sinistra He ortak kok halinde V. portae'den <;:11<1191 saptanml~tlr. Vena gastroduodenalis'in v. panc reaticoduodenalis cranlalis lie V. gastroepiploica dextra'dan olu~tugu belirtilmektedir (Mc Laughlin ve Chiasson, 1979; Nur, 1995). Aynca Nur (1995), bu damarlara ilaveten V. gastrica dextra admda damarin da kallldlq101 tespit etmj~tir. Yapllan <;:ah~mada ise v. gastroduodenalis'in olu~umun a v. gastrica dextra, V. panc reallcoduodenalis cranialis ve V. gastroepiploica dextm'mn knllldlqi saptanml~tlr. Nur (1995)'a gore, tav~anda v. portae'mn barsaklara dogru gonderdigi en goc;:io dah olan V. me senterica cranialis'in V. masenterica caudalis"in orijinlnden yakja~lk I -I,5 mm soma aynldlgl, V. pancreaticodoudenalis caudalis, W. jejunales ve V. ileocolica admda 0<;: dal verdigi bjldirilmi~tir. Mc Laughlin ve Chiasson (1979), V. me senterica craniajis'in V. portae'nm caudal bile~eni oldugu ve v. intestinalis He v. i~oceacolica admda iki dal verd igini vurgulamaktadlr. Yapllan yall~mada V. portae'nln en kahn kolu olan bu damann, V. lienalis ite V. gaslrica slmslra'nm ortak k6konon orijininden ortalama 22.9 ± 2.25 mm soma 91k1l91 ve V. jejunalis communis He truncus ileoeolicus adloda iki kola aynkilgt saptanml~tlr. Aynea v. pancreatieoduodenalis eaudalis'jn V. me senteriea eranialis'in degil V. portae'nm bir kolu 01 dugu saplanml~hr. Tav~anda V. mesenteriea eaudahs'in v. por tae'mn en inee dah oldugu. v. lienalls'in orijininden 1.1 em soma ayflldlgj blldirilmi!iitir (Nur, 1995). Yapllan <;:all~mada bu damann V. portae'nm en son kolu olup mesocolon iyerisinde seyreltigi lespil edilmi~lir. Kaynaklar Barone, R.. Pavaux. C., Blind, P. C.,Cuq, P.(1973). "Atlas of Rabbit Anatomy".Mason & Cic, Pans. Blondeau. G. (1972).Contribution A. L' Elude De l' Aor tae Abdomina'e et De Ses Collaterales Chez Le Lapin Domestique (Oryctolagus Cuniculus l.). These Ecole Na tlonale Veterinaire 0' Alfort. Craigie, E. H. (1969). "Practical Anatomy 01 the Rabbit:. University 01 Toronto Press, 8 th E. Toronto. yaklr, A. (1991). Yerti Kedi (Felis Domestlca l. ) ve Beyaz Yeni Zelanda Tav~a01 'nlo ( Oryc tola~us CUniculus l. ) Aorta AbdomlOahs'i ve Verdlg1 Kollar Uzennde Kar 11llalltlO11all Analomik Ya1lllmalar. Ankara Unlversnesl. Saghk Bilimleri Enstitusu, Ankara. Da~1. Z. ( 1994 ). Akkaraman Koyunu ve Ankara Ke rrisinin Aorta Abdominalis'inin Son Dalln ( A. liiaca Ex terna. A. Iliaca Intema ve A. Sacralis Mediana ) Uzennde Karlll1allt irmah Makroanalomik <;ah~malar. Selt;:uk Uni versites!,saghk Bilimleri EnSliiOsO, Konya. Holmes, D. D. (1984), ~Clinical Laboralory AnImal Me dicine". The Iowa Slate University Press.. Ames. International Commlte On Veterinary Gros Anatomical Nomenclature. (1994). Nomina Anatomica Vetennana Fourt Edition. Ithaca, New York, Mc laughlin, C. A., Chiasson, R. B. (1979). "Laboratory Anatomy 01 the Rabbir. Wm. C. Brown Company Pub lishers, Second Edition. Dubuque. Nur.1. H. (1995). Yeni Zelancla Tav~an'larmda Vena Por lae'01n Olu~umuna Katllan Dallar Uzerinde Mak roanalomik Bir yall~ma. YOzOncO Yll Universltesi Ve teriner FakOltesi Dergisi, 6, 1. 2. Sindel,M., 6zkan, 0., Ulfar, Y. (19B8). Corrosion Cast Teknigi. Akdenlz Universitesi TIp FakOlleSl Derglsl. 5. 4. 372 375.