Ünite MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ

Ünite MADDENİN MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Sayfa No Elementlerin Sınıflandırılması... 116 Test 1... 116 Test... 119 Test... 1 Test 4... 14 Test 5... 16 Etkinlik (1 6)... 18 19 Kimyasal Bağlar... 10 Test 6... 10 Test 7... 1 Etkinlik (7 10)... 14-17 Kimyasal Tepkimeler... 18 Test 8... 18 Test 9... 140 Test 10... 14 Test 11... 144 Test 1... 146 Test 1... 148 Etkinlik (11 15)... 150 151 Asitler Bazlar... 15 Test 14... 15 Test 15... 154 Test 16... 156 Etkinlik (16 5)... 158 161 Su Arıtımı... 16 Test 1... 16 Etkinlik (6)... 164 165 Karma Test 1... 166 Karma Test... 168 Karma Test... 170 Karma Test 4... 17 Karma Test 5... 174 Karma Test 6... 176 Karma Test 7... 178 Karma Test 8... 180

KAZANIMLAR 1. Periyodik sistem ile ilgili olarak öğrenciler; 1.1. Elementleri benzer özelliklerine göre sınıflandırmanın önemini kavrar. 1.. Periyodik sistemde grupları ve periyotları gösterir; aynı gruplardaki elementlerin özelliklerini karşılaştırır. 1.. Metal, ametal ve yarı metal özelliklerini karşılaştırır. 1.4. Periyodik tablonun sol tarafında daha çok metallerin, sağ tarafında ise daha çok ametallerin bulunduğunu fark eder. 1.5. Metallerin, ametallerin ve yarı metallerin günlük yaşamdaki kullanım alanlarına örnekler verir.. Kimyasal bağlarla ilgili olarak öğrenciler;.1. Metallerin elektron vermeye, ametallerin elektron almaya yatkın olduğunu fark eder... Anyonların ve katyonların periyodik sistemdeki grup numaraları ile yükleri arasında ilişki kurar... Metal atomları ile ametal atomları arasında iyonik bağ oluşacağını tahmin eder..4. Ametal atomları arasında kovalent bağ oluştuğunu belirtir..5. Verilen basit yapılarda hangi tür bağların (iyonik bağ ve kovalent bağ) bulunduğunu tahmin eder.. Kimyasal tepkimelerle ilgili olarak öğrenciler;.1. Yükü bilinen iyonların oluşturduğu bileşiklerin formüllerini yazar... Çok atomlu yaygın iyonların oluşturduğu bileşiklerin formüllerinde element atomlarının sayısını hesaplar... Kimyasal bir tepkimenin gerçekleştiğini gösteren deneyle gösterir..4. Kimyasal değişimi atomlar arası bağların kopması ve yeni bağların oluşması temelinde açıklar..5. Kimyasal değişimlerde atomların yok olmadığını ve yeni atomların oluşmadığını, kütlenin korunduğunu belirtir..6. Basit kimyasal tepkime denklemlerini sayma yöntemi ile denkleştirir..7. Yanma tepkimelerini tanımlayarak basit yanma tepkimelerin denklemlerini yazar. 5. Su kiyası ve su arıtımı ile ilgili olarak öğrenciler; 5.1. Sert su, yuşumak su kavramlarını anlar ve sertliğin neden istenmeyen bir özellik olduğunu açıklar. 5.. Sularda sertliğin nasıl giderileceğini araştırır. 5.. Suların arıtımında klorun mikrop öldürücülük etkisinden yararlanıldığını araştırarak fark eder. 4. Asit baz tepkimeleri ile ilgili olarak öğrenciler; 4.1. Asitleri ve bazları; dokunma, tatma ve görme duyuları ile ilgili özellikleriyle tanır. 4.. Asitler ile H + iyonu; bazlar ile OH iyonu arasında ilişki kurar. 4.. ph ın, bir çözeltinin ne kadar asidik veya ne kadar bazik olduğunun bir ölçüsü olduğunu anlar ve asitlik bazlık ile ph skalası arasında ilişki kurar. 4.4. Sanayide kullanılan başlıca asit ve bazları; piyasadaki adları, sistematik adları ve formülleri ile tanır. 4.5. Gıdalarda ve temizlik malzemelerinde yer alan en yaygın asit ve bazları isimleriyle tanır. 4.6. Günlük yaşamında sık karşılaştığı bazı ürünlerin ph larını yaklaşık olarak bilir. 4.7. Asitler ile bazların etkileşimini deney ile gösterir, bu etkileşimi nötralleşme tepkimesi olarak adlandırır, nötralleşme sonucu neler oluştuğunu belirtir. 4.8. Asit baz çözeltilerini kullanırken neden dikkatli olması gerektiğini açıklar, kimyasal maddeler için tehlike işaretlerinin anlamlarını belirtir. 4.9. Asitlerin ve bazların günlük kullanımdaki eşya ve malzemeler üzerine olumsuz etkisinden kaçınmak için neler yapılabileceğini açıklar. 4.10. Endüstride atık madde olarak havaya bırakılan SO ve NO gazlarının asit yağmurları oluşturduğunu ve bunların çevreye zarar verdiğini fark eder. 4.11. Suları, havayı ve toprağı kirleten kimyasallara karşı duyarlılık edinir.

Ünite Elementlerin Sınıflandırılması MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ Boşlukta yer kaplayan (hacim) ve kütlesi olan tanecikli yapılara madde denir. Hacim, kütle, eylemsizlik ve tanecikli yapıya sahip olma özellikleri tüm maddelerde vardır. Maddenin tanımını ve ortak özelliklerini öğrendik. Şimdi elementleri tanıyalım. 1. En küçük yapıtaşları atomdur. Test. Aşağıdaki özelliklerden hangisi tüm maddeler için ortak değildir? A) Eylemsizlik 1 ELEMENTLERIN SINIFLANDIRILMASI Aynı cins atomlardan meydana gelen saf maddelere element denir. ELEMENTLERIN ÖZELLIKLERI Saf ve homojen maddelerdir. En küçük yapı taşları atomdur. Fiziksel ve kimyasal yollarla daha basit maddelere ayrılamazlar. Belirli erime ve kaynama noktaları vardır. Sembollerle (simge) gösterilirler. Doğada katı, sıvı ve gaz halinde bulunabilirler. ELEMENTLERIN SIMGELERI (SEMBOL- LERI) 181 yılında, Jon Jakob Berzelius isimli araştırmacı, elementlerin adları temel alınarak simgelenmesi fikrini ortaya atmıştır. Günümüzde de kullanılan bu yönteme göre; Her element 1 ya da harften oluşan simgelerle ifade edilir ve bu simgenin ilk harfi büyük yazılır. Simgelerde sıklıkla, elementin ingilizce adının ilk harfi kullanılıyor. C (Karbon : Carbon) N (Azot : Nitrojen) Eğer elementin baş harfleriyle simgelenen başka bir element varsa bu elementin simgesinde baş harfin yanına, İngilizce adının. harfide eklenir. He ( Helyum : Helium) Ca (Kalsiyum : Calsium) Eğer elementin ingilizce adının ilk harfi, bir diğer elementle aynıysa simgesinde baş harfin yanına, baş harften sonraki ilk ortak olmayan sessiz harf getirilir. Cl (Klor : Chlorine), Cr(Krom : Chromium) Sevcan Zeynep Cenk Mertcan Sembollerle gösterilirler. Saf ve homojen değildirler. Hiçbir yöntemle daha basit maddelere ayrılamazlar. Yukarıdaki öğrencilerden hangisinin elementlerle ilgili söylediği özellik yanlıştır? A) Sevcan B) Zeynep C) Cenk D) Mertcan. I. Ca : Kalsiyum II. N : Azot III. C : Klor IV. Cr : Krom Yukarıda verilen elementlerden hangisinin adı yanlış yazılmıştır? A) I B) II C) III D) IV B) Tanecikli yapıda olma C) Kütle D) Genleşme 4. No Elementlerin Özellikleri 1 Sembollerle (simge) gösterilirler. Doğada sadece katı halde bulunurlar. Belirli erime ve kaynama noktaları vardır. 4 En küçük yapıtaşları atomdur. Yukarıdaki tabloda hangi numaralı kısımda yanlışlık yapılmıştır? A) 1 B) C) D) 4 5. Tüm maddeler tanecikli yapıya sahiptir. Boşlukta yer kaplayan ve kütlesi olan tanecikli yapılara madde denir. Eylemsizlik özelliği bir çok maddede yoktur. Maddelerin hepsi aynı cins atomlardan oluşur. Aynı cins atomlardan oluşan saf ve homojen maddelere element denir. Elementler fiziksel yollarla daha basit maddelere ayrışabilirler. Yukarıdaki ifadelerden kaç tanesi doğrudur? A) 6 B) 5 C) 4 D) 116

Elementlerin Sınıflandırılması Ünite 6. Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili ilk çalışmayı yaparak, benzer özellik gösteren elementlerden üçlü gruplar oluşturmayı gerçekleştirmiştir. 8. O dönemde bilinen 6 elementi artan atom ağırlıklarına göre sıralamıştır. Şimdi elementlerin sınıflandırılmasının tarihsel gelişimini inceleyelim. Johann Döbereiner (1780 1849) Yukarıdaki çalışmayı yapan bilim adamı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) John Newlands Serdar Öğretmen Serdar Öğretmen in açıklamasını yaptığı çalışma hangi bilim adamına ait- B) Johann Döbereiner tir? C) Dimitri Mendeleyov D) Alexandre Beguyer A) John Newlands B) Johann Döbereiner C) Alexandre Beguyer Elementlerin sınıflandırılması ile ilgili ilk çalışmayı, 189 yılında Johann Döbereiner, benzer özellikteki elementlerden üçlü gruplar oluşturarak D) Henry Moseley gerçekleştirmiştir. Döbereiner e göre; lityum, sodyum ve potasyum elementleri benzer özellik gösterdikleri için bir grup oluşturmaktaydı. 7. 1 Newlands Mendeleyev Döbereiner 4 Moseley Elementleri, element atomlarının proton sayılarına göre sıralamıştır. Benzer özellikteki elementlerden üçlü gruplar oluşturarak sınıflandırma yapmıştır. O devirde bilinen 6 elementi artan atom ağırlıklarına göre sıralamıştır. Yukarıda bilim adamları ve elementlerin sınıflandırılması ile ilgili yaptıkları çalışmalar verilmiştir. 9. 189 yılında... elementlerin sınıflandırılması ile ilgili çalışmayı, benzer özellikteki elementlerden üçlü gruplar oluşturarak gerçekleştirmiştir. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Mendeleyev B) Newlands C) Döbereiner D) Moseley 10. Aşağıdaki bilim adamlarından hangisinin elementlerin sınıflandırılması ile ilgili yaptığı çalışma yoktur? A) Newlands Alexandre Beguyer de Chancourtois (180 1886) Alexandre, benzer fiziksel özellik gösteren elementleri dikey sıralarda olacak şekilde sarmal olarak sıralamıştır. Ayrıca bu listede bazı iyon ve bileşiklere de yer vermiştir. John Newlands (187 1898) Buna göre bilim adamları yaptıkları çalışmalarla eşleştirildiğinde hangi numaralı isim açıkta kalır? A) 1 B) C) D) 4 B) Döbereiner C) Moseley D) Dalton John Newlands, o devride bilinen 6 elementi artan atom ağırlıklarına göre sıralamış, ilk 8 elementten sonra benzer fiziksel ve kimyasal özelliklerin tekrar ettiğini fark etmiştir. 117

Ünite Elementlerin Sınıflandırılması A A HİDROJEN A ATOM NUMARASI SEMBOLÜ AZOT KATI SIVI GAZ YAPAY ELEMENTLER METAL YARIMETAL AMETAL SOYGAZ A A A A A HELYUM LİTYUM BERİLYUM BOR KARBON AZOT OKSİJEN FLOR NEON GEÇİŞ ELEMENTLERİ SODYUM MAGNEZYUM B B B B B B B B B B ALÜMİNYUM SİLİSYUM FOSFOR KÜKÜRT KLOR ARGON POTASYUM KALSİYUM SKANDİYUM TİTAN VANADYUM KROM MANGENEZ DEMİR KOBALT NİKEL BAKIR ÇİNKO GALYUM GERMANYUM ARSENİK SELENYUM BROM KRİPTON RUBİDYUM STRONSİYUM İTRİYUM ZİRKONYUM NİYOBYUM MOLİBDEN TEKNESYUM RUTENYUM RODYUM PALLADYUM GÜMÜŞ KADMİYUM İNDİYUM KALAY ANTİMON TELLUR İYOD KSENON 57 71 SEZYUM BARYUM HAFNİYUM TANTAL WOLFRAM RENYUM OSMİYUM IRIDYUM PLATİN ALTIN CIVA TALYUM KURŞUN BİZMUT POLONYUM ASTATİN RADON 89 10 FRANSYUM RADYUM RUTHERFORDİYUM DUBNİYUM SEABORGİYUM BOHRİYUM HASSİYUM MEİTRENİYUM DARMSTATİYUM RÖNTGENYUM UNUNBİYUM UNUNTRİYUM UNUNKUADYUM UNUNPENTİYUM UNUNHEKSİYUM LANTAN SERYUM PROSEODYUM NEODYUM PROMETYUM SAMARYUM ÖROPYUM GADOLİNYUM TERBİYUM DİSPROSİYUM HOLMİYUM ERBİYUM TULİYUM İTTERBİYUM LUTESYUM AKTİNYUM TORYUM PROTAKTİNYUM URANYUM NEPTÜNYUM PLUTONYUM AMERİKYUM KÜRİYUM BERKELİYUM KALİFORNİYUM AYNSTAYNİYUM FERMİYUM MENDELEVİYUM NOBELİYUM LAVRENSİYUM Henry Moseley Dimitri İvanoviç Mendeleyev (184 1907) Lothar Meyer (180 1895) Henry Moseley adlı bilim adamı; elementleri, element atomlarının proton sayılarına (atom numarasına) göre düzenlemiştir. Gleen Seaborg Seaborg, Moseley in elementleri proton sayılarının artışına göre sıralamasından sonra son değişikliği yapmıştır. Glenn Seaborg çizelgenin altına iki sıra daha ekleyerek periyodik sisteme son şeklini vermiştir. Mendeleyev ve Meyer birbirinden habersiz, aynı dönemde elementleri sınıflandırmış ve aynı sıralamayı bulmuşlardır. Ancak Meyer elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre sıralarken, Mendeleyev bu sıralamada atom ağırlığını kullanmıştır. Ayrıca Mendeleyev oluşturduğu çizelgede elementlerin düzenli olarak tekrarlanan özellikler gösterdiğini farketmiştir. Mendeleyev in yaptığı sıralama günümüz de kullanılan elementlerin sınıflandırılmasına yakın bir sıralamadır. 118

Elementlerin Sınıflandırılması Ünite 1. Aşağıdaki bilim adamlarından hangisi tablonun altına iki sıra daha ekleyerek periyodik sisteme son şeklini vermiştir?. A) Henry Moseley B) Dimitri Mendeleyev C) Lother Meyer D) Gleen Seaborg Onur Ekin Emrecan Mertcan Periyodik sistem artan atom numaralarına göre düzenlenmiştir. Yatay sıralara periyot düşey sıralara grup adı verilir. 7 tane periyot 18 tane grup vardır. Aynı gruptaki elementlerin yörünge sayıları aynıdır. Buna göre hangi öğrencinin periyodik sistemle ilgili söylediği özellik yanlıştır? A) Onur B) Ekin C) Emrecan D) Mertcan. 4. Test 1 Yukarıdaki periyodik sistemde; I. 1 yönünde elementlerin genellikle grup numaraları artar. II. yönünde elementlerin proton sayıları artar. III. 1 yönünde elementlerin proton sayıları artar. IV. yönünde elementlerin yörünge sayıları azalır. İfadelerinden hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV X Yukarıda X ve Y element atomlarına ait elektron dağılım modelleri gösterilmiştir. Buna göre elementlerin periyodik sistemdeki yerleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? X A). periyot 7A grubu B) 7. periyot A grubu C). periyot 1A grubu D). periyot 7A grubu Y Y. periyot A grubu. periyot A grubu. periyot 6A grubu. periyot A grubu PERIYODIK SISTEM (TABLO) Periyodik sistem, elementlerin artan atom numaralarına göre düzenlenmiştir. Periyodik sistemdeki yatay sıralara periyot, düşey sıralara grup denir. Periyodik Sistemde; 7 tane periyot vardır. Periyotlarda soldan sağa doğru gidildikçe elementlerin proton sayıları artar. Aynı periyottaki elementlerin yörünge sayıları aynıdır. Gruplarda yukarıdan aşağıya doğru gidildikçe elementlerin proton sayıları artar. Gruplarda yukarıdan aşağıya doğru gidildikçe elementlerin yörünge sayıları artar. Aynı grupta yer alan elementlerin kimyasal özellikleri genellikle benzerdir. Periyodik sistemde toplam 18 tane grup yer alır. Bunlardan 8 tanesi A grubu, 10 tanesi B grubu elementleridir. Elementlerin Periyodik Sistemdeki Yerlerinin Bulunması Periyodik sistemde yer bulurken elementlerin nötr haldeki elektron dağılımlarından yararlanırız. Elementin yörünge (katman) sayısı ile periyodunu, son yörüngesindeki elektron sayısı ile de grubunu buluruz. Örnek 11Na (Sodyum) elementinin periyodik sistemdeki yerini bulalım. Çözüm : Na elementinin nötr haldeki elektron sayısı 11 dir. Soydum elementinin yörüngesi (katman) olduğu için. periyottadır. Son yörüngede 1 elektronu bulunduğu için 1A grubunda yer alır. Yani sodyum atomu periyodik sistemde. periyot 1A grubundadır. 119

Ünite Elementlerin Sınıflandırılması Örnek Y + iyonunun elektron sayısı 18 olduğuna göre taneciğin periyodik sistemdeki yerini bulalım. Çözüm : Y + iyonunun elektron sayısı 18 ise nötr durumda elektron sayısı 0 dir. 5. 4. periyot A grubunda yer alan X elementinin + yüklü iyonunun elektron dağılımı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) B) 7. Periyodik tabloda aynı grupta atom çapının arttığı yönde; Cansu Irmak : Elektron verme isteği azalır. : Metalik özellik artar. Rüzgar : Kütle numarası artar. Görkem : Ametalik özellik azalır. C) D) Buna göre hangi öğrencinin söylediği ifade yanlıştır? A) Cansu B) Irmak Y + Y Y elementi 4. periyot C) Rüzgar D) Görkem A grubunda yer alır. 1 yönü yönü Periyodik sistem de aynı periyotta soldan sağa doğru gidildikçe (1 yönü); Atom numarası artar. Kütle numarası artar. Metalik isteği azalır. Ametalik isteği artar. Elektron verme isteği azalır. Elektron alma isteği artar. Atom çapı küçülür. Asitlik özelliği artar. İyonlaşma enerjisi artar. Elektronegatiflik artar. 6. İrem Ceren Atom ağırlığı Fiziksel özellikleri Kimyasal özellikleri 8. Periyodik tabloda aynı periyotta soldan sağa doğru gidildikçe... azalır. Hülya Öğretmen Hülya Öğretmenin söylediği ifadede boş bırakılan yere; I. Metalik özellik II. Elektron verme isteği III. Atom çapı Periyodik sistemde aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru gidildikçe ( yönü); Atom numarası artar. Kütle numarası artar. Metalik özellik artar. Ametalik özellik azalır. Elektron verme isteği artar. Elektron alma isteği azalır. Atom çapı büyür. Bazlık özelliği artar. Not Elementler gruplara ortak kimyasal özelliklerine göre yerleşmiştir. Aynı gruptaki elementlerin kimyasal özellikleri benzerdir. Yani aynı grupta olan elementler sertlik, parlaklık, iletkenlik, elektron alma veya verme yatkınlıkları bakımından birbirlerine benzerler. Furkan Murat Atom numarası Yukarıdaki öğrencilerden hangisinin söylediği bilindiğinde elementin periyodik tablodaki yeri bulunabilir? A) İrem B) Ceren C) Furkan D) Murat özelliklerinden hangileri gelebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 9. Periyodik tablonun. periyot, 5A grubunda yer alan elementin proton sayısı aşağıdakilerden hangisidir? A) B) 5 C) 15 D) 18 10

Elementlerin Sınıflandırılması Ünite 10. Atom numaraları Sembolleri 1. Civa hariç hepsi katıdır. 1 Periyodik tablonun sol tarafında daha çok metaller, sağ tarafında ise daha çok ametaller bulunur. Fiziksel özellikleri Kimyasal özellikleri Periyodik tabloda aynı grupta yer alan elementlerin yukarıda verilen hangi özelliği benzerdir? Erime ve kaynama noktaları yüksektir. Elektron alma eğilimindedirler. 4 Tel ve levha haline gelebilirler. Şimdi metal, ametal, yarımetal ve soygazların bazı özelliklerini öğrenelim. 1A A Metal Ametal Yarımetal Soygaz A 4A 5A 6A 7A 8A B 4B 5B 6B 7B 8B 1B B A) B) C) D) 11. X Y Z T 14. Yukarıda verilen özelliklerden kaç tanesi metallere aittir? A) 4 B) C) D) 1 METALLER 1. Civa hariç hepsi katı halde bulunur.. Yüzeyleri parlaktır. Yukarıdaki periyodik tabloda X, Y, Z, T elementlerinin yerleri verilmiştir. Buna göre; I. X elementi metal, Y elementi soygazdır. II. X elementinin Y elementine göre metalik özelliği daha fazladır. III. Z elementinin atom çapı, X elementinden küçüktür. IV. Y elementinin elektron alma isteği T elementine göre daha fazladır. ifadelerinden hangisi yanlıştır? Yukarıdaki periyodik tabloda hangi renk ile gösterilen kısımda metaller yer alır? A) Sarı B) Yeşil C) Pembe D) Mavi Bakır Demir. Isı ve elektriği iyi iletirler. 4. Tel ve levha haline gelebilirler. 5. Tek atomludurlar. (Atomik yapılıdırlar.) 6. Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar. 7. Kendi aralarında alaşım oluştururlar. (Tunç : Bakır Kalay, Pirinç : Çinko Bakır, Lehim : Kalay Kurşun) Lehim Tunç A) IV B) III C) II D) I 15. I Lityum II Krom 8. Elektron verme özelliğindedirler. 9. Ametallerle iyonik yapılı bileşik oluştururlar. 10. Erime ve kaynama noktaları yüksektir. 11. 1A, A, A gruplarında yer alırlar. 1. Canlıların yapısında çok az bulunurlar. 1. Sulu çözeltileri baz özelliği gösterir. 1. Yüzeyleri parlaktır. Atomik yapılıdırlar. Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar. Yukarıda özellikleri verilen element grubu aşağıdakilerden hangisidir? A) Yarı metaller B) Metaller C) Ametaller D) Soygazlar III Kalay IV Bakır Yukarıda verilen elementlerden hangisi metal değildir? A) I B) II C) III D) IV Not Hidrojen (H) elementi 1A grubunda olmasına rağmen ametal özelliktedir. Bazı Metallerin Kullanım Alanları Bakır : Elektrik ve elektronik, inşaat, ulaşım, kimya, kuyumculuk, boya sanayi, turistik eşya yapımı gibi alanlarda kullanılır. Kurşun : Kurşun un en önemli kullanım alanı akü imalatıdır. Yeraltı haberleşme kablolarında ve renkli televizyon tüplerinin yapımında kullanılır. 11

Ünite Elementlerin Sınıflandırılması Çinko : Çinko en çok galvanizleme de kullanılır. İnşaat sektöründeki galvanizli saclar ve konstrüksiyon malzemelerinde yer alır. Çinko oksit yağlı boya ve lastik üretiminde kullanılır. Çinko Nikel : Kimya endüstrisinde, çatal, bıçak takımları, çekiç, pense gibi aletlerle diğer bir çok ev ve hastane aletlerinin yapımında kullanılır. Ayrıca motorlu araçlar ve parçalarında da yer alır. Kalay : Teneke yapımında ve kaplamacılıkta kullanılır. Uçak, gemi endüstrisi ile elektronik ve elektrik sanayide geniş bir kullanım alanı vardır. Ayrıca boya, parfüm, sabun, dişmacunu gibi maddelerin yapımında da kullanılmaktadır. Altın : Kuyumculuk, altın kaplama, süsleme, diş hekimliği, elektrik, elektronik, madalya ve madeni para yapımında Altın kullanılır. Gümüş : Fotoğraf sanayi, elektronik, süs eşyası ve takı yapımı, dişçilik gibi alanlarda kullanılır. Ayrıca ayna sırlarının yapımında kullanılan gümüş metaline pil yapımında da yer verilir. 1. 1 4 Kalay Çinko Gümüş Nikel Çatal bıçak takımları, çekiç ve pense gibi eşyaların yapımında kullanılır. Teneke yapımında ve kaplamacılıkta kullanılır. En çok galvanizlemede kullanılır. Yukarıda bazı metaller ve kullanım alanları verilmiştir. Buna göre metallerle özellikleri eşleştirildiğinde hangi metal açıkta kalır? A) 1 B) C) D) 4 Test. Ametallerle ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? 4. A) Kendi aralarında bileşik oluştururlar. B) Isı ve elektriği iyi iletemezler. C) Elektron verme eğilimindedirler. D) Yüzeyleri mattır. 1 Fosfor Karbon Brom 4 Kalsiyum Yukarıdaki elementlerden hangisi ametal değildir? AMETALLER 1. Katı, sıvı ve gaz halindedirler. İyot, karbon, fosfor, kükürt katı; brom sıvı; azot, oksijen, hidrojen ve klor gaz halinde bulunur.. Yüzeyleri mattır.. Tel ve levha haline gelemezler. 4. Isı ve elektriği iyi iletmezler. 5. İki ya da daha fazla atomdan oluşurlar. (Molekül yapılıdırlar.) 6. Kendi aralarında kovalent, metallerle iyonik bileşik oluştururlar. 7. Kendi aralarında alaşım oluşturmazlar. 8. Elektron alma özelliğindedirler. 9. Canlıların yapısında bol miktarda bulunurlar. (Oksijen, hidrojen, karbon gibi.) 10. Erime ve kaynama noktaları düşüktür. 11. 4A, 5A, 6A ve 7A gruplarında yer alırlar. 1. Sulu çözeltileri asit özelliği gösterir. 1 Ametal elementlerden bir kaçı hem yerkabuğunun büyük bir bölümünü oluşturur, hem de canlıların var olabilmesi ve yaşamlarını devam ettirmeleri için hayatsal önem taşırlar.. Elektron dağılımı yukarıdaki gibi olan elementin cinsi ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur? A) Metaldir. B) Ametaldir. C) Yarımetaldir. D) Soy gazdır. A) 1 B) C) D) 4 5. I. 0 X Metal II. 17 Y Ametal III. 18 Z Ametal IV. 1 T Metal Yukarıda atom numaraları verilen elementler bulundukları sınıflara göre eşleştirilmiştir. Buna göre hangi numaralı eşleştirme yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV

Elementlerin Sınıflandırılması Ünite 6. 7. 8. Sembolü Sn olan element teneke yapımında ve kaplamacılıkta kullanılır. Yukarıda özellikleri verilen element aşağıdakilerden hangisidir? A) Kükürt B) Nikel C) Çinko D) Kalay Yüzme havuzlarının bakterilerden temizlenmesinde, kirlerin çözünmesinde ve içme sularının bakterilerden arındırılmasında kullanılır. Yukarıda kullanım alanları verilen element aşağıdakilerden hangisidir? A) Klor B) Kalsiyum C) Fosfor D) İyot Mikroskop mercekleri, projektörler ve devre elemanlarında kullanılırlar. 9. İşlenebilirler. Kırılgan değildirler. Parlak ya da mat olabilirler. Isı ve elektriği ametallerden daha az iletirler. Yukarıda verilen yarımetallerle ilgili özelliklerden hangisi yanlıştır? A) B) C) D) 10.Aşağıdaki elementlerden hangisi yarımetal grubunda yer almaz? 11. A) Germanyum B) Silisyum C) Karbon D) Bor Periyodik cetvelde hem metal hem ametal özelliklerini taşıyan 8 tane elemet vardır. Bu elementler yarımetal olarak adlandırılır. Not Klor ve bileşikleri; kuru temizlemede kirlerin çözünmesinde, yüzme havuzların bakterilerden arındırılmasında tuvalet temizliğinde, hidroklorikasit yapımında, içme sularının bakterilerden temizlenmesinde antiseptik ve dezenfektan olan ilaçların yapımında kullanılır. YARI METALLER Periyodik sistemde hem metallerin hem de ametallerin özelliklerini taşıyan elementlere yarı metal denir. Yarı metaller, bazı fiziksel özellikleri ve görünüşleri yönünden metallere, kimyasal özellikleri bakımından ametallere benzerler. Yarımetal sınıfında 8 element bulunur. Bor, silisyum, germanyum, arsenik, antimon, tellür, polonyum ve astatin elementleri yarı metal grubundadır. Yarımetaller; 1. Parlak ya da mat olabilirler.. Isı ve elektriği ametallerden daha iyi, metallerden daha az iletirler.. İşlenebilirler. 4. Kırılgan değildirler. Not Yarı metaller; mikroskop mercekleri, projektörler ve elektronik devre elemanlarında kullanılırlar. Ece Demir Zeynep Isı ve elektriği ametallerden daha iyi, metallerden daha az iletirler. Parlak veya mat olabilirler. Yukarıda yarımetaller ile ilgili bilgiler veren öğrencilerden hangilerinin söylediği doğrudur? A) Ece B) Ece ve Demir C) Demir ve Zeynep D) Ece, Demir ve Zeynep Yukarıdaki panoda verilen özellikleri aşağıdaki elementlerden hangisi taşımaz? A) Bor B) Potasyum C) Silisyum D) Germanyum 1. I. Antimon II. Germanyum III. Silisyum IV. Kalsiyum Yukarıdaki elementlerden hangisi yarımetal özellikte değildir? A) IV B) III C) II D) I Bazı Yarı Metallerin Kullanım Alanları Silisyum : Silisyumun elektrik sanayisinde önemi büyüktür. Ayrıca saf silisyum yarı iletkenlerin imalatında, hidrolik sıvılarda ve su geçirmeyen malzemelerin yapımında da yer alır. Arsenik : Element halindeki arseniğin kullanım alanı oldukça dardır. Tüfek saçmalarına arsenik katılır. Ayrıca tunç kaplamacılığında ve fişekçilikte kullanılır. Antimon : Piller, sürtünmeyi engelleyici sistemler ve mermilerde kullanılır. Germanyum : Bilgisayar ve televizyonlarda kullanılmaktadır. Tellür : Seramik sanayide, cam ürünlerinin boyanmasında, metal ürünlerin üretiminde ve termoelektrik aletlerde kullanılır. 1

Ünite Elementlerin Sınıflandırılması SOY GAZLAR (ASAL GAZLAR) Soy gazlar, periyodik tablonun en son grubunu oluşturan tek atomlu ve renksiz gaz halinde bulunan elementlerdir. Soy gazlar; 1. Doğada gaz halinde bulunurlar.. Kararlı yapıdadırlar.. Tek atomludurlar. 4. Bileşik oluşturmazlar. 5. Periyodik tabloda 8A grubunda yer alırlar. 6. Erime ve kaynama noktaları düşüktür. Bazı Soy gazların Kullanım Alanları Zeplin Roket Helyum : Sıvı roket yakıtı sıkıştırmada, zeplin ve balon gibi hava taşıtlarını şişirmede kullanılır. Neon : Dalgametre ve televizyon tüplerinde, renkli reklam aydınlatmalarında ve paratonerlerde kullanılır. Argon : Ampullerin, floresans ışıkların, fotoğraf tüplerinin içerisinde, titanyum ve diğer reaktif elementlerin üretiminde kullanılır. Kripton : Floresan ampullerde ve fotoğrafçılıkta hızlı patlayan flaşlarda kullanılır. Ksenon : Elektron tüplerinde, strokosbik ve bakteri öldürücü lambaların yapımında kullanılan ksenondan, yüksek molekül ağırlığına sahip olması nedeniyle pekçok alanda yararlanılır. Radon : Deprem tahminlerinde, hastanelerdeki radyasyon uygulamalarında ve bazı kanser türlerine karşı uygulamalarda kullanılmaktadır. 1. Aşağıda soy gazlarla ilgili verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?.. A) Tek atomludurlar. B) Periyodik tablonun 8A grubunda bulunurlar. C) Kararlı yapıya sahiptirler. D) Doğada katı, sıvı ve gaz halinde bulunabilirler. Yukarıdaki şekilde nötr bir element atomuna ait elektron dizilimi gösterilmiştir. Buna göre bu elementin periyodik tabloda yeri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A). periyot A B). periyot 8A C). periyot 8A D). periyot A Bileşik oluşturmazlar. Kararlı yapıdadırlar. 1 Son yörüngelerinde 1 elektron bulunur. 8A grubunda yer alırlar. Soygazlar ile ilgili yukarıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) 1 B) C) D) 4 4 Test 4. K : Zeplin, balon gibi hava taşıtlarını şişirmede kullanılır. L : Ampullerin, florans ışıkların fotoğraf tüplerinin içerisinde kullanılır. M : Televizyon tüplerinde renkli reklam aydınlatmalarında kullanılır. Yukarıda K, L ve M ile gösterilen soy gazların özellikleri belirtilmiştir. Buna göre K, L ve M soy gazlarının isimleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? K L M A) Neon Argon Radon B) Neon Kripton Argon C) Helyum Radon Argon D) Helyum Argon Neon 5. I. Argon He II. Neon III. Helyum Ar Ne Yukarıda bazı soy gazlar ve sembolleri gösterilmiştir. Buna göre soy gazların sembolleri ile doğru eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) I B) I II III II III C) I D) I II III 4 II III 14

Elementlerin Sınıflandırılması Ünite 6. Cl I B II Ca III Na Yukarıda sembolleri verilen elementlerden hangisi en kolay elektron verme özelliğine sahiptir? IV A) IV B) III C) II D) I 7. Aşağıda atom numaraları ve sembolleri verilen elementlerden hangisi 1A grubunda yer almaz? 8. A) Li B) 11 Na C) 1 Al D) 19 K Değerlik elektron sayıları 1 dir. Ayrıca bıçakla kesilebilecek kadar yumuşaktırlar. Yukarıda özellikleri verilen grup aşağıdakilerden hangisidir? A) 1A B) A C) 7A D) 8A 10. Na Ca Li K H F Be Mg Yukarıdaki sembolleri verilen elementlerden hangileri 1A grubunda yer alır? A) Na, H, Be, Ca B) Ca, Li, H, Mg C) Na, Li, H, K D) Ca, Be, K, F 11. Aşağıda bazı grup numaraları ve özel isimleri eşleştirilmiştir. Buna göre hangi seçenekte verilen eşleştirme yanlıştır? A) 1A A 7A 8A Alkali mateller Toprak alkali metaller Soygazlar Holejenler B) 1A Toprak alkali metaller PERIYODIK SISTEMIN ÖNEMLI GRUP- LARI Periyodik sistemde yer alan elementler bazı benzer özelliklerine göre gruplandırılmıştır. Şimdi bu gruplardan bazılarını özel isimleri ile öğrenelim. 1A grubu Alkali metaller A grubu Toprak alkali metaller A grubu Toprak metalleri 7A grubu Halojenler 8A grubu Soygazlar (Asal gaz) B grubu Geçiş metalleri 1A A Alkali metaller Toprak Alkali metaller B 4B 5B 6B 7B 8B Geçiş metalleri 1B B Lantanitler Aktinitler A 4A 5A 6A 7A 8A Toprak metalleri Halojenler Soygazlar 1A Grubu (Alkali metaller) H, Li, Na, K, Rb, Cs, Fr En aktif (en kolay elektron verebilen) metallerdir. Hidrojen ametaldir. Metalik özelliklerinden dolayı parlaktırlar. Fakat diğer metallerin aksine bıçakla kesilebilecek kadar da yumuşaktırlar. Isı ve elektriği çok iyi iletirler. A Holejenler 7A Alkali metaller 8A Soygazlar 9. I II III IV C) D) 1A A 7A 8A Alkali mateller Toprak alkali metaller Halojenler Soygazlar Aleve tutulduklarında çeşitli renkler oluştururlar. Son yörüngelerinde 1 elektron bulunur. Yani değerlik elektron sayıları 1 dir. Alkali metaller su ile tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa çıkarırlar. Bileşiklerinde +1 değerlik alırlar. Yukarıdaki periyodik tabloda numaralarla gösterilen elementlerden hangisi en aktif metal özelliğindedir? 1A A 7A Toprak alkali metaller Alkali metaller Halojenler A) I B) II C) III D) IV 8A Soygazlar 15

Ünite Elementlerin Sınıflandırılması A Grubu (Toprak alkali metaller) Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra Elektron verme istekleri alkali metallere göre az, diğer metallere göre fazladır. Bu grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe erime ve kaynama noktası düşer. Bileşiklerinde + değerlik alırlar. Son yörüngelerinde elektron bulunur. Değerlik elektron sayıları dir. 1. I. Son yörüngelerinde elektron bulunur.. Test 5 En aktif ametallerdir. II. Elektron verme istekleri alkali metallere göre fazladır. Leyla Genellikle 7 değerlik alırlar. A Grubu (Toprak metalleri) B, Al, Ga, In, Tl Bileşiklerinde + değerlik alırlar. Son yörüngelerinde elektron bulunur. III. Lityum, sodyum elementleri bu grupta bulunur. Giray Serbest halde atomik yapıda bulunurlar. Parlaktırlar. Bor elementi ametal, diğerleri metaldir. 7A Grubu (Halojenler) F, CI, Br, I, At Astatin yarı metal, diğerleri ametaldir. En aktif ametallerdir. Yani elektron alma istekleri en fazladır. Yukarıdaki verilen özelliklerden hangileri periyodik sistemdeki A grubuna aittir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III. Aşağıda verilen atom modellerinden hangisi A grubunda yer alan bir elemente aittir? 4. Biriz Yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin 7A grubu için söyledikleri özellikler doğrudur? A) Yalnız Leyla B) Leyla ve Biriz C) Biriz ve Giray D) Leyla, Biriz ve Giray Elektron Proton Sayısı Serbest halde iki atomlu yani moleküler yapıda bulunurlar (F, CI 1, Br, I gibi). Hidrojenle oluşturdukları bileşikler asit özelliği gösterir. Değerlik elektron sayıları 7 dir.genellikle -1 değerlik alırlar. Fakat bazıları +1, +, +5 ve +7 değerlik alabilir. A) B) C) D) X 0 Y 18 Z 17 T 1 Yukarıdaki tabloda bazı elementler X, Y, Z, T ile gösterilimştir. Buna göre proton sayıları verilen elementlerden hangisi 7A grubunda yer alır? A) X B) Y C) Z D) T 16

Elementlerin Sınıflandırılması Ünite 5. Tek atomludurlar. Bileşik oluşturmazlar. yukarıda özellikleri verilen periyodik sistemde yer alan grup aşağıdakilerden hangisidir? A) Halojendir. B) Alkali metaller C) Toprak Alkali metaller D) Soy gazlar 8. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi B grubuna ait değildir? A) Geçiş elementleridir. B) Hepsi metal özelliktedir. C) Kendi aralarında ve diğer metallerle bileşik oluşturmazlar. D) Bileşiklerinde 1 değerlik alırlar. 8A Grubu (Soy gazlar) He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn 6 elementten meydana gelir. Sadece 7. periyotta soygaz yoktur. Kararlı yapıya sahip oldukları için elektron alışverişi yapmazlar. Nötrdürler. Bileşik oluşturmazlar. Normal şartlarda hepsi gazdır. 6. He Li Ar 9. Aşağıda verilen elementlerden hangisi doğada atomik yapıda bulunmaz? A) Neon B) Klor Tek atomludurlar. Değerlik elektron sayıları 8 dir. Sadece Helyumun değerlik elektron sayısı dir. Fe Na K C) Potasyum D) Helyum Ne F Kr Yukarıda verilen elementlerden kaç tanesi soy gazlar grubunda yer alır? A) 7 B) 5 C) 4 D) 10.Aşağıda bazı gruplar ve bu gruplarda yer alan elementler verilmiştir. Buna göre hangi grupta yanlışlık yapılmıştır? B Grubu (Geçiş metalleri) B grubu elementlerinin tamamı metaldir. B grubu elementlerine geçiş metalleri de denir. A) 1A B) A H Be Li Mg Na Ca 7. Yukarıda elektron dizilimi gösterilen elementle ilgili; K Pb Cs Fr Sr Ba Ra A grubu ile A grubu arasında yer alırlar. B grubu elementleri 1B den başlamaz. B ile başlar ve B ile biter. I. A grubunda yer alır. II. Metal özelliği gösterir. III. Isı ve elektriği çok iyi iletir. IV. Soy gazlar grubundadır. verilen ifadelerden hangisi doğrudur? A) IV B) III C) II D) I C) 7A D) 8A F He Cl Ne Br O I K At Rn 8B grubu yanyana bulunan lü element grubundan oluşur. 17

Ünite Elementlerin Sınıflandırılması Etkinlik 1 Etkinlik Aşağıda bazı elementler ve özellikleri karışık olarak yazılmıştır. Buna göre verilen özelliklerin numarasını uygun olan elementin başındaki kutucuğa yazınız. 1. Proton sayısı 5 olan elementin sembolü B dir. Periyodik cetvelin. peryot A grubunda yer alır.. Buzdolobı, klima ve deodorant yapısında bulur. 1 elektron alarak Neon elementine benzer. OKSİJEN KLOR Yukarıda elementlerin sembolleri ve atom numaraları verilmiştir. Buna göre elementlerin aşağıda belirtilen özelliklere göre sınıflandırılmasını yaparak sembollerini uygun yerlere yazınız. Bileşik oluşturmayanlar. Oda sıcaklığında katı halde bulunanlar. Oda sıcaklığında gaz halinde bulunanlar.. Kemik ve dişlerin yapısında bulunur. Proton sayısı 0 dir. elektron vererek katyon haline gelir. 4. 11 tane protona sahip olan elementin sembolü Na dır. 1 elektron vererek katyon haline gelir. CİVA BOR Halojenler grubunda yeralanlar. Elektron almaya istekli olanlar. Elektron vermeye istekli olanlar. 5. Güçlü bir dezenfektandır. Sembolü CI olan elementin atom numarası 17 dir. 6. Periyodik sistemin 4. periyot 1A grubunda yer alır. Sembolü K dır. 7. Elektriği çok iyi ilettiği için elektrik sanayide kullanılır. Atom numarası 9 dur. 8. Canlıların yaşamları için gerekli olan temel elementlerden biridir. Periyodik sistemin. periyot 6A grubunda yer alır. 9. Sembolü Hg olan element termometre yapımında kullanılır. 10. Havadan daha az yoğun olduğu için uçan balon ve zeplinlerde kullanılır. Proton sayısı dir. KALSİYUM HELYUM FLOR SODYUM POTASYUM BAKIR Etkinlik Aşağıdaki tabloda bazı elementlerin periyot ve grupları belirtilmiştir. Buna göre verilen periyot ve grupların hangi elementlere ait olduğunu yazınız. Periyot Grup Elementin Adı a 4 7A b 5A c A d 8A e 1 1A f 7A g 1A h A k 4 1A m 6A 18

Elementlerin Sınıflandırılması Ünite Etkinlik 4 Etkinlik 6 Yukarıda isimleri verilen elementlerin sembollerini aşağıdaki periyodik tabloya yerleştiriniz. 1 4 5 6 7 1A Potasyum Kükürt Helyum A Etkinlik Klor Magnezyum Demir B 4B 5B 6B 7B 8B Sodyum Alüminyum Civa 1B B Argon Silisyum Radon A 4A 5A 6A 7A 8A 5 Aşağıda metal, ametal yarı metal ve soy gazlara ait özellikler verilmiştir. Buna göre verilen özellikler hangi gruba ait ise o özelliğin numarasını uygun sepete yazınız. 1. Parlak görünümlüdürler.. Elektron alışverişi yapmazlar.. Her üç halde de bulunurlar. 4. Periyodik sistemin sağ tarafında yoğunlaşmışlardır. 5. Tel ve levha haline gelebilirler. 6. Parlak veya mat olabilirler. 7. Kendi aralarında bileşik yapabilirler. 8. Oda koşullarında civa hariç hepsi katıdır. 9. Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar. 10. Kimyasal özellikleri bakımından genellikle ametaller gibi davranırlar. 11. Bileşiklerinde daima pozitif yüklü olurlar. 1. Son katmanlarında 8 elektron vardır. 1. Anyon olma eğilimindedirler. 14. Kırılgan değildirler. 15. Isı ve elektriği iyi iletirler. 16. Bileşiklerinde elektron verirler. 17. Isı ve elektriği iyi iletmezler. 18. Doğada tek atomlu gaz halindedirler. Aşağıdaki elementlerin kullanım alanlarına örnekler vererek karşılarındaki boş alanlara yazınız. Metal Sepeti Ametal Sepeti Neon : Bakır: Helyum: Kalay: Yarımetal Sepeti Soygaz Sepeti Altın : Klor: Argon : Radon: 19

Ünite Kimyasal Bağlar KİMYASAL BAĞLAR Moleküllerde atomları bir arada tutan kuvvete kimyasal bağ denir. Test 6 Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişimlerin bir sonucu olarak kimyasal bağları meydana getirirler. Genel olarak bağlar oluşurken dışarıya enerji verirler. Atomlar bağ yaparken elektron dizilişlerini soygazlara benzetmeye çalışırlar. Soygazların bileşik oluşturmamasının sebebi kararlı yapıya sahip olmalarıdır. Uyarı Bir atomun son yörüngesindeki elektron sayısına değerlik elektron sayısı denir. Bazı elementler kararlı hale geçmek için elektron verir, bazı elementler ise elektron alır. Elektron veren atom pozitif, elektron alan atom ise negatif yüklü iyon haline gelir. 1. Bağlar oluşurken genel olarak dışarıya ısı verirler. 1 Atomlar bağ yaparken elektron dizilişlerini halojenlere benzetmeye çalışırlar. Atomlar biraraya geldiği zaman elektron dağılımlarındaki değişimlerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar oluşur. Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız 1 B) 1 ve C) Yalnız D) ve 4. 1 Elektron veren atom pozitif, alan atom 5. ise negatiftir. Bir atomun pozitif yüklü iyonlarına anyon denir. Negatif yüklü iyonlara ise katyon adı verilir. 4 Sodyum, magnezyum atomları bileşik oluştururken anyon haline gelir. Yukarıdaki numaralandırılmış ifadelerden hangisi doğrudur? A) 1 B) C) D) 4 Li + Na + Sn 4+ Be 4+ Ca + Cu + Mg + H + Al + Ag + Hg + Fe + Bir atomun pozitif yüklü iyonlarına katyon, negatif yüklü iyonlarına ise anyon denir. 10 KATYONLAR +1 yüklü + yüklü H + Hidrojen Be + Berilyum Li + Lityum Mg + Magnezyum Na + Sodyum Ca + Kalsiyum K + Potasyum Zn + Çinko Cu + Bakır(I) Cu + Bakır(II) Ag + Gümüş Fe + Demir(II) Hg + Civa Hg + Civa(II) NH 4 + Amonyum Cd + Kadmiyum + yüklü +4 yüklü Al + Alüminyum Sn 4+ Kalay(IV) Cr + Krom(III) As + Arsenik(III) Sb + Antimon(III) Bi + Bizmut(III) Fe + Demir(III) Ni + Nikel Pb 4+ Kurşun(IV) Katyonların tablo halinde gösterimi. Aşağıdaki katyonlardan hangisinin yükü yanlış verilmiştir?. A) K + B) Ag + C) Al + D) Mg + Potasyum 1 Demir Berilyum Çinko 4 Yukarıdaki elementlerden hangisi bileşik oluştururken 1 elektron verir? A) 1 B) C) D) 4 Yukarıdaki katyonlardan kaç tanesinin yükü yanlış verilmiştir? A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 6. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi anyonların yükünü yanlış vermiştir? Barış S - F Cl Sude O Mina Doruk A) Barış B) Sude C) Mina D) Doruk

Kimyasal Bağlar Ünite 7. I. II. III. IV. Fosfat Manganat Hidroksit Karbonat Yukarıdaki anyonlardan hangisi 1 yüklüdür? A) I B) II C) III D) IV 8. Aşağıdakilerden hangisi iyonik bağ için yanlış bir ifadedir? A) Pozitif ve negatif yüklü tanecikler arasında gerçekleşir. B) Elektron alışverişine dayanır. C) Metal ve ametaller arasında gerçekleşir. D) Soy gazlarda metallerle iyonik bağ oluşturur. 10. Deniz Öğretmen İyonik bağın özellikleri nelerdir? Deniz Öğretmen in sorusuna aşağıdaki öğrencilerden hangisi yanlış cevap vermiştir? A) B) C) Yiğitcan Gökçe Metaller arasında gerçekleşir. (+) ve (-) yüklü tanecikler arasında oluşur. Elektron alışverişi ile meydana gelir. F Florür Cl Klorür ANYONLAR 1 yüklü - yüklü O Oksit S Sülfür Br Bromür SO Sülfat OH Hidroksit Cr O 4 Kromat NO Nitrat CO Karbonat HCO Bikarbonat Cr O 7 Dikromat ClO Klorat MnO 4 Manganat MnO 4 Permanganat CH COO 4 Asetat HSO4 Sülfat - yüklü PO 4 Fosfat PO Fosfür N Nitrür Anyonların tablo halinde gösterimi KİMYASAL BAĞLAR 9. 1 OH Bikarbonat İYONİK BAĞ KOVALENT BAĞ 4 Cl Klorür PO 4 Fosfat SO Kromat D) Berk Metal ve ametaller arasında oluşur. İyonik Bağ 5 NO Nitrür 6 F Florür Yağız Yukarıda bazı anyonlar ve isimleri eşleştirilmiştir. Buna göre hangilerindeki eşleştirme yanlış verilmiştir? A) 1,, 5 B) 1, 4, 5 C), 4, 5, 6 D) 1, 4, 5, 6 11.Aşağıda verilenlerden hangisi anyona örnek değildir? A) Bikarbonat B) Fosfat C) Amonyum D) Hidroksit Pozitif (+) ve negatif ( ) yüklü taneciklerin (iyonların) elektriksel çekim kuvvetinden doğan bağa iyonik bağ denir. İyonik bağ yapan atomlardan elektron veren (+) yüklü, elektron alan ( ) yüklü iyon olur. Dolayısıyla iyonik bağ metaller ile ametaller arasında gerçekleşir. 11

Ünite Kimyasal Bağlar Li e - + F + Li + F Yukarıdaki şemada lityum ve flor atomlarının iyonik bağ oluşumu görülmektedir. 1. Flor ile oksijen Test. HCl KOH MgH CO 7 Cl FeCO Şimdi de sodyum (Na) ve klor (CI) atomları arasındaki iyonik bağı görelim. e - Cenk Sodyum ile kalsiyum Yukarıdaki bileşiklerden kaç tanesi hem iyonik, hem kovalent bağ içerir? A) 6 B) 5 C) 4 D) + + Hale Na Cl Na + Cl Metaller elektron vererek (+) ametaller elektron alarak ( ) değerlik alırlar. Bu şekilde oluşan (+) ve ( ) yükler birbirini büyük bir kuvvetle çekerler. Bu çekim de iyonik bağın oluşmasını sağlar. Bu yüzden de iyonik bağlı bileşikleri ayrıştırmak zordur. İyonik bağ oluşurken metal ile ametal arasında bir bileşik meydana gelir. Buna iyonik bileşik adı verilir. İyonik bileşikler kristal yapılıdır. Katı halde elektrik akımını iletmezler. Oda koşullarında katı halde bulunurlar. Sıvı halleri ve çözeltileri elektrik akımını iletirler. NaCl, MgS, BaCl, KCl, LiF bileşikleri iyonik bileşiklerden bazılarıdır. Kovalent Bağ. Melih Magnezyum ile oksijen Yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin söylediği elementler arasında iyonik bağ oluşmaz? A) Yalnız Cenk B) Cenk ve Hale C) Hale ve Melih D) Cenk, Hale ve Melih I. II. 1 H ile 8 O 19 K ile 17 Cl 4. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi kovalent bağ ile ilgili yanlış yorum yapmıştır? A) B) C) D) Efe Erdem Fidan Ece Ametaller arasında gerçekleşir. Elektronlar ortaklaşa kullanılır. Elektron alışverişi gerçekleşmez. Sadece halojenler arasında oluşur. III. 0 Ca ile 9 F Bazı element atomları kararlı yapıya ulaşmak için son yörüngedeki elektorlarını ortaklaşa kullanırlar. Ametallerin kendi aralarında elektronlarını ortaklaşa kullanması ile oluşan bağa kovalent bağ denir. 1 IV. 1 Mg ile 8 O Yukarıda bazı elementlerin sembolleri ve atom numaraları verilmiştir. Buna göre hangi element çifti arasında iyonik bağ oluşmaz? A) I B) II C) III D) IV 5. I. Potasyum II. Klor III. Azot Klor elementi yukarıdaki elementlerden hangisi ile kovalent bağ oluşturabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III

Kimyasal Bağlar Ünite 6. CaCl 8. CaO CO KOH Dilara F CS H O H Yukarıdaki bileşiklerden hangileri sadece kovalent bağ içerir? A) ve B), ve Ilgın NaCl Hidrojen ve Oksijen atomları elektronlarını ortaklaşa kullanarak kovalent bağ oluştururlar. CO, NO, CH 4, O, N, H O, Cl, SO 4 bileşikleri kovalent bağ içerir. C) ve D), ve 7. Ardıl Kıvanç LiF 1. Apolar Kovalent Bağ Aynı cins ametal atomları arasında oluşan bağa apolar kovalent bağ denir. H, N, O, F, Cl bileşiklerindeki bağ apolar kovalent bağıdır. Yukarıdaki modelle ilgili dört öğrenci yorum yapmıştır. Elektronlar ortaklaşa kullanılmıştır. Yukarıdaki öğrencilerden hangisinin söylediği bileşik formülü kovalent bağ içerir? A) Dilara B) Ilgın C) Ardıl D) Kıvanç + H + H H Hidrojen atomları elektronlarını ortaklaşa kullanarak aralarında apolar kovalent bağı oluşturur. Barış. Polar Kovalent Bağ Gökçe Apolar kovalent bağ oluşmuştur. 9. Potasyum ile klor 1 Farklı cins ametal atomları arasında, elektronların ortaklaşa kullanılması ile polar kovalent bağ meydana gelir. Elementler oktetlerini tamamlamıştır. Klor ile klor Toprak Burak Bileşik oluşturan elemetler metaldir. Azot ile oksijen Yukarıda verilen element atomlarının hangileri arasında kovalent bağ oluşabilir? H CI HCI molekülü oluşurken hem hidrojen, hem de oksijen atomları kararlı hale gelir. Hidrojen ve klor arasındaki bağ, polar kovalent bağdır. Buna göre hangi öğrencinin yorumu yanlıştır? A) Barış B) Gökçe C) Toprak D) Burak A) 1 B) 1 ve C) ve D) 1, ve Kovalent yapılı bileşikler moleküllerden oluşur. Genellikle kolay buharlaşırlar. Elektrik akımını iletmezler. Yağ, benzen, selüloz gibi bir çok kovalent bileşik suda çözünmez. Fakat alkol ve aseton gibi organik çözücülerde çözünürler. 1

Ünite Kimyasal Bağlar Etkinlik 7 Aşağıdaki tabloda periyodik sistemde yer alan ilk 0 elementin sembolleri verilmiştir. Buna göre tablodaki özelliklere bakarak boş kısımları doldurunuz. Element Adı Element Sembolü Elektron Dağılımı Periyodik Tablodaki Yeri Son yörüngedeki elektron sayısı Elementin cinsi Kararlımı Kararsızmı Kararlı hale nasıl geçer? Değerliği Hidrojen 1 H 1 H 1. periyot 1 A grubu 1 Ametal Kararsız 1 elektron ortaklaşa kullanılır. 1+ Katyon He Li 4 Be 5 B 6 C 7 N 8 O 9 F 10 Ne 11 Na 1 Mg 1 Al 14 Si 15 P 16 S 17 Cl 18 Ar 19 K 0 Ca 14

Kimyasal Bağlar Ünite Etkinlik 8 Al C S N Mg Cl Li F Ca Yukarıda bazı atomlara ait elektron dağılımları verilmiştir. Buna göre aşağıdaki atomların yapacağı bileşiklerde oluşan bağ türünü boş yerlere yazınız. ATOMLAR KİMYASAL BAĞ TÜRÜ N ve N Li ve F Mg ve Cl Cl ve Cl Al ve C Mg ve N Ca ve Cl Al ve S C ve F N ve H Ca ve C Li ve Cl 15

Ünite Kimyasal Bağlar Etkinlik 9 Aşağıda verilen iyonların katyon mu yoksa anyon mu olduğunu karşılarındaki boşluğa (X) şeklinde işaretleyiniz. İyonlar Anyon Katyon Cl Na + O H + H + Ca O H H O O N S H H O O + - + Al 16

Kimyasal Bağlar Ünite Etkinlik 10 Aşağıdaki elektron dizilimleri ve bağ oluşumları verilen element modellerini inceleyerek, elementlerin adını, cinsini ve bileşik oluşturduğunda hangi kimyasal bağı içereceğini yazınız. 1.. 11P + 17P 9P + 9P F F Na Cl Adı :... Adı :... Adı :... Adı :... Cinsi :... Cinsi :... Cinsi :... Cinsi :... Oluşturdukları Bağ : Oluşturdukları Bağ :. 4. 1P + 8P O 8P + Mg O Adı :... Adı :... 8P + 7P + 8P Cinsi :... Cinsi :... O N O Oluşturdukları Bağ : 5. Adı :... Cinsi :... Adı :... Cinsi :... 17P + 1P Oluşturdukları Bağ : H Cl 5. Adı :... Cinsi :... Adı :... Cinsi :... Oluşturdukları Bağ : 17

Ünite Kimyasal Tepkimeler KİMYASAL TEPKİMELER Bir ya da bir kaç maddenin yeni bir bileşik grubuna (ürünlere) dönüştürülmesi işlemine kimyasal tepkime denir. Kimyasal tepkimelerde kimyasal değişimler meydana gelir. Kimyasal tepkime konusunda ilerlemeden önce bileşikler ve özellikleri hakkında biraz bilgi edinelim. Bileşikler Su, amonyak, karbondioksit, karbonmonoksit gibi yapılar birer kimyasal bileşiktir. İki ya da daha fazla farklı element atomunun kendi özelliklerini kaybedip, belirli oranlarda bir araya gelerek kimyasal bağ oluşturması sonucu meydana gelen saf maddelere bileşik denir. Elementler bileşik oluştururken, elementi oluşturan aynı cins element atomları arasındaki kimyasal bağlar kopar ve element atomları birbirinden ayrılır. Birbirinden ayrılan element atomları, farklı cins element atomları ile yeni kimyasal bağlar oluşturarak bir araya gelir ve bunun sonucunda da bileşikler oluşur. H O H Su bileşiğinin molekül modeli Bileşiklerin Özellikleri H N H H Amonyak bileşiğinin molekül modeli 1. Bileşiği oluşturan elementler kendi özelliklerini (kimliklerini) kaybederler.. Bileşiği oluşturan elementler belirli oranlarda birleşirler.. Bileşikler formüllerle gösterilirler. 4. Bileşikler en az iki farklı elementten oluşurlar. 5. Bileşikler saf ve homojen maddelerdir. 6. Bileşiklerin en küçük yapıtaşları moleküllerdir. 7. Belirli erime, kaynama, donma ve yoğuşma sıcaklıkları vardır. 8. Bileşiklerin özkütleleri sabittir. 9. Bileşikler, kimyasal değişimler sonucu oluşurlar. 10. Kimyasal yollarla ayrılırlar. 1.. Formülle gösterilirler. Kimyasal yöntemlerle bileşenlerine ayrılırlar. Belirli oranlarda birleşirler. Saf ve homojen yapıda değildirler. 4 Yukarıda verilen ifadelerden hangisi bileşikler için yanlıştır? A) 1 B) C) D) 4 Elementler kendi özelliklerini kaybederler. Formüllerle gösterilirler. Saf ve homojendirler. Fiziksel yöntemlerle bileşenlerine ayrılırlar. En küçük yapıtaşları atomdur. Elementler belirli oranlarda bileşirler. Yukarıdaki özelliklerden kaç tanesi bileşiklere aittir? A) 6 B) 5 C) 4 D) 1. Test İki yada daha fazla farklı element atomunun kendi özelliklerini kaybedip, belirli oranlarda bir araya gelerek kimyasal bağ oluşturması sonucu meydana gelen saf maddelerdir. Yukarıdaki panoda yazılı olan açıklama aşağıdakilerden hangisine aittir? A) Element B) İyonik bağ C) Bileşik D) Karışım 4. Karbon monoksit Azot di oksit Hidrojen klorür HCl CO NO Yukarıda bazı bileşik ve adları gösterilmiştir. Buna göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? A) C) B) D) 8 18

Kimyasal Tepkimeler Ünite 5. H SO 4 bileşiği ile ilgili aşağıda yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır? A) hidrojen, 1 kükürt ve 4 oksijen atomundan oluşur. B) Hidrojen sülfat olarak adlandırılır. C) çeşit atomdan oluşur. 8. I NaCl III NO II CaCl IV C 6 H 1 O 6 Yanda basit şekere (glikoz) ait molekül modeli görülmektedir. D) İyonik yapıya sahiptir. Yukarıdaki bileşiklerden hangisi üç farklı cins atom içerir? A) IV B) III C) II D) I O C O O S O 6. 7. Amonyak Su Yukarıda isimleri verilen bileşiklerle ilgili; I. İkisi de iki farklı cins atomdan oluşur. II. İkisi de kovalent bağ içerir. III. Amonyak, azot ve hidrojen; su ise hidrojen ve oksijen atomlarından oluşur. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III Bileşiğin Formülü Bileşiğin Adı 1 SO Kükürt di oksit NH Azot mono hidrür HCl Hidrojen klorür 4 C 6 H 1 O 6 Glikoz Yukarıdaki tabloda bazı bileşik formülleri ve adları verilmiştir. Buna göre hangi numaralı kısımda yanlışlık yapılmıştır? A) 1 B) C) D) 4 9. 10. O O H C S O Yukarıda molekül modelleri verilen bileşiklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Molekül yapılıdırlar. O O H B) Hepsi oksijen elementi içerir. C) Üçüde iki farklı cins atomdan oluşur. D) İyonik yapılıdırlar. I. Katı halde elektrik akımını iletirler. II. Moleküler yapı içermezler. III. Kristal yapılıdırlar. IV. Metal ve ametal arasında gerçekleşen bağla oluşurlar. İyonik bileşiklerle ilgili yukarıdaki tahtada yazan ifadelerden hangisi yanlıştır? A) IV B) III C) II D) I Karbondioksit bileşiğinin molekül modeli Kükürtdioksit bileşiğinin molekül modeli Bileşikler, molekül yapılı ve molekül yapılı olmayan bileşikler olmak üzere ikiye ayrılır. Bileşikler, farklı cins element atomlarından oluşan moleküllerden oluşmuşsa bu bileşikler moleküler yapılıdır. Moleküler yapılı bileşikler moleküllerden oluşur. Aralarında kovalent bağ bulunur. Bileşiğin Adı Bileşiğin Formülü Bileşik molekülünü oluşturan atomlar Amonyak NH 1 azot, hidrojen atomu Su H O 1 oksijen hidrojen atomu Karbon monoksit Basit Şeker (Glikoz) Hidrojen klorür Kükürt dioksit Azot di oksit Hidrojen Florür Kükürt mono oksit Hidrojen Sülfat CO C 6 H 1 O 6 HCl SO NO HF SO H SO 4 1 Karbon, 1 Oksijen atomu 6 karbon, 1 hidrojen, 6 oksijen atomu 1 hidrojen, 1 klor atomu 1 kükürt, oksijen atomu 1 azot, oksijen atomu 1 hidrojen, 1 flor atomu 1 kükürt, 1 oksijen atomu hidrojen, 1 kükürt 4 oksijen atomu Molekül yapılı bazı bileşikler Eğer bileşikler, moleküllerden oluşmayıp bileşiği oluşturan farklı cins element atomları bir yığın oluşturacak şekilde bir araya gelirse moleküler yapılı olmayan bileşikleri meydana getirirler. 19