TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI Bilgi Teknolojisi Temel Kavramları
Bilgisayar Nedir? Bilgisayar, aritmetiksel işlemler yapabilen, mantıksal kıyaslamalardan sonuçlar çıkarabilen, yüksek kapasitede veri depolayan elektronik cihazlar topluluğudur. Bilgisayarlar veri giriş birimleri sayesinde kullanıcıdan aldıkları verileri işleyerek bilgi haline getirmekte ve bu bilgileri çıkış birimleri sayesinde kullanıcılara sunulmaktadır. Ayrıca bu bilgiler tekrar kullanılmak üzere bilgisayarın depolama aygıtlarında saklanmaktadır.
Bilgisayar Çeşitleri Nelerdir? Kişisel Bilgisayarlar Genellikle tek kişi tarafından kullanılan bilgisayarlardır. Bu tür bilgisayarlara PC de (Personel Computer) denilmektedir. Kişisel bilgisayarlarında masaüstü (Desktop), dizüstü (Laptop veya Notebook) ve avuçiçi (Palmtop veya PDA) gibi çeşitleri bulunmaktadır.
Bilgisayar Çeşitleri Nelerdir? Ağ (Network) Bilgisayarları Bilgisayar ağında bulunan bilgisayarları kapsamaktadır. Bilgisayar ağlarında sunucu (Server) ve istemci (Client) bilgisayarlar bulunmaktadır. Sunucu ve istemci bilgisayarlar, bilgisayar ağında olduğundan birbirlerine bağlı durumdadırlar. Sunucu bilgisayarlar bilgisayar ağında bulunan diğer bilgisayarlardan yazılımsal ve/veya donanımsal olarak üstün olan cihazlar olup, kendine bağlanan istemci bilgisayarlara yazılım ve donanım hizmeti sağlamaktadır.
Bilgisayar Çeşitleri Nelerdir? Mini(Frame) ve Ana (Main Frame) Bilgisayarlar Kişisel bilgisayarların aksine çok kullanıcılı bir bilgisayar türüdür. Uygun bir klavye ve ekranla en fazla 100 kişi aynı anda kullanabilir. Banka şubelerindeki bilgisayar bu tür bilgisayarlara iyi bir örnektir. MainFrame yani ana bilgisayar sistemleri ise 100 den fazla kullanıcının istemciler aracılığı ile bağlanarak kullandığı çok kullanıcı desteği olan bilgisayar sistemleridir. Bu yapıyıda genellikle büyük işletmeler kullanmaktadır. Bu bilgisayarlar ağ bilgisayarlarının bir alt bileşeni olarakta tanımlanmaktadır Süper Bilgisayarlar Kullanıcı sayısı çok olmamakla beraber çok yüksek işlem hızı gerektiren bilimsel çalışmalarda kullanılır. Büyük üniversiteler veya NASA gibi bilimsel kurumlarda kullanılmaktadır.
Bilgi teknolojisi, Yazılım ve Donanım? Bilgi teknolojisi, bilginin toplanmasında, işlenmesinde, depolanmasında, ağlar aracılığıyla bir yerden bir yere iletilip kullanıcıların hizmetine sunulmasında kullanılan teknolojidir. Bu teknolojide kullanılan en önemli araç ise bilgisayardır. Donanım ve Yazılım bilgisayarı oluşturan bileşenlerdir. Bilgisayarı oluşturan fiziksel parçaların tamamına Donanım (Hardware) denir. Klavye, fare, ekran ve kasa gibi ilk bakışta görülen parçaların yanı sıra kasanın içerisinde bulunan işlemci, anakart ve sabit disk gibi parçalarda bilgisayarın donanımını oluşturmaktadır. Yazılım, bilgisayar donanımı dışında kalan her şeydir. Bilgisayar donanımı etkin bir şekilde kullanmamızı sağlayan programların tamamıdır. İşletim sistemi gibi bilgisayarın açılmasını sağlayan programdan tutunda, basit bir hesap makinesi de yazılım kavramı içerisinde yer almaktadır.
Donanım Nedir? Ana Donanım Elemanları Bilgisayarın çalışması için mutlaka olması gereken parçalardır. Anakart, Sabit Disk, Ram, İşlemci, vb. Çevre Donanım Elemanları Bilgisayarda olmadığı zamanda çalışan ses kartı, modem, yazıcı, fare, kamera, kasa cdrom ve disket sürücü gibi bilgisayar parçalarını ifade etmektedir.
Donanım Nedir? Giriş Birimleri İşlem Birimi Çıkış Birimleri Depolama Birimleri
Giriş Birimleri Bilgisayarlara veri girmek için kullanılan cihazlara giriş birimleri denir. Klavye Fare Dokunmalı Ekranlar CD Sürücü Disket Sürücü Tarayıcı Işıklı Kalem Joystick Grafik Masası
Çıkış Birimleri Giriş birimleri sayesinde bilgisayara girilen verilerin işlenerek bilgi haline getirilmesi sonucunda kullanıcılara iletilmesine yarayan birimlere Çıkış Birimleri denilmektedir. Ekran (Monitör) Yazıcı (Printer) Hoparlör CD/DVD Writer Kulaklık Modem Ses Kartı
Merkezi İşlem Birimi (CPU-İşlemci) Bilgisayarın en önemli parçalarından bir olan işlemcinin asıl görevi, sistem ile ilgili bütün giriş/çıkış bilgilerinin işlenip değerlendirilmesi ve sonuca ulaştırılmasıdır Bilgisayarda kullanılan hız birimi Hertz (Hz) dir. İşlemcilerde hız ölçüsü olarak genellikle Mega Hertz ( MHz ) veya Giga Hertz (GHz) kullanılır. Tek çekirdek kavramı, üzerinde tek bir işlem birimi taşıyan işlemciler için kullanılmaktadır ve aynı anda sadece tek bir işlem yapılmaktadır. Çift çekirdek kavramı ise, teorik olarak çift işlem gücü anlamına gelmektedir. Bunun yanı sıra 2 tane çift çekirdekli işlemcinin (Core 2 Duo) bir araya gelmesiyle oluşan 4 çekirdekli (Core 2 Quad) işlemecilerde kullanılmaktadır.
Ana Kart (Main Board) Bilgisayarın en önemli parçalarından biridir. Bilgisayarın bütün parçalarını üzerinde toplayan, fiberglastan yapılmış, üzerinde bakır yolların bulunduğu, genellikle koyu yeşil bir levhadır. İşlemci, ram, ekran kartı, ses kartı, ağ kartı gibi parçalar ana kartın üzerine takılmaktadır. Klavye, fare, sabit disk ve cd sürücü gibi parçalarda yine ana karta kablolar sayesinde bağlanmaktadır. Ana kartlar genellikle desteklemiş oldukları işlemci isimleri (Pentium III, Pentium IV) ile anılmaktadırlar.
Bellek Boyutu Bilgisayarlar sadece 0 ve 1 sayılarından anlarlar. Bunun sebebi de bilgisayarların iki sayı sistemi ile çalışmasıdır. Bu 0 ve 1 değerlerinden her birine bilgisayar dilinde Bit denilmektedir. 8 adet bit yan yana gelerek bilgisayarda kullanılan en küçük bellek ölçü birimi olan Baytı (Byte) oluşturmaktadır. Bellekler ile ilgili ölçü birimleri aşağıda verilmektedir. 0 veya 1 = 1 Bit 8 Bit = 1 Bayt (B) 1024 Bayt = 1 Kilo Bayt(KB) 1024 Kilo Bayt = 1 Mega Bayt (MB) 1024 Mega Bayt = 1 Giga Bayt (GB) 1024 Giga Bayt = 1 Tera Bayt (TB) 1024 Tera Bayt = 1 Peta Bayt (PB)
Sabit Diskler Günümüzde bütün bilgisayarlarda en az bir tane bulunan ve bilgisayardaki tüm programları üzerinde barındıran önemli bir depolama aracıdır. Bilgisayarımızda sabit diskler C harfi ile gösterilmektedir. Sabit disklerde, disketler gibi verileri manyetik ortamlarda saklarlar. Bir sabit diskte çoğunlukla metal olan bir veya birden fazla sayıda kayıt diski bulunur. Metal disk ya da diskler 3600, 5400, 7200, 10000 devir/dakika (rpm) gibi hızlarla dönerken disk yüzeyleri üzerinde gezinen kafa veya kafalar okuma-yazma işlemlerini yaparlar.
Diğer Depolama Aygıtları Disket Sürücüler Bilgisayarda kullanılan disketler üzerinden okuma ve yazma işlemi yapan cihazlara disket sürücü denilmektedir. 3.5" Disket sürücü: (720KB, 1.44 MB ve 2.88 MB Disketleri okur ve yazarlar) CD ve DVD Sürücüler Veriler sabit disk veya disket sürücü gibi manyetik ortamlar yerine optik ortamda saklamak gerektiğinde CD ve DVD ler kullanılmaktadır. CD kullanarak yaklaşık 600-800MB, kullanarak yaklaşık 4.7 17 GB Flash ve Harici Diskler Sabit diskler gibi verileri kalıcı olarak depolamaya yarayan harici depolama birimleridir. Bilgisayarların USB girişine takılarak kullanılmaktadır. Günümüzde flash belleklerin kullanımı her geçen gün artmaktadır. Flash bellek ve harici disklerin fiyatları her geçen gün düşerken kapasiteleri artmaktadır. Günümüzde 1GB - 32GB arasında flash bellekler ve Terabaytlık harici diskler kullanılmaktadır.
Bellek Tipleri Bilgisayarda çeşitli programların çalıştırıldığı, geçici veya kalıcı bilgilerin bulunacağı hafıza alanlarına Bellek (Memory) denilmektedir. Bellekler ROM ve RAM bellek olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. ROM (Read Only Memory) Bellekler İçerdiği veriler üzerinden sadece okuma yapılabilen bellek türleridir. ROM bellekler bilgisayarda hiç değişmeyen ancak sürekli kullanılan bazı programları saklamak için kullanılmaktadır. ROM bellekte bulunan bilgiler ani elektrik kesintileri sonrasında silinmezler. PROM, EPROM, EEPROM ve Flash gibi çeşitleri bulunmaktadır. RAM (Random Access Memory) Bellekler Rasgele erişimli bellek olarak ta adlandırılmaktadır. Depolama birimleri işlemcinin hızına ayak uyduramayacak kadar yavaştır. İşlemcinin istediği bilgileri depolama birimlerinden zaman kaybetmeden alabilmesi amacıyla RAM bellekler kullanılır. Günümüzde EDO DRAM, SDRAM, RDRAM, DDR SDRAM, DDR2 ve DD3 gibi çeşitleri bulunmaktadır.
Yazılım Nedir? Bilgisayarlara veya benzeri cihazlara istenilen işlemleri yaptırmak için, belirli bir sistemde yazılan komut dizilerine Program denir. Programlar sadece belirli zamanlarda belirli işlemleri yapmak için değil dışarıdan gelen etkilere tepki vermek için de yapılmaktadır. Bilgisayar donanımını etkin bir şekilde kullanmamızı sağlayan veya bilgisayarı harekete geçiren programlara ise Yazılım denilmektedir. İnsan ve bilgisayar arasındaki iletişim sağlayan, insanların düşüncelerini bilgisayara aktarmaya yarayan özel programlara Programlama Dili denilmektedir. Yazılım aşamaları Analiz Tasarım Gerçekleştirme Test
Sistem Yazılımları Bilgisayar sisteminin sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlayan yazılımlardır. Bu çeşit yazılımlara işletim sistemleri ve bilgisayarı üreten veya farklı yazılım firmaları tarafından bilgisayar ile verilen programlar yer almaktadır. Ayrıca bu yazılımlar arasında hizmet sağlayan programlar ve çeşitli programlama dillerinin derleyici ve yorumlayıcıları da yer almaktadır. İşletim Sistemi Yazılımları: Kullanıcıya bilgisayarın kaynaklarını mantıksal bir ortamda yönetme ve yönlendirme imkanı sağlar ve pek çok fonksiyonu ise kullanıcının haberi bile olmadan kendisi yapar. Hizmet Yazılımları: Hizmet (Utility) yazılımları, sistem destek işlemleri için kullanılan programlardır. Diskleri biçimlendirmek, dosyaları kopyalamak, disklerdeki programları yedeklemek, dosya sıkıştırma, dosya transfer(ftp), klavye düzenleme, disk yüzeyini düzenleme(fdisk, partition magic), virüs temizleme gibi işlemleri yaparlar.
Uygulama Yazılımları Kullanıcıların belli başlı bazı işlemleri yapmalarına imkan veren yazılımlardır. Uygulama yazılımlarının geliştirilmesi için programlama dilleri ve diğer bazı uygulama geliştirme araçları kullanılmaktadır. Uygulama yazılımları genellikle belli bir işletim sistemi altında çalıştırılmak üzere hazırlanır. Genel Amaçlı Uygulama Yazılımları: Bilgisayarlar için geliştirilmiş çok sayıda genel amaçlı uygulama yazılımları bulunmakta ve her geçen gün yeni yazılımlar çıkmaktadır. Özel Amaçlı Uygulama Yazılımları: Özel amaçlı uygulama yazılımları belirli bazı işleri yapabilmek için geliştirilen, dolayısıyla sınırlı amaçları olan yazılımlardır. Matematiksel modellerden yararlanarak analiz ve karar verme amacıyla kullanılan paket programlar, inşaat sanayinde kullanılan akıllı ev sistemleri, endüstri, iletişim, eğitim ve hastanelerde kullanılan otomasyon sistemleri,
Bilgisayar Ağları Bilgisayar sistemleri arasında, veri ve kaynak paylaşımı gerçekleştirmek amacıyla bilgisayarların ve çevre birimlerin bağlanması sonucunda oluşan çalışma ağına Bilgisayar Ağı (Computer Network) denilmektedir. Çevre birimler Yazıcı Monitor Projeksiyon cihazı Tarayıcı vs. bilgisayar Network A Ağ cihazları Hub Switch Router vs. Çevre birimler Yazıcı Monitor Projeksiyon cihazı Tarayıcı vs. bilgisayar Network B Ağ cihazları Hub Switch Router vs.
Ölçeğine Göre B.A. PAN Taşınabilir cihazlar arasındaki ağ yapısı. 1-3m mesafede Farklı modlarla max 255 cihaz arası ağ Veri iletimi özel kablo, USB kablo,bluetooth, IrDA. LAN Küçük alan ağı. 1-10km mesafede Veri iletimi genellikle ethernet kablo (Max. 100 Mb.) WLAN Kablosuz LAN Max. 30m mesafede Veri iletimi Radyo frekans sinyali (Max. 54 Mb)! Access Point[erişim noktası] + wireless interface [kablosuz arayüz] LAN ile iletişim kurabilir.
Ölçeğine Göre B.A. MAN Şehir veya kampüsü kapsayan ağ. CAM olarak da bilinir. Yaklaşık 50km. mesafede Veri iletimi farklı tiplerde (Max. 155 Mb.) WAN Geniş ölçekli coğrafik alanı kapsayan ve sayısız bilgisayar barındıran ağ (örn: Internet) Veri iletimi tüm veri iletim türleri kullanılır.
INTERNET Dünya çapındaki birçok bilgisayar sistemini TCP/IP protokolü ile birbirine bağlayan bilgisayar ağı Internet internet Intranet Internet özelliklerine sahip kurumsal bilgisayar ağı
INTERNET e Erişim Teknolojileri Yerel Ağ : LAN da bağlı bulunan yüksek hız ve kapasitesine sahip cihazlar üzerinden diğer bilgisayarların internete bağlanması gerçekleşir. Çevirmeli Bağlantı : Telefon hattı üzerinden internete bağlanmak için servis sağlayan kuruluşun hattına bağlanarak internete bağlanma yöntemidir. Bu yöntemde telefon hattı, modem, servis sağlayıcı ve telefon ve modem arasında bağlantıyı sağlayan kabloya ihtiyaç duyulmaktadır. ADSL : Telefon hatları üzerinden asimetrik olarak aynı anda hem ses hem de veri iletimine olanak sağlamaktadır. ADSL bağlantısı yapılarak internete erişmek için, ADSL özelliği açık olan bir telefon hattı, ADSL Modem ve bilgisayar ile modemi bağlayan kablonun olması yeterlidir.
Takip eden Konular Eposta Günlük hayatta bilgisayarın yeri Bilgi teknolojisi ve Toplum Güvenlik ve yasal haklar