hhh Türk fiehir Tarihi

Benzer belgeler
Cilt: 1 Say : Y lda iki defa yay nlan r Sahibi Bilim ve Sanat Vakf Yaz flleri Müdürü Salih Pulcu

Cilt: 1 Say : Y lda iki defa yay nlan r Sahibi Bilim ve Sanat Vakf Yaz flleri Müdürü Salih Pulcu

Kelâm ve Mezhepler Tarihi II

Cilt: 3 Say : Y lda iki defa yay nlan r Sahibi Bilim ve Sanat Vakf Yaz flleri Müdürü Salih Pulcu

Yeni Türk Edebiyat Tarihi II

Cilt: 2 Say : Y lda iki defa yay nlan r Sahibi Bilim ve Sanat Vakf Yaz flleri Müdürü Salih Pulcu

Eski Türk Edebiyat Tarihi I

Cilt: 2 Say : Y lda iki defa yay nlan r Sahibi Bilim ve Sanat Vakf Yaz flleri Müdürü Salih Pulcu

hhh Yeni Türk Edebiyat Tarihi I

Osmanlı'dan Türkiye'ye Modernleşme Hareketleri

Türkiye de İslami İlimler: Hadis ISSN

Eski Türk Edebiyat Tarihi II

Doktora İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000

Elveda Rumeli Merhaba Rumeli. İsmail Arslan, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2013, 134 Sayfa.

Fıkıh Cumhuriyet Dönemi I

KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN TÜRKİYE DEKİ GELİŞİMİ

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Siyasal Bilgiler Fakültesi İstanbul Üniversitesi 1996

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Arşivcilik İstanbul Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

YAYIM İLKELERİ VE MAKALE YAZIM KURALLARI. Yayım İlkeleri

Sahibi. Afyon Kocatepe Üniversitesi adına Rektör Prof. Dr. Ali ALTUNTAŞ. Editörler Prof. Dr. A.İrfan AYPAY Doç. Dr. Mehmet KARAKAŞ

Tarih Anabilim Dalı Tezli Yüksek Lisans (Sak. Üni. Ort.) Programı Ders İçerikleri

Yüksek. Eğitim bilimleri. Eğitim bilimleri

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 9. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ YILLIK PLANI

TAR TAR TAR TAR TAR 722 Türk-Macar İlişkileri Tarihi

tarih ve 495 sayılı Eğitim Komisyonu Kararı Eki

YAZ 2015 SAYI: 305. şehir tanıtımı

Osmanlı Diplomasi Tarihi Kurumları ve Tatbiki

SPONSORLUK BİLGİ DOSYASI

SEÇMELİ DERSLER (Öğrenci aşağıda belirtilen en az 2 (iki) dersten başarılı olmalıdır.)

Bozkır da Bir Kültür Yuvası: Kırşehir Halkevi ( )

İnsan-Mekân İlişkisi Bağlamında Yaşlı Dostu Mekânlar

Bülent Ecevit Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü

KADIN ESERLERİ KÜTÜPHANESİ VE BİLGİ MERKEZİ VAKFI

( Özet - Abstract ) 1-8 s ind

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

5. Akademik Unvanlar ÖZGEÇMİŞ

UNI 201 MODERN TÜRKİYE NİN OLUŞUMU I

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Türk Siyasal Yaşamı SPRI

AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ

Vefatının 100. Yılında Sultan II. Abdülhamid ve Dönemi Uluslararası Kongresi

Yüksek. Eğitim Bilimleri. Eğitim Bilimleri

Haberler. T.C. İstanbul Aydın Üniversitesi Adına Sahibi Dr. Mustafa AYDIN (Mütevelli Heyet Başkanı) YAYIN KURULU Prof. Dr. Yadigâr İZMİRLİ (Rektör)

S A I15 NUMBER Y I L08

T.C. CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ YAZIM KURALLARI VE YAYIN İLKELERİ

SANAT YAZILARI Güz, yılda iki kez yayımlanır.

Doktora Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

OSMANLI ARAŞTIRMALARI X

EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ AÇISINDAN 12 EYLÜL ŞİİRİ Nesîme CEYHAN AKÇA, Kurgan Edebiyat, Ankara 2013, 334 s.,isbn Sabahattin GÜLTEKİN 1

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...9

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİ İŞLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI

TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DOKTORA PROGRAMI DERSLER VE KUR TANIMLARI

Derece Alan Üniversite Tez Başlığı Yıl

İletişim Fakültesi(İ.Ö.) Gazetecilik Lisans 2011 Yılı Müfredatı. Genel Toplam Ders Adedi : 60 T : 158 U : 5 Kredi : 113 ECTS : 240 T+U : 163

2. ISRAIL VE YAHUDILIK KONFERANSI BANDIRMA DA GERÇEKLESTI

Bu sayının Hakemleri

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI

İÇİNDEKİLER. Büyüme Romanı (Bildungsroman) Kavramı Etrafında Aşk-ı Memnu ve Roman Kişisi Nihal

JOURNAL OF ATATÜRK RESEARCH CENTER

Doğu ve Batı Mekânsal Tasarım Sürecinin Aktif Yaşlanma Açısından Ele Alınışı

BĠLECĠK ÜNĠVERSĠTESĠ AKADEMĠK ÖZGEÇMĠġ FORMU

Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

20-22 Ekim 2017 / Esenler - İSTANBUL

JOURNAL OF ATATÜRK RESEARCH CENTER

Abdülkerim ASILSOY Yrd. Doç. Dr.

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Çocukların Şehri. Üzerine

Karar Tarihi : Karar No : Konu : Meclis Başkan Vekilliği Seçimi

Kadir CANATAN, Beden Sosyolojisi, Açılım Yayınları, 2011, 720 s. İstanbul.

(İmza) Prof. Dr. Ömer CAMCI Başkan, Dekan V. Üye (İmza) Üye Bütül UÇAR Fakülte Sekreteri V. Raportör

23 EKIM 2014 AÇILIŞ KONUŞMALARI (09:30-10:15)

İletişim Yayınları SERTİFİKA NO

Gelişmelerin Şekillendirdiği Bir Bilim Olarak Arşivcilik ve Arşivcilik Eğitimi

Eğitim Yönetimi ve Denetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı (5 Zorunlu Ders+ 6 Seçmeli Ders)

İyi ki vardın Melike, bizim için hep var olacaksın. Sanırım İletişim Fakültesi ndeki bütün dostların bunu söylememi isterdi.

Osmanlı Devleti nde okuryazar oranının yüzde 66 olduğu iddiası

Planlama Kademelenmesi II

Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Osmanlı Mimarisi ARCH 594 bahar

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

1. Sosyolojiye Giriş, Gelişim Süreci ve Kuramsal Yaklaşımlar. 2. Kültür, Toplumsal Değişme ve Tabakalaşma. 3. Aile. 4. Ekonomi, Teknoloji ve Çevre

II. ULUSLARARASI BALKANLAR VE GÖÇ KONGRESİ ŞEHİRLER

TARİH BÖLÜMÜ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI BAHAR DÖNEMİ DERS KATALOĞU

Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları

Tel: / e-posta:

8. Kamu Yönetimi Sempozyumu

T.C. AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Yazı İşleri ve Evrak Şube Müdürlüğü. ÇOK İVEDİ Sayı : E /05/2018 Konu : Sempozyum

I. TÜRK HUKUK TARİHİ KONGRESİ BİLDİRİLERİ

OSMANLINÜFUSU ( )

KÖYÜMÜZ AİLE LİSTESİ AKGÜL A Y K A N A T KAMİL AYKANAT A S M A G Ü L A Y C I L KENAN ATLAS CEMAL ATLAS ALİ AKTEN MEHMET AKTEN

Arş. Gör. İlker YİĞİT

Başlama Saati. Bitiş Saati. Mekanı 1 Konaklama 24/09/ :00 10:00 Pansiyon-Sinop

Uluslararası Sempozyum Duyurusu KADIN ESERLERİ KÜTÜPHANESİ VE BİLGİ MERKEZİ VAKFI VE YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ TARİH BÖLÜMÜ

YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH BÖLÜMÜ LİSANSÜSTÜ PROGRAMLARI

Türkiye de İslami İlimler: Fıkıh. Osmanlı Dönemi I ISSN

İLİMİZE BAĞLI TEKKEKÖY İLÇESİ YENİBÜYÜKLÜ MAHALLESİNDE BULUNAN 2/B ARAZİLERİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMA

BEYDAĞ ARAŞTIRMALARI SEMPOZYUMU

ĐLÂHĐYAT FAKÜLTESĐ DERGĐSĐ

Vizesiz gidilebilecek 10 popüler ülke

Transkript:

hhh 1 Türk fiehir Tarihi

2 TAL D, 1(1), Ocak 2003, M. Koraltürk Yay n Kurulu fievket K. Akar, Yücel Bulut, Ebubekir Ceylan, Coflkun Çak r, Ahmet Davuto lu, hsan Fazl o lu, F. Samime nceo lu, Abdülhamit K rm z, Mustafa Özel, Yunus U ur Redaksiyon: Yücel Bulut Cilt: 3 Say : 6 2005 Y lda iki defa yay nlan r Sahibi Bilim ve Sanat Vakf Yaz flleri Müdürü Salih Pulcu Engin Deniz Akarl, Brown Üniversitesi, ABD Gökhan Çetinsaya, stanbul Teknik Üniversitesi Mehmet Genç, Bilgi Üniversitesi Tevfik Güran, stanbul Üniversitesi Mehmet pflirli, Fatih Üniversitesi Dan flma Kurulu Cemal Kafadar, Harvard Üniversitesi, ABD Mustafa Kara, Uluda Üniversitesi Kemal Karpat, Wisconsin Üniversitesi, ABD Sabri Orman, Marmara Üniversitesi (emekli) Adres Vefa Cad. No. 56 34134 Vefa stanbul Tel 0212. 528 22 22 pbx Faks 0212. 513 32 20 e-mail talid@bisav.org internet http://www.talid.org, http://www.literaturdergisi.com Abonelik ABONET Tel 0212. 222 72 06 Faks 0212. 222 27 10 e-mail abonet@abonet.net internet www.abonet.net Abone Da t m AKT F DA ITIM Dergiye gönderilen yaz lar hakemler taraf ndan de erlendirilir. Dergide yer alan yaz lardan yazarlar sorumludur. Dergiye gönderilen yaz lar yay nlans n yay nlanmas n iade edilmez.

hhh 3 Cilt 3 Say 6 2005 Türk fiehir Tarihi S A Y I S I Sunufl 5-8 fiehir Tarihi ve Türkiye de fiehir Tarihçili i: Yaklafl mlar, Konular ve Kaynaklar Yunus U UR 9-26 Türk- slam-osmanl fiehircili i ve Halil nalc k n Çal flmalar Halil NALCIK-Bülent ARI 27-56 Osmanl Klasik Döneminde Anadolu Kentleri Mehmet ÖZ 57-88 Survey of Urban History of Arab Cities in the Ottoman Period Nelly HANNA 89-102 Osmanl Dönemi Arap fiehir Tarihi Üzerine Bir nceleme Nelly HANNA 103-116 Osmanl Dönemi Balkan fiehir Tarihi: Bosna, Macaristan ve Yunanistan fiehirleri Fatma SEL TURHAN-Özgür KOLÇAK-M. Ali GÖKAÇTI 117-150 Siyah Afrika da Osmanl fiehirleri Tarig Mohamed NOUR 151-159 Osmanl da Kent skân ve Demografisi (XV.-XVIII. Yüzy llar) Yunus KOÇ 161-210 Osmanl Devleti nde fiehir Ekonomisi ve afle Ahmet UZUN 211-235 Osmanl fiehir Mekânlar : Kahvehane Literatürü Ahmet YAfiAR 237-256 Osmanl Belediye Tarihi Araflt rmalar ve Kaynak Malzeme Üzerine Notlar Tarkan OKTAY 257-281 Cumhuriyet Döneminde Türkiye de fiehirleflme ve Gecekondu Araflt rmalar Alim ARLI 283-352 mparatorlu un htiflam Aray fl ndan Cumhuriyet in Radikal Modernleflme Projesine: Türkiye de Kentsel Planlaman n lk Yüz Y l Mehmet Bengü ULUENG N - Ömer TURAN 353-436 Suraiya Faroqhi ile Türk fiehir Tarihi Üzerine 437-455 Visual Sources for Urban History of the Ottoman Empire Kathryn A. EBEL 457-486 Osmanl fiehir Tarihinin Görsel Kaynaklar Kathryn A. EBEL 487-515 fiehir Tarihi Çal flmalar nda Yazma Eserlerden Nas l stifade Edilebilir? hsan FAZLIO LU 517-526

4 TAL D, 1(1), Ocak 2003, M. Koraltürk Sancak (Liva) Kanunnameleri Göknur KARADUMAN 527-538 Osmanl Salnâmelerinin fiehir Tarihi Bak m ndan Önemi Ahmet Zeki ZGÖER 539-552 Osman Nuri Ergin: Cumhuriyet Döneminin lk fiehir Tarihçisi Abdullah Taha MAMO LU 553-569 André Raymond: Arap fiehir Tarihinde Bir Dönüm Noktas N. Bilge ÖZEL 571-587 Bir Osmanl Balkan Tarihçisi Machiel Kiel Fatma SEL TURHAN 589-599 Nikolai Todorov ve Balkan fiehri Kitab Hatice U UR 601-606 stanbul fiehir Rehberleri Üzerine Bir Çal flma Kaz m BAYCAR 607-616 Türkiye de fiehircilik Kongreleri Evren AYDIN 617-632 Erzurum fiehir Tarihinin Kaynaklar ve Literatürü Bilgehan PAMUK 633-688 Van fiehir Tarihi Bibliyografyas Zeki TEK N 689-731 Antakya ve Çevresi Hakk nda Yap lan Çal flmalar Adem KARA 733-752 TANITIMLAR Ethel Sara Wolper, Cities and Saints: Sufism and the Transformation of Urban Space in Medieval Anatolia Fatih BAYRAM 753-758 Jens Hanssen, Thomas Philipp ve Stefan Weber (haz.) The Empire in the City: Arab Provincial Capitals in the Late Ottoman Empire Ebubekir CEYLAN 759-762 Çi dem Kafescio lu, The Ottoman Capital in the Making: The Reconstruction of Constantinople in the Fifteenth Century Fatma TUNÇ YAfiAR 763-774 Kathryn Ann Ebel, City Views, Imperial Visions: Cartography and the Visual Culture of Urban Space in the Ottoman Empire, 1453-1603 Nicole KANÇAL FERRAR 775-783 Meltem Toksöz, The Çukurova: From Nomadic Life to Commercial Agriculture, 1800-1908 Fatih ERM fi 785-788 Leila Olga Hudson, Cultural Capital: Wealth and Values in Late Ottoman Damascus Zahit ATÇIL 789-793 Biray K rl, From Ottoman Empire To Turkish Nation-State: Reconfiguring Spaces And Geo-Bodies Nazan GECE 795-798 EK: Ulusal ve Uluslararas Dergilerde Türkiye Araflt rmalar Temmuz 2005 Aral k 2005 799-839

hhh 5 Sunuş Yakın geçmişte görülen iki gelişme şehir tarihinin önemini artırmıştır: Bir tanesi son yüzyılda şehirlere doğru gerçekleşen büyük akım, diğeri de aşağıdan yukarıya tarih yaklaşımına veya sosyal tarih çalışmalarına yapılan vurgu. Şehir çalışmalarının tarihî seyrine baktığımızda; ilk dönemlerde, şehirleşme ve sorunları öncelikli konular olarak çalışılmış, özellikle 1960 lardan sonraki dönemde ise şehirlerin tarihi verimli bir çalışma alanı haline gelmiştir. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi nin bu sayısı, Türk şehir tarihi literatürünü konu ediniyor. Bu sayıda; şehir tarihi alanında yapılmış çalışmaları kaynakları, konuları, yaşamış olduğu değişimleri ve özellikleri bağlamında derli toplu bir değerlendirmesini yapmayı ve bu alanda yapılmış çalışmaların bir envanterini çıkarmayı amaçladık. Bu sayının da, önceki sayılarımız gibi, başvuru eseri niteliği taşıyacağını ve kısa zamanda bu alanın vazgeçilmezleri arasına gireceğini düşünüyoruz. Derginin bu sayısında yer alan yazılar, -kabaca- değerlendirme, söyleşi, kaynaklar ve tanıtım niteliği taşıyan yazılar şeklinde tasnif edilerek sıralandı. Türk şehir tarihi disiplininin özelliklerine ve temel çalışmalarına yönelik değerlendirme yazılarının ilki, bu disiplinin gerek Batı daki ve gerekse de Türkiye deki durumuna ışık tutan Yunus Uğur un önemli tespitler içeren yazısıdır. Yunus Uğur, bir disiplin olarak şehir tarihinin durumunun bugüne kadar sürekli olarak tartışılmış olduğunun, fakat esasen bu tartışmaların şehir tarihi disiplinini son derece zenginleştirdiğinin altını çiziyor. Diğer disiplinlerin erime potası olarak tanımladığı şehir tarihinin; toplumların hâlini ve tarihini anlama hususunda Batı da iyi bir konuma sahip olduğunu, fakat Türkiye de henüz böyle bir konuma gelemediğini belirtiyor. Şehir tarihçiliğindeki belli yöntemlerin ve temel yaklaşımların geniş perspektifli ve eleştirel bir değerlendirmesini yapan Uğur; şehir tarihi araştırmalarının arşive dayalı çalışmalardan, şehri çeşitli kaynakları mukayeseli bir tarzda kullanmak ve farklı coğrafyaları da dikkate almak suretiyle daha bütüncül bir tarzda ele alan çalışmalara doğru- yaşadığı dönüşümü gözler önüne seriyor. Şehrin ekonomisi, demografik yapısı, nüfus ve şehirlerdeki sosyal sınıflar üzerine yoğunlaşan ve özelde de İstanbul ve Bursa şehirleri hakkındaki çalışmalarıyla tanınan Halil İnalcık ın eserlerinin muhtevası, Türk şehir tarihi çalışmaları içerisindeki ayrıcalıklı yeri ve önemi Halil İnalcık ve Bülent Arı nın ortak çalışmasında değerlendirilmektedir. Yazı, temelde, Bülent Arı nın Halil İnalcık la yapmış olduğu söyleşiye dayanıyor. Bülent Arı, İnalcık la yapmış olduğu söyleşiyi daha sonra derleyip düzenleyerek bir makale formuna sokmuş ve başına, İnalcık ın şehir tarihi alanındaki çalışmaları ile ilgili genel bir giriş eklemiştir. Böylece, ortaya Türk şehir tarihi ve bunun Türk-İslam-Osmanlı kökleri hakkında ufuk açıcı ve zevkle okunan bir metin çıkmış oldu. Osmanlı coğrafyasındaki şehirler üzerine yapılan çalışmalarını; Anadolu, Arap, Balkan ve Afrika şehirleri özelinde ayrı ayrı değerlendirerek bir bütünlük sağlamayı hedefledik. Klasik dönem Anadolu coğrafyasındaki Osmanlı kentlerine ilişkin tarih yazımının belli başlı özellikleri Mehmet Öz ün yazısında gözler önüne seriliyor. Öz; Osmanlı dönemi kentleri hakkında dikkate değer bir birikimin oluşmasına rağmen, henüz layıkıyla ele alınmamış özellikle küçük boyutlu- kentsel yerleşimlerin çokluğu, tüketilmeyi bekleyen arşiv malzemesinin bolluğu ve Osmanlı araştırmalarının dünya tarih yazıcılığındaki yerini alması-

6 TAL D, 1(1), Ocak 2003, M. Koraltürk nı sağlayacak yeni açılımlar gibi bir dizi faktör dolayısıyla yapılacak daha çok şeyin bulunduğu tespitini yapıyor. Bu sayıda, yabancı akademisyenlerin Türkçe dışındaki herhangi bir dilde kaleme aldıkları yazılarına da hemen peşinden Türkçe tercümesini de yayınlamak suretiyle yer vermeye başladık. Nelly Hanna nın Osmanlı dönemi Arap şehir tarihini değerlendiren yazısı, bu yeni uygulamanın ilk örneği. Nelly Hanna, yazısında, Kahire yi merkez alarak Biladü ş-şam ve Kuzey Afrika nın bazı şehirleri üzerine son 10 15 yılda yapılan çalışmaların mukayeseli bir değerlendirmesini sunuyor. Bu çalışmalarda belli temayüllerin öne çıktığından söz eden Hanna, son yıllarda vakıflar ve mahkeme davaları gibi gerek kronik, gerekse arşiv belgelerinden oluşan kaynak materyallerin yayınlanmasının, araştırmacılara İslam şehri ya da Orta Doğu şehri gibi modeller dışında yaklaşımlar geliştirme imkânı sunduğunu vurguluyor. Ortaya çıkan bu eğilimlerden bir diğeri de tarihsel demografi, ticaret ağları ve insan hareketleri ile şehir yatırımı çalışmalarına duyulan ilgidir. Bu, Hanna ya göre, şehirlerin birbirleriyle ilişkili birimler olarak incelenmesine ve neticede de, ortaya canlı, bütünlüklü bir şehir anlayışının çıkmasına vesile olacaktır. Osmanlı İmparatorluğu nun Balkanlardaki varlığı; mimarîsi, gündelik yaşam biçimi ve kendine özgü formuyla Osmanlı dönemi Balkan şehirleri olarak adlandırılabilecek bir şehir hayatını ortaya çıkarmıştır. Osmanlı sonrası dönemdeki hâkim milliyetçi yaklaşımların şekillendirdiği tarih yazıcılığı sebebiyle ihmal edilen bu alana ait sınırlı sayıdaki çalışma; Fatma Sel Turhan, Özgür Kolçak ve M. Ali Gökaçtı nın ortak çalışmalarında, Bosna, Macaristan ve Yunanistan şehirleri özelinde örnekler sunulmak suretiyle değerlendiriliyor. Osmanlı şehir tarihinde çokça ihmal edilen Afrika şehirleri ile ilgili çalışmaları ise, bazı arşiv kaynaklarına da dikkat çekerek, Tarig M. Nour Siyah Afrika da Osmanlı Şehirleri başlıklı yazısında değerlendiriyor. İskân ve demografi hareketleri, şehir hayatının önemli problemlerindendir. Bu problemler etrafından gerçekleştirilen çalışmaları, Osmanlı da Kent İskânı ve Demografisi başlıklı yazısında değerlendiren Yunus Koç, öncelikle Osmanlı kenti kavramı üzerindeki tartışmalara değiniyor. Bu konudaki mevcut çalışmaları dönemsel bir değerlendirmeye tabi tutan ve bu dönemdeki kentleri, tarihî kaynaklardan ve mimarî eserlerden hareketle araştıran çalışmalar arasında ayrım yapan Koç; araştırmaları, kullandıkları kaynak türleri, uyguladıkları yöntem, iskân ve nüfusu ele alış biçimleri ve vardıkları sonuçlar açısından değerlendiriyor. Ahmet Uzun, Osmanlı Devleti nde Şehir Ekonomisi ve İâşe başlıklı yazısında, Osmanlı şehirlerinde ve XIX. yüzyıla kadar bütün dünyada önemini korumuş bir sorun olan şehrin temel ihtiyaçlarının karşılanması meselesini ele alan çalışmaları değerlendiriyor. Uzun; çalışmaları değerlendirirken, bir yandan da şehirlerin, özellikle başkent İstanbul un ve sefere çıkan ordu birliklerinin iaşesinin nasıl temin edildiği sorusunu merkeze alarak, Osmanlı Devleti nin iaşe konusunda izlemiş olduğu politikaların çerçevesi de sunuyor. Yakın dönem şehir çalışmalarında, mekân ve mekânsal faaliyetlere yönelik ilginin arttığı görülüyor. Bu yeni eğilim çerçevesinde şehir mekânları, mimarî mekân olmanın ötesinde, sosyal mekân olarak incelenmekte ve otorite ile yönetilenler arasında bir karşılaşma alanı olarak ele alınmaktadırlar. Bu bağlamda, Osmanlı şehir tarihçileri de hamam, tekke, pazar, mahalle, sokak ve kahvehane gibi şehir mekânları üzerinden kamusallık ve toplumsallık temalarına yoğunlaşıyorlar. Osmanlı Şehir Mekânları: Kahvehaneler başlıklı yazısında Ahmet Yaşar da; gerek kamusal alan ve sivil toplum tartışmaları için elverişli

hhh 7 bir konu olan, gerekse popüler ve akademik çevrelerde hatırı sayılır bir ilgi gösterilen kahvehaneler üzerine yapılmış çalışmaların genel bir değerlendirmesini sunuyor. Tarkan Oktay, Osmanlı Belediye Tarihi Araştırmaları ve Kaynak Malzeme Üzerine Notlar başlıklı yazısında; Osmanlı klasik dönem şehir yönetiminde görülen, başka alanda sahip oldukları fonksiyonlar yanında yerel birtakım hizmetleri de üstlenmiş kurumların oluşturduğu beledî organizasyon yapısının, Tanzimat döneminde yerini, söz konusu hizmetlerin tek elden yürütüldüğü belediye yapılarına bıraktığını belirtiyor. Osmanlı Devleti nin son yüzyılında ortaya çıkan modern belediye yapılarını ve gelişimlerini inceleyen çalışmaları; belediyeleri XIX. yüzyılda yaşanan modernleşme sürecinin şehirdeki etkileri çerçevesinde inceleyen çalışmalar, belediyelerin kurumsal yapılarıyla ilgili araştırmalar, yerel hizmetlerle ilgili araştırmalar ve belediyelerin hukukî altyapısıyla ilgili araştırmalar başlıkları altında değerlendiriyor. Alim Arlı, Cumhuriyet Döneminde Türkiye de Şehirleşme ve Gecekondu Araştırmaları başlıklı yazısında; Türkiye de Cumhuriyet dönemindeki şehirleşme sorununu ve bunun belirli bir dönemden sonra temel bir parçası olan gecekondu olgusunu, bu konuda üretilmiş bilimsel literatürün dökümünü yapmak suretiyle tartışıyor. M. Bengü Uluengin ve Ömer Turan ise Osmanlı nın son döneminden 1950 lere kadar yaklaşık 100 yıllık dönemde kentlere yönelik planlama çalışmalarını değerlendirmektedirler. Uluengin ve Turan; dünyadaki gelişmelere paralel olarak çok hızlı bir şehirleşmenin yaşandığı bu dönemde, belki de en önemli araç veya hedef olarak görülen kent planlamasının çeşitli ideolojik amaçlar çerçevesinde nasıl ele alındığının tarihî seyrini, literatürdeki gelişmelerle birlikte sunuyorlar. Türk şehir tarihi çalışmaları literatürünün tanıtımına ve değerlendirilmesine ayrılan bu sayının söyleşisi de, bu alandaki çalışmalarıyla tebarüz eden Suraiya Faroqhi ile gerçekleştirildi. Faroqhi ile yapmış olduğumuz söyleşinin; özelde Faroqhi nin akademik serüveni ve genelde de Türk şehir tarihçiliğinin özellikleri, gelişimi ve sorunları hakkında aydınlatıcı olacağına inanıyoruz. Kathryn A. Ebel in Osmanlı Şehir Tarihinin Görsel Kaynakları başlıklı yazısı, bu sayımızda başladığımız Türkçe dışındaki dillerde kaleme alınmış yazılara yer verme uygulamamızın bir diğer örneği. Yazının hem İngilizce orijinaline, hem de Türkçe tercümesine yer verdik. Bu yazı aynı zamanda, Türk şehir tarihinin kaynaklarını konu edinmiş yazıların da ilkini oluşturuyor. Ebel, Osmanlı şehir tarihinin görsel kaynaklarını tanıttığı yazısında, bu alandaki görsel malzemeyi kronolojik bir sıralama halinde ve beş ana başlık altında ele alıyor: Osmanlı şehir tasvirleri ve topografik resimler, Osmanlı mimarî planları, Avrupalı kaynaklar, Oryantalist resim ve fotoğrafçılık. İhsan Fazlıoğlu, ilgi çekici yazısında, şehir tarihini doğrudan ilgilendiren yazma eserler yanında yazma kültürün doğasından kaynaklanan nedenlerle şehir tarihiyle bir şekilde ilişkili olan ancak araştırmalarda gözden kaçırılan hususlara dikkat çekiyor ve bu malzemeden şehir tarihi çalışmalarında nasıl yararlanılabileceğine ilişkin önerilerde bulunuyor. Osmanlı şehir tarihi çalışmaları içinde birincil derecede önem taşıyan arşiv kaynaklarından birisi olan Sancak (Liva) Kanunnameleri ve bu alanda yapılmış çalışmaların bir tanıtımı Göknur Karaduman tarafından sunuluyor. A. Zeki İzgöer de; il, ilçe ve hatta bazen köy ve meraların topografik, demografik, ticarî, sosyal, siyasî, hukukî ve kültürel tarihleri hakkında sağlıklı bilgiler veren Salnâmeleri tanıtıyor. Her sayımızda, belirlediğimiz konunun öncüsü olmuş kişileri, hayat hikâyeleri ve eserleri çerçevesinde tanıtmaya çalışıyoruz. A. Taha İmamoğlu, Cumhuriyet döneminin ilk şe-

8 TAL D, 1(1), 2003, M. Koraltürk hir tarihçisi olarak kabul edilen Osman Nuri Engin i ve eserlerinin tanıtımını sunuyor. Bu gruptaki yazılar; N. Bilge Özel in, Arap şehirleri tarihi söz konusu olduğunda sayılacak isimlerin başında gelen ve Arap şehirlerine yönelik araştırmalardaki oryantalist İslam şehri tanımlamalarına eleştirel bir yaklaşım içerisinde olan Fransız şehir tarihçisi André Raymond u tanıtan ve değerlendiren yazısıyla devam ediyor. Fatma Sel Turhan ın Bir Osmanlı Balkan Tarihçisi Machiel Kiel başlıklı yazısı, hayatını Balkanlardaki Osmanlı eserleri hakkında bilgi toplamaya adamış ve sayesinde, birçok Osmanlı dönemi eseri hakkında malumat sahibi olabildiğimiz Machiel Kiel hakkında dikkat çekici değerlendirmeler sunuyor. Bu bölümün son yazısında Hatice Uğur, genel olarak Balkan şehirleri ve özelde Osmanlı dönemi Bulgaristan şehirleri ile ilgili, klasik ulusalcı bakış açısını değiştirip Osmanlı arşivlerini kullanarak dengeli bir şehir tarihi yazımına girişen öncü isim Nikolai Todorov u tanıtıyor. Tanıtımlar bölümünde; Kazım Baycar ın İstanbul şehir rehberleri ile ilgili çalışması da, İstanbul hakkında çeşitli dillerde yazılan şehir rehberi literatürüne dair ilgi çekici bir sunum olarak göze çarpıyor. Kongreler, herhangi bir disiplinin sahip olduğu yerel ve evrensel tüm birikimin, sergilendiği ve daha geniş bir akademisyenler grubu ile paylaşıldığı toplantılardır. Bu anlamda, sosyoloji kongrelerinin, oryantalist kongrelerin, tıp kongrelerinin vs. kendi disiplinleri üzerinde yaptığı olumlu etkiler yadsınamaz. Evren Aydın da, Türkiye Şehircilik Kongreleri başlıklı yazısında; Dünya Şehircilik Günü toplantılarının Türkiye deki kısa geçmişinden bahsediyor. Dünya Şehircilik Günü etkinliği olarak düzenlenen ve şehircilik ile ilgili önemli konuların tartışıldığı Türkiye Şehircilik Kongreleri nde ve Habitat II Kent Zirvesi nde tartışılan konuların bir dökümünü yapıyor. Bu sayıda çok zengin bir kültürel mirasa ve tarihsel öneme sahip üç şehir hakkındaki bibliyografyaya kısa değerlendirmelerle beraber yer veriyoruz. Bilgehan Pamuk, Erzurum; Zeki Tekin, Van ve Adem Kara da Antakya hakkındaki kitap, makale ve tez çalışmalarından arkeolojik kazı çalışmalarına kadar çok zengin bir literatürü bu alanda çalışmak isteyeceklerin istifadesine sunuyorlar. Derginin -Ek bölümünden önceki- son kısmında, konuyla ilgili bazı kitap ve tez çalışmalarının tanıtım yazıları yer almaktadır. Bu sayının yazıları İstanbul ile ilgili literatüre pek yer veremedi. Doğrusu, biz de İstanbul için gelecekte ayrı bir sayı düşündüğümüzden dolayı bu durumu hoş gördük. Sizin de mazur göreceğinizi ümit ediyoruz. Ayrıca Osmanlı öncesi Türk şehirleri, sosyal çalkantılar ve tabiî afetler, sinema, fotoğraf ve roman gibi kaynakların şehir tarihi çalışmalarında kullanımı hakkındaki literatüre dair değerlendirmelerin ve Ç. Gülersoy, H. Lowry gibi bazı önemli şehir tarihçileri ve bazı önemli tezlerle ilgili tanıtım yazılarının bu sayıda olmasını istedik fakat elimizde olmayan bazı nedenlerden ötürü bu konuları başka bir sayıda değerlendirmek üzere kenarda bıraktık. Türk Şehir Tarihi sayısına, başından sonuna kadar her aşamada büyük katkı sağlayan Yunus Uğur a, tüm yazarlarımıza ve redaksiyon ekibine Yayın Kurulu olarak teşekkürlerimizi sunuyoruz. Bu sayıyı onlara borçluyuz. Katkılarınızı arzuladığımız Türk Edebiyat Tarihi Yeni Edebiyat literatürünün konu edileceği 7. (Bahar 2006) sayı ve Türk Edebiyat Tarihi Eski Edebiyat literatürünün değerlendirileceği sonraki sayılarda tekrar buluşmak dileğiyle Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi