GRUP: 3699 BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ METAL OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER Kilitli Parke taşı,beton bordür, beton ve betonarme borular, beton briket, beton blok, öngerilimli-öngerilimsiz prefabrik yapı elemanları ve kent mobilyaları kapasite kriteri: 1. KİLİTLİ PARKE TAŞI VE BETON BORDÜR: 1.1 Kilitli Parke Taşı: Beton eleman (parke üretim) makinasının m 2 /saat olarak kapasitesi tespit edilir. Yeterli kapalı alanı bulunan tesislerde 8 saat 300 gün üzerinden, yeterli kapalı alanı bulunmayan tesislerde 8 saat 240 gün üzerinden % 80 randımanla m 2 /yıl olarak kapasite tespiti yapılır. 1 m 3 betondan kaç m 2 parke taşı üretildiği dikkate alınarak ihtiyaç maddeleri hesaplanır. A= Yıllık kapasite m 2 /yıl a= Beton eleman (parke üretim) makinası kapasitesi m 2 /saat Yeterli kapalı alanı mevcut tesisler için kapasite;: Yeterli kapalı alanı mevcut olmayan tesisler için kapasite: Boya (Renkli parke taşı üretimi yapan tesislerde) Makina Teçhizat 2- Beton eleman makinası 3- Forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 1
1.2 Beton Bordür: Beton eleman (bordür taşı) makinasının adet/saat olarak kapasitesi tespit edilir. Yeterli kapalı alanı bulunan tesislerde 8 saat 300 gün üzerinden, yeterli kapalı alanı bulunmayan tesislerde 8 saat 240 gün üzerinden % 80 randımanla adet/yıl olarak kapasite tespit edilir. 1 adet bordür taşı için gerekli olan beton miktarı m 3 olarak tespit edilerek ihtiyaç maddeleri hesaplanır. A= Yıllık kapasite adet/yıl a= Beton eleman (bordür taşı) makinası kapasitesi (adet/saat) Yeterli kapalı alanı mevcut tesisler için kapasite: Yeterli kapalı alanı mevcut olmayan tesisler için kapasite: Boya (Renkli bordür taşı üretimi yapan tesislerde) Makina Teçhizat: 2- Beton eleman imal makinası 3- Vinç veya forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 2. BETON VE BETONARME BORULAR: 2.1 Beton Boru (Büz): Beton boru imal makinasının adet/saat olarak kapasitesi tespit edilir. Yeterli kapalı alanı mevcut tesislerde 8 saat 300 gün yeterli kapalı alanı olmayan tesislerde 8 saat 240 gün üzerinden % 80 randımanla adet/yıl olarak kapasite tespit edilir. 1 adet beton boru (büz) için gerekli olan beton miktarı m 3 olarak tespit edilerek ihtiyaç maddeleri hesaplanır. 2
A= Yıllık kapasite adet/yıl a= Beton boru (büz) makinası kapasitesi adet/saat Yeterli kapalı alanı mevcut tesisler için kapasite: Yeterli kapalı alanı mevcut olmayan tesisler için kapasite: Makina Teçhizat: 2- Beton boru imal makinası 3- Vinç veya forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 2.2 Betonarme Boru: Betonarme boru imal makinasının adet/saat olarak kapasitesi tespit edilir. Yeterli kapalı alanı mevcut tesislerde 8 saat 300 gün yeterli kapalı alanı olmayan tesislerde 8 saat 240 gün üzerinden % 80 randımanla adet/yıl olarak kapasite tespit edilir. 1 adet beton boru (büz) için gerekli olan beton miktarı m 3 olarak tespit edilerek ihtiyaç maddeleri hesaplanır. Üretilen betonun ağırlıkça % 10?u civarında ton olarak inşaat demiri verilir. A= Yıllık kapasite adet/yıl a= Betonarme boru imal makinası kapasitesi adet/saat Yeterli kapalı alanı mevcut tesisler: 3
Yeterli kapalı alanı mevcut olmayan tesisler: İnşaat demiri Makina Teçhizat: 2- Beton boru imal makinası 3- Donatı makinası 4- Vinç veya forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 3. BETON BRİKET: Beton eleman (beton briket) makinasının adet/saat olarak kapasitesi tespit edilir. Yeterli kapalı alanı mevcut tesislerde 8 saat 300 gün üzerinden, yeterli kapalı alanı olmayan tesislerde 8 saat 240 gün üzerinden % 80 randımanla adet/yıl olarak kapasite tespit edilir. 1 adet briket için gerekli beton miktarı m 3 olarak tespit edilerek ihtiyaç maddeleri hesaplanır. A= Yıllık kapasite adet/yıl a= Beton eleman (beton briket) makinası kapasitesi adet/saat Yeterli kapalı alanı mevcut tesisler: Yeterli kapalı alanı mevcut olmayan tesisler: 4
Makina Teçhizat 2- Beton eleman makinası 3- Forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 4. BETON BLOK: Beton eleman (beton blok) makinasının adet/saat olarak kapasitesi tespit edilir. Yeterli kapalı alanı mevcut tesislerde 8 saat 300 gün üzerinden yeterli kapalı alanı olmayan tesislerde 8 saat 240 gün üzerinden % 80 randımanla adet/yıl olarak kapasite tespit edilir. 1 adet beton blok için gerekli beton miktarı m 3 olarak tespit edilerek ihtiyaç maddeleri hesaplanır. A= Yıllık kapasite adet/yıl a= Beton eleman (beton blok) makinası kapasitesi adet/saat Yeterli kapalı alanı mevcut tesisler: Yeterli kapalı alanı mevcut olmayan tesisler: Makina Teçhizat 2- Beton eleman makinası 3- Forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 5. PREFABRİK YAPI ELEMANLARI (ÖNGERİLİMSİZ-ÖNGERİLİMLİ): 5.1 Öngerilimsiz Prefabrik Yapı Elemanları Üretilecek yapı elemanının kalıp adedi ve kalıp kapasitesi (m 3 olarak) dikkate alınarak ve kalıpların 8 saatte çıkarılacağı da göz önünde bulundurularak kapasite 300 gün ve % 80 randımanla m 3 /yıl olarak tespit edilir. 5
A= Yıllık kapasite (m 3 /yıl) a= Kalıp kapasitesi (m 3 ) n= Kalıp sayısı R= Randıman (%80) A= a x n x 8 x 300 x R İnşaat demiri Nervürlü demir Hasır çeliği Makina Teçhizat 2- Muhtelif kalıplar 3- Vinç veya forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 5.2 Öngerilimli İçi Boşluklu Prefabrik Yapı Elemanları: Üretim, boyu ve eni tespit edilen bantlara otomatik beton döküm makinası ile yapılır. Otomatik beton döküm makinasının ortalama döküm hızı m/dakika veya m/saat olarak tespit edilir. bant boyuna göre % 80 verimle dökülecek miktar için hesaplanır. Her bant değişiminde bant ve döküm makinasının hazırlığı için ortalama olarak 1 saat hazırlık zamanı dikkate alınarak 8 saatte dökülen miktar m 2 /saat olarak hesaplanır. Kapasite günde 8 saat yılda 300 gün olarak hesaplanır. Yıl içerisinde en fazla üretilen yapı elemanı kalınlığı dikkate alınarak 1 m 2 için tespit edilen hammadde ihtiyaç maddeleri olarak hesaplanır. 6
Taş tozu Ön germe teli Makina Teçhizat 2- Otomatik beton döküm makinası (Ekstrüzyon) 3- Vinç veya forklift veya lastik tekerlekli yükleyici 6. KENT MOBİLYALARI, ÇEŞİTLİ ÇEVRE DÜZENLEME ELEMANLARI: Üretilecek elemanın kalıp kapasitesi m 3 olarak dikkate alınarak yeterli kapalı alanı bulunan tesislerde 8 saat 300 gün üzerinden yeterli kapalı alanı bulunmayan tesislerde 240 gün 8 saat üzerinden % 70 randımanla m3/yıl olarak kapasite tesbiti yapılır. Ortalama eleman kapasitesi alınarak adet/yıl olarak belirtilebilir. A= Yıllık kapasite m 3 /yıl a= Kalıp kapasitesi m 3 n= Kalıp sayısı R= Randıman Yeterli kapalı alanı mevcut tesisler: A= a x n x 8 x 300 x R Yeterli kapalı alanı mevcut olmayan tesisler: A= a x n x 8 x 240 x R Renklendirici (Renkli eleman üretimi yapan tesislerde) Makina Teçhizat: 2- Muhtelif kalıplar 7
7. MERMER BLOK KESME VE MERMER LEVHA Mermer blok kesme ve mermer levha üretimi aşağıdaki ana işlemlerden oluşur. 1. Mermer blokların istenilen kalınlıkta kesilmesi, 2. Kenar ve baş kesme, 3. Mermer levhaların cilalanması. 1- Mermer bloklar katrak makinaları ya da elmas diskli biçme makinaları (ST kesici) ile istenilen kalınlıkta kesilir. a. Katrak ile kesme: Katrak makinalarının bıçak sayısı: n Kesme hızı: v (metre/saat) Kesilen blok boyu: L (metre) Verim çarpanı: R % 60-% 85 ise günde 8 saat, yılda 300 iş günü üzerinden kapasite K, (m 2 /yıl) K: n x v x L x 8 x 300 x R (m 2 /yıl) Mermer blok hacmi: V (m 3 ) V= K x Z (m 3 /yıl) olur. Taş ve kenar firesi, F: % 10-% 30 alınarak işlenmemiş mermer blok miktarı m 3 /yıl olarak hesaplanır. Üretimde kullanılan yardımcı ve işletme malzemelerinin yıllık tüketim miktarı üretimle uyumlu olarak ayrıca tespit edilir. Mermer Blok Kesme ve Mermer Levha Üretim İşletmelerinde Bulunması Gerekli Makina ve Donatım 1. Katrak ya da elmas diskli biçme makinası, 2. Kenar kesme makinası, 3. Baş kesme makinası, 4. Cilalama (parlatma-perdahlama) makinası, 5. Caraskal,vinç, kreyn, hareketli vinç vb. gibi, kaldırma araçları, 6. Hediyelik-süs eşyası üretimi yapılıyorsa torna, kesme, parlatma makinaları. 8
b. Elmas diskli biçme makinaları ile kesme: Boyutları ölçülen mermer blokların kesim süresi kronometre ile belirlenir. Verim çarpanı % 60-% 85 arasında alınarak günde 8 saat, yılda 300 iş günü üzerinden makinanın mermer levha üretim kapasitesi m 2 /yıl olarak bulunur. Kenar ve baş kesme ile cilalama (perdahlama) makinaları kapasitesi hesaplamalarında gözönüne alınmaz. 8. KIRMA TAŞ İMALATI : Kırmataş (Agrega;, Çakıl vb.) üretim miktarı; çalışır vaziyetteki konkasörlerin kapasiteleri (Ton/saat) esas alınarak (II) ve (III) no'lu formüller yardımıyla hesaplanır. Randıman faktörü Makine parkı ve tesisin durumuna bakılarak % 75 - % 85 arasında eksper heyetince takdir edilir. 8.1 Kapasite Hesabı : K (ton/yıl)= Saatlik ortalama kırıcı kapasitesi (ton/saat) x 8 (saat/gün) x G (gün/yıl) x R (0,75-0,85)... (I) K = Konkasör Kapasitesi (ton/yıl) G =Yıllık çalışılan gün sayısı (gün/yıl) = 240-300 gün/yıl arasında eksper heyetince tespit edilir. 8.2 Üretim Hesabı : (1, 2, 3 No'lu) Üretimi (ton/yıl) : Konkasör Kapasitesi x 0,65... (II) Taş Tozu Üretimi (ton/yıl) : Konkasör Kapasitesi x 0,35... (III) Not: cinsleri (1, 2 ve 3 no'lu) Tablo II' de ayrı ayrı belirtilebilir. 8.3 İhtiyaç Maddeleri : Konkasör Kapasitesi (I No'lu formül) kadar kalker, dolomit vb. kayaçlar ihtiyaç olarak belirtilir. Sahada kullanılan iş makinaları için motorin ihtiyacı çalışır vaziyetteki iş makinelerinin Motor Güçleri (KW) esas alınarak aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır veya eksper heyetince yıllık fiili sarfiyatdan tespit edilir. Toplam Motor Gücü (KW) x 0,25 x 8 x G (gün/yıl) x 0,001 =... ton/yıl motorin 8.4 Tesiste Bulunması Gereken Makine ve Teçhizat : - Bunker - Konkasör Kırıcı 9
- Agrega Eleği - Konveyör Bantlar - Loder veya Ekskavatör - Kamyon 9. HAZIR BETON Hazır Beton üreten tesislerin kapasiteleri Beton santralinin kapasitesi esas alınarak Ton/yıl cinsinden ve aşağıdaki esaslar doğrultusunda hesaplanır: 9.1 Kapasite Hesabı : Beton Santralinin Kapasitesi (K 1 ) (m 3 /yıl) = K h x 8 x G x R... (I) K h = Beton Santralinin saatlik kapasitesi (m 3 /saat) G = Çalışılan gün sayısı (gün/yıl) R = Randıman faktörü Randıman faktörü Makine parkı ve tesisin durumuna bakılarak % 75 - % 90 arasında eksper heyetince takdir edilir. Çalışılan Gün Sayısı bölgeye göre 240 ile 300 gün arasında eksper heyetince takdir edilir. 9.2 Darboğaz analizi : Hazır Betonun depolamaya imkan vermemesi ve belirli bir süre içerisinde kalıba dökülmesi gerektiğinden yeterli sayıda Transmikserin mevcut olması gerekmektedir. Transmikserlerin kapasitesi aşağıdaki formül (II) uyarınca hesaplanır. Tesiste mevcut Transmikserlerin toplam faydalı hacimleri (V t ) m 3 biriminden tespit edilir. Transmikserlerin dolum - inşaat sahasına gidiş - boşaltma - dönüş süresi (T) saat biriminden tespit edilir. Transmikserlerin Kapasitesi (K 2 ) (m 3 /yıl)= V t x (8/T) x G (gün/yıl)... (II) V t = Transmikserlerin toplam faydalı hacimleri (m 3 ) G = Çalışılan gün sayısı (gün/yıl) T = Transmikserlerin dolum - inşaat sahasına gidiş - boşaltma - dönüş süresi (saat) 10
9.3 Üretim Hesabı : I (K 1 ) ile II (K 2 ) no' lu formüllerden hesaplanan kapasite değerlerinden küçük olanı Hazır Beton Üretim miktarı olarak esas alınır. Bu değer 2,4 ile çarpılarak tesisin üretim kapasitesi ton/yıl biriminden Tablo II' de belirtilir. Üretim Miktarı (Ton/yıl) = 2,4 (Ton/m 3 ) x K 1 (m 3 /yıl) veya K 2 (m 3 /yıl) Hazır Beton yoğunluğu 2,4 ton/m 3 kabul edilir. 9.4 İhtiyaç Maddeleri : Hazır beton, Agrega (, Çakıl vb.), Su ve Katkı maddelerinin karıştırılması yoluyla elde edilir. İhtiyaç maddelerinin hesaplanmasında firmanın bir önceki yıl en fazla ürettiği beton kalitesi ve bu ürünün reçetesi dikkate alınır. Yeni kurulan tesislerde firma reçetesi dikkate alınarak ihtiyaç maddeleri hesaplanır. Su dahil tüm ihtiyaç maddelerinin hesapları Tablo III' de açıkça gösterilir. İhtiyaç maddelerinin toplam miktarı Madde 4.3' de hesaplanan üretim miktarını geçemez. Ayrıca, Transmikserler ve diğer iş makineleri için motorin ihtiyacı çalışır vaziyetteki Transmikserlerin toplam Motor Güçleri (KW) esas alınarak aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır veya eksper heyetince yıllık fiili sarfiyatdan tespit edilir. Toplam Motor Gücü (KW) x 0,250 x 8 x G x 0,001 =... ton/yıl motorin G = Yıllık çalışılan gün sayısı (Gün/yıl) 9.5 Tesiste Bulunması Gereken Makine ve Teçhizat : - Beton Santralı - Transmikser - Beton Pompası ( Kapasiteyi karşılayacak miktar ve özelliklerde) - ve Agrega Silosu 11