F 4 ST- Tarladan çatala g da güvenli i uzman e itimi sonuçlar n n de erlendirilmesi Samim Saner Perihan Yolci Ömero lu Tu çe Sa dur Kalite Sistem Laboratuvarlar Grubu 1. Girifl 4 ST- Tarladan Çatala G da Güvenli i Uzman E itimi projesi (TR/06/B/F/PP-178050), F koordinatörlü ü Kalite Sistem Laboratuvarlar Grubu taraf ndan yap lan ve Avrupa Birli i Leonardo da Vinci Program kanal yla desteklenen bir e itim program olup, g da güvenli inin tarladan çatala yaklafl m yla bir bütün olarak sa lanmas n hedeflemektedir. Leonardo da Vinci (LdV) Program, Avrupa Birli- i'ne üye ve aday ülkelerin mesleki e itime yönelik politikalar n desteklemek ve gelifltirmek için yürütülen bir programd r. Bu program; ülkeler aras iflbirli- i ile mesleki e itim sistemleri uygulamalar nda kalitenin gelifltirilmesini, yeniliklerin teflvik edilmesini ve Avrupa boyutunun yükseltilmesini amaç edinmifltir. LdV B Tipi Pilot Projeleri, Avrupa Birli i nin var olan örgün e itim sistemi içerisinde mesleki e itim eksikli inin giderilmesi ve kalitesinin yükseltilmesi ile yenilikçili inin teflvik edilmesi için kullan lan araçlard r. Avrupa Birli i, vatandafllar n n sa l n ve refah n sa lamak için g da güvenli i ve kalitesine büyük önem vermektedir. AB otoriteleri, önceli i tüketicinin yüksek kalitede güvenli g da hakk ve talebine vermek suretiyle tarladan çatala yaklafl m n n önemini vurgulamaktad r. Bunu baflarmak için tarladan çatala tüm g da zinciri boyunca yeterli ve etkin bir g da kontrol sisteminin oluflturulmas ve uygulanmas gerekmektedir. F 4 ST projesi, g da güvenli i önlemleri, AB regülasyonlar ve toplam kalite yönetimleri üzerine bilgiler sunarak farkl meslek dallar na tarladan çatala bak fl aç s n sa lamay amaçlamaktad r. AB ülkelerinde g dalar n üretiminden tüketimine kadar tüm g da zincirinde g da güvenli ini sa layacak ve e-learning teknolojisiyle gelifltirilen baflka bir e itim modülü hali haz rda yoktur. G da sektöründe çal flan g da mühendisi, ziraat mühendisi, veteriner hekim, kimya mühendisi, beslenme uzman, kimyager, su ürünleri mühendisi, biyolog gibi meslek mensuplar n n ve bu mesleklerin son s n f ö rencilerinin g da güvenli ini tarladan çatala bir bütün olarak ele alabilmelerinin alt yap s n sa layacak olan F 4 ST e itim program ndan kat l mc lar ücretsiz olarak faydalanacakt r. Proje süresince bin 500 kifli bu e itim program ndan yararlanabilecektir. 2. Ortaklar F 4 ST projesinin çat s alt nda, konular nda deneyimli ve uzman 7 ülkeden 10 kurum bir araya gelmektedir: Türkiye'den Kalite Sistem Merkez Laboratuvarlar ; AdV Biliflim Teknolojisi Hizmetleri Dan flmanl k ve E itim; Türkiye G da Güvenli i Derne i; Koruma Kontrol Genel Müdürlü ü; spanya'dan Institute of Castilla and Leon; Yunanistan'dan Thessaloniki Technology Park Management & Development Corporation S.A; Hollanda'dan Précon Food Management BV; ngiltere'den International Centre for HACCP Innovation University of Salford; Letonya'dan Hotel and Restaurant Training Centre; Polonyadan Craft Chamber of Lublin Tarladan Çatala G da Güvenli i Uzman E itim Program - F 4 ST nin e itim modüllerinin oluflturulmas nda, e- learning ortam na aktar lmas nda, Avrupa Birli i ülkelerinde yayg nlaflt r lmas nda ve tan t lmas nda rol almaktad rlar. 3. E itim program n n içeri i F 4 ST- "Tarladan Çatala G da Güvenli i Uzman E itimi müfredat, her biri yaklafl k 10 saat süren 42 G da - Eylül 2008
9 modülden oluflmaktad r. Her modülün alt nda konuyla ilgili dersler bulunmakla beraber e itim, toplamda 69 dersten oluflmaktad r. Her bir modülün içinde kat l mc lar; modülün özetini, ses kay tlar yla birlikte ders notlar n, referanslar ve ilave okuma seçeneklerini; kapsaml örnek soru ve cevaplar n, ayr ca modül s nav n bulmaktad rlar. F 4 ST e itiminde yer alan modüller flunlard r: Modül 1: G da Güvenli ine Girifl Modül 2: G da Mikrobiyolojisi Modül 3: G da Kimyas Modül 4: Fiziksel ve Kimyasal Tehlikeler Modül 5: Birincil Tar msal Üretim Modül 6: Birincil Hayvansal Üretim Modül 7: G da Güvenli i Teknolojileri Modül 8: Denetim Modül 9: HACCP Tüm modülleri tamamlayan ve modül s navlar nda baflar olan ö renciler F 4 ST - Tarladan Çatala G da Güvenli i Uzman Sertifikas almaya hak kazanmaktad rlar. F 4 ST program nda Kat l m Sertifikas ve Baflar Sertifikas olmak üzere 2 tip sertifika uygulamas vard r: Baflar (bitirme) Sertifikas na sahip olabilmek için, her bir modül s nav ndan al nan notun en az 50, 9 adet modül s nav için ortalama notun ise en az 70 olmas gerekmektedir. 4. letiflim F 4 ST e itim program n n en önemli özelliklerinden biri de kat l mc lara interaktif iletiflim imkan sa layabilmesidir. Bu ba lamda, kat l mc lara ders içerisinde istedikleri anda ilgili e itmene mesaj atarak ulaflma imkan sunulmaktad r. Ders d fl nda da tüm e itmenlerin iletiflim bilgileri e itim program içerisinde verilmifltir ve e itmenler kendilerine yönlendirilen sorular en k sa zamanda yan tlay p kat - l mc lara dönmektedirler. E itim program içerisinde s k s k duyurular yap lmakta, genel forum bafll alt nda kat l mc lar n sorunlar ve yorumlar paylafl larak interaktif bir iletiflim ortam sa lanmaktad r. 5. E itim döneminin de erlendirilmesi F 4 ST- Tarladan Çatala G da Güvenli i Uzman E itiminin i, 1 Eylül itibariyle baflar yla sona ermifltir. Sadece ngilizce olarak gerçekleflen 1. dönem e itimine toplam 866 kifli kat lm flt r. Afla- daki veriler haz rland nda e itimin ilk dönemi henüz tamamlanm fl olmad ndan dönem sonu baflar oranlar ya da sertifika almaya hak kazanan kat l mc lar n say s yla ilgili kesin istatistiksel verilere ulafl lamasa da, kat l mc lar n ülkeler baz nda da- l mlar ve profilleri, modül s navlar ndaki baflar fiekil 1. F 4 ST ülkeler baz nda da l m * Almanya, Slovakya, Portekiz, Avusturya, Arjantin, Belçika, Polonya, M s r, sviçre, Norveç, K br s, Cezayir, Hindistan, talya, Kenya, ABD, Macaristan G da - Eylül 2008 43
incelendi inde, e itimin inde g da mühendislerinin en büyük paya sahip oldu u görülmektedir. G da mühendislerini takiben, veteriner hekimler ile ziraat mühendisleri ve tar m uzmanlar ikinci s ray paylaflmaktad r. fiekil 2. de, F 4 ST projesinin genifl yelpazeye sahip kat l mc profilinin özeti görülmektedir. Burada yer alan kalite yöneticileri; yönetim görevlilerini, dan flmanlar, catering, otel ve restoran kalite sorumlular n kapsamaktad r. Sa l k uzman bafll ise beslenme uzmanlar, t p doktorlar ve sa l k memurlar n içermektedir. fiekil 2. F 4 ST meslek gruplar na göre da l m fiekil 3. F 4 ST yafl gruplar na göre da l m oranlar ile de erlendirme anketlerinde sorulara verdikleri cevaplar n istatistikî de erlendirmeleri yap lm flt r. 5.1. Dönem Kat l mc lar n n Ülkelere Göre Da l m F 4 ST e itimi için ülkeler baz nda kat l mc lar n da l m na bak ld nda, çok çeflitli ülkelerden kat l mc lar n oldu u göze çarpmaktad r. Kat l mc say lar na bak ld nda ise proje koordinatörlü ünün yap ld ülkemizden kat l mc say s n n oldukça fazla oldu u görülmektedir. E itimin g da sektöründe çal flan birçok kifliye yol gösterici nitelikte olmas ve ö retici materyaller içermesi kat - l mc lar n ilgisini artt rm flt r. fiekil 1. F 4 ST program - n n ülkeler baz nda da - l m n göstermektedir. 5.2. Dönem Kat l mc lar n n Meslek Gruplar na Göre Da l m Kat l mc lar n meslek gruplar na göre da l m 5.3. Dönem Kat l mc lar n n Yafl Gruplar na Göre Da l m kat l mc lar n yafl da l m incelendi- inde yüzde 27 lik oranla 26 30 yafl aras kat l mc lar n yo unlu u göze çarpmaktad r. Kat l mc profilinin ço unlu unu, üniversiteden mezun olmufl ve sektörde yak n bir zamanda ifl hayat na bafllam fl kiflilerin oluflturdu u görülmektedir. F 4 ST projesinin e itimindeki en genç kat l mc 18 yafl nda, en yafll kat l mc ise 68 yafl nda olmakla beraber e itimin ine ait yafl ortalamas 34 tür. fiekil 3. de yafl gruplar na göre da l m verilmifltir. 5.4. Dönem Kat l mc lar n n Modül S navlar n n Ortalamalar 1. Döneme ait s nav sonuçlar n n ortalamalar de erlendirildi inde kat l mc lar n en baflar l olduklar modülün Birincil Hayvansal Üretim bafll kl Modül 6 oldu u görülmektedir. kinci s ray ise HACCP bafll kl Modül 9 alm flt r. fiekil 4. her bir modül için kat l mc lar n s nav notu ortalamalar n göstermektedir. Buradan da görüldü ü gibi modüllerin genel s nav ortalamalar 70 in üstündedir. 5.5. Dönem Kat l mc lar n n Genel De erlendirmeleri F 4 ST e itiminin içeri inde her modül sonunda de erlendirme formlar bulunmaktad r. Bu formlar modüllerin kalitesi, aç k ve tutarl 44 G da - Eylül 2008
fiekil 4. F 4 ST modül s navlar ortalamalar olup olmad klar ; modüllerde ifllenen konular n kat - l mc lar için yeterli olup olmad ; s nav sorular n n zorluk derecesi; haz rlanm fl materyal, slayt ve metinlerin kalitesi ve kullan fll l ; modüllerin genel olarak kat l mc lar n beklentilerini karfl lay p karfl lamad hakk nda çeflitli sorular içermektedir. in de erlendirme formlar incelendi- inde sorulara verilen cevaplar n istatistikleri afla - daki grafiklerde görülmektedir. Kat l mc lar n haz rlanm fl materyal, slayt ve metinler hakk ndaki de erlendirmelerine bak ld - nda genel olarak memnuniyetin çok yüksek oldu u görülmektedir. fiekil 5 ten de anlafl laca gibi kat l mc lar n ortalama yüzde 80 inden fazlas e itim materyallerinin kalitesi hakk nda olumlu düflüncelere sahiptir. e itimi için, modüller hakk ndaki bir di er de erlendirme incelendi inde, modüllerin kat l mc beklentilerini karfl lamas ve kat l mc lar n konuya olan ilgilerini teflvik etmesi aç s ndan tüm modüllerin yüzde 80 ve üzerindeki oranlarda memnuniyetleri oldu u görülmektedir. fiekil 5. F 4 ST modül içeri i de erlendirmeleri G da - Eylül 2008 45
fiekil 6. F 4 ST gene modül de erlendirmeleri 6. Kat l mc lardan gelen yorumlar Afla da kat l mc lar ndan gelen baz yorumlara yer verilmifltir: Tüm modüller çok ilginç olmakla beraber, beni uzmanl k seviyesinde bilgilendirdiler. E itimde yer alan materyaller kapsaml ve kullan fll yd. Simeon Marnasidis Merhaba arkadafllar, E itimi bugün bitirdim. Çok ilgi çekici bir program oldu unu düflünüyorum. Organik g da maddeleri üzerine ithalat ve ihracat yapan uluslararas bir firman n kalite güvence müdürü olarak, flüphesiz, bu e itimden ifl hayat mda pratik olarak iflime yarayacak çok bilgi edindim. Sayg lar, Maarten Molenaar Herkese merhaba, Dersleri henüz bitirdim ve bu yararl e itim için F 4 ST ekibine ve Club Forum da bana tavsiyeler veren, yard m eden ve bu s cak yaz günlerinde çal flmak için beni cesaretlendiren herkese teflekkür etmek istiyorum. Ayr ca, yapt klar ifli gerçekten seven ve daha iyisini yapabilmek için çaba gösteren insanlarla tan flmak çok hofl. Herkese çok teflekkürler; umar m yak nda tekrar bu forumda bir araya geliriz. Baflka bir e itim ya da ifl için Isabel Nogueiro E itimi iki gün önce tamamlad m. Tarladan çatala g da güvenli inin bütünsel yaklafl m sayesinde bu içerikle karfl karfl ya gelmek biz, g da ile u raflanlar için büyük bir flanst. Hakikaten inan yorum ki bu e itimin birincil amac olan g da sektöründe yer alan farkl meslek veya uzmanl klardaki insanlar n kendi eksiklerini kapatmalar baflar yla sa lanm flt r. Bu Geliflmifl G da Güvenli i Yönetimi e itimi için F 4 ST Ekibini tebrik ediyorum... Maria Georgiadou 7. Sonuç 18 Nisan da bafllayan, 866 kiflinin kay tl oldu- u F 4 ST - Tarladan Çatala G da Güvenli i Uzman E itimi e itiminin i, yüzde 80 in üzerinde bir memnuniyetle ve 1 Eylül itibariyle sona ermifltir. Yeni kat l mc lar için gerçekleflecek 2.dönem e itimi ise yine 1 Eylül itibariyle bafllam flt r. Baflvurular bir süre daha kabul edilecektir. Baflvuru yapmak isteyenlerin www.f 4 st-ec.org sitesindeki baflvuru formunu doldurmalar gerekmektedir. 46 G da - Eylül 2008