Doç. Dr. Emine Derviş* * SB. Haseki Eğitim Hastanesi, Dermatoloji Kliniği ÖZET ABSTRACT Oral Antioxidants Deri başta ultraviyole olmak üzere çeşitli oksidatif stres kaynaklarına yoğun bir biçimde maruz kalır. Oksidatif stresin fotoyaşlanma ve bazı deri hastalıklarında rolü olabileceğine inanılmaktadır.antioksidanların oksidatif strese karşı koruyucu etkisini gösteren çeşitli epidemiyolojik çalışmalar ve hayvan çalışmaları vardır. Ancak insanlarda deri yaşlanmasının önlenmesi ve bazı deri hastalıklarının tedavisinde oral antioksidanların etkinliğini gösteren kontrollü, uzun süreli çalışmalar henüz yetersizdir. The skin is exposed to various exogenous sources of oxidative stress, in particular ultraviolet-irradiation. It is believed that oxidative stress may be responsible for various skin disorders (photo-ageing, some skin diseases). Various epidemiological and animal studies have proved that antioxidants exert protective effects against oxidative stress. However, controlled longterm studies on the efficacy of oral antioxidants in the prevention of skin ageing and in the treatment of skin disorders in humans are still lacking. Anahtar Kelimeler: Oral antioksidanlar, reaktif oksijen ürünleri (ROS), oksidatif stres, fotoyaşlanma, deri hastalıkları. Key Words: Oral antioxidants, reactive oxygen species (ROS), oxidative stress, photo-ageing, skin diseases. Anaerob şartlara adapte organizmalar dışında tüm canlıların enerji üretimi için oksijene ihtiyacı vardır. Adenozin trifosfat oluşum sürecinde, glukoz ve diğer maddelerin metabolizmasının tamamlanması için moleküler oksijen şarttır. Hücrede oksijenin %10-15 i oksidan enzimlerin katalize ettiği olaylarda (ksantin oksidaz, siklooksijenaz, lipooksijenaz) kullanılırken %85-90 ı mitokondriyal elektron transportunda (oksidatif fosforilasyon) kullanılır. Oksidatif fosforilasyon sürecinde tüketilen oksijenin %0,4-4 ü süperokside (serbest radikal) dünüşür (1,2). ve yaşlanma sürecinde ROS üretimi artar (1). Tablo 1. Biyolojik önemi olan reaktif ürün örnekleri Tip Serbest radikal Non radikal ROS Superoksid, O2 Hidrojen peroksid,h2o2 Hidroksil, OH Hidroklorous asid, HOCl Peroksil, RO2 Hidroperoksil, HO2 RNS Nitrik oksid, NO Peroksinitrit, OONO Nitrojen dioksid, NO2 Nitrosoksid, HNO2 Serbest Radikaller 1954 te Gerschmann ve arkadaşları oksijen kullanılırken oluşan bazı reaktif ürünlerin iyonize radyasyona benzer toksisiteye neden olabileceğini ileri sürmüşlerdir (2). Serbest radikal (SR) olarak adlandırılan bu ürünler fizyolojik veya patolojik reaksiyonlar sırasında oluşabilen eşlenmemiş elektronu bulunan atom ve moleküllerdir. Kendilerini nötralize etmek için diğer maddelerden elektron alırlar. Oksijen ve nitrojen kaynaklı olabilirler (Tablo-1). Hepsi çeşitli reaksiyonlar için önemli olmakla beraber aerob organizmalar için oksijen kaynaklı reaktif ürünler (ROS) çok önemlidir (1,2,3). Reaktif oksijen ürünleri (ROS) fizyolojik ve patolojik koşullarda oluşabilir. Herşeyin yolunda gittiği aerobik metabolizma esnasında normal koşullarda yaklaşık %1 oranında ROS oluşur. Zorlu eksersiz gibi hücresel metabolizmanın hızlandığı durumlarda, inflamatuar hücrelerin varlığında (infeksiyonlar, kronik inflamatuar hastalıklar, allerjik hastalıklar), yüksek oksijen basıncında, hava kirliliği, sigara dumanı, pestisid, insektisid, radyasyon, ilaç ve çeşitli toksik maddelere maruziyetlerde, iskemi-reperfüzyon durumlarında Reaktif oksijen ürünlerinin hücre proliferasyonu, farklılaşması, apoptoz (antitümör etki), immun cevaplar ve sinyal ileti yolaklarında çeşitli fonksiyonları vardır. Düşük seviyelerde ROS çeşitli moleküllerin kontrollü oksidasyonuna neden olur. İmmun savunma ve normal hücre fonksiyonları için fizyolojik seviyede ROS gereklidir (2,3). Oksidatif Stres Reaktif oksijen ürünlerinin aşırı üretimi veya yetersiz transferi olduğunda hücrenin redoks durumu değişir. Serbest radikaller küçük boyutları ve yüksek enerjileriyle hücresel makromolekülleri okside edebilirler. Çok sayıda hücresel komponentin kontrolsüz oksidasyonu söz konusu olursa, bu durum oksidatif stres olarak adlandırılır. Oksidatif stres lipit peroksidasyonuna, protein oksidasyonuna, DNA mutasyon ve kırıklarına, sitotoksik etkilere ve sinyal iletilerinde bozulmaya neden olabilir (1,2,3). Serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarının yaşlanma süreci ve yaşlanmaya bağlı dejeneratif hastalıkların (ateroskleroz, katarakt, diyabet, nörodejeneratif hastalıklar, immun 263
sistem bozuklukları, kanser oluşumu) progresyonunda önemli rol oynadığına inanılmaktadır. Oksidatif stres yaklaşık 50 kadar hastalık patogeneziyle ilişkilendirilmiştir (1). Deri ve Oksidatif Stres Hücresel redoks durumundaki değişikliklerin yaşlanmaya ve hayat süresinin belirlenmesine katkıda bulunduğu varsayılmaktadır (Yaşlanmada serbest radikal teorisi, 1957, Harman) (4). Bu konuya ilişkin yapılan çalışmalarda fizyolojik olarak yaşlanan insan ve hayvan derilerinde lipit-protein oksidasyon ürünlerinin arttığı, ultraviyole maruziyeti ve fotoyaşlanmanın olduğu derilerde oksidasyon ürünlerinin arttığı, antioksidanların azaldığı gösterilmiştir (5). Deride ROS ve sitokinlerin hücresel hemostazın idamesinde önemli rollerine rağmen, bu ilişkinin biomoleküler mekanizmaları halen tam anlaşılmamıştır. Bu ilişki başlıca transkripsiyon faktörleri (aktivator protein 1, nükleer faktör- kappa B), NO ve protein kinazlarla yönlendirilir. Bir çok biyolojik cevapta ROS ikinci mesajcı olarak tanımlanır (3,6). Dermatoloji literatüründe; psoriasis, atopik dermatit, vitiligo gibi genetik eğilim zemininde mekanik, kimyasal, mikrobiyal stresin başlatabildiği hastalıklarda oksidatif stresin patogenezde rolü olabileceğine işaret eden çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalarda söz konusu hastalıklarda lipit peroksidasyon ürünü malondialdehid seviyesinin arttığı, antioksidan moleküllerin azaldığı gösterilmiştir (6,7,8). Antioksidanlar hücrelere saldırmadan serbest radikalleri stabilize ve deaktive etme yeteneğinde olan moleküllerdir. İyi bir antioksidan; serbest radikallerin etkinliğini spesifik olarak ortadan kaldırabilmeli, redoks metalleriyle şelat yapabilmeli, antioksidan ağındaki diğer antioksidanlarla ilişkide bulunarak onları rejenere edebilmeli, gen ekspresyonu üzerine pozitif etkilere sahip olmalı, kolayca absorbe olabilmeli, doku ve vücut sıvılarında uygun fizyolojik seviyelerde bulunmalı, hem sıvı ortamlarda hem membranlarda fonksiyone edebilmelidir (12). Sağlık Bakanlığı veya Tarım Bakanlığı ruhsatlı olarak eczane ve/ veya marketlerde bulunulabilen oral antioksidanları enzimatik ve nonenzimatik olarak iki grupta inceleyebiliriz: 1. Enzimatik Antioksidanlar Oksidatif toksik ara ürünleri metabolize ederler. Sinerjik çalışırlar. Superoksid dismutaz (SOD) En etkin intrasellüler enzimatik antioksidanlardan biridir. Cu- Zn SOD sitozolde, Mn SOD mitokondride bulunur. Oksijenden ilk oluşan reaktif ürün olan superoksit anyonun moleküler oksijene ve daha az reaktif bir ürün olan hidrojen perokside dönüşünü katalize eder. 264 Akne ve kontakt dermatit patogenezinde de oksidatif stres bulgularına işaret eden çalışmalar bulunmaktadır (9,10). Antioksidan Savunma Sistemi Oksidatif strese karşı vücudumuz ya ROS üretimini engelleyerek ya ROS düzeyini azaltarak ya da ROS tarafından hasarlanan proteinleri onararak veya elimine ederek karşı koymaya çalışır. Bu savunma mekanizmalarından ROS düzeyini azaltmaya yönelik olan antioksidanları 3 grupta toplayabiliriz (Tablo-2) (1,2,3,11). Tablo 2. Antioksidan Savunma Sistemi 1)ROS u daha az toksik ürünlere dönüştüren detoksifiye edici enzim sistemleri (Enzimatik antioksidanlar) Katalaz Superoksid Dismutaz Glutatyon redoks siklus enzimleri [glutatyon peroksidaz (GSH-Px), glutatyon redüktaz, glukoz 6 fosfat dehidrogenaz] 2) Radikalleri yakalayıp nötralize eden antioksidanlar (Nonenzimatik antioksidanlar) Endojen Diyetle alınan - Bilirubin - α Tokoferol (E vit) - Tioller [lipoik asid, N-asetil sistein, - Askorbik asit (C vit) indirgenmiş glutatyon (GSH)] - β karoten (provit A) - NADPH, NADH - Diğer karotenoid ve oksi -Ubiquinon(koenzimQ10) karotenoidler(likopen, lutein) - Ürik asit - Polifenoller 3) ROS oluşumunu önleyen ve oluşanın yayılmasını engelleyen sistemler (metal bağlayan proteinler: ferritin, laktoferrin, seruloplazmin) (mitokondriyal sitokrom oksidaz) Katalaz Esas olarak peroksizom denen hücre organellerinde bulunur. Hidrojen peroksidin su ve moleküler oksijene dönüşümünü sağlar (11,13). SOD ve katalazın ilk reaktif ürünler olan superoksid radikal ve hidrojen peroksidi katalize edici etkileri nedeniyle teorik olarak antioksidan etkilerinin diğer antioksidanlara göre avantajlı olabileceği düşünülmektedir. Yüksek molekül ağırlıklı olan enzimatik antioksidanlar sindirim sisteminden değişmeden emilirlerse etkin olabilirler. SOD ve katalaz hem bitkisel hem hayvansal ürünlerde bulunmaktadır. Bu iki antioksidanın aktivitesini gösteren 30 kadar botanik ekstre çalışılmış ve bu ekstrelerle yapılan bazı çalışmalarda antioksidan etkileri (lipit peroksidasyon ürünlerinde azalma), stres azaltıcı etkileri gösterilmiştir (13,14,15). Halen deri hastalıklarında kullanımlarına yönelik yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. 2. Nonenzimatik Antioksidanlar Düşük molekül ağırlıklı olan bu antioksidanlar okside olarak başka bir substratın oksidasyonunu önemli ölçüde geciktirir veya önlerler. Bunların bir kısmı endojendir (lipoik asit, glutatyon, koenzim Q 10 gibi). Bir kısmı diyetle alınır (α tokoferol, askorbik asit, karotenoidler, polifenoller gibi) (2,4). Deride ultraviyolenin oluşturduğu oksidatif stres dikkate
alınarak; güneş yanıkları, fotodermatozlar ve fotokarsinogenez gibi tablolarda bunların önlenmesi amacıyla beta karoten, askorbik asit ve tokoferol gibi antioksidan ürünler kombine olarak veya tek başlarına kullanılmıştır. Ancak bu çalışmaların sayısı az olduğu gibi sonuçları da çelişkilidir (16). Karotenoidler (β karoten, α karoten, β crytoxanthin, likopen, lutein/zeaxanthin) En iyi incelenmiş olanı potent bir antioksidan olan β karotendir. Hızla singlet oksijeni yakalar. Karotenin küçük bir bölümünün A vitaminine dönüşmesi sayesinde plazma dengesi sağlanır ve A hipervitaminoz engellenir. β karoten hipodermiste birikir, deriye bronz renk verir. Yüksek karoten seviyelerinin oksijen basıncının yüksek olduğu yerlerde prooksidan etkilere neden olabileceğinden de söz edilmektedir. Vitamin A epitel koruyucudur, kronik fotoyaşlanmanın azaltılmasında önemlidir, potansiyel antikarsinojen etkileri gösterilmiştir. Ancak uzun süreli kullanımı hipervitaminoza neden olabileceği için kullanımı kısıtlı kalmıştır (2,4). Dermatoloji literatütünde, A vitamininin fotohasarlı deride kanser gelişimini önleyici etkilerini, β karotenin ultraviyoleyeye bağlı deri kanseri gelişimini engelleyici etkilerini, karotenoidlerin ultraviyole eritemine karşı koruyucu etkilerini (en az 10 hafta kullanımdan sonra) gösteren çalışmalar bulunmaktadır (17,18,19). Uzun süreli β karoten kullanımı ile ilgili ciddi soru işaretlerine neden olan bir çalışma Finlandiya da gerçekleştirilmiştir (ATBC Trial-1996). 50-69 yaş aralığında 29000 kişinin katıldığı bu çalışma sigara içen erkeklerde 5-8 yıl boyunca 20mg/gün β karoten kullanımının akciğer kanseri sıklığını %18, mortaliteyi %8 arttırdığını göstermiştir (20). azalttığı gösterilmiştir (23). Polifenoller Polifenoller diyetle alınan antioksidan bir grup olup, yeşil çay, üzüm ve soya ile ünlenmiştir. Bu grupta 13 sınıfta toplanmış 4000 kadar bileşik bulunmaktadır (flavonoidler, fenolik asit, antosiyanin, kateşinler, flavonlar, flavonol, flavonon, isoflovonlar, lignanlar, proantosiyanidin, prosiyanidin, resveretrol, tanin). Antiinflamatuar, antiallerjik, antiviral, antiaging, antikarsinojen, antioksidan özellikte olup biyolojik cevap değiştirici gibi davranırlar. Kardiyovasküler sisteme çok olumlu etkileri bildirilmiştir. Rutin tüketimlerinin solar hasara karşı koruyucu etkilerini gösteren epidemiyolojik çalışmalar yanısıra ultraviyoleye ve tümör gelişimine karşı koruyucu etkileri gösteren çeşitli hayvan çalışmaları da vardır (24). Ortamda demir, bakır gibi redoksu aktifleyen metallerin olması durumunda ve yüksek PH da polifenollerin yüksek konsantrasyonunun prooksidan etki yapabileceği bildirilmektedir (12). Dermatoloji literatüründe, yeşil çay polifenolleri ile yapılmış çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. Yeşil çayın major fotoprotektif polifenolik bileşiği olan epigallokateşin- 3- gallat ın farelere oral yolla verilmesi ile UVB ye bağlı immunsupresyon ve tümör gelişimi engellenmiştir (25). Bir insan çalışmasında, 56 kadında 2 yıl süreyle oral yeşil çay polifenollerinin kullanımı fotoyaşlanma yönünden plaseboya üstün bulunmamıştır (26). Koenzim Q-10 Endojen sentezlenen yağda çözünen tüm membranlarda bulunan bir antioksidandır. E vitamini ile sinerjistik çalışır (2). C Vitamini Lipoik asit Kan ve plazmada serbest radikallere karşı ilk savunmayı sağlar. Lipit peroksidasyonunu engeller. Vitamin E nin rejenerasyonunu sağlar ve antioksidan etkinliğini artırır. Prooksidan özelliklerinden bahsedilse de kanıtlanmamıştır. Yüksek doz C vitamininin (2gr) yan etkisi bulunmamakla beraber özel bir faydası saptanmamıştır (2,4). İnsan derisinde ultraviyolenin oluşturduğu oksidatif strese karşı önleyici olabileceği düşünülmekle beraber kanıtlanmamıştır (21). E Vitamini Hücre membranlarında ve dolanan lipoproteinlerde bulunur. Membran yağ asitlerini lipit peroksidasyonundan korur. Lipit peroksidasyonuna karşı C vitamini ile birlikte çalışır (2,4). Minimum gereksinim 12 mg/gün iken 400 mg/gün üstündeki dozlarda ölüm riskinde artış ileri sürülmüştür (22). Yüksek doz α-tokoferol ve askorbat kombinasyonunun insan derisinde ultraviyolenin oluşturduğu immunsupresyonu Hem suda hem yağda çözünür. Prooksidan metallerle şelat yaparak antioksidan etkisini gösterir. Lipoik asit ve Q enzimle ilgili çalışmalar daha çok kardiyovasküler sistem koruyuculuklarıyla ilgilidir (1). Glutatyon Suda çözünen bir antioksidandır. Glisin, glutamat ve sisteinden oluşur. Ksenobiyotik metabolizmada önemlidir. C vitamini ile sinerjik çalışır (1). Oral yoldan verilmesinin kan seviyesini etkilemediği gösterilmiştir (27). Selenyum Oral kullanılan antioksidanlar arasında bulunan bu iz element antimutajenik ajan olarak bilinir. Normal hücrenin malin transformasyonunu engeller. P-53 ü regüle eder. Genel olarak selenoenzimlerin hücre bölünme kontrolünde, oksijen metabolizmasında, detoksifikasyon sürecinde, kanser hücreler- 265
266 inde apoptozun indüklenmesinde, onkogen inaktivasyonunda, immun sistem fonksiyonlarında görevi vardır. 200 μg/ gün selenyum kullanımının akciğer, kolon, prostat kanseri riskini azalttığı gösterilmiş olmakla beraber, deri kanseri riskinde değişme görülmemiştir (12). Melatonin Pineal glandda serotoninden sentezlenen bir hormondur. Hem lipit hem aköz çevrede oksidatif hasara karşı etkilidir. Redoks sistemine katılmaz, enzimatik antioksidanları aktive eder. SOD, GSH-Px, NO sentetaz aktivite ve ekspresyonunu stimüle etmesi nedeniyle güçlü antioksidandır. Sirkadian ritmi düzenler. Daha çok uyku bozukluklarına yönelik çalışmalar vardır. Yaşlanma karşıtı olarak ümit verici olabileceği düşünülmektedir. Uzun süreli yan etkileri henüz bilinmemektedir. Otoimmun hastalıkları tetikleyici olabileceğine dair düşünceler vardır (4,28). Kombine Antioksidan Kullanımı Antioksidanlar destek ürün olarak kullanılacakları zaman, sinerjik çalışmaları nedeniyle, farklı türlerin birlikte kullanılmaları önerilir. Antioksidan özellikli pek çok multivitamin bulunmaktadır. Elbette doğru antioksidan seviyesinin yakalanması çok önemlidir. Antioksidan multivitaminlerle yapılmış farklı çalışma sonuçları bulunmaktadır. 7876 kadın, 5141 erkek katılımıyla gerçekleşen randomize, plasebo kantrollü çift kör bir çalışmada (SUVİMAX) ortalama 7,5yıl, günde 120mg C vit, 30mg E vit, 6mg β karoten, 100 μg Se, 20mg Zn kombinasyonu kullanımı sonucu kadın grupta deri kanseri riskinde artış görüldüğü bildirilmiştir (29). Bu çalışmanın sonuçları açıklanırken iki varsayım ileri sürülmüştür. Bunlardan biri, antioksidan kullanan kişiler orta yaş grubunda olmaları nedeniyle yıllarca ultraviyole hasarı almışlardır, dolayısıyla mevcut DNA hasarında antioksidanın faydası olmamıştır ve hatta mevcut prekanserözler belirginleşmiş olabilir. Diğer açıklama ise, kadın gruplarda genellikle beslenme daha iyi olduğu ve yağ dokuları daha fazla olup yağda depolanan vitaminleri yağ dokularında depoladıkları için verilen antioksidan seviyesi fazla gelmiş olabilir (29). Bu çalışmaya yönelik pek çok eleştiri gelmiştir. Bunlar arasında en dikkat çekici olan, bu çalışmada çinkonun antioksidan olarak kabul edilmiş olmasına yönelik olandır. Bu eleştiride kullanılan çinko dozunun günlük gereksinimin oldukça üstünde olduğu, çinkonun malin transformasyonda rolünün ve selenyumun antikarsinojen etkilerini yok edici özelliklerinin zaten bilindiğinden bahsedilerek bu sonuçtan çinkonun sorumlu tutulabileceği ileri sürülmüştür (30). SUVIMAX çalışmasından sonra antioksidanların melanom riskinde artışa neden olduğu endişesiyle bir başka grup prospektif olarak antioksidan kullanımı ve melanom sıklığı arasındaki ilişkiyi araştıran bir çalışma yapmıştır. VITAL çalışmasında diğer çalışmaya benzer doz ve sürelerde antioksidan multivitamin kullanan toplan 69671 kişi değerlendirildiğinde melanom sıklığında herhangi bir artış saptanmamıştır (31). Sonuçlar (1,3,4,12,20,22,29) Oksidanların ve antioksidanların hem fizyolojik hem patolojik süreçlerde rolü olduğu için korunma ve yıkım arasındaki dengenin devamı esastır. Oksidanlar, antioksidanlar ve sitokinler arası etkileşimin deri hastalıklarının patofizyolojisinde önemli olduğu bilinmekle beraber, bu fenomenin biyomoleküler mekanizmaları halen tam anlaşılmış değildir. Bugünkü veriler yaşa bağlı değişikleri ve oksidatif hasarla ilişkili hastalıkları önlemek üzere; prooksidan- antioksidan ilişkisini, antioksidanlar arası ilişkileri, optimal başlama zamanlarını, kullanım sürelerini, optimal dozları, hedef organ biyoyararlanımını belirlemede yetersizdir. Antioksidan kullanımının sonuçları ile ilgili epidemiyolojik bazı çalışmalar hastalıkları azaltıcı özellikler gösterse de, patogenezde oksidatif mekanizmalara ait kısıtlı bilgiler, antioksidanları değerlendirmek üzere (etki-yan etki) kullanılabilecek biyokimyasal belirteçlerin eksikliği, antioksidanların faydalı etkilerini gösteren çalışmaların çoğunun hayvan çalışması olması düzenli-sürekli antioksidan kullanımını önermede yetersizliğe neden olmaktadır. Kaynaklar 1. Percival M. Antioxidants. Clinical Nutrition Insights 1998; 10: 1-4. 2. Podda M, Grundmann- Kollmann M. Low molecular weight antioxidants and their role in skin ageing. Clinical and Experimental Dermatology 2001; 26: 578-582. 3. Portugal M, Barak V, Ginsburg I, Kohen R. Interplay among oxidants, antioxidants and cytokines in skin disorders: Present status and future considerations. Biomedicine and Pharmacotherapy 2007; 61: 412-22. 4. Fusco D, Colloca G, Lo Monaco MR, Cesari M. Effects of antioxidant supplementation on the aging process. Clinical Interventions in Aging 2007; 2(3): 377-87. 5. Sander CS, Chang H, Salzmann S, et al. Photoaging is associated with protein oxidation in human skin in vivo. J Invest Dermatol 2002; 118: 618-625. 6. Briganti S, Picardo M. Antioxidant activity, lipid peroxidation and skin diseases. What s new. JEADV 2003; 17: 663-669. 7. Zhou Q, Mrowietz U, Rostami-Yazdi M. Oxidative stress in the pathogenesis of psoriasis. Free Radical Biology and Medicine 2009; 47: 891-905. 8. Khan R, Satyam A, Gupta S, Sharma VK, Sharma A. Circulatory levels of antioxidants and lipid peroxidation in Indian patients with generalized
and localized vitiligo. Arch Dermatol Res 2009; 301: 731-737. 9. Abdel Fettah NSA, Shaheen MA, Ebrahim AA, El Okda ES. Tissue and blood superoxide dismutase activities and malondialdehyde levels in different clinical severities of acne vulgaris. Br J Dermatol 2008; 159: 1086-1091. 10. Sharkey P, Eedy DJ, Burrows D, McCaigue MD, Bell AL. A possible role for superoxide production in the pathogenesis of contact dermatitis. Acta Derm Venereol 1991; 71: 156-159. 11. Kayaalp SO. Tıbbi Farmakoloji. 11. baskı. Ankara, Hacettepe-Taş Kitapçılık, 2005; 613-620. 12. Valko M, Rhodes CJ, Moncol J, Izakovic M, Mazur M. Free radicals, metals and antioxidants in oxidative stress- induced cancer. Chemico_ Biological Interactions 2006; 160: 1-40. 13. Nelson SK, Bose SK, Grunwald GK, Myhill P, McCord JM. The Induction of human superoxide dismutase and catalase in vivo: A fundamentally new approach to antioxidant therapy. Free Radical Biology and Medicine 2006; 40: 341-347. 14. Chaturvedi P. Bitter melon protects against lipid peroxidation caused by immobilization stress in albino rats. Int J Vitam Nutr Res. 2009; 79: 48-56. 15. Milesi MA, Lacan D, Brosse H, Desor D, Notin C. Effect of an oral supplementation with a proprietary melon juice concentrate ( Extramel) on stress and fatigue in healthy people:a pilot, double- blind, placebocontrolled clinical trial. Nutrition Journal 2009; 8: 40. 20. ATBC trial. Cigarette smoke or alcohol consumption may enhance adverse effects of beta carotene in vitamin prevention trials, National Institute of Health, National Cancer Institute, 1996. 21. McArdle F, Rhodes LE, Parslew R et al.uvr-induced oxidative stress in human skin in vivo:effects of oral vitamin C supplementation.free Radic Biol Med 2002; 33(10): 1355-1362. 22. Miller ER, Pastor-Barriuso R, Dalal D, et al. Meta-analysis: highdosage Vitamin E supplementation may increase all- cause mortality. Ann Intern Med 2005; 142: 37-46. 23. Fuchs J, Packer L. Antioxidant protection from solar-simulated radiation- induced suppression of contact hypersensitivity to the recall antigen nickel sulfate in human skin. Free Radic Biol Med 1999; 27: 422-427. 24. Nichols JA, Katiyar SK. Skin photoprotection by natural polyphenols: anti-inflammatory, antioxidant and DNA repair mechanisms. Arch Dermatol Res 2010; 302: 71-83. 25. Vayalik PK, Mittol A, Harc Y, et al. Green tea polyphenols prevent ultraviolet light-induced oxidative damage and matrix metalloproteinases expression in mouse skin. J Invest Dermatol 2004; 122: 1480-7. 26. Janjua R, Munoz C, Gorell E. A two-year, double-blind, randomized placebo-controlled trial of oral green tea polyphenols on the long-term clinical and histologic appearance of photoaging skin. Dermatol Surg 2009; 35: 1057-65. 27. Witschi A,Reddy S,Stofer B,Lauterburg BH.The systemic availability of oral glutathione.eur J Clin Pharmacol 1992; 43: 667-9. 16. Tebbe B.Relevance of oral supplementation with antioxidants for prevention and treatment of skin disorders.skin Pharmacol Appl Skin Physiol 2001; 14(5): 296-302. 17. Alberts D, Ranger- Moore J,Einspahr J, et al. Safety and efficacy of dose-intensive oral vitamin A in subjects with sun-damaged skin. Clinical Cancer Research 2004; 1875-1880. 18. Epstein JH. Effects of betacaroten on ultraviolet induced cancer formation in the hairless mouse skin. Photochem Photobiol Sci 1997; 42: 35-38. 19. Stohl W, Heinrich U, Aust D, et al. Lycopene- rich products and dietary photoprotection. Photochem Photobiol Sci 2006; 5: 238-242. 28. Karasek M. Melatonin, human aging, and age-related diseases. Exp Gerontol 2004; 39: 1723-1729. 29. Hercberg S, Ezzidine K, Guinot C, et al. Antioxidant supplementation increases the risk of skin cancers in women but not in men. J Nutr 2007; 137: 2098-2105. 30. Schrauzer GN. Antioxidant supplementation increases skin cancer risk, or,why zinc should not be considered on oxidant. J Nutr 2008; 138: 820-821. 31. Asgari MM, Maruti SS, Kushi LH, White E. Antioxidant supplementation and risk of incident melanomas: Results from a large prospective cohort study. Arch Dermatol 2009; 145(8): 879-882. 267