YABANCILAR 10 YILDA 65 MİLYAR DOLAR TRANSFER ETTİ Yabancıların 2005 2015 yılları arasında Türkiye deki doğrudan yatırımlarından yaptıkları kâr transferleri ve sıcak para fonlarının hisse senedi, DİBS gibi portföy yatırımlarından elde ederek ülkelerine aktardıkları toplam kâr transferi 64 milyar 982 milyon dolara ulaştı. Yabancı yatırımcıların 2005 yılından bu yana portföy yatırımları ve doğrudan yatırım kaynaklı bu yana ülkelerine aktardıkları toplam para ise 64 milyar 982 milyon dolara ulaştı. Son 10 yılda 4 milyar 377 milyon dolarlık kaynak transferi gerçekleşirken, 2008 de 6 milyar 480 milyon dolar, 2013 yılında 7 milyar 408 milyon dolarlık çıkış yaşandı. Sıcak para kazancı olarak transfer edilen tutar, doğrudan yatırım karşılığı kâr transferinin yüzde 48 üzerinde gerçekleşti. Dünya Gazetesi nden Hüseyin Gökçe nin Merkez Bankası verilerinden yaptığı hesaplamalara göre, yabancıların Türkiye deki doğrudan yatırımlar ve portföy yatırımları bakımından 2014 yılında elde ederek ülkelerine aktardıkları kaynak transferi 2014 yılında azalsa da 2015 in ilk 4 ayında yüzde 29.9 artış gösterdi. Geçen yıl Ocak-Nisan döneminde doğrudan yatırım kapsamında 1 milyar 38 milyon dolarlık kar transferi gerçekleştiren yabancıların, bu yılın aynı dönemindeki transfer miktarı yüzde 84.2 artarak 1 milyar 912 milyon dolara yükseldi. Aynı dönemde portföy yatırımları kaynaklı yurtdışına aktarılan kazanç tutarı yüzde 0.1 (2 milyon dolar) azalsa da toplam kaynak transferi yüzde 29.9 artarak 3 milyar 787 milyon dolara yükseldi. Yabancıların 2005 yılından, 2015 yılı Nisan sonuna kadar doğrudan yatırım kaleminden yaptıkları kar transferi 26 milyar 226 milyon doları buldu. Bu kalemde en yüksek transfer 3 milyar 667 milyon dolar ile 2013 yılında gerçekleştirilirken, ekonomik krizin yaşandığı 2008-2009 döneminde kar transferi 900 milyon dolar civarında azalarak 2 milyar 33 milyon dolara geriledi. Kar transferi, 2010 da 2 milyar 871 milyon dolar, 2011 de 2 milyar 31 milyon dolar, 2012 de 2 milyar 641 milyon dolar, 2023 te 3 milyar 667 milyon dolar, 2014 te ise 2 milyar 630 milyon dolar oldu. SON 10 YILLIK KAYNAK TRANSFERİ (Milyon dolar) Doğrudan Portföy Kaynak yatırım yatırımı transferi 2015-4 1.912 1.875 3.787 2014-4 1.038 1.877 2.915 2014 2.630 4.219 6.849 2013 3.667 3.741 7.408 2012 2.641 3.472 6.113 2011 2.031 3.382 5.413 2010 2.871 3.149 6.020 2009 2.033 2.994 5.027 2008 2.957 3.523 6.480 2007 2.213 3.735 5.948 2004 1.182 3.463 4.645 2005 1.051 3.326 4.377 Toplam 26.226 38.756 64.982 116 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 117
EKONOMİK GÖRÜNÜM Koalisyonun iyi yönetilmesi ülke açısından yararlı olur Eda Önder ALB Forex Araştırma Uzmanı eda.onder@albmenkul.com.tr Kazanç tutarı 38.7 milyar dolar 2005 yılından bu yana yabancıların portföy yatırımlarından elde ederek ülkelerine aktardıkları kazanç tutarı ise 38 milyar 756 milyon dolara ulaştı. Son 10 yıllık dönemde 2009 yılındaki 2 milyar 994 milyon doların altına düşmeyen kazanç transferi, en yüksek değerine ise 2014 yılında 4 milyar 219 milyon dolar ile ulaştı. Yabancı yatırımcıların 2005 yılından bu yana portföy yatırımları ve doğrudan yatırım kaynaklı bu yana ülkelerine aktardıkları toplam para ise 64 milyar 982 milyon dolara ulaştı. 2005 yılında 4 milyar 377 milyon dolarlık kaynak transferi gerçekleşirken, 2008 de 6 milyar 480 milyon dolar, 2013 yılında 7 milyar 408 milyon dolarlık çıkış yaşandı. Doğrudan yatırımlar yüzde 150 arttı Rakamlar yabancıların, katma değerli ve istihdamı artıran doğrudan yatırımlar yerine, sıcak paraya dayalı portföy yatırımlarını daha çok tercih ettiklerini gösterdi. Kaynak transferinde rakamsal bazda portföy yatırımları daha ön plana çıksa da, doğrudan yatırım kaynaklı kar transferinin artış hızı, portföy yatırımı kaynaklı transferin üzerinde gerçekleşti. Doğrudan yatırımlar kapsamında kar transferi 2014 sonu itibarıyla 10 yıl öncesine göre yüzde 150 artarken, portföy yatırımları kalemindeki artış yüzde 26.8 de kaldı. Toplam kaynak transferindeki artış oranı ise yüzde 56.4 oldu. Koalisyon ortakları demokrasi ve hukuk standartları çerçevesinde birbirleriyle uyum içerisinde ve koordineli bir şekilde çalışırlarsa pek çok sorunun çözümü mümkün. Ülkede koalisyon turları henüz başlamamış olmasına rağmen, koalisyon senaryoları havada uçuşuyor deyimi yerinde olacaktır. Şu anda piyasalarda seçim öncesinde kötü fiyatlanan koalisyon ihtimali, artık iyi senaryo olarak karşımıza çıkıyor. Koalisyonun çoklu temsili sağlaması bakımından demokrasinin içinde var olan bir öge olduğunu ve farklılıkları barındıran koalisyon sisteminin iyi yönetilmesi halinde ülke açısından yararlı olabileceğini göz önünde bulundurmakta fayda var. Koalisyon ortakları demokrasi ve hukuk standartları çerçevesinde birbirleriyle uyum içerisinde ve koordineli bir şekilde çalışırlarsa pek çok sorunun çözümü de mümkün. Hatırlanacak olursa seçimler öncesinde her partinin ana gündeminde ekonomi yer alıyordu. Önümüzdeki günlerde partilerin uzman kadroları ekonomi yönetimlerinde görevlendirerek farklı ve akılcı çözüm yollarına açık olmaları sorunların çözümünde önemli olacaktır. Düşük büyüme, yüksek enflasyon, işsizlik, dış borç, ihracat gibi sorunlara ilişkin yapısal anlamda kalıcı değişiklikler yapılmalıdır. Enflasyon açısından gıda enflasyonundaki yapısal sorunların çözümü ve kur geçişkenliğinin önlenmesi hükümetin eğilmesi gereken öncelikli sorunlardır. Mali politikalar yoluyla yapısal olarak düzelen bir Türkiye ekonomisi, para politikalarının da uygulamasını kolaylaştıracaktır ve Merkez Bankası nın kredibilitesinin artışına yardımcı olacaktır. Erken seçim istenmeyen senaryo Söz konusu süreçte erken seçim, istenmeyen senaryo olarak karşımıza çıkıyor. Erken seçim ihtimali piyasalarda daha uzun vadeye yayılan belirsizliklere ve Türk lirası cinsinden varlıklar açısından olumsuz bir görünüm oluşmasına neden olur. Şu anda piyasa tamamen siyasi gelişmelere odaklanmış durumda. Uzun sürecek belirsizlik TL cinsi varlıklarda değer kaybetme eğiliminin devamını getirebilecek olup, artan risk primi Borsa tarafında negatif fiyatlamaya sebep olabilir. 118 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 119
Türkiye yabancı yatırımcıların radarında Yabancı yatırımcılar yeni kurulacak hükümeti bekliyor. Geçen yıl 12.5 milyar dolar doğrudan yatırım çeken Türkiye yi radarına alan yabancı yatırımcının ajandasındaki proje sayısı 191 i, yatırım tutarı ise 17.3 milyar doları buluyor. Son 13 yılda 150 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırım çeken Türkiye, yabancıların radarında olmaya devam ediyor. Türkiye yi resmi kanallardan izleyen doğrudan yabancı yatırımın toplamı ise 17.3 milyar dolar. İtalya daki Dünya Yatırım Konferansı sırasında WAIPA Başkanlığı na seçilen Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı Arda Ermut un verdiği bilgiye göre bu rakama tekabül eden yabancı proje sayısı ise 191 adet. Ermut, Türkiye yi takip eden yatırımcılar arasında 1.2 milyar dolarlık büyük bir yatırımın da olduğunu söyledi. Ermut Yakında anonsunu yapacağımız 3-4 yabancı yatırım var dedi. Ermut 191 proje arasında enerji, kimya ve otomotiv yan sanayiinin ağırlıkta olduğunu belirterek bunların yüzde 36 sının Avrupa, yüzde 35 inin Asya, yüzde 23 ünün de ABD menşeili olduğunu anlattı. Yatırım tutarı bakımından ise Asya nın payının yüzde 43 e çıktığını belirten Ermut 191 yatırımcı için öngörülen yatırım tutarında ABD yüzde 26, Avrupa ülkeleri ise yüzde 19 pay sahibi dedi. Katma değerli yüksek yatırım geliyor 17.3 milyar doların ne kadarını çekebiliriz bilmiyorum diyen Arda Ermut, yabancı yatırımlarda artık bir evrim yaşanmaya başladığını belirterek özellikle Avrupa dan katma değeri yüksek Arda Ermut yatırımlar gelmeye başladığını anlattı. Ermut, doğrudan yabancı yatırımda geçen yılki 12.5 milyar dolarlık seviyeyi bu yıl da yakalayacaklarını da söyledi. Ermut, yabancıların seçim sonrası ile ilgili beklentilerine ilişkin bir soru üzerine Yabancılar bunu problemli bir durum olarak görmüyor dedi. Türkiye deki istikrarla birlikte daha çok yatırımcı gelmeye başladığını söyleyen Ermut, kendilerine yabancı yatırımcının yanı sıra çok sayıda Türk ün de başvurduğunu belirterek Bize doğru bir yabancı ortak bulmak için gelen Türkler çok. Hatta arsasını satmak için gelen bile var diye konuştu. İlker Aycı WAIPA ya 2. Türk Başkan Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı Arda Ermut, Dünya Yatırım Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanı Arda Ermut, Dünya Yatırım Ajansları Birliği (WAIPA) başkanlığına İlker Aycı dan sonra seçilen ikinci Türk oldu. Ajansları Birliği (WAIPA) başkanlığına İlker Aycı dan sonra seçilen ikinci Türk oldu. İlker Aycı nın THY Yönetim Kurulu Başkanı olmasının ardından geçen ay Başbakanlık Yatırım Ajansı Başkanı olarak atanan Ermut, Milano da yapılan seçimde WAIPA ya başkan seçildi. İtalya da yapılan Dünya Yatırım Konferansı sırasında gerçekleşen seçimler sonunda Türkiye nin dönem yardımcıları ise Azarbeycan ilee İtalya Yatırım Ajansı oldu. 130 ülkeden toplam 170 yatırım ajansının üye olduğu WAIPA nın merkezi İlker Aycı nın döneminde Cenevre den kalıcı olarak İstanbul a taşınmıştı. 120 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 121
HABER / YATIRIM ZİRVESİ Yatırım Zirvesi nden 20 milyar dolar çıktı ve Yatırım Zirvesi, yedi farklı ülkeden 33 yabancı şirketle 40 tan fazla Türk şirketini bir araya getirdi. Yatırımcılar, 2017 yılına kadar Türkiye de yaklaşık 20 milyar dolarlık yatırım fırsatı olduğunu belirttiler. Yedi farklı ülkeden 33 yabancı 40 yerli şirketin katıldığı İstanbul Uluslararası İşbirliği ve Yatırım Zirvesi nde bir araya gelen yatırımcılar; yenilebilir enerji başta olmak üzere, inşaat, turizm, petrol, petrol taşımacılığı, turizm, tarım, teknoloji ve Ar-Ge gibi alanlarda 2017 ye kadar yaklaşık 20 milyar dolarlık yatırım fırsatı olduğunu ifade ettiler. Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler e akredite olan Uluslararası Diplomatlar Birliği (DMW Türkiye) ve AB Komisyonu ve Parlamentosu na akredite Avrupa İşadamları Kulübü nün birlikte düzenledikleri, Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı ile Polonya Ekonomi Bakanlığı nın desteklediği İstanbul Uluslararası İşbirliği ve Yatırım Zirvesi, 30 Mayıs tarihinde İstanbul da gerçekleşti. Zirveye siyasetçiler, bürokratlar, büyükelçiler, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları ve iş dünyasının seçkin isimleri katıldı. 7 farklı ülkeden, milyarlarca avro iş hacmine sahip, 33 yabancı şirket ile 40 tan fazla Türk şirketi zirvede bir araya gelerek, işbirliği ve yatırım olanaklarını değerlendirdi. Zirveye özel konuk olarak katılan Katar Belediye ve Kent Planlaması Bakanı Abdul Aziz Al-Thani ve onur konuğu olarak katılan Polonya eski Başbakan Yardımcısı ve Tarım Bakanı Roman Jagiellinski gibi dikkat çekici isimler de katıldı. İŞ DÜNYASININ SEÇKİN İSİMLERİ ZİRVEDE YER ALDI Yatırım Zirvesi nde konuşma yapan DMW Türkiye Başkanı Ferhat Bozçelik, Avrupa İşadamları Kulübü Başkanı Zbigniew Roch ve Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Kıdemli Danışmanı ve Almanya nın eski Türkiye Büyükelçisi Dr. Wolf-Ruthart Born, Türkiye deki yatırım fırsatlarını değerlendirdi. Zirveye iş dünyasından çok sayıda isim katıldı İşbirliği sağlamak istiyoruz Açılış konuşmasını ev sahibi olarak DMW Türkiye Başkanı Ferhat Bozçelik yaptı. Bozçelik, İşbirliği ve Yatırım Zirvesi ile Türkiye nin gerçek potansiyelini, yatırım fırsatlarını karşılıklı olarak paylaşmak ve derin işbirliği sağlamak amacındayız. Oluşturacağımız katma değerin, uluslararası gelişmelerin giderek çok boyutlu bir nitelik kazanmakta olduğu dünyamızda, birikimlerimizi ulusal çıkarlar ve uluslararası değerlerin ortak idealler doğrultusunda kazanımlar getireceğine inanmaktayız diye konuştu. İşbirliği ve Yatırım Zirvesi nin ev sahiplerinden Avrupa İşadamları Kulübü Başkanı Zbigniew Roch ise, DMW Türkiye ile işbirliği yapmakla, ne kadar doğru bir karar aldığımızı bu toplantıda görüyorum. Türkiye nin konumu eşsiz. İnsan buradan dünyaya 7 farklı ülkeden, milyarlarca avro iş hacmine sahip, 33 yabancı şirket ile 40 tan fazla Türk şirketi zirvede bir araya gelerek, işbirliği ve yatırım olanaklarını değerlendirdi. bakınca, güçlü bir ekonomi, dev projeler, büyük yatırımlar görüyor. Avrupa nın durgun ekonomisine karşılık, burada müthiş bir dinamizm var dedi. Zirve nin Onur Konuğu Polonya eski Başbakan Yardımcısı ve Tarım eski Bakanı Roman Jagiellinski; Türkiye ile ortak değerlerimiz ve ortak ideallerimiz var. Türkiye ile Polonya ekonomik alanda da derinleşmelidir İfadelerini kullandı. ve Yatırım Zirvesi nde yapılan oturumlarda yabancı ve Türk İşadamları yaptıkları sunumlar ve şirket tanıtımları ile ortak yatırım ve işbirliği fırsatlarını karşılıklı ortaya koydular. Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Kıdemli Danışmanı ve Almanya nın eski Türkiye Büyükelçisi Dr. Wolf-Ruthart Born, Türkiye Ekonomisi ve Yatırım Fırsatları üzerine bir sunum yaptı. Türkiye de pek çok yatırım fırsatı var Almanya nın birinci, Avrupa nın üçüncü büyük çelik yapı 122 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015 123
HABER / YATIRIM ZİRVESİ üreticisi ve köprü inşaatları yapımcısı Cp-Bau Başkanı Rolf Heinecke, Türkiye de pek çok fırsat var. Bunları değerlendirmek istiyoruz. Türkiye de dev yatırımları görüyoruz. Bu yatırımlara biz de katkı sağlamak isteriz. Ayrıca Türk şirketleri ile Almanya da ortak projelerde partner olabiliriz diye konuştu. Zirvenin önemli katılımcılarından Almanya nın milyarder işadamı Manfred Hellwig, Türkiye de Teknoloji ve Ar-Ge konusunda yatırım yapmak istediğini ve güçlü yatırımcılarla masaya oturabileceğini belirtti. Avrupa nın enerji Oscar ını alan Prof. Dr. Bohdan Maciej Zakiewicz ise yenilenebilir enerji alanında yeni bir enerji teknolojisinin ilk defa sunumunu yaptı. Ekonomi son 10 yılda iyi performans sergiledi İş dünyasının önemli sivil toplum kuruluşlarından biri olan Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Yönetim Kurulu Başkanı Tarkan Kadooğlu ise şöyle konuştu: Türkiye ekonomisinin son 10 Katar Belediye ve Kent Planlaması Bakanı Abdul Aziz Al-Thani, zirvenin özel konuklarından biriydi. İstanbul Uluslararası İşbirliği ve Yatırım Zirvesi ne katılan şirketlerin başkan, CEO ve üst düzey yöneticileri işbirliği ve yatırım için güçlü ve olumlu mesajlar verdi. yılda iyi bir performans ortaya koyduğuna da vurgu yaparak, Türkiye sosyal güvenlik sistemi, kamu maliyesi ve finans sektörüne kadar yatırım koşulları için kritik olan bir dizi reform hayata geçirdi. Böylelikle özel sektörün daha hızlı gelişmesi için yollar açıldı. Borç stoku gerileyen ve Maastricht kriterlerine uyan bir Türkiye var. Tüm bunların yanı sıra hala yapılması gerekenler de var. Özelikle hükümetin açıkladığı Öncelikli Dönüşüm Planları nın hayata geçirilmesi büyük önem taşıyor. Afrika açılımını destekliyoruz Arap-Türk İş Konseyi Başkanı Katarlı Büyükelçi Mohamed Yousef, Türkiye ile ciddi işbirliği yaptıklarını belirterek, Bünyemizde farklı sektörlerden, 200 den fazla güçlü Türk ve Ortadoğulu şirketler var. Şimdi Afrika ya açılmak istiyoruz. Türk Hükümeti nin Afrika açılımını destekliyoruz. Birlikte çok iyi işler yapabiliriz diye konuştu. KfW IPEX Bank İstanbul Direktörü Thomas Selzer; Banka nın yatırımcılara finansal destek sağladıklarını ve bundan sonra da sağlamaya devam edeceklerini söyledi. ve Yatırım Zirvesi ne katılan Alstom, Kadooğlu Holding, Altınbaş (Altınbaş) Holding, Yeşil İnşaat, Girne Amerikan Üniversitesi, Elite Environment Energy S.A.E gibi pek çok şirketin başkan, CEO ve üst düzey yöneticileri işbirliği ve yatırım için güçlü ve olumlu mesajlar verdi. ve Yatırım Zirvesi nin kapanış konuşmasını zirvenin özel konuğu olan Katar Belediye ve Kent Planlaması Bakanı Abdul Aziz Al-Thani yaptı. Al-Thani, söyle konuştu: Türkiye barış dolu cennet bir ülke ve yatırımlar konusunda gerçekten büyük fırsatlar var. Avrupa dan bu kadar çok ve farklı sektörlerden yatırımcının gelmesi, dikkat çekicidir. Bu Organizasyonu yapan DMW Türkiye ve Avrupa İşadamları Kulübü ne teşekkür ederim. 124 EKOVİTRİN TEMMUZ 2015