T.C. ANKARA VALİLİĞİ SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Karar Tarihi: 28.01.2009 Karar Sayısı: 2009/1 İL UMUMİ HIFZISSIHHA KURUL KARARI Ankara Ġl Umumi Hıfzıssıhha Kurulu 28.01.2009 tarihinde saat 14.00 de 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 23. maddesine göre, Ankara Vali Yardımcısı Dr. Celal DĠNÇER baģkanlığında toplanarak gündemdeki konuları görüģmek suretiyle aģağıdaki kararları almıģtır. A- LEJYONER HASTALIĞINI ENGELLEMEYE YÖNELİK TEDBİRLER Lejyoner Hastalığı değiģik zamanlarda otel, tatil köyü ve hastane gibi yataklı kalıcı ve/veya geçici yaģam alanlarında, münferit veya salgın halinde, hastane kaynaklı Lejyoner Hastalığı veya seyahat iliģkili Lejyoner Hastalığı Ģeklinde görülebilmektedir. Legionella cinsi bakteriler, doğal ortamı olan nehir, göl, çamur, termal veya kaynak suları rezervuarından su ile taģınarak havalandırma sistemi, soğutma sistemi, sıcak su tankları, su yumuģatma tankları, duģ baģlıkları, sıcak su muslukları ve sulu sıcak yüzeylere yerleģmektedir. Su tesisatındaki biofilm tabakasında ve hastanelerdeki solunum terapi ekipmanlarında bulunan Legionella bakterileri suyun aerosolize olması ile doğal soluma yoluyla veya aspirasyon ile insana geçebilmektedir. 50 yaģ üzeri erkekler, sigara ve alkol kullananlar, steroid ve immunsupressif tedavi görenler (transplantasyon, malignite) ile diabetus mellitus ve KOAH hastalığı olanlar en riskli konağı oluģturmaktadır. Ġlimizde su güvenliğini temin çalıģmaları kapsamında, özellikle otel, tatil köyü ve hastane gibi kalıcı ve/veya geçici yaģam alanlarında bulunan su depoları, soğuk ve sıcak su tankları, havalandırma ve Ģebeke sistemlerinin de teknik ve hijyenik anlamda güvenli olması gerekmektedir. otel, tatil köyü ve hastanelerdeki popülasyon dikkate alındığında, bu tür yerlerde bulunan hasta, turist ve tüm çalıģanların risk grubuna dahil olduğu görülecektir. Lejyoner Hastalığı oluģmasını engellemek için, Sağlık Bakanlığının 01.05.2001 tarih ve 2001/34 sayılı Seyahat ĠliĢkili Lejyoner Hastalığı Kontrol Programı Genelgesi göz önüne alınarak; otel, tatil köyü ve hastane gibi yaģam alanlarında bulunan su depoları, soğuk ve sıcak su tankları, havalandırma ve dahili Ģebeke sistemlerinde, düzenli ve kesintisiz olarak bakım, temizlik ve dekontaminasyon çalıģmaları yapılarak, Lejyoner Hastalığı oluģmasını engellemeye yönelik tedbirlerin alınmasında, toplum sağlığı açısından büyük fayda görülmesi üzerine, hastalığın oluģumunun engellenmesine yönelik olarak 25.06.2008 tarih ve 2008/4 sayılı Ġl Umumi Hıfzıssıhha Kurulu Kararı alınmıģtır. Daha sonra yapılan uygulama ve denetimlerde karģılaģılan güçlük ve uygunsuzluklara bağlı olarak söz konusu kararda bazı değiģiklikler yapılması gerekmiģtir. 1
Bu nedenle, öncelikle 200 ve üzeri yataklı hastane ve tüm otellerin iç su Ģebekelerinde; Ġl Sağlık Müdürlüğünce su sistemi risk değerlendirmesinin riski yüksek bulunan yerlerden Legionella etkenine yönelik numune alınmasına, Hastane kaynaklı Lejyoner Hastalığı sürveyansı için hastanelerde özellikle göğüs hastalıkları, iç hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları ve yoğun bakım kliniklerine pnömoni ön tanısı ile yatırılan ve epidemiyolojisi uyan hastalarda vaka sürveyans çalıģmasının Hastanelerde yatan hastalarda ikincil olarak enfeksiyon (Pnömoni) geliģmesi durumunda bu hastalarda vaka sürveyans çalıģmasının a- Vaka tespit edilen yerlerde acil eylem kapsamında çevresel sürveyans için; Lejyoner Hastalığının C Grubu Bildirimi Zorunlu Hastalıklar grubunda olması nedeniyle, tespit edilen vakaların 014 Formu ile Ġl Sağlık Müdürlüğüne bildirilmesine, Bildirim yapılan yerlerde Sağlık Müdürlüğü elemanlarınca çevresel sürveyans Numune alma kriterlerine uygun su numuneleri alınmasına, Sıcak su tanklarındaki suyun sıcaklığının 70 ºC ye çıkarılmasına, bu sıcaklığın en az 24 saat bu düzeyde tutularak bütün su çıkıģları, musluklar ve duģ baģlıklarının 30 dakika süre ile açılarak suyun akıtılmasına, bu Ģekilde musluktan akan suyun sıcaklığının en az 60 ºC olmasına, bu suyun kullanılmadan kanalizasyon sistemine deģarj edilmesine, Dahili Ģebekenin Ģok dezenfeksiyonunun bu amaçla klor kullanılması durumunda, sistemin her tarafında 12 saat boyunca klor konsantrasyonunun litrede en az 3 ppm düzeyinde veya sistemin her tarafında 24 saat boyunca klor konsantrasyonunun litrede 1,5 ppm düzeyinde tutulmasına, Ģok dezenfeksiyon için, Sağlık Bakanlığınca izin verilen diğer dezenfektanların kullanılması durumunda, kullanılan dezenfektanla süper dozda dezenfekte edilmesine, Ģok dezenfeksiyon iģlemi için kullanılan suyun hiç bir Ģekilde kullanılmadan kanalizasyon sistemine deģarj edilmesine, Su sisteminde bulunan ölü boģluk ile kireçlenme ve sedimentte birikme, Lejyoner Hastalığının geliģmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu sebeple, baģta hastaneler olmak üzere otel ve tatil köyü gibi binaların su sistemlerinin tekrar gözden geçirilerek, ölü alanların iptal edilmesine, Musluk ağzında filtre kullanılmamasına, varsa iptal edilmesine, duģ baģlıklarında oluģan kireç katmanlarının kireç çözücülerle çözündükten sonra temizlenip dezenfekte edilmesine, Klima sisteminin kullanımının hemen durdurulmasına, Soğutma kulelerinin tümü ile boģaltılmasına, tortu ve kirliliğin uzaklaģtırılmasına, soğutma kulesi iç yüzeylerin temizlenerek dezenfekte edilmesine, Gerekli tamirat yapılmasına ve sediment birikimini önleyecek aparatlar takılmasına, b- Legionella bakterisinin su sistemine yerleşerek, biofilm tabakası oluşturmasını engellemek için rutin uygulama olarak; Otel, tatil köyü ve hastanelerde; -Odaların boģ kaldığı her gün duģ ve musluklardan suyun 2-3 dakika akıtılmasına, musluk ve duģ baģlıklarının her hafta dezenfeksiyon ve temizliğinin musluk ve duģ baģlıklarının her ay kireçten arındırılmasına, bina içi su sistemi üzerinde seçilmiģ noktalardan her gün serbest klor veya amaca uygun dezenfektan düzeyinin ölçülmesine, -Sıcak su tanklarında; tankın tortu ve kireçten arındırılması ile dezenfeksiyonunun 3 ayda bir 2
-Soğuk su tanklarında; serbest klor veya amaca uygun dezenfektan düzeyinin her gün ölçülmesine, tankın tortu ve kireçten arındırılması ile dezenfeksiyonunun 3 ayda bir -Legionella dıģında ayrıca iç Ģebeke suyundan ehliyetli kiģilerce 3 ayda bir mikrobiyolojik, 6 ayda bir kimyasal analiz amaçlı numune alınmasına, -Su dağıtım sisteminde, ayda bir fiziksel kontrol -Soğutma kulesinde 3 ayda bir temizlik ve dezenfeksiyon -Su yumuģatma tanklarında, temizlik ve dezenfeksiyonun üretici önerisi doğrultusunda üreticinin her hangi bir önerisi bulunmaması durumunda 3 ayda bir temizlik ve dezenfeksiyon -Bahçe sulama sistemleri ve fıskiyelerde, yılda bir temizlik ve dezenfeksiyon -Jakuzi ve sıcak su havuzlarında her hafta dezenfeksiyon -Legionellanın su sisteminden herhangi bir dezenfeksiyon metodu ile tamamen uzaklaģtırılması zor olduğundan, tüm iģlemlerin itina ile bir program dahilinde izlenmesi ve etkin bir Ģekilde uygulanması için, ilgili kurum, kuruluģ ve iģletmelerce konuyla ilgili bilgisi olan sorumlu bir personel atanmasına, -Personel sorumluluklarının ciddi bir Ģekilde tanımlanarak Ģüpheye meydan vermeyecek netlikte yazılı hale getirilmesine, düzenlemeler ve uygulamaların kompleks su sisteminin çalıģır durumda olduğu bütün saatlerde teknik personeller tarafından sürdürülmesinin sağlanmasına, -Temizlik ve dezenfeksiyon gibi dekontaminasyon çalıģmalarının bizzat ilgili kurum, kuruluģ ve iģletmeler tarafından yapılmaması ve/veya yapılamaması durumunda temizlik ve dezenfeksiyon gibi iģ ve iģlemlerin Sağlık Müdürlüğünden uygun görüģ almıģ kiģi, kurum ve kuruluģlarca -Sağlık Müdürlüğünden uygun görüģ almamıģ kurum, kuruluģ, iģletme ve kiģilere, dezenfeksiyon ve dekontaminasyon iģlemi yaptırılmamasına, bunun yanında Sağlık Bakanlığından amaca uygun üretim veya ithal izni almamıģ kimyasalların kullanılmamasına, -Havuz, tank, depo, Ģebeke, sistem ile suyun Ģok ve rutin dezenfeksiyon iģlemlerinde amaca uygun, Sağlık Bakanlığınca üretim veya ithal izni verilmiģ dezenfektan ve/veya biyosid kullanılmasına, -AfiĢ, broģür ve benzeri eğitim araçları ile bu hastalık konusunda Ġl Sağlık Müdürlüğünce halkın bilgilendirilmesine, Bu hususların Ġl Sağlık Müdürlüğü tarafından değerlendirilmesinden sonra, hedef kurum, kuruluģ ve iģletmelere ayrı ayrı uygulama talimatı Ģeklinde genel emir niteliğinde yayınlanmasına, B- KIZARTMA YAĞLARI Son günlerde yazılı ve görsel medya organlarında, hamur iģi, patates ve her türlü sebze kızartma yağlarına magnezyum silikat ilave edilerek koyulaģmıģ rengin sarıya dönüģtürüldüğü ve bu ürünlerin defalarca kullanıldığı, bunun da sağlık üzerine olumsuz etkileri bulunduğu yönünde haberler yer almaktadır. Bu konuda gerek Sağlık Bakanlığı, gerekse Müdürlüğümüz tarafından yapılan araģtırma, inceleme ve değerlendirme sonucunda konunun önemi ve özelliği dikkate alınarak kiģi ve toplum sağlığının korunmasının temini bakımından bazı tedbirlerin alınmasında fayda görülmektedir. BaĢta fast-food restoranlar olmak üzere lokantalar ve yemek fabrikaları gibi yerlerde sıklıkla kızartma için bitkisel yağlar kullanıldığı ve derin yağda kızartma yöntemi tercih edildiği, bu yöntemle yüksek sıcaklıklarda kızartma yağının yapısının hızla değiģerek okside olduğu, uzun süre yüksek ısıya maruz kalmıģ yağlarda yağ asidi moleküllerinin parçalanması sonucu sağlığa zararlı 3
(karsinojik, mutojenik vb.) öğelerin ortaya çıktığı ve bu yağların tekrar tekrar kullanılması sonucunda da sağlığa zararlı maddelerin oluģumunu artırdığı bilimsel bir gerçektir. 5179 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin DeğiĢtirilerek Kabulü Hakkında Kanununun Sağlığın korunması baģlığı altındaki 18. Madde de geçen; Ġnsan sağlığının korunması amacıyla, gıda maddelerini ve gıda ile temas eden madde ve malzemeleri üreten ve/veya satan iģyerleri; a) Bakanlıkça çıkarılacak ilgili yönetmeliklerde belirtilen asgarî teknik, hijyenik ve güvenlik Ģartlarını taģımak zorundadır. b) Gıda kodeksine uyulmaksızın gıda maddelerini imal edemez, mübadele konusu yapamaz ve muameleye tâbi tutamaz. c) Ġnsan sağlığına zarar verecek muhteviyatta gıda maddeleri üretemez, içerisine zararlı bir madde katamaz, böyle bir maddenin kalıntısını bulunduramaz ve gıdaya zararlı özelliğe yol açacak herhangi bir iģlem uygulayamaz. Hükümlerinin yerine getirilmesi için denetçi kurumların azami titizlik göstermesi gerekmektedir. Bu itibarla; Kızartma amaçlı kullanılan yağların kullanım süresi ve sıcaklığı göz önüne alınarak bir günden fazla kullanılmamasına, KullanılmıĢ yağın görünüm, kıvam ve rengini değiģtirecek magnezyum silikat ve benzeri hiçbir kimyasal madde kullanılmamasına, Denetçiler tarafından yapılan denetimlerde kızartma yağlarından numune alınarak içerisinde magnezyum silikat vb. kimyasal maddelerin bulunup bulunmadığının araģtırılmasına, bu konudaki iģ ve iģlemlerin Ġl Tarım Müdürlüğünce yürütülmesine, KullanılmıĢ atık kızartma yağlarının çevre mevzuatı hükümlerine göre depolama, nakliye, geri kazanım ve bertarafının temini maksadıyla her türlü önlemlerin Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından alınmasına, Evlerde kullanılan kızartma yağlarının fazla kullanılmasının mahsurları hakkında halkın bilgilendirilmesi iģlemlerinin broģür, anons, toplantı, ulusal veya mahalli yayın organları aracılığı ile Ġl Tarım Müdürlüğünce yürütülmesine, Alınan bu kararlara uymayanlar hakkında Ġl Ġdaresi Kanunu, Kabahatler Kanunu, Çevre Kanunu, 5179 Sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin DeğiĢtirilerek Kabulü Hakkında Kanun ve Umumi Hıfzıssıhha Kanunu hükümlerine göre, Kaymakamlıklar, Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Ġl Tarım Müdürlüğü, Ġl Sağlık Müdürlüğü ve ilgili belediye baģkanlıklarınca iģlem Oy birliğiyle karar verildi. BAġKAN Dr. Celal DĠNÇER Vali a. Vali Yardımcısı 4
Faruk UĞUR Melih GÖKÇEK Uzm. Dr.Mustafa AKSOY Ġl Özel Ġdare Gen.Sekreterliği B.ġehir Bel.BaĢkanı Sağlık Müdürü Onur KAYA SavaĢ DEMĠREL Abdullah EMĠR Ġl Milli Eğitim Müdür Yrd. Ġl Emniyet Müdürlüğü Ġl San. ve Tic. Müd.lüğü Nazım DUMAN Nurdan YILDIRIM Mustafa Ali EROL Ġl Tarım Müdürlüğü Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü Ġl Bayındırlık Müd.lüğü Sefa GÜRBÜZ Güler SĠNĠR R. Betül KARADENĠZ Ġl Kültür ve Turizm Müd. D.S.Ġ 5. Bölge Müdürlüğü Karayolları 4.Bölge Md.lüğü Tbp.Alb.Müjdat TAġ Dr. M. Arzu YETKĠN Nihal ALKAN Garnizon Komutanlığı Ankara E.A.Hastanesi BüyükĢehir Bel. BaĢk. Ecz. AyĢe SEZEN Dr.Cemal GÜVERCĠN Ankara Ecz.Odası Ankara Tabip Odası 5