Kelime İşlem Programı 3. ÜNİTE Kelime İşlem Programı Üniteye Hazırlık 1. Kelime işlem kavramının ne ifade ettiğini araştırınız. 2. Günümüzde kullanılan kelime işlem programlarının neler olduğunu araştırınız. 3. Kelime işlem programları ile bir metin oluşturmanın daktilo ile metin oluşturmaya oranla kolaylıklarını belirtiniz. 67
Bilgi ve İletişim Teknolojisi A. Başlangıç Konuya Hazırlık 1. Kelime işlem programında yazılmış bir öz geçmiş belgesini derse getirerek ekran görüntüsü hakkında tartışınız. 2. Kelime işlem programlarında oluşturulan belgelerin uzantıları nelerdir? Araştırınız. Kelime işlem programları, bilgisayarda klavye yardımıyla yazı yazmamızı sağlayan, yazılan bu yazılar üzerinde kelime boyutunu büyütme, kelimeleri tablo içine alma gibi türlü biçimlendirme işlemine olanak veren ve çalışmalarımızı yazıcıdan çıkartmamızı sağlayan programlardır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan kelime işlem programı Microsoft (MS) Office paket programlar grubu (Word, Excel, Powerpoint, Access) içinde yer alan MS Word programıdır. Kapsamlı yazma araçları ve kullanımı kolay ara yüzü MS Word programının en çok kullanılan kelime işlem programı olmasını sağlamaktadır. Bu ünitemizde MS Word 2003 kelime işlem programının kullanım özelliklerine değineceğiz. MS Word programında oluşturacağımız uygulamaları kaydetmek için Belgelerim klasörü içerisine MS Office Uygulamalarım isimli bir klasör oluşturalım. MS Office Uygulamalarım klasörü içerisine de MS Word Uygulamalarım adlı bir klasör oluşturalım (Resim 3.1). Resim 3.1: MS Word uygulamalarım klasörü 1. Kelime İşlemciyle İlk Adımlar a. Kelime İşlemci Uygulaması Açma Kelime işlemci uygulamalarına geçmek için programımız MS Word ü açalım: 1. Başlat menüsüne tıklayalım. 2. Açılan pencereden Tüm Programlar seçeneğini seçili hâle getirelim. 3. Gelen pencerede Microsoft Office seçeneği içinde yer alan Microsoft Office Word programına tıklayalım (Resim 3.2). 68 Resim 3.2: MS Word programının açılması
Kelime İşlem Programı Gerçekleştirdiğimiz bu adımlar sonucunda karşımıza MS Word programının ara yüzü gelecektir. Şimdi programımızın uygulama penceresini inceleyelim (Resim 3.3). Başlık Çubuğu Menü Çubuğu Standart Araç Çubuğu Görev Bölmesi Cetvel Dikey Kaydırma Çubuğu Durum Çubuğu Resim 3.3: MS Word programı penceresi Yatay Kaydırma Çubuğu MS Word uygulamasını ilk olarak açtığımızda karşımıza temel çubuklar olan Menü Çubuğu, Standart Araç Çubuğu ve Biçimlendirme Araç Çubuğu gelecektir. Bununla birlikte yazılarımızı hizalı yazmamızda yardımcı olan Cetvel, birden çok sayfalı metinlerde hareket etmemizi sağlayan Dikey ve Yatay Kaydırma Çubukları, bazı biçimlendirme işlemlerini yapmamızı sağlayan Görev Bölmesi, uygulamamızın sayfası gibi bazı bilgiler içeren Durum Çubuğu uygulama penceremizde bulunacaktır. b. Kayıtlı Bir Dosyayı Açma Daha önceden MS Word programında oluşturulup bilgisayara kaydedilmiş bir belgeyi açabilmek için farklı yollar takip edilebilir. Bunun için aşağıdaki adımları gerçekleştirelim: 1. Dosya menüsündeki Aç seçeneğini tıklayalım (Resim 3.4). 2. Klavyede Ctrl tuşunu basılı tutarak O tuşuna basalım (Resim 3.5). 3. Standart Araç Çubuğunda yer alan Aç düğmesini tıklayalım (Resim 3.6). Resim 3.4: Dosya menüsü aç seçeneği Resim 3.5: Klavyede Ctrl ve O tuşları Resim 3.6: Standart araç çubuğu aç düğmesi 69
Bilgi ve İletişim Teknolojisi Gerçekleştirdiğimiz bu adımlar sonrası karşımıza Aç Penceresi gelecektir (Resim 3.7). Bak Açılır Liste Kutusu: Kayıtlı belgemizin bulunduğu dizin bu kutucukta belirlenir. Bir Düzey Yukarı Düğmesi: Bulunulan dizinden bir üst dizine geçer. Araç Düğmesi: Bulunulan dizindeki klasörler ve belgelerle ilgili işlemler yapılır. Görünümler Düğmesi: Bulunulan dizindeki klasörlerin görünüm düzenlerini değiştirir. Yeni Klasör Oluştur Düğmesi: Bulunulan dizine yeni bir klasör oluşturur. Sil Düğmesi: Seçili olan klasörü siler. Resim 3.7: Aç penceresi Belgemizi seçili hâle getirip Aç düğmesine tıkladığımızda MS Word programı belgemizi düzenleme yapmak için hazır hâle getirecektir. c. Birden Çok Belgeyle Çalışmak MS Word programında aynı anda birden çok belgemizle çalışmak mümkündür. Bu belgeler bilgisayarımızda kayıtlı belgeleri tekrar düzenlemek için açılmış ya da yeni oluşturulmuş olabilir. Her açılan belge Görev çubuğu üzerinde yer alır (Resim 3.8). Resim 3.8: Görev çubuğu penceresi Pencere menüsünde o an açık olan MS Word belgeleri listelenmektedir. Liste elemanlarına tıklayarak belgeler arasında geçiş yapabiliriz (Resim 3.9) Resim 3.9: Pencere menüsü seçenekleri ç. Yardım Fonksiyonlarını Kullanma MS Word programı kullanıcılarına tüm konuları içeren ayrıntılı bir yardım sunmaktadır. Bunun için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Yardım menüsü seçeneklerinden Microsoft Office Word Yardımı seçeneğini seçelim. 2. Seçim ardından ekranın sağ sütununa Word Yardımı Görev Bölmesi gelecektir. Bu bölmede yer alan Ara kutucuğuna sekmeler kelimesini yazalım (Resim 3.10). Resim 3.10: Word yardımı görev bölmesi 70
Kelime İşlem Programı 3. Ara düğmesini ( ) tıklayalım. Tıklama ile birlikte yine aynı görev bölmesinde yardım konuları listelenecektir. Bu konulardan istenilene tıklayarak detay bilgiler alabiliriz. d. Yeni Belge Açma MS Word programında uygulamalarımızı oluşturacağımız yeni belgeler açabiliriz. Bunun için şu adımları takip edelim: 1. Dosya menüsündeki Yeni seçeneğine tıklayalım. 2. Ekranın sağına gelen Yeni Belge görev bölmesinden Boş Belge seçeneğine ( ) tıklayalım (Resim 3.11). Ekrana uygulamalarımız için boş bir belge gelecektir. Resim 3.11: Yeni belge görev bölmesi MS Word programı her yeni açılan yeni belgeye otomatik olarak Belge1 adını verir. Devam eden yeni belge açımlarında ise sayıyı artırarak (Belge 2, Belge 3...) isimlendirir. Bu isimler belgemizi farklı bir dosya isimi ile kaydedene kadar kalır. e. Belgeyi Kaydetme MS Word programında hazırladığımız belgelerimizi daha sonra üzerinde değişiklik yapmak ya da sayfa ile ilgili düzenlemeleri yapmak için tekrar açmak isteyebiliriz. Bunun için belgelerimizi oluşturduktan sonra kaydetmemiz gerekir. Bir belge kaydetmek için aşağıdaki adımları uygulayalım: 1. MS Word programında yeni bir belge açıp Dosya menüsü seçeneklerinden Kaydet seçeneğine tıklayalım. 2. Karşımıza gelen Farklı Kaydet penceresinde bulunan Kayıt Yeri açılır liste seçeneklerinden Belgelerimi seçelim. Daha önce oluşturmuş olduğumuz MS Office Uygulamalarım klasörünün içindeki MS Word Uygulamalarım klasörünü açalım (Resim 3.12). Kayıt yeri açılır kutusu ile belgemizi kayıt edeceğimiz konumu seçebiliriz. Kolay erişim düğmeleri ile bilgisayarımızdaki temel konumlara hızlı bir şekilde ulaşabiliriz. Resim 3.12: Farklı kaydet penceresi 71
Bilgi ve İletişim Teknolojisi 3. Dosya adı kutusuna belgemiz için uygun gördüğümüz ve sonra belgemizi bulmamızı kolaylaştırıcı bir isim verelim. Bu kutucuğa 19 Mayıs metnini yazalım ( ). 4. Kayıt türü açılır kutusu ile belgemizi word belgesi türünden farklı olarak web sayfası gibi farklı türlerde de kayıt edebiliriz. 5. Son olarak Kaydet düğmesine ( ) tıklayarak işlemi sonlandıralım. MS Word Uygulamalarım klasöründe 19 Mayıs adlı bir MS Word belgesi oluşacaktır. Belgenizi kaydetmek için şu yolları da deneyebilirsiniz: Standart araç çubuğunda yer alan Kaydet düğmesine ( Klavyede ctrl ( ) tuşuna ve S tuşuna basınız. ) tıklayınız. Çalışma Etkinliği Ders konuları ile birlikte geliştireceğimiz belge için yeni bir belge oluşturunuz. Belgeye Öz Geçmiş ismini verip uygulamalar esnasında oluşturduğumuz MS Word Uygulamalarım klasörüne kaydediniz. f. Belgeyi Farklı Kaydetme MS Word programında daha önce oluşturup kaydettiğimiz belgeleri açarak çeşitli düzenlemeler yapabiliriz. Yaptığımız bu değişiklikleri Dosya menüsü seçeneklerinden Kaydet düğmesi ile belge üzerine kaydedebiliriz. Bunun yanında istersek önceki belgemizi koruyarak farklı konumda, farklı bir belge olarak da kaydedebiliriz. Bunun için aşağıdaki adımları uygulayalım: 1. Bir önceki konuda MS Word Uygulamalarım klasörüne kaydettiğimiz 19 Mayıs belgesini açalım. 2. Dosya menüsündeki Farklı Kaydet seçeneğini seçelim. 3. Karşımıza Farklı Kaydet penceresi gelecektir (Resim 3.12). Bu pencerede Dosya Adı kutusuna 19 Mayıs 2008 metnini girelim ( ). 4. Kaydet düğmesine ( ) tıklayalım. MS Word Uygulamalarım klasöründe 19 Mayıs adlı belgemizle ile birlikte 19 Mayıs 2008 adlı bir MS Word Belgesi daha oluşacaktır (Resim 3.13). Resim 3.13: MS Word uygulamalarım klasörü Çalışma Etkinliği Daha önce oluşturmuş olduğunuz Öz Geçmiş belgesini açıp Farklı Kaydet özelliğini kullanarak Öz Geçmiş 2008 adı ile masaüstüne kaydediniz. g. Belgeyi Farklı Dosya Biçiminde Kaydetme MS Word programı, oluşturduğumuz belgeleri farklı ortamlarda açılmalarını sağlamak üzere farklı dosya biçimlerinde kaydetmemize olanak sağlamaktadır. Daha önce oluşturduğumuz 19 Mayıs belgemizi web sayfası olarak kaydedeceğimiz şu adımları takip edelim: 72
Kelime İşlem Programı 1. Bir önceki konuda MS Word Uygulamalarım klasörüne kaydettiğimiz 19 Mayıs klasörünü açalım. 2. Dosya menüsündeki Farklı Kaydet seçeneğini seçelim. 3. Karşımıza Farklı Kaydet penceresi gelecektir. 4. Kayıt türü açılır kutusundan Web Sayfası seçeneğini seçelim (Resim 3.14). MS Word Uygulamalarım klasöründe 19 Mayıs adlı bir belge daha oluşacaktır. Bu belgeyi çift tıklayarak açtığımızda belge MS Word programında açılmayacaktır. Resim 3.14: Kayıt türü açılır kutusu Web sayfası olarak kaydettiğimiz belgeyi MS Word programında açmak için belge üzerinde farenin sağ tuşu tıklanır. Açılan pencere seçeneklerinden Birlikte Aç seçeneği seçilir. Seçimle birlikte açılan pencereden Microsoft Office Word seçeneği seçilir (Resim 3.15). h. Belgeyi Kapatma MS Office Word programını kapatmadanda açık olan belgemizi kapatabiliriz. Bunun için aşağıdaki adımları takip edelim: Resim 3.15: Birlikte aç seçeneği 1. MS Word Uygulamalarım klasörüne kaydettiğimiz 19 Mayıs klasörünü açalım. 2. Belgemizi kapatmak için Dosya menüsündeki Kapat seçeneğini seçelim. 3. MS Word programı kapanmaz iken 19 Mayıs belgemiz kapanacaktır. ı. Kelime İşlemci Uygulamasını Kapatma MS Word programını kapatmak için Dosya menüsü seçeneklerinden Çıkış seçeneğini seçebiliriz. MS Word programını kapatmak için klavyeden alt ( tuşlarından F4 ( ) tuşuna basılır. ) tuşuna basılı iken fonksiyon 2. Temel Ayarları Yapma MS Word programında sayfa görünümü ve araç çubuklarının dizilimi gibi bazı ayarlamaları yaparak MS Word programını kişiselleştirebiliriz. Bu ayarlamaları bazı durumlarda geliştireceğimiz uygulamaya göre de düzenleyebiliriz. Bu durum bize hız ve verimlilik kazandıracaktır. 73
Bilgi ve İletişim Teknolojisi a. Sayfa Görünümlerinin Değiştirilmesi MS Word programında belgemizi oluşturma amacımıza uygun bir sayfa görünümü seçebiliriz. Sayfa görünümü seçenekleri Görünüm menüsü içerisinde yer almaktadır (Resim 3.16). Sayfa görünümlerine ulaşabilmek için ekranın altında yatay kaydırma çubuğunun en solunda yer alan düğmeler ( ) de kullanılabilir. Resim 3.16: Görünüm menüsü sayfa görünümü seçenekleri Düğme isimlerinin tam olarak bilinmediği durumlarda düğmenin ismini öğrenmek için düğme üzerinde fareyi belirli süre bekletmek gerekmektedir. Bu durumda düğmenin altında düğmenin isminin yazılı olduğu sarı zeminli bir pencere çıkacaktır (Resim 3.17). Resim 3.17: Düğme isimlerini görüntüleyen pencere b. Sayfa Görüntüsünü Büyütme Çok küçük boyutlarda yazılmış belgelerde okumayı ya da düzenlemeyi kolaylaştırmak için sayfa görüntüsünü büyütebiliriz. Belgenin sayfalarına genel bir bakış için sayfa görüntüsünü küçültebiliriz. Bunun için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Görünüm menüsündeki Yakınlaştır seçeneğini tıklayalım. 2. Açılan Yakınlaştır penceresinden %200 seçeneğini seçili hâle getirelim (Resim 3.18). 3. Tamam düğmesine tıklayalım. Belgemiz gerçek görüntüsünün %200 oranı ile büyütülmüş olarak görüntülenecektir. Resim 3.18: Yakınlaştır penceresi Birden çok sayfa bölümünden ekranınızda aynı anda göstermek istediğiniz sayfa sayısını belirleyebilirsiniz. Ekran düğmesi üzerinde farenin sol tuşunu basılı tutarak gelen pencereden sayfa sayısını seçebilirsiniz (Resim 3.19). Resim 3.19: Birden çok sayfa seçenekleri 74
Kelime İşlem Programı c. Araç Çubuğu Özelliklerini Değiştirme MS Word programı, kullanıcılarına kullanımı çok olan araç çubuklarını ekrana getirme ya da kullanmadığı araç çubuklarını gizleme gibi esneklikler sağlamaktadır/sunmaktadır. Bu da kullanıcılara uygulamalarında kolaylık sağlamaktadır. Bununla birlikte menülerde bulunan seçeneklerden de istenilen araç çubuğuna ekleme yapılabilmektedir. Örnek uygulama için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Görünüm menüsündeki Araç Çubukları seçeneğini tıklayalım. 2. Seçimle birlikte sol tarafa açılan penceredeki seçeneklerden Çizim araç çubuğunu seçili hâle getirelim (Resim 3.20). Ekranda Çizim araç çubuğu belirecektir. 3. Araç çubuğuna menü seçeneklerinden eklemek için üstteki adımları takip edip ikinci adımda Çizim yerine Özelleştir seçeneğini seçelim. Karşımıza Özelleştir penceresi gelecektir. Resim 3.20: Araç çubukları seçenekleri 4. Komutlar sekmesini seçelim. Açılan pencereden istenilen menü seçeneğini seçili hâle getirdiğimizde o menüye ait seçenekler Komutlar bölümünde listelenecektir (Resim 3.21). 5. İstenilen komutu fare ile tıklayıp sürükle bırak yöntemi ile istenilen araç çubuğu üzerine taşıyabiliriz. Araç çubuklarının en sağında Araç Çubukları Seçenekleri düğmesi ( )ni tıkladığınızda Resim 3.22 deki seçenekler gelecektir. Bu seçenekle bulunan Araç Çubuğu üzerindeki düğmeler eklenip gizlenebilir ya da Özelleştir seçeneği ile Özelleştir penceresi açılabilir. Araçlar menüsü seçeneklerinden Özelleştir seçeneği ile de Özelleştir penceresi açılabilir. Resim 3.21: Özelleştir penceresi Resim 3.22: Özelleştir penceresi 75
Bilgi ve İletişim Teknolojisi 3. Belge Alışverişi MS Word programı diğer kelime işlemci programları olan Not Defteri ve Wordpad programlarında hazırlanmış belgeleri açabilir. Bununla beraber Web sayfası olarak hazırlanmış ya da yeni nesil genişletilebilir işaretleme dili olan xml dilinde hazırlanmış belgeleri de görüntüleyebilmektedir. Bunun için Ekle menüsü seçeneklerinden Dosya seçeneği kullanılır. MS Word programında hazırlanmış belgeleri dış ortamlara aktarmak için de Dosya menüsünden Gönder seçeneği kullanılır. Bu seçenekle belgelerimizi Posta alıcısı gibi ortamlara gönderebiliriz. Değerlendirme Soruları 1. MS Word programında oluşturulmuş bir belgeyi değişik bir isimle saklamak için aşağıdaki seçeneklerden hangisi kullanılır? A) Dosya Menüsü - Farklı Kaydet B) Dosya Menüsü - Ad Değiştir C) Düzen Menüsü - Yeni Adla Kaydet D) Dosya Menüsü - Kaydet E) Dosya Menüsü - Değiştir 2. MS Word programında hazırlanmış belgeler aşağıdaki dosya format biçimlerinden hangisi ile kaydedilebilir? A) Müzik dosyası B) Ses dosyası C) Web sayfası D) Video dosyası E) Görüntü dosyası 3. MS Word programının sayfa görünümünü değiştirmek için hangi menü kullanılır? A) Dosya Menüsü B) Düzen Menüsü C) Tablo Menüsü D) Araçlar Menüsü E) Görünüm Menüsü 4. MS Word programında belgeyi kaydetmek için kullanılan kısayol tuşu aşağıdakilerden hangisidir? A) CTRL + Y B) CTRL + K C) CTRL + U D) CTRL + S E) CTRL + H 5. MS Word programında yeni bir belge açmak için aşağıdaki yollardan hangisi kullanılır? A) Dosya Menüsü - Yeni B) Dosya Menüsü - Aç C) Dosya Menüsü - Yeni Aç D) Dosya Menüsü - Yenile E) Dosya Menüsü - Kapat 76
Kelime İşlem Programı b. Temel İşlemler Konuya Hazırlık 1. Kelime işlem programlarında uygulama geliştirme işlemlerini hızlandırma tekniklerini araştırınız. 2. Kelime işlem programlarında uygulamalar, matematiksel semboller nasıl eklenir? Araştırınız. MS Word programında metin ile ilgili işlemlerin tamamı ekranda yanıp sönen İmleç ( ) kılavuzluğunda yazılmaktadır. İmleç klavye yardımı ile yazılacak yazıların, fare yardımıyla eklenen metin ya da nesnelerin ekrandaki hedef noktasını belirlemektedir. 1. Metni Yerleştirme a. Metni Araya Ekleme Yazılan metinler arasına metinler eklemek için imleci ekleme yapmak istediğimiz yere konumlandırmamız gerekmektedir. Bunun için klavyedeki yön tuşlarını (Resim 3.23) ya da fareyi kullanabiliriz. Uygulama için şu adımları takip edelim: 1. Aşağıdaki ilk kutu içerisindeki metinleri MS Word programında yazalım. 2. Yazım bittikten sonra klavyedeki yön tuşlarını kullanarak Siz sözcüğünün sonrasına konumlandıralım ve ikinci kutuda kalın yazılmış olarak verilen almakta olduğunuz terbiye ve kültür ile sözcük grubunu yazalım. 3. Eksik olan diğer metni de yazmak için yükselen sözcüğünün sonuna fare ile tıklayarak imleci buraya konumlandıralım ve yeni sözcüğünü yazalım. Resim 3.23: Yön tuşları Gençler, Cesaretimizi güçlendiren ve sürdüren sizlersiniz. Siz, insanlık değerinin, vatan sevgisinin en değerli örneği olacaksınız. Ey yükselen nesil, gelecek sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve sürdürecek sizsiniz. Mustafa Kemal ATATÜRK NUTUK Gençler, Cesaretimizi güçlendiren ve sürdüren sizlersiniz. Siz, almakta olduğunuz terbiye ve kültür ile insanlık değerinin, vatan sevgisinin en değerli örneği olacaksınız. Ey yükselen yeni nesil, gelecek sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve sürdürecek sizsiniz. Mustafa Kemal ATATÜRK NUTUK Metinlerimiz cümle içinde olması gereken yerlerde konumlanacaktır. Çalışma Etkinliği Daha önce oluşturmuş olduğunuz Öz Geçmiş belgesini açıp öz geçmişiniz ile ilgili bilgileri giriniz. 77
Bilgi ve İletişim Teknolojisi b. Yapılan İşlemi Geri Alma MS Word programı, kullanıcılara en son yaptıkları işlemden başlayarak işlemlerini adım adım geri almalarına imkân vermektedir. Büyük kolaylık sağlayan bu özellik yapılan hataların geri dönüşünün olduğu anlamına gelmektedir. Hatalı işlem öncesine kadar bu özellik kullanıldıktan sonra çalışmaya hata düzeltilerek devam edilebilir. Geri alma işlemi için Düzen menüsü seçeneklerinden Geri Al seçeneği kullanılır. c. Araya Özel Harf ya da Sembol Ekleme MS Word programında klavyede bulunmayan özel harf, karakter veya semboller eklemek için Ekle menüsü seçeneklerinden Simge seçeneği kullanılır. Bu yol izlendiğinde Simge penceresi karşımıza gelecektir (Resim 3.24). Buradan istenilen simge seçili duruma getirilip Ekle düğmesine ( ) tıklanır. Tıklamanın ardından farenin imlecinin bulunduğu yere nesne eklenmiş olacaktır. Çalışma Etkinliği Resim 3.24: Simge penceresi Aşağıdaki örnekleri MS Word de yazınız. x (A B) C= 23 ¼+¾ Çalışma Etkinliği Daha önce oluşturmuş olduğunuz Öz Geçmiş belgesini açıp mail adresi satırı oluşturunuz ve mail adresinizi yazınız (Örneğin, ahmetbey@hotmail.com). ç. Belge Arasına Sayfa Sonu Ekleme MS Word çok sayfalı belgeler ile çalışırken sayfa sonları özelliğini sunarak kullanıcılarına kolaylık sağlamaktadır. Oluşturulan belgede sayfa sonu eklendiğinde imleç otomatik olarak bir sonraki sayfa başına geçecek ve belge buradan oluşturulmaya devam edilecektir. Bu özellik sayesinde belge içine eklenecek yeni nesneler sonrasında, daha önce belgede konumlandırılmış paragrafı tablo, resim veya grafiğin alt satırlara kayarak sayfalar arasında bölünmesinin önüne geçilmiş olacaktır. Böylece her ekleme sonrası sayfa sonlarının tekrar tekrar kontrol edilmesine gerek kalmayacaktır. Belgemize sayfa sonu eklemek için şu adımları takip edelim: 1. Ekle menüsü seçeneklerinden Kesme seçeneğini seçelim. 2. Karşımıza Kesme penceresi gelecektir (Resim 3.25). 3. Sayfa Sonuna seçeneği seçili hâlde iken Tamam düğmesine tıklayalım. Resim 3.25: Kesme penceresi 78
Kelime İşlem Programı Kesmeyi eklediğimiz sayfadan bir sonraki sayfa başında imleç konumlanacaktır. 2. Metin Seçme MS Word programında metinlerimiz üzerinde komutlarımızı uygulayarak biçimlendirme yapabilmek için hedef metin seçili duruma getirilmelidir. Bunun için fare kullanılabileceği gibi klavye tuşları da kullanılabilir. Gençler, Fare ile seçim yapmak için metnin başlangıcına fare göstergesini konumlandırıp farenin Cesaretimizi güçlendiren ve sürdüren sizlersiniz. Siz, insanlık değerinin, vatan sevgisinin en değerli sol tuşuna basılı tutarak seçimin sonlandırılacağı örneğisiniz. Ey yükselen yeni nesil, gelecek sizindir. yere kadar sürüklemek gerekmektedir. Bu durumda sürükleme yapılan metnin zemin rengi Resim 3.26: Fare ile seçim yapma siyah olurken metnin yazı rengi beyaza dönüşecektir (Resim 3.26). Gençler, Cesaretimizi güçlendiren ve sürdüren sizlersiniz. Siz, insanlık değerinin, vatan Fare ile seçim yaparken şu yöntemleri deneyebilirsiniz (Metin içinde küçük bir seçim yapınız.): selen yeni nesil, gelecek sevgisinin en değerli örneğisiniz. Ey yük- sizindir. Sift ( ) tuşu basılı iken fare ile tıkladığınız bölgeye kadar arada kalan tüm metinler seçili hâle gelecektir. Ctrl ( ) tuşu basılı iken fare ile yapacağınız ayrı bölgedeki seçimler eski seçimlere dâhil edilecekitr (Resim 3.27). Alt ( ) tuşu basılı iken metin düzeninden bağımsız seçim yapılacaktır (Resim 3.28). Resim 3.27: Ctrl tuşu ile ayrı bölgelerdeki metinleri seçime dâhi etme Gençler, Cesaretimizi güçlendiren ve sürdüren sizlersiniz. Siz, insanlık değerinin, vatan sevgisinin en değerli örneğisiniz. Ey yükselen yeni nesil, gelecek sizin dir. Resim 3.28: Alt tuşu ile metin düzeninden bağımsız seçimler yapma Klavye ile seçim yapmak için metin başlangıcına klavye ya da fareyi konumlandıralım. Klavyede bulunan Shift ( ) tuşunu basılı tutup klavyedeki Yön Tuşları ( ) yardımı ile seçilecek yöne doğru imleci hareket ettirelim. Bu yöntem ile metin içindeki harfler ya da karakterler tek tek seçilecektir. 3. Metin Düzenleme MS Word programında metinlerimizi belge içinde Taşıma, Kopyalama ve Silme işlemleri yapabiliriz. Bu özellik sayesinde belgemizde sık kullandığımız metinleri sürekli yazmaktan kurtulabiliriz ya da farklı bir yerde bulunması gereken metinleri kolay bir şekilde yerinden oynatabiliriz. a. Kopyala ve Yapıştır Komutlarını Kullanma Kopyala ve Yapıştır komutları ile seçili metni çoğaltma işlemi yapmış oluruz. Çoğaltma işlemi için şu adımları takip edelim: 1. Çoğaltma yapılacak metni seçili duruma getirelim. 2. Düzen menüsündeki Kopyala seçeneğini tıklayalım. 3. Metnin ekleneceği yere İmleci konumlandıralım ve Düzen menüsü seçeneklerinden Yapıştır seçeneğini seçelim. 79
Bilgi ve İletişim Teknolojisi Metnin bir kopyası Yapıştır işlemi yapılan konuma eklenmiş olacaktır. b. Kes ve Yapıştır Araçlarını Kullanma Kes ve Yapıştır komutları ile seçili metni taşıma işlemi yapmış oluruz. Taşıma işlemi için şu adımları takip edelim: 1. Taşıma işlemi yapılacak metni seçili duruma getirelim. 2. Düzen menüsündeki Kes seçeneğini tıklayalım. 3. Metnin ekleneceği yere imleci konumlandıralım ve Düzen menüsü seçeneklerinden Yapıştır seçeneğini seçelim. 4. Metin Yapıştır işlemi ile istenilen konuma taşınmış olacaktır. Kes, Kopyala ve Yapıştır işlemleri için farklı yöntemler şu şekilde özetlenebilir: KES KOPYALA YAPIŞTIR Ctrl+X Farenin sağ tuşu Kes seçeneği Ctrl+C Farenin sağ tuşu Kopyala seçeneği Ctrl+V Farenin sağ tuşu Yapıştır seçeneği c. Metni Aktif Belgeler Arasında Kopyalama ve Taşıma MS Word programında aynı belge içinde kopyalama ve taşıma işlemleri yapılacağı gibi farklı belgeler arasında da bu işlemler gerçekleştirilebilir. Herhangi bir metne Kes ve ya Kopyala komutları uygulandığında metin bilgisayar hafızasında saklı tutulur. MS Word programı kapatılıp açılsa dahi hafızadaki metin yapıştırılabilir. Uygulama için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Kopyala ya da Taşıma işlemi yapılacak metni seçelim. 2. Klavyeden Ctrl tuşu basılı iken C tuşuna basalım. 3. MS Word programında yeni bir belge açalım. 4. Klavyeden Ctrl tuşu basılı iken V tuşuna basalım. İlk belgede Kopyala komutuna tabii tuttuğumuz metin yeni açtığımız boş belgeye yapışmış olacaktır. Çalışma Etkinliği Daha önce oluşturmuş olduğunuz Öz Geçmiş belgesinde yeni bir sayfaya geçerek adınızı ve soyadınızı Koplaya işlemi uygulayarak on defa yazdırınız. ç. Metni Silme MS Word programında yazdığımız yanlış metinleri silebiliriz. Bunun için şu adımları takip edelim: 1. Silme işlemi uygulanacak metnin sonuna İmleci konumlandıralım. 80
Kelime İşlem Programı 2. Klavyeden Backspace tuşuna basarak harf harf sola doğru silerek işlemi tamamlayalım. 4. Arama ve Değiştirme MS Word programında çok sayfalı belgeler ile çalışırken aranılan metnin bulunması zorlaşmaktadır. Bu zorluğu Düzen menüsünde yer alan Arama işlemi ile rahatlıkla yapabilir, bulunulan metinleri de yenileri ile otomatik olarak değiştirebiliriz. a. Kelime ya da Kalıp Arama MS Word programında Bul komutu ile uygulama yapmak için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Resim 3.29 daki metni yazalım. 2. Düzen menüsündeki Bul seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Bul ve Değiştir penceresindeki Bul sekmesinde yer alan Aranan kutusuna Cemil metnini yazalım (Resim 3.30). 4. Bul penceresindeki Sonrakini Bul düğmesine tıklayalım. Cemil ve arkadaşı Kemal parka gittiler. Cemil kaydırakta kaydı. Kemal salıncakta sallandı. Resim 3.29: Bul işlemi için kullanılacak metin Metnimizde yer alan Cemil kelimesinin seçili hâle getirildiği görülecektir (Resim 3.31). Resim 3.30: Bul ve değiştir penceresi bul sekmesi Resim 3.31: Metnin seçili hâle getirilmesi b. Kelime ya da Kalıp Değiştirme Bir önceki konuda aranılan metni yenisi ile değiştirmek için şu adımları takip edelim: 1. Resim 3.29 daki metin yazılı iken Düzen menüsündeki Değiştir seçeneğini tıklayalım. 2. Açılan Bul ve Değiştir penceresindeki Değiştir sekmesinde yer alan Aranan kutucuğuna Cemil, Yeni Değer kutucuğuna da Ahmet metnini yazalım (Resim 3.32). 3. Değiştir düğmesine tıklayalım. Metnimizde yer alan Cemil metninin yenisi ile değiştiği görülecektir (Resim 3.33). Resim 3.32: Bul ve değiştir penceresi değiştir sekmesi Resim 3.33: Metnin yeni değer ile değişmiş hâli 81
Bilgi ve İletişim Teknolojisi Değerlendirme Soruları 1. Aşağıdakilerden hangisi taşıma işleminin uygulanışıdır? A) Kes - Kopyala B) Kes - Yapıştır C) Kopyala - Yapıştır D) Kopyala - Taşı E) Kopyala - Kes 2. İmlecin konumlandığı noktadan sağa doğru silme işlemi gerçekleştiren klavye tuşu aşağıdakilerden hangisidir? A) Delete B) Backspace C) Spacebar D) Yön Tuşları E) Shift 3. MS Word programında kelime ya da kalıp değiştirme işlemini gerçekleştirmek için aşağıdaki menülerden hangisi kullanılır? A) Dosya Menüsü B) Araçlar Menüsü C) Pencere Menüsü D) Düzen Menüsü E) Tablo Menüsü 4. MS Word programında metin düzeninden bağımsız seçimler yapmak için hangi klavye tuşu kullanılır? A) Alt B) Shift C) Ctrl D) Tab E) F1 5. MS Word programında yapılan işlemi geri alma işlemi için aşağıdaki yollardan hangisi kullanılır? A) Düzen Menüsü - Yinele B) Düzen Menüsü - Geri C) Düzen Menüsü - Geri Al D) Düzen Menüsü - Yenile E) Düzen Menüsü - Değiştir 82
Kelime İşlem Programı c. Biçimleme Konuya Hazırlık 1. Kelime işlem programlarında yapılabilecek biçimleme işlemlerini araştırınız. 2. Biçimleme araç çubuğunda bulunan düğmeleri ve görevlerini araştırınız. 1. Metin Biçimleme MS Word programının en zengin özelliklerinden biri de belge içine yerleştirdiğimiz metinler üzerinde gerçekleştirebileceğimiz biçimlemelerdir. Bu biçimlendirmeler belgemizi görsel yönden daha etkileyici yapmaktadır. a. Yazı Tipini, Biçimini ve Boyutunu Değiştirme Belgemizdeki metinlerin tamamında ya da seçme işlemi uygulanacak metinler üzerinde yazı tipi veya boyut özellikleri değiştirilebilir. Uygulama için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Uygulama için Resim 3.34 teki metni yazıp Gençler metnini seçili hâle getirelim. Resim 3.34: Uygulama için yazılacak metin 2. Biçim menüsü seçeneklerinden Yazı Tipi seçeneğini seçelim. Aşağıya kaydırma çubuğu 3. Açılan Yazı Tipi penceresinin Yazı Tipi bölümünden Aşağıya Kaydırma Çubuğunu kullanarak Arial Black seçeneğini bulup seçili hâle getirelim (Resim 3.35). 4. Boyut bölümünden 20 seçeneğini seçili hâle getirelim. 5. Tamam düğmesine tıklayalım. Gençler metni Resim 3.36 daki gibi biçimlendirilecektir. Yazı Tipi bölümü Boyut bölümü Resim 3.35: Yazı tipi penceresi Resim 3.36: Biçimlendirilmiş metin 83
Bilgi ve İletişim Teknolojisi Biçimlendirme araç çubuğunda yer alan Yazı Tipi ve boyutu açılır kutuları ile de biçimlendirmelerinizi yapabilirsiniz (Resim 3.37). Resim 3.37: Biçimlendirme araç çubuğu b. Eğik, Kalın ve Altı Çizili Yazma MS Word programında başlıklarımıza ya da vurgu yapılmak istenen metinlere yönelik biçimlendirmeler yapabiliriz. Bunun için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Uygulama için Resim 3.38 deki 19 Mayıs şiirini yazalım. 2. 19 Mayıs metnini seçili hâle getirip Biçim menüsü seçeneklerinden Yazı Tipi seçeneğini seçelim. 3. Açılan Yazı Tipi penceresindeki Yazı Tipi stili bölümünden Kalın İtalik seçeneğini seçelim (Resim 3.35). Metnimizin Resim 3.40 taki hâle geldiğini göreceğiz. Resim 3.39: Metnin biçimlendirilmiş hâli Biçimlendirme işlemi yapıldıktan sonra İmleç metnin üzerine geldiğinde Biçimlendirme araç çubuğundaki Kalın ve İtalik düğmeleri turuncu zemin rengine bürünecektir. Bu, biçimlendirmelerin aktif durumda olduğunu göstermektedir. Resim 3.38: 19 Mayıs şiiri Kalın Altı çizili İtalik Resim 3.40: Kalın, italik ve altı çizili düğmeleri Çalışma Etkinliği Öz Geçmiş belgenizi açarak yazmış olduğunuz ad-soyad metinlerine Kalın ve İtalik işlemlerini uygulayınız. c. Metne Farklı Renkler Uygulama Metnimize renk uygulamak için şu adımları takip edelim: 1. Uygulama için Resim 3.38 deki metni yazalım. Resim 3.41: Renk paleti 84
Kelime İşlem Programı 2. Samsun da metnini seçili hâle getirip Düzen menüsü seçeneklerinden Yazı Tipi seçeneğini seçelim. 3. Açılan pencereden Yazı Tipi Rengi bölümündeki açılır kutuya tıklayalım. 4. Tıklamanın ardından açılan renk paletinden Kırmızı rengi seçelim (Resim 3.41). Seçimin ardından Samsun da metni kırmızı renkte görünecektir (Resim 3.42). Biçimlendirme araç çubuğunda bulunan Yazı Tipi Rengi düğmesi ( ) renk paletinin açılmasını sağlayacaktır. Resim 3.42: Metnin biçimlendirilmiş hâli ç. Hizalama ve Sayfa Düzeni Seçeneklerini Kullanma MS Word programında belgelerimizde bulunan metinleri satır içinde sayfanın soluna, ortasına veya sağına hizalayabiliriz. Bunun için şu adımları takip edelim: 1. Uygulama için yeni bir belge açalım ve 19 Mayıs metnini girelim. 2. İmleç bu satırda konumlanıyorken Resim 3.43 te görünen Sağa Hizala düğmesine tıklayalım. Metnin satır içinde sağa dayalı bir şekilde yazılı olduğu görülecektir. Sola Hizala İki Yana Yasla Ortala Resim 3.43: Hizalama düğmeleri Sağa Hizala Metnin bulunduğu sayfanın düzenini değiştirerek sayfanın metin harici boş kalacak bölgelerinin genişliğini ya da uzunluğunu belirleyebilir; sayfanın yatay mı, dikey mi kullanılacağını ayarlayabiliriz. Uygulama için aşağıdaki adımları takip edelim: 1. Uygulama için yeni bir belge açıp Resim 3.38 deki metni yazalım. 2. Dosya menüsündeki Sayfa Yapısı seçeneğini tıklayalım. 3. Açılan Sayfa Yapısı penceresinden Kenar Boşlukları bölümünde Üst, Alt, Sol ve Sağ kutucuklarındaki değerleri 5 cm olarak ayarlayalım (Resim 3.44). 4. Yönlendirme bölümünden Yatay kutucuğunu seçili hâle getirelim. Kenar Boşlukları Yönlendirme 5. Tamam düğmesine tıklayalım. Yatay konumda ve kenar boşlukları beşer cm olarak ayarlanmış olacaktır. Çalışma Etkinliği Resim 3.44: Sayfa yapısı penceresi Öz Geçmiş belgenizi açarak Üst, Alt, Sol ve Sağ kenar boşluklarını dörder cm olarak ayarlayınız. 85
Bilgi ve İletişim Teknolojisi d. Girinti Oluşturma Metinler yazılırken anlam bütünlüğü sağlayan cümlelerin bir arada durması için paragraflar kullanılmaktadır. Her paragraf başındaki satır diğer satırlara göre sayfa içine doğru girintili bulunur. MS Word programında paragraf başı girintisini, diğer satırların soldan ve sağdan girintilerini ayarlayabiliriz. Bu durumda metinlerimiz girinti dışına kaymayacaktır. Uygulama için şu adımları takip edelim: 1. Cetvel (Resim 3.45) üzerinde bulunan ilk satır girintisini, asılı girintiyi, sol girintiyi ve sağ girintiyi Resim 3.46 daki konumlara fare ile taşıyalım. 2. Şekildeki metinleri yazalım. Resim 3.45: Cetvel üzerindeki girintiler Resim 3.46: Girintili kılavuzluğunda metin girişi e. Satır Aralığını Değiştirme MS Word programında satır aralığını değiştirmek için şu adımları takip edelim: 1. Yeni bir belge açıp ekranımızı Resim 3.46 daki hâle getirelim. Metnimizi üç paragrafa bölelim ve İmleci ortadaki paragrafta konumlandıralım. 2. Biçim menüsü seçeneklerinden Paragraf seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Paragraf penceresinde bulunan Aralık bölümünde (Resim 3.47) Önce kutusuna 12nk, Sonra kutusuna 12 nk, Satır Aralığı açılır kutusuna da 1.5 satır değerlerini girelim (Resim 3.48). Resim 3.47: Paragraf penceresi 86
Kelime İşlem Programı Bir önceki pargraf ile olan uzaklık Bir sonraki paragraf ile olan uzaklık Paragraf içindeki metinlerin birbirine olan uzaklığı Resim 3.48: Paragraf penceresi aralık bölümü f. Seçilmiş Metnin Biçimini Kopyalama MS Word programında sık kullanılan biçimlendirmelerimizi istediğimiz metinlere kolaylıkla uygulayabiliriz. Bunun için şu adımları takip edelim: 1. Kopyalamak istediğimiz biçimlendirmeye sahip metni seçelim. 2. Standart Araç Çubuğunda yer alan Biçimlendirme Boyacısına ( ) tıklayalım. Bu durumda fare göstergesi Fırça hâline dönüşecektir. 3. İstenilen metin üzerinde Fırça tıklatıldığında biçimlendirmemiz istenilen hâle gelecektir. g. Sekme Tuşlarını Kullanma ve Ayarlama MS Word programında belirli aralık verilmesi gereken metin yazımlarında aralıklı metinlerin satırlar genelinde hizalı durması için sekmeler kullanılır. Belgemizde İmleci sekmelere getirmek için klavyeden Tab tuşu kullanılır. Uygulama için şu adımları takip edelim: 1. Uygulama için yeni bir belge açalım. 2. Cetvel üzerinde 3 cm uzaklık belirten 3 rakamının altına denk gelen Sekme Kılavuz Şeridini tıklayalım (Resim 3.49). Sekme kılavuz şeridi Resim 3.49: Sekme kılavuz şeridi 3. Tıklamayla birlikte cetveldeki 3 rakamının altında Sekme simgesi ( ) belirecektir. Aynı işlemi cetveldeki 5 rakamının altına da uygulayalım. 4. Tab tuşuna basarak Sekme simgesi altına imlecimizi getirerek belgemizi Resim 3.50 deki hâle getirelim. Resim 3.50: Metnin son hâli Metnimizde yazılı olan yazıların aşağıya doğru hizalı bir şekilde yazıldığı görülecektir. 87
Bilgi ve İletişim Teknolojisi h. Sıralı Liste Kullanma MS Word programında metinlerimizi aşağıya doğru hizalı yazmanın diğer bir yolu da sıralı listeler kullanmaktır. Sıralı listeler için madde işaretleri ya da numara stilleri kullanılabilir. Bu stilleri kullanarak daha estetik sıralandırmalar yapmak mümkündür (Resim 3.51). Madde işaretleri için biçimlendirme araç çubuğunda bulunan madde işaretleri düğmesi ( ), numaralandırma için ise yine Biçimlendirme araç çubuğundaki Numaralı düğmesine ( ) Resim 3.51: Madde işaretleri ve numaralandırma penceresi madde işaretleri sekmesi tıklayabiliriz. Değerlendirme Soruları 1. MS Word programında metin ile ilgili biçimlemeleri yapabilmek için hangi yolu kullanmamız gerekir? A) Dosya Menüsü - Yazı Tipi B) Düzen Menüsü - Yazı Tipi C) Biçim Menüsü - Yazı Tipi D) Görünüm Menüsü - Yazı Tipi E) Tablo Menüsü - Yazı Tipi 2. MS Word programında Biçimlendirme araç çubuğunda bulunan ( ) simgesinin görevi nedir? A) Seçili metnin yazı tipinin rengini değiştirmek B) Seçili metnin arka alan rengini değiştirmek C) Seçili metnin dışında kalan metinlerin rengini değiştirmek D) Seçili metnin dışında kalan metinlerin arka alan rengini değiştirmek E) Belgeye metin kutusu eklemek 3. MS Word programında cetvel üzerinde bulunan ilk satır girintisinin görevi nedir? A) Paragraftaki satırların sağda sonlanacağı konumu belirler. B) Paragraftaki diğer satırların soldan başlayacağı konumu belirler. C) İlk satır girintisi ile sol girintisinin beraber hareket ettirilmesini sağlar. D) Paragraf başı satırlarının başlayacağı konumu belirler. E) Belgeye paragraf eklemeyi sağlar. 88
Kelime İşlem Programı Ç. Sayfa Biçimleme Konuya Hazırlık 1. Belgelere sayfa numarası vermenin sağladığı yararlar hakkında tartışınız. 2. Belgelerde yanlış yazılan metinleri, kelime işlem programının bilgisi özelliğini kullanarak düzeltmenin yollarını araştırınız. 3. Sayfaları bazı durumlarda yatay kullanma ihtiyacı duyarız. Bu durumların neler olduğunu tartışınız. MS Word programının sunduğu hazır şablonları yeni belge açımında kullanarak biçimlendirmelerin otomatik olarak belgemize uygulanmasını sağlayabiliriz. 1. Biçimler a. Mevcut Biçimleri Belgeye Uygulama MS Word programının sahip olduğu şablonlardan bir tanesini belgemize uygulamak için şu adımları takip edelim: 1. Dosya menüsündeki Yeni seçeneğine tıklayalım. 2. Ekranın sağına açılan Yeni Belge görev bölmesinden Şablonlar bölümünde bulunan Bilgisayarım seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Şablonlar penceresinden Diğer Belgeler sekmesine tıklayalım (Resim 3.52). 4. Diğer Belgeler sekmesi altındaki Çağdaş Öz Geçmiş şablonunu seçili hâle getirip Tamam düğmesine tıklayalım. Belgemiz Çağdaş Öz Geçmiş şablona ait biçimlendirme ve görüntü ile birlikte açılacaktır. Açılan bu belge üzerinde kendimize ait bilgileri doldurarak öz geçmişimizi Resim 3.52: Şablonlar penceresi diğer belgeler sekmesi yazalım. b. Sayfa Numaraları Yerleştirme MS Word programında birden çok sayfalı belgeler oluşturup yazıcıdan çıktı alındığında sayfaların sıralarının karıştırılması mümkündür. Bu durumun önüne geçmek için sayfa numaralarının sayfalar üzerinde görünmesini sağlayabiliriz. Uygulama için şu adımları takip edelim: 1. Ekle menüsü seçeneklerinde Sayfa Numaraları seçeneğini seçelim. 2. Açılan Sayfa Numaraları penceresindeki Konum açılır kutusundan Sayfa Altı (Altbilgi), Hizalama açılır kutusundan da Sağda seçeneğini seçelim (Resim 3.53). 89
Bilgi ve İletişim Teknolojisi 3. Tamam düğmesine tıklayalım. Sayfanın en alt sağ kısmında sayfa numaramız görünecektir. Sayfa numaralarının belgenin altında mı, üstünde mi görüneceği belirlenir. Belirlenen konumun sağ, sol, ortada, içeride veya dışarıda olması belirlenir. Bazı belgelerin ilk sayfalarında kapak bulunmaktadır. Numaralandırmanın bu sayfadan başlamaması isteniyorsa işaret kaldırılır. Numaralandırmanın sayı, harf ya da Romen rakamları olması belirlenir. Resim 3.53: Sayfa Numaraları penceresi 2. Başlıklar ve Sayfa Altlıkları a. Başlık ve Sayfa Altlığı Ekleme Bununla birlikte Belgelerimizin en üstüne ve en altına bilgi satırları ekleyerek eklediğimiz her yeni sayfada bu satırların otomatik olarak görünmesini sağlayabiliriz. Bunun için şu adımları takip edelim: 1. Görünüm menüsündeki Üstbilgi ve Altbilgi seçeneğini tıklayalım. 2. Belgemizin en üstünde kesikli dikdörtgen ile çerçevelenmiş bölüme Yazar : Ahmet METİN metnini yazalım (Resim 3.54). 3. Üstbilgi ve Altbilgi araç çubuğundan Kapat düğmesine tıklayalım (Resim 3.54). 4. Ekranın en üstünde her sayfada yenilenecek olan metnimiz görünecektir. Çalışma Etkinliği Oluşturmuş olduğunuz profesyonel öz geçmiş belgesini açıp bu günün tarih ve saatini yazan bir altbilgi oluşturunuz. b. Başlık ve Sayfa Altlığını Düzenleme Daha önce yazılı olan Altbilgi veya Üstbilgi metnini düzenlemek için metnin üzerinde farenin sol tuşu ile çift tıklanır. Bu işlem sonucu altbilgi veya üstbilgi aktif hâle gelir. Resim 3.54: Üstbilgi ve Altbilgi araç çubuğu 3. Yazım ve Dil Bilgisi Kontrolü a. Yazım Kontrolü Araçlarını Kullanarak Değişiklik Yapma MS Word programı, belgelerimizde seçili dil bünyesinde yazım yanlışlarını otomatik olarak bulup doğrusu ile değiştirme imkânı vermektedir. Bunun için şu adımları takip edelim: 90
Kelime İşlem Programı 1. Yeni bir belge açalım ve Türk; övün, calıs, güven. metnini girelim. 2. Araçlar menüsü seçeneklerinden Yazım ve Dil Bilgisi seçeneğine tıklayalım. 3. Açılan Yazım Denetimi ve Dil Bilgisi : Türkçe penceresinde denetim sonucu hatalı yazılan calıs kelimesi kırmızı görünecektir. Bu pencerede Değiştir düğmesine tıklayalım (Resim 3.55). 4. calıs kelimesi doğrusu olan çalış kelimesi ile değiştirilmiş olarak karşımıza gelecektir. b. Dil Bilgisi Araçlarını Kullanarak Değişiklikler Yapma MS Word programı belgelerimizde seçili dilin dil bilgisi kurallarına uymayan yazım yanlışlarını otomatik olarak bulup doğrusu ile değiştirme imkânı vermektedir. Bunun için şu adımları takip edelim: 1. Yeni bir belge açalım ve Öğlen ya da akşam ne zaman çıkabilirsin? metnini girelim. 2. Araçlar menüsündeki Yazım ve Dil Bilgisi seçeneğini tıklayalım. 3. Seçimle birlikte metnimiz seçili hâle gelip ekrana Yazım Denetimi ve Dil Bilgisi : Türkçe penceresi gelecektir. Hatalı yazımın yeşil renge büründüğüne dikkat edin. Bu sözcük yerine getirilebilecek kelimeler Öneriler bölümünde listelenmektedir. Doğru olanı bu bölümden seçip Değiştir düğmesine tıklayalım (Resim 3.56). 4. Kelimemiz doğrusu ile değişmiş olarak karşımıza gelecektir. Yazım yanlışının bir kereliğine göz ardı edilmesini sağlar. Yazım yanlışının belgenin tamamında göz ardı edilmesini sağlar. Bulunan kelimeyi o dile ait bir sözcük olarak eklemeyi sağlar. Yazım yanlışının öneriler alanındaki seçili kelime ile değiştirilmesini sağlar. Aynı yazım yanlışlarını belgenin tümünde öneriler alanındaki seçili kelime ile değiştirir. Düzeltmenin otomatik olarak gerçekleşmesini sağlar. Denetimin hangi dilde yapılacağı belirlenir. Denetimle ilgili detaylı ayarlamalar yapılabilir. Resim 3.55: Yazım denetimi ve dil bilgisi: Türkçe penceresi Hatanın bir kereliğine göz ardı edilmesini sağlar. Hatanın belgenin tamamında göz ardı edilmesini sağlar. Bir sonraki tümceye geçmeyi sağlar. Denetimin hangi dilde yapılacağı belirlenir. Denetim ile ilgili detaylı ayarlamalar yapılabilir. Resim 3.56: Yazım denetimi ve dil bilgisi: Türkçe penceresi 91
Bilgi ve İletişim Teknolojisi Yazım Denetimi ve Dil Bilgisi: Türkçe penceresini klavyeden F7 tuşuna basarak da açabilirsiniz. 4. Belge Yapısı MS Word programında yazdığımız yazıların durumuna göre belgenin sayfa yapısı üzerinde değişiklik yaparak daha görsel belgeler oluşturabiliriz. Belge yapısı ile sayfanın yönü, kenar boşlukları gibi değişiklikler yapabiliriz. a. Sayfanın Yapısı Sayfa yapısı ile ayarlamalar yapabilmek için Dosya menüsü seçeneklerinden Sayfa Yapısı seçeneği kullanılır. Sayfanın yönünü dikeyden yataya çevireceğimiz şu örneği uygulayalım: 1. Dosya menüsünden Sayfa Yapısı seçeneğine tıklayalım. 2. Açılan Sayfa Yapısı penceresindeki Kenar Boşlukları sekmesinde bulunan Kenar Yönlendirme bölümünden Yatay seçeneğini seçip Tamam düğmesine tıklayalım (Resim 3.57). Resim 3.57: Sayfa yapısı penceresi 3. Belge yatay olarak kullanılmaya devam edilecektir. 4. Sayfa Yapısı penceresindeki Kâğıt sekmesi ile kullanacağımız kâğıt boyutunu A4, A5 gibi) ve kâğıt kaynağını seçebiliriz. Düzen sekmesinden ise Bölüm, Altbilgi ve Üstbilgi ayarlamaları yapılabilir. b. Kenar Boşlukları Resim 3.58: Kenar boşlukları sekmesi kenar boşlukları bölümü MS Word programında kâğıdımızın yazı yazılabilir alanının kâğıdın çevresine uzaklığını belirleyebiliriz. Bunun için şu adımları takip edelim: 1. Bir önceki adımdaki Sayfa Yapısı penceresini açalım. Kenar Boşlukları sekmesinin Kenar Boşlukları bölümünde bulunan Üst e 1,5, Sol a 1,5, Alt a 1,5, Sağ a 1,5 değerlerini verelim ve Tamam düğmesine tıklayalım (Resim 3.58). 2. Belge yatay olarak kullanılmaya devam edilecektir. c. Sayfaya Kenarlık Ekleme MS Word programında sayfaların ya da seçili olan metinlerin çevresi boyunca uzanan kenarlıklar ekleyerek belgelerimizi daha görsel hâle getirebiliriz. Örnek uygulama için şu adımları takip edelim: 1. Yeni bir belge açıp İstikbal göklerdedir. metnini girip metnimizi seçili hâle getirelim. 92 Resim 3.59: Kenarlıklar ve gölgelendirme penceresi
Kelime İşlem Programı 2. Biçim menüsü, seçeneklerinden Kenarlıklar ve Gölgelendirme seçeneğini seçelim. 3. Açılan Kenarlıklar ve Gölgelendirme penceresinden Kenarlıklar sekmesindeki Ayarlar bölümünden Gölge seçeneğini, Stil bölümünden Kesikli Çizgi seçeneğini seçelim, Renk açılır kutusundan da Deniz Yeşili rengini seçelim ve Tamam düğmesine tıklayalım (Resim 3.59). 4. Metnimizin etrafına belirlediğimiz ayarlarda bir kenarlık eklenecektir (Resim 3.60). Resim 3.60: Kenarlıklar ve gölgelendirme penceresi Değerlendirme Soruları 1. MS Word programında belgemize sayfa numarası eklemek için hangi yol izlenir? A) Ekle Menüsü - Sayfa Numaraları B) Ekle Menüsü - Kesme C) Ekle Menüsü - Numaralandırma D) Ekle Menüsü - Nesne E) Ekle Menüsü - Simge 2. MS Word programında Yazım Denetimi ve Dil Bilgisi penceresinde sözcükte olmayan bir kelimeyi belgenin tamamında yenisi ile değiştirmek için hangisi kullanılır? A) Bir kez yok say B) Tümünü yok say C) Değiştir D) Tümünü değiştir E) Yok say 3. MS Word programında sayfamızı yatay olarak kullanmak için hangi yol kullanılır? A) Dosya Menüsü - Kenar Boşlukları - Yönlendirme Yatay B) Dosya Menüsü - Kâğıt - Yönlendirme - Yatay C) Dosya Menüsü - Düzen - Yönlendirme - Yatay D) Dosya Menüsü - Kenar Boşlukları - Önizleme - Yatay E) Dosya Menüsü - Yatay 4. MS Word programında kenar boşlukları ne için kullanılır? A) Metinler ile yerleştirilen nesneler arası boşlukları belirleriz. B) Metinler arası boşluğu belirleriz. C) Kâğıdın yazı yazılabilir alanının kağıt çevresine uzaklığını belirleriz. D) Nesneleri yeniden boyutlandırabiliriz. E) Pencere boyutunu ayarlarız. 5. MS Word programında sayfaya kenarlık eklemek için hangi yol kullanılır? A) Biçim Menüsü - Sayfa Yapısı - Kenar Boşlukları B) Biçim Menüsü - Sayfa Yapısı - Kenarlık ve Gölgelendirme C) Biçim Menüsü - Sayfa Yapısı - Düzen D) Biçim Menüsü - Sayfa Yapısı - Stiller ve Biçimlendirme E) Biçim Menüsü - Sayfa Yapısı - Stiller 93
Bilgi ve İletişim Teknolojisi D. YAZDIRMA Konuya Hazırlık 1. Belgeleri yazıcıdan çıkartmadan son hâlini bilgisayardan görmenin ne gibi yararları vardır? Araştırınız. 2. Bir belgenin birden fazla kopyasını yazıcıdan nasıl çıkartırız? Araştırınız. MS Word ve benzeri kelime işlem programlarının en etkili yönü, yazılan yazıların istenilen zamanda kâğıda dökümünün alınabiliyor olmasıdır. 1. Belgeyi Önizleme MS Word programında oluşturulan belgeleri yazıcıdan çıkarmadan önce bilgisayarımızda yazıcıdan çıktığı zamanki hâlini görebiliriz. Bunun için Dosya menüsü seçeneklerinden Baskı Önizleme seçeneği kullanılır. Baskı Önizleme için Standart Araç Çubuğunda yer alan Baskı Önizleme kullanılabilir. simgesi de 2. Temel Yazdırma Seçenekleri MS Word programında belgelerimizin yazıcı çıktısı için Dosya menüsü seçeneklerinden Yazdır seçeneği kullanılır. Bu işlem sonucu karşımıza Yazdır penceresi gelecektir (Resim 3.61). Yazıcı ile ilgili ayarlamaları yapabiliriz. Bilgisayarımıza bağlı olan yazıcılardan hangisi ile çıktı alınacağı belirlenir. Her sayfadan kaç adet çıktı alınacağını belirleyebiliriz. Belgemizde hangi sayfaların çıktısının alınacağı belirlenir. Çıktı alınacak kâğıtta belgemizin kaç sayfası bulunacağını belirleyebiliriz. Resim 3.61: Yazdır penceresi 3. Belgeyi Yazdırma Belgelerimizi yazdırmak için Yazdır penceresindeki gerekli ayarlamalar yapıldıktan sonra (Resim 3.61) Tamam düğmesine tıklanır. Belgelerimizi yazdırmak için; Klavyeden tuşu basılı iken P tuşunu, Standart Araç Çubuğunda bulunan Yazdır 94 simgesini kullanabiliriz.
Kelime İşlem Programı Değerlendirme Soruları 1. Kelime işlemci programında, oluşturulan bir belgenin yazıcıdan çıkmadan önceki en son hâlini görüntülemek için aşağıdakilerden hangisi kullanılır? A) Baskı önizleme B) Tam ekran C) Görünüm D) Yakınlaştır E) Yazdır 2. MS Word programında yazdırma işlemi için kullanılan klavye tuşu aşağıdakilerden hangisidir? A) CTRL + A B) CTRL + X C) CTRL + K D) CTRL + P E) CTRL + C 3. MS Word programında Yazdır penceresindeki yazıcı bölümü ne işe yarar? A) Bilgisayara bağlı olan yazıcılardan istenilenden çıktı alınmasını sağlar. B) Bilgisayara yeni yazıcı bağlantısı eklemeyi sağlar. C) Bilgisayara bağlı olan yazıcılardan istenilenleri silmeyi sağlar. D) Silme işlemini iptal etmek için kullanılır. E) Belgeyi yazdırmak için kullanılır. 4. MS Word programında simgesinin adı aşağıdakilerden hangisidir? A) Baskı önizleme B) Yazıcı ayarları C) Yazdır D) Kaydet E) Farklı kaydet 5. MS Word programında yazdır penceresinde belgemizden kaç adet çıktı alınacağını belirlediğimiz bölümün adı nedir? A) Sayfa aralığı B) Yakınlaştır C) Kopya sayısı D) Yazıcı E) Sayfa yönü 95
Bilgi ve İletişim Teknolojisi E. İleri özellikler Konuya Hazırlık 1. Belgelerimizde tablo kullanma ihtiyacı duyduğumuz durumlar nelerdir? Tartışınız. 2. Belgelerimize nasıl resim ekleyebiliriz? Araştırınız. 2. Belgelerimizde grafik kullanmanın sağladığı yararlar hakkında tartışınız. 1. Tablolar MS Word programında belge oluştururken tablolar ekleyerek metinleri çok daha düzenli bir şekilde sayfalara yerleştirebiliriz. Tablolar, satır ve sütunlardan oluşurlar. Satır ve sütunların birleştiği alanlara hücre denir. Hücrelere istenilen metinleri yazarak veri girişi yapabiliriz. a. Standart Tablolar Oluşturma MS Word programında belgemize tablo eklemek için şu adımları takip edelim: 1. Yeni bir belge açıp Haftalık Ders Programım adı ile daha önce oluşturduğumuz Belgelerim altındaki MS Office Uygulamalarım isimli klasörün altında bulunan MS Word Uygulamalarım içerisine kaydedelim. 2. Tablo menüsündeki Ekle seçeneği üzerine gelelim. 3. Sağ tarafa açılan seçeneklerden Tablo seçeneğine tıklayalım. 4. Açılan Tablo Ekle penceresinden Sütun Sayısı açılır kutusuna 5, Satır Sayısı açılır kutusuna 8 değerlerini girelim ve Tamam düğmesine tıklayalım (Resim 3.62) Tablomuzu Resim 3.63 teki gibi düzenleyelim ve belgeyi Haftalık Ders Programım ismiyle kaydedelim. Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Coğrafya Kimya İngilizce Sağlık bilgisi Bilgi ve ilet. tek. Coğrafya Kimya İngilizce Sağlık bilgisi Bilgi ve ilet. tek. Türk edebiyatı Fizik Din kült. ve ahlak bil. Tarih İngilizce İngilizce Fizik Beden eğitimi Tarih İngilizce İngilizce Dil ve anlatım Beden eğitimi Dem. ve ins. hak. Türk edebiyatı Dil ve anlatım İngilizce Dem. ve ins. hak. Resim 3.62: Tablo ekle penceresi Resim 3.63: Ders programı tablosu Belgeler Standart Araç Çubuğunda bulunan Tablo Ekle simgesi ile de tablo eklenebilir. Simge üzerine gelip farenin sol tuşuna basılı tutularak istenilen satır ve sütun belirlenene kadar hareket ettirilir (Resim 3.64). Resim 3.64: Tablo ekle simgesi b. Hücre Özelliklerini Değiştirme Eklenilen tablo içindeki hücreleri biçimlendirmek için şu adımları takip edelim: 1. Daha önce kaydettiğimiz Haftalık Ders Programım adlı belgeyi açalım. 96
Kelime İşlem Programı 2. İlk satır ve ilk sütunda bulunan Pazartesi kelimesi yazılı hücre üzerine tıklayalım ve farenin imlecinin burada konumlanmasını sağlayalım. 3. Tablo menüsündeki Tablo Özellikleri seçeneğine tıklayalım. 4. Açılan Tablo Özellikleri penceresinden Hücre sekmesi içinde yer alan Dikey Hizalama bölümünden Ortaya seçeneğini seçelim ve Tamam düğmesine tıklayalım (Resim 3.65). Hücremizdeki Pazartesi kelimesinin hücre içinde ortalı bir şekilde konumlandığı görülecektir. Resim 3.65: Tablo özellikleri penceresi c. Satır ve Sütunlar Ekleme ya da Silme Tablo içindeki satır ve ya sütunları silmek için şu adımları takip edelim: 1. Haftalık Ders Programım belgemizi açıp ilk sütunun herhangi bir hücresine fare ile tıklayarak konumlandıralım. 2. Tablo menüsü seçeneklerinden Ekle seçeneğini seçip sağa açılan menüden Sola Sütun seçeneğine tıklayalım (Resim 3.66). 3. Tablomuzun en soluna bir tane sütun eklendiği görülecektir (Resim 3.67). Sütunumuzu Resim 3.68 deki gibi dolduralım. Resim 3.66: Tablo menüsü ekle seçeneği Resim 3.67: Sola eklenmiş sütun Resim 3.68: Sütunun son hâli 4. Farenin imlecini 8. satırın herhangi bir hücresine tıklayarak konumlandırılalım. 5. Tablo menüsündeki Sil seçeneğini seçip sağa açılan menüden Satır seçeneğine tıklayalım (Resim 3.69). Tablonun 8. satırının silindiği görülecektir. Tablo Özellikleri penceresinde Hücre sekmesindeki Boyut bölümü ile hücrenin genişliğini ayarlayabiliriz (Resim 3.65). Resim 3.69: Tablo menüsü sil seçeneği Resim 3.70: Tablo seç kulakçığı 97