green&clean her zaman biraz daha fazlası YEŞİL (ESD) ENERJİ TASARRUFU ve SIFIR KİREÇ cihazlarının sağladığı tasarruf sayesinde, her çevrimde sadece 2 litre temiz su tüketimi ve %40 daha düşük işletme gideri. TEMİZ CLEAR BLUE Filitre Sistemi, yıkama suyunu yiyecek kalıntılarından arındırır. EMNİYETLİ WASH SAFE CONTROL, durulama ısısının 84 C de sabit kalmasını garantileyerek mükemmel hijyen koşulları sağlar. KOLAY Yenilikçi açılı kontrol ekranı, maksimum görünürlük sağlar. İster köşe ister doğrusal (linear) bir montaja karar verin, bulaşık makinenizi kolayca çalıştırabilirsiniz. www.electrolux.com.tr/foodservice Diğer fikirlerimiz için: www.electrolux.com/professional
İÇİNDEKİLER 08 32 30 66 50 68 acenteler/havayolları Sezonu kurtarmaya çalışan sektör, kârlılık ve kalitenin düşmesinden endişeli...8-28 Haberler.....24-28 Röportaj/Okan Barlas/Hemenkiralik.com... 30-31 oteller/golf turizmi Golf turizminde arz talepten az...32-42 Haber...43-46 Röportaj/Kerem Tataroğlu/ Lasagrada Hotel...48-49 yatırımlar Türkiye deki yatırımcı profilinde başı inşaat şirketleri çekiyor......50-60 Haberler...62-65 Röportaj / Kamil Berk / NG Hotels & Resorts Turizm Grup Koordinatrü...... 66-67 tedarikçiler Otel tekstilinde doğal ve dayanıklı ürünler öne çıkıyor...68-72 Haber...... 73-75 Diğer haberler... 76-78 İstatistikler... 79-80 Yetkin Medya Yayıncılık Ticaret Limited Şirketi Adına Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Sebahattin Ercan sebahattin.ercan@turizmyatirimdergisi.com.tr Genel Koordinatör Bülent Büyükaras bulent.buyukaras@turizmyatirimdergisi.com.tr Editör Özlem Kasa ozlem.kasa@turizmyatirimdergisi.com.tr Görsel Yönetmen Türkel Hocaoğlu turkel_hocaoglu@hotmail.com Yazı İşleri Ece Yarkataş ece.yarkatas@turizmyatirimdergisi.com.tr İletişim Tel: 0 212 278 77 41 pbx Reklam Tel: 0 212 278 77 42 pbx Faks: 0 212 278 77 68 Baskı: Özgün Ofset Tel: 0212 280 00 09 Issn: 2147-2300 Adres: Yetkin Medya Yayıncılık Emniyetevler Mah. Bornova Sok. No: 5/B, 4. Levent / İstanbul Abonelik 12 aylık abonelik bedeli 90 TL dir. Abone olmak isteyenler için hesap numarası: Yetkin Medya Yayıncılık Ltd. Şti. Türkiye İş Bankası 4. Levent-İstanbul Şubesi. IBAN: TR57 0006 4000 0011 1400 7932 49 (Dekont ve adres bilgilerinizi 0212 278 77 68 nolu faksa gönderiniz.) Yayın Türü: Ulusal, süreli, aylık Baskı yeri ve tarihi: İstanbul, Ağustos 2013 24 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013
SUNUŞ İyi başlayan 2013, zorlu bir dönemden geçiyor 2013 gerek dünyada ve Türkiye de yaşanan politik gelişmeler gerekse turizm sektörü açısından son derece ilginç bir yıl olmaya devam ediyor. Suriye, Mısır ve Türkiye nin dahil olduğu bölgemizde yaşanan politik gelişmeler, dünyanın dikkatini bölgeye çekerken, yaşanan gerginlikler başta turizm olmak üzere tüm sektörleri etkiliyor. Mısır da yaşanan askeri darbede ve Suriye de devam eden iç savaşta, yaşanan acıları bir yana bırakırsak bu olaylar hem ekonomik gelişmeleri hem de bölge imajını olumsuz etkiliyor. Temennimiz savaş ve darbenin bir an önce bitmesi ve yol açtığı acıların çok hızlı bir şekilde sarılmasıdır. İşin turizm boyutuna bakacak olursak 2013 yılına çok iyi başlayan ve yılın ilk 5 ayını çok iyi geçiren turizmciler, İspanya ile Yunanistan ın fiyat kırması ve Türkiye fiyatlarının yüksek kalması, Türkiye de Gezi Parkı olaylarıyla başlayan politik gerginlikler, talebin çok üzerinde artan yatak arzı ve Kayı Grup un iflası gibi yaşanan bir dizi olay, tam sezon başladığı sırada ivmenin tersine dönmesine yol açtı. Tabi ivmenin yön değiştirmesinde tur operatörleri açısından Avrupa da bir Türkiye yılı değil, İspanya ve Yunanistan yılı olmasının da payı var. Bu tabloya bakıldığında Türkiye de rakamların geçen yıla göre düştüğü sonucu çıkarılabilir. Ancak Türkiye ye gelen ziyaretçi sayısı düşmedi. Tam tersi yılın ilk yarısında geçen yıla göre yüzde 15 e yakın bir artış var. Ancak bu yıl turizmcilerin beklediği rekor yıl olmadı. Rahat bir yıl bekleyen ve bu nedenle sezon öncesi biraz da fiyatları artıran turizmciler, zorlu bir sezona girdiler. Artan yatak arzı nedeniyle rekabetin artmasını ve bu da fiyatların düşmesini beraberinde getirdi. Türkiye de yaşanan olaylar nedeniyle ilk yarıda iç pazarda da bir durgunluk yaşandı. Ancak Ramazan ve bayram faktörü iç pazarı biraz da olsa hareketlendirdi. Karlılıkların düşmesi nedeniyle sezonu düşüşten ziyade zararsız kapatmayı umut eden turizmciler, dikkatlerini kalan döneme verdiler. Bu sayımızda geniş bir şekilde yaşanan olayları ve sezonun gidişatını ele aldık. Türkiye de turizmin çeşitlendirilmesine iyi bir örnek olan golf turizminde yeni golf destinasyonları yaratılamadığı için bir tıkanma söz konusu Tek tük farklı bölgelere yapılan sahalar yerine belli bölgelerin golf destinasyonu yapılması gerekiyor. Bakanlığın golf sahalarının artırılması konusunda çalışmaları yer alıyor. Ancak Belek ten sonra ikinci golf destinasyonu olmaya en yakın aday Bodrum gibi görünüyor. Golf turizmi konusunu işlediğimiz bu sayımızda konuyla ilgili ayrıntıları okuyabilirsiniz. Yatırım bölümümüzde Türkiye deki yatırımcı profiline bakmak istedik. Farklı sektörlerden gelerek turizmci olan grupların ana iş kollarına bakıldığında bizleri hiç de şaşırtmayacak bir tablo ortaya çıktı. Turizme en fazla giren sektörlerin başını inşaat sektörü çekiyor. Enerji, gayrimenkul ve tekstilden gelip turizme girenlerin de oranı hatırı sayılır seviyede yüksek Colours West Hotel ekini de paylaşacağımız bu sayımızda Otellerde Tekstil konusunu da ele aldık. Otel tekstilinde son trendleri bulabileceğiniz bu dosyamızda bu alanda faaliyet gösteren firmaların çalışmalarına yer verdik. Keyifle okumanız dileğiyle Turizm ve Yatırım Dergisi 26 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013
DOSYA ACENTELER Sezonu kurtarmaya çalışan sektör, kârlılık ve kalitenin düşmesinden endişeli İspanya ve Yunanistan ın ciddi fiyat indirmesi nedeniyle rezervasyon kaybeden Türkiye, sezon ortasında GTI Travel ve Sky Havayolları nın iflası ile yara aldı. Sektör, Haziran ayında Türkiye yi sarsan Gezi Parkı olaylarının da etkisinde kaldı. Diğer yandan Antalya da artan yatak sayısı nedeniyle arz-talep dengesinin bozulması, hem dolulukları hem de fiyatları etkiliyor. Turizmciler, bu yıl karlılığın düşmesinin yanı sıra kalitenin düşmesinden de endişeli 28 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013
Türkiye de ve bölgemizde yaşanan ekonomik ve siyasal gelişmeler, turizm sektöründe yılın ilk 6 ayında inişli çıkışlı bir tablo ortaya çıkardı. 2013 sezonuna çok iyi hazırlanan ve yılın ilk 3 a- yında erken rezervasyonlarda çok hızlı bir büyüme gösteren Türkiye, beklediği büyüme hızını yüksek sezonda yakalayamadı. Türkiye nin dahil olduğu bölgede yaşanan siyasal istikrarsızlık, tatilcileri ve tur operatörlerini, İspanya ve Yunanistan a yöneltti. Fiyat kıran ve Türkiye ye göre uçak avantajı bulunan İspanya ve Yunanistan, Rusya dahil bir çok pazardan müşteri çekmeye devam ediyor. Mısır da yaşanan darbe yeni rezervasyonları ciddi oranda etkilerken bu rezervasyonların İspanya, Yunanistan ve Türkiye ye yansıması bekleniyor. Türkiye genelindeki artış yüzde 14,35 Kültür ve Turizm Bakanlığı nın verilerine göre yılın ilk 6 ayında Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 14,35 artarak 14 milyon 549 bin kişiye ulaştı. Türkiye en büyük pazarı Almanya da yüzde 3,4 yükselişle 1 milyon 989 bin ziyaretçiye ulaştı. Aynı dönemde Rusya dan gelenlerin sayısı da yüzde 18,5 artarak 1 milyon 695 bine yükseldi. Ukrayna pazarı yüzde 20 büyüyerek 325 bin kişiye ulaşırken Hollanda pazarı yüzde 9,4 büyüme ile 528 bin kişiyi yakaladı. 917 bine ulaşan İngiltere pazarındaki yükseliş ise yüzde 2,4 oldu. BDT pazarı çift haneli büyüyor Ülke grupları itibariyle 6 aylık dönemde; Avrupa pazarları yüzde 6,6 dolayında büyürken BDT pazarından gelenlerin sayısı da yüzde 21,7 gelişme gösterdi. Afrika, Batı Asya ve diğer bölgelerde i- se çift haneli büyümeler yaşandı. Bu yıl gerileme eğiliminde olan Fransa, 6 ayda toparlanarak yüzde 3,7 büyüme ile 435 bine ulaştı. Bu yıl hızlı büyüme gösteren ülkelerden İtalya ise 6 aylık dönemi yüzde 14,7 artışla 296 binle tamamladı. İsrail pazarında kıpırdanma artıyor Son aylarda yeniden toparlanma sürecine giren İsrail pazarı da ilk yarıda yüzde 80 artış yakaladı. Ülkeden gelişler 31 binden 57 bine yükseldi. Diğer yandan İran pazarındaki düşüş eğilimi 6 aylık dönemde de devam etti. Bu ülkeden gelenlerin sayısı yüzde 4,3 azalışla 528 bine geriledi. İspanya ilk yarıda 26,1 milyon turiste ulaştı İspanya sınırlarında turistlerin giriş ve çıkış istatistiklerini tutan Frontur, İspanya ya 2013 ün ilk yarısında 26,1 milyon turist geldiğini açıkladı. İspanya ya haziran ayında rekor bir sayıyla 6,3 milyon turist girdiği belirtildi. Açıklanan rakamlara göre, 6 milyon 315 bin 882 turist geçtiğimiz haziran ayında İspanya yı ziyaret ederken, bu zamana kadarki istatistiklerde en iyi haziran ayının yaşandığı belirtildi. Ülke genelinde de 2012 yılına göre 2013 te turist sayısında yüzde 4,2 lik artış yaşandı. İspanya ya gelen turistlerde, İngilizler, Almanlar ve Fransızlar ilk sırada yer aldı. Geçtiğimiz yıla oranla en büyük yabancı artışı ise yüzde 36,6 lık oranla Rus turistlerde görüldü. Son dakika satışlarıyla ilerleyen sektörde gelirler düşecek Gelen sayısında yaşanan artışlar, bu yıl devreye giren yataklar nedeniyle kar hanesine yazılamadı. Sezona girerken rezervasyon hızının düşmesi, son dakika satışlarıyla uçak koltuklarının doldurulması sektörde yaşanan tedirginliği artırdı. Yeni açılan oteller nedeniyle geçen yılki dolulukları yakalayamayan otelciler ve akabinde tur operatörleri, sezon öncesi artırdıkları oda ve paket tur fiyatlarını düşürmek zorunda kaldılar. Fiyatların düşmesi karlılıklara yansırken, bu durumun önümüzdeki yılın operasyonlarına etki etmesi bekleniyor. Tur operatörleri yeni açılan oteller nedeniyle mevcut sayıya ek olarak 1 milyon turist gelmesi gerektiğine işaret ediyorlar. Sky Havayolları nın batışının etkileri devam ediyor Sektörde yaşanan en önemli gelişmelerden biri de Almanya dan bu yıl 350 bin turist getirmesi beklenen GTI Travel ile 800 bin koltuk kapasitesine sahip Sky Airlines ın iflası oldu. Birçok acentenin koltuk aldığı Sky Havayolları nın boşluğunu doldurmak için alternatif bulamaması birçok acenteyi zor duruma düşürdü. Alternatif koltuk bulsa bile Sky Türkiye ve Rakiplerinde Yabancı Ziyaretçi Sayıları Ocak-Haziran 2012-2013 verileri 2012 2013 İspanya 25,2 26,3 Türkiye 12,7 14,9 Mısır 5,2 5,8 Yunanistan 4,1 4,5 (Milyon kişi bazında)» 08 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 9
DOSYA ACENTELER 2013 sezonuna iyi hazırlanan ve bu yıl rekor bekleyen turizmciler, çok iyi geçirdikleri erken rezervasyon döneminin ardından beklemedikleri bir durgunluğu yaşıyorlar. Gelen turist sayılarında geçen yıla göre artış yaşanmasına rağmen uçakları doldurmakta zorlanan turizmciler, sezonun kalan kısmını kurtarmaya çalışıyor. Havayolları nın verdiği fiyatlarla koltuk bulamayan tur operatörlerinin zararının yüksek olduğu dile getiriliyor. Öte yandan iflasla birlikte yaşanan güvensizlik bazı Alman tatilcileri farklı destinasyonlara yöneltmesi Alman pazarındaki artış hızını etkilemiş oldu. Sky Havayolları nın asıl etkisinin ise kış operasyonlarında ortaya çıkacağına dikkat çekiliyor. Rakiplerin atağı, Türkiye rezervasyonlarına olumsuz yansıdı Yüksek sezon olan haziran, temmuz ve ağustosta rezervasyonlarda yaşanan durgunluğun en önemli nedenlerinden biri de İspanya ve Yunanistan ın pazarlama politikaları oldu. Düşük tarifeli havayolu şirketlerinin etkisiyle uçak ve uygun bilet avantajı bulunan İspanya nın fiyatlarının makul seviyeye inmesi ülkeye olan ilgiyi daha da artırdı. Geçen yıl ekonomik kriz ve grevlerle çalkanan Yunanistan ın fiyat kırarak sezona girmesi tur operatörlerinden karşılık buldu. Mısır a göre Türkiye nin fiyatlarının yüksek kalması ve gerek Türkiye de gerekse Mısır da yaşanan siyasi istikrarsızlıklar tatilcileri İspanya ve Yunanistan a yöneltti. Özellikle Rus pazarında aktif pazarlama ve tanıtım çalışmaları yürüten iki ülke, Rusya daki Pazar payını artırmayı başardılar. İspanya Rus pazarında hızla yükseliyor Türkiye nin en büyük rakibi İspanya, yılın ilk yarısını yabancı ziyaretçide yüzde 4,2 lik artışla kapattı. İspanya Turizm Bakanlığı verilerine göre İspanya Rusya 10 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013 pazarında büyük artış yakaladı. 2013 ün 6 aylık döneminde İspanya ya giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı 2012 yılının aynı dönemine göre yüzde 4,2 arttı. Altı aylık dönem sonunda ise İspanya nın turist sayısı 26 milyonu aştı. Ülke haziran ayında ise yabancı ziyaretçi sayısında yüzde 5,3 lük artış yakaladı. Yılın ilk yarısında İspanya ya en çok ziyaretçi gönderen ülke 6,1 milyon ile İngiltere o- lurken, Alman turist sayısı 4,2 milyonu buldu. İspanya ya yönelik en ciddi talep artışı ise Rusya pazarında yaşandı. Rusya dan İspanya ya giden turist sayısı altı aylık dönem sonunda yüzde 33,6 o- ranında artarak 587 bine ulaştı. Gezi Parkı olayları Akdeniz de yeni rezervasyonları etkiledi İstanbul da mayıs ayı sonunda başlayan ve dalga dalga Türkiye ye yayılan Gezi Parkı olayları, başta İstanbul olmak üzere tüm Türkiye turizmini olumsuz etkiledi. Polisin uyguladığı şiddetin Türkiye nin imajına da olumsuz yansıması, her pazarda farklı etki yarattı. Ortadoğu ve Arap pazarlarından İstanbul a yapılan rezervasyonlar, yüzde 70 lere varan oranda düşerken, İstanbul u tercih eden Avrupa pazarlarında da düşüşler devam ediyor. Kongre ve toplantı gruplarında iptaller devam ederken birçok acentenin Anadolu grupları da iptal oldu. Antalya ve Ege de konuyla ilgili ciddi bir iptal yaşanmazken, yeni rezervasyonlarda az da olsa bir durgunluğa yol açtı. İç Pazar, umudunu ikinci yarıya bağladı Öte yandan Gezi Parkı olayları iç turizmi de etkiledi. Okulların kapanma arifesinde patlak veren olaylar nedeniyle paket tur satışlarında ciddi durgunluk yaşandı. Ramazan döneminin de yüksek sezona denk gelmesi iç pazarda tatil periyodunu kaydırdı. Gezi Olayları nedeniyle durgunluk yaşayan acenteler ve oteller, Ramazan ayının başlamasıyla birlikte rezervasyon çekmek için yüzde 30-40 lara varan fiyat indirimine
gittiler. Fiyatların düşmesi nedeniyle karlılıkta ve kalite de düşüş yaşanacağı konusunda endişeli olan acente yetkilileri, umutlarını ikinci yarıya bağladı. Ramazan ayında rezervasyon oranı artan iç Pazar, bayram tatilinde ciddi bir atılım bekliyor. Yurtdışı turlarının da arttığı iç pazarda Kıbrıs turları ve kültür turları da ilgi görmeye başladı. TÜİK in ilk çeyrek verilerinde seyahat sayısı arttı Gezi Olayları ve Ramazan nedeniyle tatillerini erteleyen kesimler, tatil planlarını gecikmeli de olsa yapmaya başladı. Erken rezervasyonlarda geçen yıla göre artış kaydeden iç Pazar, ilk çeyrekte yükselişini sürdürdü. TÜİK verilerine göre 2013 yılının ilk çeyreğinde, içerde yapılan seyahat sayısı yüzde 8 artarak 11,9 milyona yükseldi. Geceleme sayısı da yüzde 7,1 yükselerek 84 milyonu aşarken bu dönemde gerçekleşen ortalama kalış süresi de 7,1 geceden, 7 geceye indi. Yurtiçi seyahat harcamaları yüzde 9,8 artışla 2,4 milyara çıktı Diğer taraftan yurtiçi pazarda yapılan harcamalar, yüzde 9,8 artarak 2,4 milyar TL oldu. AKTOB Ar-Ge nin hesaplamalarına göre harcamalardaki reel artış ise yüzde 2,4 olarak gerçekleşti. İlk çeyrekte özellikle paket tur harcamalarında yüksek oranlı artış dikkat çekti. Yüzde 46 artan paket tur harcamaları, 51 milyon TL den 75 milyon TL ye çıktı. Aynı dönemde kişisel harcamalar da yüzde 9 artarak 2,3 milyar TL oldu. İç pazar hala tatillerinde yakınlarını ziyaret ediyor Yurtiçi pazarda, seyahat, geceleme ve harcamalar açısından ağırlık, yakın ziyaretleri ile tatil amaçlı seyahatlerden oluşuyor. İlk çeyrekte; gezi, tatil ve eğlence amaçlı seyahatler ile bu seyahatlerde yapılan harcamalar yüzde 10 dolayında düşüş gösterdi. Otellerde yapılan konaklama ve gecelemelerde de yüzde 1 den fazla gerileme yaşandı. Otellerde kalış süresi 2,9 geceden 2,8 geceye indi. Ö- te yandan; kendi evi, arkadaş, akraba yanlarında kalma ve geceleme sayısı da yüzde 20 den fazla artış gösterdi. Bu tip konaklamalarda da ortalama kalış süreleri ise azaldı. Yurtiçi seyahat harcamaları (İlk Çeyrek) 2012 2013 Nominal Artış Reel Artış Toplam harcama-(000 TL) 2 241 204 2 461 783 9,8 2,4 Paket Tur harcaması-(000 TL) 51 554 75 553 46,6 36,7 Kişisel Harcamalar-(000 TL) 2 189 650 2 386 230 9,0 1,6 Kişi başına harcama (TL) 203 206 1,5-5,4 Yurtiçi seyahat göstergeleri (İlk Çeyrek) 2012 2013 Değişim Seyahat sayısı (000) 11 058 11 972 8,3 Geceleme sayısı (000) 78 805 84 372 7,1 OKS (000) 7,1 7,0-1,1 08 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 11
DOSYA ACENTELER Türkiye ye gelen yabancı ziyaretçiler (Ocak-Haziran 2013) MİLLİYET 2012 2013 Değişim (%) ALMANYA 1 924 108 1 989 620 3,4 AVUSTURYA 188 810 199 395 5,61 BELÇİKA 221 321 248 421 12,24 DANİMARKA 144 790 157 867 9,03 FİNLANDİYA 84 650 100 358 18,56 FRANSA 419 744 435 355 3,72 HOLLANDA 482 780 528 327 9,43 İNGİLTERE 895 358 917 205 2,44 İRLANDA 42 389 47 160 11,26 İSPANYA 115 592 118 015 2,1 İSVEÇ 248 929 287 057 15,32 İSVİÇRE 126 446 144 206 14,05 İTALYA 258 019 296 167 14,78 İZLANDA 2 319 2 722 17,38 LÜKSEMBURG 4 606 6 913 50,09 PORTEKİZ 18 904 20 753 9,78 YUNANİSTAN 296 843 318 465 7,28 ÇEK CUM. 73 645 73 143-0,68 POLONYA 153 730 146 584-4,65 MACARİSTAN 33 575 34 352 2,31 NORVEÇ 159 273 179 579 12,75 SLOVAKYA 38 703 38 907 0,53 AVRUPA OECD 5 934 534 6 290 571 6 A.B.D. 327 455 332 327 1,49 AVUSTRALYA 69 849 72 737 4,13 JAPONYA 95 132 98 534 3,58 KANADA 69 471 78 289 12,69 YENİ ZELLANDA 11 655 12 030 3,22 MEKSİKA 11 009 12 723 15,57 G. KORE 78 892 92 940 17,81 TOPLAM OECD 6 597 997 6 990 151 5,94 ESTONYA 13 956 19 513 39,82 KARADAĞ 7 293 9 279 27,23 KOSOVA 29 956 34 881 16,44 MALTA 2 006 2 325 15,9 LİTVANYA 31 870 38 166 19,76 G. KIBRIS RUM YÖN. 7 399 4 632-37,4 LETONYA 18 321 24 508 33,77 BOSNA HERSEK 27 211 33 209 22,04 HIRVATİSTAN 21 480 23 194 7,98 SLOVENYA 16 587 16 720 0,8 SIRBİSTAN 60 600 71 250 17,57 MAKEDONYA 63 511 64 113 0,95 ARNAVUTLUK 22 748 24 618 8,22 BULGARİSTAN 646 912 707 842 9,42 ROMANYA 162 719 172 379 5,94 DIĞER AVRUPA ÜLKELERİ 909 1 174 29,15 TOPLAM AVRUPA 7 068 012 7 538 374 6,65 AZERBAYCAN 249 171 272 013 9,17 BELARUS (B. RUSYA) 54 184 77 559 43,14 ERMENİSTAN 25 648 26 569 3,59 GÜRCİSTAN 589 939 804 582 36,38 KAZAKİSTAN 149 004 173 941 16,74 KIRGIZİSTAN 21 227 30 191 42,23 MOLDOVA CUM. 46 637 49 860 6,91 MİLLİYET 2012 2013 Değişim (%) ÖZBEKİSTAN 45 359 58 567 29,12 RUSYA FED. 1 429 959 1 695 151 18,55 TACİKİSTAN 10 255 12 411 21,02 TÜRKMENİSTAN 62 345 69 427 11,36 UKRAYNA 269 601 325 209 20,63 BDT 2 953 329 3 595 480 21,74 CEZAYİR 47 168 53 777 14,01 FAS 36 447 40 825 12,01 LİBYA 96 703 117 552 21,56 SUDAN 4 087 4 322 5,75 MISIR 47 562 61 456 29,21 TUNUS 40 213 44 072 9,6 GÜNEY AFRİKA CUM. 16 806 20 974 24,8 DIĞ.AFRIKA ÜLKELERİ 31 036 39 151 26,15 TOPLAM AFRİKA 320 022 382 129 19,41 B.A.EMİRLİĞİ 19 494 24 221 24,25 BAHREYN 5 229 7 351 40,58 KATAR 5 490 7 828 42,59 KUVEYT 28 430 37 263 31,07 IRAK 192 767 272 226 41,22 LÜBNAN 51 069 57 723 13,03 ÜRDÜN 43 337 43 287-0,12 S.ARABİSTAN 81 954 115 111 40,46 SURİYE 284 251 663 772 133,52 K.K.T.C. 93 958 95 636 1,79 İSRAİL 31 652 57 082 80,34 YEMEN 5 453 7 862 44,18 DIĞ.BATI ASYA ÜLKELERİ 6 749 8 399 24,45 TOP. BATI ASYA 849 833 1 397 761 64,47 BANGLADEŞ 2 764 4 176 51,09 ÇİN HALK CUM. 50 688 63 742 25,75 ENDONEZYA 26 527 30 930 16,6 FİLİPİNLER 25 929 25 534-1,52 HİNDİSTAN 42 565 49 481 16,25 İRAN 552 951 528 669-4,39 MALEZYA 19 706 29 381 49,1 PAKİSTAN 13 301 16 260 22,25 SİNGAPUR 9 908 10 364 4,6 TAYLAND 5 175 11 597 124,1 DIĞ.GÜN.ASYA ÜLK. 28 947 40 505 39,93 TOP.GÜN.ASYA 778 461 810 639 4,13 TOPLAM ASYA 1 628 294 2 208 400 35,63 DİĞ. KUZEY AMERİKA ÜLK. 4 748 4 710-0,8 DİĞ. ORTA AMERİKA ÜLK. 2 865 3 574 24,75 ARJANTİN 12 844 22 874 78,09 BREZİLYA 38 069 52 304 37,39 KOLOMBİYA 4 880 8 768 79,67 ŞİLİ 5 298 6 343 19,72 VENEZÜELLA 3 806 4 121 8,28 DİĞ.GÜN.AMERİKA ÜLK. 5 638 6 889 22,19 TOP.GÜN.AMERİKA 70 535 101 299 43,62 TOPLAM AMERİKA 78 148 109 583 40,22 OKYANUSYA 111 177 59,46 MİLLİYETSİZ 12 599 15 918 26,34 YABANCI TOPLAM 12 723 978 14 549 641 14,35 12 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013
ACENTELER GÖRÜŞLER Seyfi İmamoğlu / Teztour ACENTE TEMSİLCİLERİ SEZON DEĞERLENDİRMESİ İÇİN NE DEDİ? Rusya dan rakip ülkelere çıkışlar çok hızlı artıyor 2013 sezonunun ilk 6 a- yı, 2012 ye göre başta Rusya olmak üzere, Beyaz Rusya, Ukrayna, Kazakistan, Letonya, Litvanya, Estonya, Romanya, Bulgaristan, Moldovya ve Sırbistan pazarlarında başarılı bir şekilde devam ediyor. Hedeflerimizde bir sapma olmayacak. Bu yıl sezon sonunda 2012 yılına göre yüzde 8-10 gibi bir artış ile sezonu kapatmayı planlıyoruz. Bu yıl toplamda en az 950 bin kişiyi Ege ve Akdeniz de a- ğırlamış olacağız. Öte yandan çalıştığımız ülkelerde, özellikle geçen yıl başlayan, Yunanistan, İspanya, İtalya ve Bulgaristan a olan talep, 2013 sezonunda daha belirgin olarak kendini gösteriyor. Bu ülkelere satışlardaki artış oranları geçen yıllara göre daha oldukça yüksek. Türkiye için bu rakip pazarlardaki artışlar önemle üzerinde durulması gereken bir konu. Rakip ülkelerin sağlamış olduğu vize ve fiyat avantajları bu pazarlara olan talebi arttırıyor. Bu durum özellikle Rusya pazarında daha belirgin olarak hissediliyor. Rusya da tatile çıkan kişi sayısındaki artıştan, Türkiye yeterli oranda faydalanamıyor. Bunun önlemi mutlaka alınmalı ve yoğun bir tanıtım programı uygulanmalı. Diğer yandan rakip ülkelerimizden Mısır, Arap Baharı sürecini tekrar yaşıyor. Mısır bu krizden kendisini çok kolay kurtarabilir. Ancak krizin uzaması halinde, Türkiye nin yanı sıra diğer rakip ülkeler de bu durumdan faydalanacak. Ancak Türkiye ye olan talep düşüşü göz önüne alınırsa, bu durumdan diğer rakip ülkelerin daha a- vantajlı çıkabileceğine de dikkat etmemiz gerekiyor. Kazakistan pazarında birçok turizm firmasının taşımacılığını yüklenmiş bulunan Sky Hava Yolları nın iflas etmesi, Kazakistan bayraklı bir uçak firmasıyla çalıştığımız için bizi çok fazla etkilemedi. Biz hedeflediğimiz kişi sayısını bu ülkede de gerçekleştireceğiz. Romanya ve Bulgaristan pazarında bu yıl hedeflenen misafir sayısına ulaşmak zor olacak. Çünkü tatilciler Avrupa nın diğer bölgelerini tercih ediyorlar. Bu nedenle Türkiye de kayıp söz konusu olacak. Moldovya pazarında geçen yıla göre bir değişiklik yok. Baltık ülkelerinde ve Sırbistan ın bu yıl Türkiye talebinde az da olsa bir artış söz konusu. Ekonomisi tam düzelmeyen Ukrayna pazarında Türkiye açısından, bu yılda da beklenen misafir sayısına ulaşmak zor olacak. Son yıllarda en fazla kayıp yaşadığımız ülke Ukrayna oldu. 14 2 Ethem Okudur/ Akay Turizm İsrail pazarında partnerlerimiz harekete geçti Akay Turizm olarak kendi karakteristiği ve dinamiği olan Çek Cumhuriyeti, Baltık Pazarı, İran, İsrail, Balkan pazarlarıyla çalışıyoruz. Incoming firmalarımız Akay Travel ve Fit Holidays olarak 90-100 bin pax ile yılı bitirmeyi planlıyoruz. Bu yıl İstanbul ofisimizi faaliyete geçirdik. Tarih olarak Gezi parkı olaylarına denk geldi. Akabinde yurtdışına yaptığımız ziyaretlerde ülke turizminden çok Gezi parkı olaylarını tartıştık. Talihsiz bir başlangıç oldu ancak İstanbul bilhassa Ortadoğu pazarımız için olmazsa olmaz bir destinasyon... Pazarlara baktığımızda Çek Cumhuriyeti, daha çok son dakika satışlarına doğru kaydı. Geçmişe göre daha iyi erken rezervasyon almaya başladığımız Baltık pazarında ise Yunanistan da fiyatların artmasıyla 2012 sezon rakamlarına göre yüzde 6 ila 7 bin pax ilave bekliyoruz. İran da 2012 yılında başlayan ekonomik sıkıntılardan dolayı paranın değer kaybı ile istikrarsızlık, Haziran ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013 ayında yapılan seçimle birlikte rahatlamaya dönüştü. Ancak rahatlamanın Nevruz dönemini bulacağını düşünüyoruz. Pazarın genel kaybı yaklaşık yüzde 30 civarında oldu. Akay Turizm olarak İran pazarında Alanya Bölgesi nin tanıtımını bu yaz gerçekleştirdik. Gazipaşa ya ilk defa haftalık iki charter planlayarak genel düşüş rakamlarının etkisini azalttık. Öte yandan ılımlı esen politik rüzgarların etkisiyle İsrail deki partnerimiz harekete geçti. Önümüzdeki süreçte ikili ilişkilerimizi zedeleyecek başka bir politik, münferit olay yaşanmazsa Israil in bu kış sezonunda da ve 2014 yaz sezonundan sonra etkisini hissettirecek. Tabii, kapasitelerin daha önceki Türkiye operasyonun olduğu zamanlardaki seviyeye ulaşması zaman alacak. Orta Avrupalı operatörlerimizin 2013 de hamle yaptığı Balkan pazarında ise yüzde 10-15 lik artış yaşandı. 2013 de hamle yapan Orta Avrupalı operatörlerimizde yüzde 10-15 lik artış bulunan pazarlarımız da oldu. Ancak, yüksek sezonun artık adı yüksek Fiyatlar yine yüksek ama doluluklar düşük kalıyor. Erken rezervasyon müşterilerin sezon içinde daha uygun fiyata aynı tesisleri alması uzun vadede bir istikrarsızlık yaratacak.
Münci Karakaya / MTS Incoming Kayı Grubu nun iflası en çok kış operasyonlarını etkileyecek MTS Incoming yoğunluk sırasıyla Almanya, İngiltere, İsviçre, Hollanda, Rusya, Avusturya ve Slovenya pazarlarında faaliyet gösteriyor. Antalya bölgesi 2013 sezonu için erken rezervasyon döneminde 2012 ye göre yüzde 50 artışla rekor kırdı diyebiliriz. Ancak nisanda tüm pazarlarda bir yavaşlama gözlemlemeye başladık. Bunda otellerin ileriye dönük boş odalarını, bütçelerini dengelemek adına kapatması etkili oldu. Mayıs ayında fiyatların yüksek kalması nedeniyle düşüşler daha da arttı. Bu dönemde Yunanistan ın ciddi fiyat kırması da bizi olumsuz etkiledi. Yunanistan ın fiyat kırması nedeniyle birçok uçak firması Antalya uçuşlarını Yunanistan a kaydırdı. Alman pazarında yaşadığımız düşüşe bir de Türkiye de 20 yıldır faaliyet gösteren, yılda 350 bin Alman, Hollandalı ve Polonyalı getiren Kayı Grubu nun batması eklendi. Sky Havayolları nın verdiği koltuk fiyatlarını başka hiçbir firmanın verememiş olması Antalya bölgesinde kısa süreli bir paniğe yol açtı. Bu noktada aldığımız tedbirler ile son 3 haftadır geçen yıla oranla gerçekleşen düşüşün önüne geçtik. Yunanistan ın yanı sıra İspanya ya uçak fiyatlarının Türkiye ye oranla üçte bir fiyatına olmasına, yaşadığımız üzücü Gezi Parkı olayları da düşüşte etkili oldu. En çok İstanbul u etkileyen Gezi Parkı olayları nedeniyle birçok kültür grubumuz, ileriye dönük yüzlerce oda talebi ve rezervasyonlar iptal oldu. Ege de durum bizim için iyi Öte yandan Ege Bölgesi en çok artış gösterdiğimiz destinasyon oldu. Bu artışta SunExpress in çok büyük rolü var. Ege de Alman, İngiliz, İsviçre ve Hollanda pazarlarına ek olarak Rus pazarında faaliyet gösteriyoruz. Bu yıl bölgeye Rus pazarından yaklaşık 10 bin pax getireceğiz. Muğla da ise ağırlıklı çalıştığımız İngiliz pazarı, geçen yıllarda sadece Marmaris e yoğunlaşırdı. Bu yıl güçlendirdiğimiz yapılanma ile Fethiye, Ölüdeniz ve Dalyan a; İngiliz, Alman, İsviçre ve Hollanda pazarlarından bu bölgelere turist getirmeye başladık. İlk sezonumuz olmasına rağmen bizi fazlasıyla tatmin ediyor. Bodrum a gelen uçak sayısının her yıl azalması nedeniyle bölgede ciddi kayıplar mevcut. Kış operasyonu için Ege Bölgesinde neredeyse hiç faaliyet olmadığını söyleyebiliriz. Ancak Kuşadası nda çok da fazla olmayan bir kış operasyonumuz mevcut. Antalya bölgesi kış operasyonu ise her yıl olduğundan daha zorlu geçecek. Çünkü geçmiş yıllarda Antalya kışı için önemli rol oynamış Sky Airlines artık yok. Bu iflasın etkisi kışın daha çok hissedilecek. Aramıza yeni katılan Bentour İsviçre, artış grafiği içerisinde olan Alman ve İngiliz tur operatörlerimiz ile gelecek kışa pozitif girmemizi sağlayacak. Ayrıca Sun Express Havayolları nın Gazi Paşa havalimanına uçacak olması Alanya bölgesinde kış için büyük destek olacak. Bentour Swiss le pazarlarımızı büyüteceğiz MTS Incoming olarak bu yılı toplamda 670 bin kişiyle tamamlamayı hedefliyoruz. Bu yaklaşık olarak yüzde 15 lik bir artışa tekabül ediyor. Hedef pazarlarımızdan İsviçre de faaliyet gösteren Bentour Swiss tur operatörünün kış sezonu ile bünyemize katılacak olması ile İsviçre, Avusturya ve Alman pazarının daha büyük bir kısmında varlık göstereceğiz. Bentour Swiss ve MTS Incoming olarak Türkiye de bu pazarları daha da büyütmeye çalışacağız. İngiltere pazarında bu yıl yüzde 45 büyüme bekliyoruz. Hollanda ve Sloven pazarlarında ise uçak sayısının azalması nedeniyle sabit kaldık. Mart ayında GTI Travel ın 280 bin müşterisini üstümüze almıştık. Sadece 26 bin kişiye servis verdikten sonra GTI Travel ve Sky Havayolları nın iflası nedeniyle o- naylanmış 65 bin kişilik rezervasyon iptal oldu. Ancak bunların bir kısmı diğer tur o- peratörlerimiz aracılığıyla bize geri döndü. Firma olarak Mısır a da büyük bir operasyonumuz mevcut. İleriye yönelik alınan iptaller yaşanan olaylar ile kıyaslandığında çok düşük. Ancak tüm rezervasyon akışı durdu. Bu bölgeye gidecek müşterileri oda fiyatı ve uçak bileti avantajıyla İspanya ve Yunanistan paylaşacak. Son alınan bilgilere göre bu dağılımda en az payı Türkiye alacak. 08 2013 ǀ turizm&yatırım ǀ 15
ACENTELER GÖRÜŞLER Yıldıray Karaer / Corendon Türkiye rezervasyonlarında bir durgunluk yaşanıyor Çalıştığımız pazarlarda yüzde 4,5 oranında bir artış öngörüyoruz. Mısırdaki olaylardan sonra Türkiye turizminde beklenti yüksek olmasına rağmen rezervasyonlarda bu beklentiye oranla bir durgunluk yaşanıyor. Yunanistan ve İspanya pazarlarındaki satışlar beklediğimiz seviyede devam ediyor. 2013 yılında Hollanda ve Belçika pazarından 500 bin misafiri getirmeyi planladık. Bu hedef doğrultusunda devam ediyoruz. Toplamda geçen yıla göre yüzde 10 luk bir artış öngörüyoruz. Hollanda da yüzde 1 lik, Belçika pazarında ise geçen yıla göre yüzde 20lik bir artış bekliyoruz. Son günlerde yaşanan Gezi Parkı olayları İstanbul destinasyonumuzu etkiledi, fakat Akdeniz ve Ege destinasyonlarımızda bir etkilenme söz konusu değil. Gülşah Bastıyalı / Bastıyalı Turizm A.Ş. - Astral Seyahat Acentası Genel Müdürü Bu yıl kâr oranları beklenenin altında olacak 2013 sezonu yurt dışından satışlar anlamında beklenenden daha zorlu geçiyor. İskandinav pazarında avroya karşı onların para birimlerindeki yüzde 20 lik değer artışı sayesinde avro ile çalışan Yunanistan ve İspanya gibi rakip pazarlar avantaj kazandı. Uçaklarındaki boş koltukları doldurabilmek için tur operatörleri fiyat indirmek durumunda kalıyor. Bu da kar oranlarının planlanandan daha düşük seyretmesine neden oluyor. Geçen yıla göre son dakika satışları iki kat fazlalaştı. Bizim 2013 sezonunda tüm destinasyonlarımıza toplamda 225 bin kişi getireceğiz. Hedef sayılarımızda bir değişiklik olmadı. Ama GTI ve Sky Havayolları nın iflasından ne yazık ki oteller çok daha fazla etkilendi. Oteller oluşan boşlukları doldurabilmek için belli periyodlarda fiyat düşürdüler. Diğer yandan son yaşanan Gezi Parkı olayları bizim mevcut rezervasyonlarımızda iptale yol açmadı. Ancak yüksek sezonda beklenen yeni rezervasyon yoğunluğu da yaşanmadı. Geçen yıla oranla bu yıl yüksek sezon için yeni rezervasyonlarda yüzde 30 düşüş gösterdi. Seyahat edecek kişiler bu dönemde rakip ülkelere yöneldiler. Böylece Türkiye ye son dakika satışlarının artmasına bu olayların da katkısı oldu. Alex Baltazzi / Karavan Gezi Parkı olayları tüm pazarlarımızı etkiledi Çalıştığımız pazarlarda 2013 de gerek sejour/incoming operasyonları gerekse MICE gruplarında bir artış gözlüyoruz. İtalya, Rusya, İngiltere, Amerika ve Avustralya pazarlarıyla çalışıyoruz. Ağır ekonomik problemler yaşayan ülkelerin başında gelen İtalya da bile belirgin bir artış gözüküyor. En belirgin artış Rusya, Amerika ve Avustralya pazarlarında oldu. Ancak Gezi olaylarından sonra ciddi bir iptal furyası ve en önemlisi de ileriye dönük taleplerde düşüş yaşanıyor. Biz genel olarak 2013 ü 60-65 bin pax ile bir önceki yılın sayılarıyla bitirmeyi düşünüyoruz. Gezi Parkı olaylarının çalıştığımız bütün pazarlarda negatif etkisini gördük, özellikle İtalyan pazarında ciddi bir etkisi oldu. Daha da önemlisi yılın ikinci yarısına gelen taleplerdeki azalma endişe verici boyutlara ulaştı. Ayrıca kurvaziyer konusunda geçen yılların yükselen trendi devam ediyor. Ancak Gezi Parkı olayları bazı tereddütler yarattı ve birkaç İstanbul ve İzmir de iptaller oldu. Bu endişeleri gidermek için bizde elimizden geleni yapıyoruz. Buna ek olarak İzmir ve İstanbul limanlarda iyileşmelerin bir an evvel yapılması için uğraş veriyoruz. 16 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013
ACENTELER GÖRÜŞLER Ediz Ergün / Mina Travel Geçen yılın rakamlarını yakalasak da gelirler düşecek Mina Travel olarak çalıştığımız ana pazarlarımız İngiltere, Orta Avrupa ve Balkan ülkelerinden turist getiriyoruz. İngiltere de erken rezervasyonlar iyi gittiği için şu anda geçen yılın üzerinde seyrediyoruz. İngiltere pazarında bir istikrardan bahsedebiliriz. Tahminen yılı 2012 nin üzerinde kapatacağız. Orta Avrupa ve Balkanlarda ise durum biraz daha farklı... Bu pazarlarda genel doluluğu son dakika satışlarıyla yakalamaya çalışıyoruz. Satışlarımız sayısal olarak geçen yılla aynı ancak haftalık bazda boş koltuk takibi yaparak son dakika satışlarına yüklenmemiz sebebiyle zorlanıyoruz.. Polonya da az da olsa bir azalma var. Balkan ülkeleri ise kendi içlerinde farklılıklar arz etse de genel bir artış söz konusu Bizim 2013 plan ve bütçe hedeflerimizde herhangi bir değişiklik söz konusu değil. Paket tur bazında 2012 de 80 bine yakın misafir ağırladığımız düşünülürse bu yıl için planlamış olduğumuz yüzde 10 luk artışı yakalayabileceğiz. Kişi sayısı anlamında hedeflerimizi yakalasak da gelirler anlamında düşüş var. Akdeniz çanağındaki rakiplere genel olarak bakacak olursak Yunanistan da büyük bir canlanma söz konusu. Özellikle adalara büyük bir talep var. İngiltere pazarında zaten İspanya vazgeçilmez olarak birinci destinasyon ve bu devam ediyor. Orta Avrupa dan çıkışlarda ise Mısır ın yerini yavaş yavaş Tunus un almaya çalıştığını gözlüyoruz. Mısır da yaşanan olayların etkisi 2011 deki gibi suni talep artışına vesile olmadı. 2014 ün neler getirebileceğini ise Mısır ın gidişatına paralel olarak hep beraber göreceğiz. Türkiye de ise otel fiyatlarındaki artışlarla birlikte artık kabul edilebilir fiyat seviyesine ulaştık. Bu seviyeyi zorlamayı deneyen otellerin nihai tüketiciden almış oldukları tepki ortada. Sonuç sezon içerisinde büyük çukurlar ve aksiyonlarla o çukurları doldurma çabaları. Türkiye yi saran Gezi Parkı olayları ise bizleri tedirgin ettiği kadar büyük bir etkilenme yaşamadık. Satılmış paketlerde bir iptalle karşılaşmadık. Fakat aynı durum İstanbul için söz konusu olamadı. İstanbul da da yatırımları olan bir şirketiz ve Beyoğlu bölgesindeki otelimizde yüzde 98 oranlarında seyreden doluluğumuz yüzde 40 seviyelerine indi. 18 2 Akın Kocatürk / Polarwest Sezon son dakika satışlara bağlı olarak ilerliyor 2013 için zor bir sezon geçiriyoruz. Erken rezervasyonlar bu yıl zayıf geçti. Dolayısıyla piyasada hem yatak hem de fazla uçak koltuğu var. Son dakika satışlara bağlı şekilde ilerliyoruz ama son dakikada olsa uçakları dolduruyoruz. Genel olarak Türkiye ye olan ilgi beklenildiği kadar iyi gitmiyor. Geçen yıla göre bazı pazarlarda düşüşler var. İskandinav pazarlarımızdan İsveç te yüzde 10, Danimarka da yüzde 5 civarında kaybımız var. Finlandiya ve Norveç kafa kafaya gidiyor. Ama toplamda İskandinav pazarında yüzde 7 kaybımız var. Bu yıl Kuoni ile yaptığımız işbirliğimiz nedeniyle biz genel olarak artıdayız. Biz normal şartlar altında bu sene 160-170 bin müşteriye oynayacaktık ama 145-150 bini bulursak sezonu mutlu kapatacağız. Bütün pazarlarda küçük küçük ama toplamda baktığınızda belli bir sayıya ulaşacak gerilemeler var. Bu yıl Avrupa da Türkiye ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013 yılı değil ama Yunanistan ve İspanya yılı kesinlikle... Yunanistan fiyatlarını düşürdüğü için Avrupalı turist sıcak bakmaya başladı. GTI Travel ve Sky Havayolları nın iflası Türkiye ye gelen 500 bin müşteriyi azalttı. Çünkü Sky ın yerine ek uçak konulmadı. Bizde yaşanan Gezi Parkı hadiseleri de rezervasyonları etkiledi. Bizim Anadolu turlarımızdan iptaller geldi. İstanbul a gelen birkaç grubumuz iptal oldu. Gezi parkı olayları gündemdeyken rezervasyonlar sıfıra düştü. İmaj olarak da Türkiye yi etkiledi. Ama ülke olarak çok şanslı konumdayız çünkü Avrupa nın ve dünyanın önemli tur operatörleri yatak kapasitesi ve konumundan dolayı Türkiye ye çok bağımlılar. Bu yıl daha yavaş gitti ama Türkiye uzun vadede turizm için çok önemli pozisyonda. Bu yıl tahminen 19 bin yeni otel odası devreye girdi. Bu, 50 bin yeni yatak demek ve bu 20 haftalık periyotta, artı 1 milyon müşteriye tekabül ediyor. Bu da oteller arasındaki rekabeti artırıyor ve fiyatlar düşüyor. Onların rekabet ettiği fiyatlarla biz de rekabet ediyoruz. Sonuçta fiyatların düşmesi cironun düşmesine o da bizim kazançlarımızın düşmesine yol açıyor.
happiness be a part of CLUB ASTERIA BELEK ASTERIA SORGUN RESORT www.asteriahotels.com
ACENTELER GÖRÜŞLER Serdar Aliabet / Karnak Travel Körfez ülkeleri rotasını Türkiye den çevirdi Ortadoğu pazarı için sezon iyi gitmiyor. Gezi Parkı olayları yüzünden Haziran da yüzde 70 e varan kayıplar yaşadık. Bu da aşağı yukarı 1 milyon 650 bin avroya tekabül ediyor. İstanbul a son anda Ürdün, Mısır, Körfez Ülkelerindeki tüm charter uçuşları iptal oldu. Ancak bizim Antalya, Marmaris, Bodrum a yaptığımız operasyonlar iyi gitti. Bayram rezervasyonlarına baktığımızda Körfez Ülkeleri rotalarını Avrupa, Malezya, Uzakdoğu gibi yerlere çevirdiler. Bayramdan sonrası için ufak ufak bir kıpırdanma var. Tabi ki olaylar devam etmezse Taksim de olan her olay Arap televizyonlarına olduğu gibi yansıyor. Biz Türkiye olarak Arap dünyasında yakaladığımız bu zirveyi bir daha yakalayamayız. Artık ilişkiler de değişiyor. Suriye meselesi, Körfez ülkelerindeki politik değişiklikler ve Mısır da yaşanan olaylar ile İran la yaşanan gerginlik turist potansiyelini etkileyecek. Bu da İstanbul piyasasını doyurmayacak. Fiyatlar aşağıya inecek. Toplantı ve kongreler iptal ediliyor. Sadece Arap dünyası değil, dünya İstanbul dan elini çekti. İspanya, Yunanistan fiyat kırmalarından dolayı Körfez Ülkelerinden ciddi müşteri aldılar. Bizim müşterilerimiz de oralara yöneldi. Ama onlar fiyattan ziyade huzurdan dolayı oralara gittiler. Tolga Çevlik / Tur On9 Gezi olayları iç pazarda rezervasyon tarihlerini değiştirdi Piyasada Aralık-Ocak-Şubat ayı çok güzel başladı ve çok iyi geçti. Ama mart ve nisanda beklediğimiz bir durgunluk oldu. Sonrasında tam ivmelenecekken Gezi o- layları çıktı. Çok yüksek rakamlara tatil satacağımızı düşündüğümüz dönemleri maalesef aksiyonlu satmaya başladık. Ama Ramazan itibariyle beklemediğimiz bir artış var. Bu kadar artış beklemiyorduk. Bunda Ramazan da yapılan yüzde 30-40 lara varan aksiyonların da etkisi oldu. Yurtdışında da ciddi bir düşüş yaşandığı için otellerde önlem almak istediler. İç Pazar bu dönemde can simidi oldu. Aksiyonlar Ramazan sonrasında da devam edecek. Gezi olayları iç pazarda insanların tatil tarihini değiştirdi. Ancak Antalya da artan yatak sayıları sıkıntı yaratabilir. Bu yıl acenteler ilk kez kötüyüz dediler. Otellerde de aynı şekilde kötü gidiyor. Bizde de herkeste olduğu gibi yüzde 20-25 düşüş oldu. Biz yeni yapılanan bir firmayız. Geçen yıl yüzde 50 büyümüştük. Bu yıl yüzde 25-30 artış bekliyorduk. Şuan yüzde 20 artıştayız. Yıl sonunda yüzde 30 ları yakalayacağımızı düşünüyoruz. Ama karlılık olur mu onu bilmiyorum. Figen Erkan/ Jolly Tur İç pazarda yüzde 35 artış bekliyoruz Geçtiğimiz yıla göre yurtiçi otel satışlarında geçen yılın yüzde 35 üzerindeyiz. Kıbrıs ta yüzde 25 lerde artış yaşanırken en büyük artış; yurtdışı turlar, kültür turları ve kurvaziyer turlarında yaşanıyor. Yurtdışı ve kültür turlarında geçen yıla göre yüzde 50 ye yakın artış söz konusu 2013 yılı i- çin bütçe planlamalarımızda yurtiçinde yüzde 30, yurtdışında ve Kıbrıs ta yüzde 50 artış öngörüyorduk. Kültürde yüzde 35, kurvaziyerde ise yüzde 100 artış bekliyorduk. Hedeflerimiz doğrultusunda ilerliyoruz. Gezi Parkı olaylarından merkez ofisimizin Harbiye de olması sebebiyle doğrudan etkilendik. Ulaşım ve genel koşulların zorluğu nedeniyle 2-3 gün ofisi eksik kadrolarla açmak durumunda kaldık. Olayların başlangıcı erken rezervasyon bitiş günü olan 3 Haziran a denk geldiği için satış ve ciro kaybı yaşadık. Haziran ın ilk 15 gününü zayıf geçirmemize sebep oldu. Fakat haziran ayının ikinci yarısında satışlarımız toparlamaya başladı. Ramazan dönemi son 3-4 yıldır sezona denk geldiği için ilk zamanlar tedirgindik. Fakat otel ve turlarda yaptığımız kampanyalar, banka kampanyaları ile bu dönemi de yüksek satış yapar hale getirdik. Bu nedenden dolayı iyi bir temmuz ayı geçiriyoruz. Yurtiçinde Belek, Bodrum, Side, Çeşme, Özdere ile Kıbrıs öne çıkarken, yurtdışında Orta Avrupa, İtalya, Balkanlar ve İspanya turları çok satılıyor. Kültür turlarında ise Karadeniz ve Ege Akdeniz turları dönem itibariyle ön planda 20 2 ǀ turizm&yatırım ǀ 08 2013