ALÇAK FREKANS GÜÇ YÜKSELTEÇLERİ VE ÇIKIŞ KATLARI Deneyin Amacı: Alçak frekans güç yükselteçleri ve çıkış katlarının incelenip, çalışma mantıklarının kavranması Kullanılacak Materyaller: BD135 (npn Transistör) x BD136 (pnp Transistör) x 1kΩ x 1 adet 100Ω x 3 adet 2 adet 2 adet 56kΩ x 1 adet 10kΩ x 1 adet 10Ω x 1 adet (en az 1W) 33Ω x adet (en az 1W) 47Ω x 1 adet (en az 1W) 60Ω x 1 adet (en az 1 W) 47kΩ ayarlı direnç x adet 47uF (16V) x 1 adet (lineer pot) 220uF (16V) x 1 adet 100uF (16V) x 1 adet 220nF (16V) x 1 adet NOT: Devre elemanlarınızın yanma ihtimallerine karşın yedeklerini de temin ediniz. Ön Hazırlık Çalışmaları: 1- Harmonik distorsiyon kavramını araştırınız ve önemli gördüğünüz bilgileri defterinize not ediniz. 2- A, B, AB tipi güç yükselteçlerini araştırınız. Çalışma prensiplerini not alınız. Aralarındaki farkları belirtiniz. 3- Geçiş distorsiyonu nedir? Güç yükselteçlerinden hangilerinde görülür? Bu problemin önüne geçebilmek için neler yapılmalıdır? Araştırınız. 4- Geçiş distorsiyonu sinyal kaynağının iç direncine bağlı mıdır? Neden? 5- BD135 ve BD136 (veya satın aldığınız eşdeğer transistörleri için) kataloglarını araştınız. Her grup için en az bir tane olacak şekilde çıktılarını yanınızda bulundurun. Transistörlerin önemli parametrelerini ve bacak bağlantılarını deneye gelmeden inceleyiniz. 6- Aşağıdaki devreyi bir simülasyon programında kurunuz.
a- Devreyi B sınıfında çalıştırırken (R2 nin değeri ne olmalıdır?) R1 yardımıyla devreyi büyük sinyalleri simetrik olarak kırpacak şekilde kutuplayın. Geçiş distorsiyonunu inceleyin. (bu ölçüm sırasında sinyalin genliğini uygun seçerek alttan ve üstten kırpılmamasına dikkat edin; ama sinyalin genliği de olabildiğince büyük olsun.) b- Devrenin çalışma noktası (bazı noktaların gerilim ve akımları) ile ilgili bilgileri kaydetmeyi unutmayın. c- Devrenin veriminin çıkış gücü ile değişimini incelemek için; Ry(devrede R8)= 10Ω değeri için besleme kaynağından çekilen akımı ve yükün gerilimini ölçerek çıkış gücünü kaydedin. Ry=47Ω için de aynı ölçümleri yapın ve kaydedin. Daha sonra devrenin çıkış gerilimini sabit tutarak çıkış geriliminin yük direnci ile değişini çıkarın < Vy=F(Ry) fonksiyonu gibi düşünülebilir.>. Bu işlem yapıldıktan sonra değişimler grafiğe taşınacağından yeterli sayıda ölçüm almaya dikkat edin. Devrenin şu ana kadar sadece sinüs sinyallere olan tepkisini inceledik. Ancak verim girişe uygulanan sinyalin dalga şekliyle doğrudan ilgilidir. d- Devrenin girişine kare dalga uygulayarak (çıkış katındaki transistörlerin doyuma girmeden çalışmasına dikkat edin) Ry=10Ω için kaynaktan çekilen gücün çıkış geriliminin tepe değeri ile değişimini kaydedin. Sinüs sinyallerdeki bu durumla bu durumu karşılaştırıp yorumlayın. e- Şimdi devreyi AB sınıfında çalışacak biçimde düzenleyip sükunet akımını R2 yardımıyla geçiş distorsiyonunun görülmediği en küçük değere ayarlayarak bırakın. Bu durum için devrenin simetrik kırpılma koşulunu sağlayıp sağlamadığını kontrol edin; eğer simetriklik yoksa devreyi bu şartı sağlayacak hale getirecek ayarları yapın. f- Devrenin çalışma noktaları ile bilgileri kaydetmeyi unutmayın. g- Devrenin veriminin çıkış gücü ile değişimini incelemek için; Ry(devrede R8)= 10Ω değeri için besleme kaynağından çekilen akımı ve yükün gerilimini ölçerek çıkış gücünü kaydedin. Ry=47Ω için de aynı ölçümleri yapın ve kaydedin. Daha sonra devrenin çıkış gerilimini sabit tutarak çıkış geriliminin yük direnci ile değişini çıkarın < Vy=F(Ry) fonksiyonu gibi düşünülebilir.>. Bu işlem yapıldıktan sonra değişimler grafiğe taşınacağından yeterli sayıda ölçüm almaya dikkat edin. h- Devrenin girişine kare dalga uygulayarak (çıkış katındaki transistörlerin doyuma girmeden çalışmasına dikkat edin) Ry=10Ω için kaynaktan çekilen gücün çıkış geriliminin tepe değeri ile değişimini kaydedin. Sinüs sinyallerdeki bu durumla bu durumu karşılaştırıp yorumlayın.
Osiloskop Görüntüsü Osiloskop Görüntüsü Volt/div Time/div Değerleri
Osiloskop Görüntüsü Osiloskop Görüntüsü Volt/div Time/div Değerleri