Çocuk Sağlığı İzlemi İlkeleri 6. PUADER Kongresi- Antalya Dr. Başak TEZEL Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanı
İzlenmesi Gereken Gruplar 15-49 yaş kadınlar Gebeler Lohusalar 0-5 yaş çocuklar Okul çağı çocuklar Ergenler Bulaşıcı hastalıklar Kronik Hastalıklar 2
Biyolojik, psikososyal Çocuk İzlemleri ve gelişimsel problemlerin tanı, tedavi ve rehabilitasyonuna yönelik önemli hizmetler sunan, okul öncesinde HER ÇOCUĞU izleyen tek sistem, sağlık sistemidir. 3
İzlem neden önemlidir? Çocuk izlemi, birinci basamak çocuk sağlığı ve hastalıkları hizmetlerinin temelini oluşturmaktadır. Tüm çocukların büyüme ve gelişmelerinin izlendiği, sağlıklı olup olmadığının değerlendirildiği, aşı ve sağlık eğitimi gibi koruyucu hekimlik uygulamalarının sunulduğu bir sağlık hizmetidir. Hekimler, çocuk sağlığı hizmetlerinin köşe taşını oluşturan ön bilgilendirme ve koruyucu hekimlik uygulama olanağını en çok rutin sağlam çocuk kontrolleri sırasında bulurlar. Bu hizmetten yararlanmak her çocuğun en doğal hakkıdır. Sağlam çocuk izleminde amaç; sağlıklılığı sürdürmek, bebek ve çocuk ölümlerini, hastalık, sakatlıkları azaltmak ve önlemektir. Daha geniş anlamda, sağlığın geliştirilmesi ve desteklenmesini sağlamaktır. 4
İzlemin ilkeleri 1. Hastalıkların önlenmesi Büyüme-gelişmenin izlenmesi Yaşa uygun beslenmenin sağlanması Aşılama Sağlık eğitimi 2. Hastalıkların erken tanı ve tedavisi Öykü Fizik muayene Taramalar 3. Çocuğun sağlıklı yetişmesi konusunda aileye destek Sağlık eğitimi Çocuk yetiştirilmesi konusunda danışmanlık Aile planlaması konusunda danışmanlık 4. Bakımın sürekli olmasının sağlanması 5
Her bebek kayıt altına alınmalı Kaydedilen her bebek izlenmeli İlk 1 yaşta en az 9 kez 6 yaşa kadar toplam 16 kez 6-9 yaş: yılda 1 kez 10-21 yaş ergen/genç izlemi: yılda 1 kez Her izlem kayıt sistemine girilmeli 6
Bebek İzlemleri; 1.izlem: Doğumda 2.izlem: Doğumdan sonraki ilk hafta içinde yenidoğanın izlemi 3.izlem: 15. gün izlemi 4.izlem: 41. gün izlemi 5. izlem: 2. ay izlemi 6. izlem: 3. ay izlemi 7.izlem: 4. ay izlemi 8. izlem: 6. ay izlemi 9. izlem: 9. ay izlemi Çocuk İzlemleri; 10. İzlem: 12. ay izlemi 11. İzlem: 18. ay izlemi 12. İzlem: 24. ay izlemi 13. İzlem: 30. ay izlemi 14. İzlem: 36. ay izlemi 15. İzlem: 48 ay izlemi 16. İzlem: 60. ay izlemi 7
Okul Çağı Çocuk ve Genç İzlemleri 1.izlem: 6. Yaş izlemi 2.izlem: 7. Yaş izlemi 3.izlem: 8. Yaş izlemi 4.izlem: 9. Yaş izlemi 5.izlem: 10. Yaş izlemi 6.izlem: 11. Yaş izlemi 7.izlem: 12. Yaş izlemi 8.izlem: 13. Yaş izlemi 9.izlem: 14. Yaş izlemi 10.izlem: 15. Yaş izlemi 11.izlem: 16. Yaş izlemi 12.izlem: 17. Yaş izlemi 13.izlem: 18. Yaş izlemi 14.izlem: 19. Yaş izlemi 15.izlem: 20. Yaş izlemi 16.izlem: 21. Yaş izlemi 8
Protokoller, sağlık personelinin izlemler sırasında kullanması için başvuru kaynağı olarak oluşturulmuştur Amacı; sunulan hizmeti standardize etmek ve niteliğini arttırmaktır Protokoller, Bakanlık politikaları ve Dünya Sağlık Örgütü nün önerileri doğrultusunda ve Derneklerin katkıları ile hazırlanmıştır 9
Çocuk Nefroloji Derneği Protokoller; Çocuk Acil Tıp ve Yoğun Bakım Derneği Gelişimsel Pediatri Derneği Sosyal Pediatri Derneği Türk Neonatoloji Derneği Türk Oftalmoloji Derneği Ergen Sağlığı ve Gelişimi Bilim Komisyonu ve İlgili akademisyenlerin bilimsel katkıları ile hazırlanmıştır 10
Protokollerin içeriği Kontrol listeleri Bebek/çocuk/ergenin yaşına göre yapılması/ sorgulanması gerekenleri içerir Akış şemaları Yönergeler 11
12
13
14
15
16
17
18
Her izlemde yapılması gerekenler Anneyi ve bebeği/çocuğu karşılama ve uygun iletişim Anneye bebeğin/çocuğun herhangi bir sorununun/yakınmasının olup olmadığının sorgulanması 19
Her izlemde yapılması gerekenler Bebeğe/çocuğa tam bir sistemik muayene yapılması Öykü, özgeçmiş ve çocuk-aile ilişkisinde çocuğun ihmal ya da istismar edilmiş olabileceğini düşündürecek tavır ve davranışlara dikkat edilmesi. Fizik muayene bulgularını değerlendirirken istismar ve/veya ihmal olasılığının göz ardı edilmemesi 20
Her izlemde yapılması gerekenler Bebeğin/çocuğun yaşına uygun uygulamaların yapılması/sorgulanması Taramalar NTP İşitme GKD Görme Mikrobesin destekleri Demir desteği D vitamini desteği 21
Her izlemde yapılması gerekenler Fiziksel ve psikososyal gelişimin izlenmesi ve desteklenmesi Yaşa göre beslenme durumunun değerlendirilmesi Bebeğin/çocuğun aşılarını kontrolü, eksik aşıların tamamlanması, aşı yan etkileri hakkında bilgilendirme 22
Her izlemde yapılması gerekenler Danışmanlık (anne/ergen vb) Beslenme, Bakım, İletişim Kazalardan korunma Aile Planlaması Yaşına uygun ve saptanan soruna ilişkin diğer danışmanlıklar 23
Her izlemde yapılması gerekenler Bulguların kaydedilmesi Değerlendirme sırasında bir sorun saptanırsa ilgili yönergelere göre hareket edilmesi, gerektiğinde bir uzmana yönlendirme Ailenin sorularının yanıtlanması ve önerilerle ilgili broşürler Kontrol için randevu tarihi 24
Protokoller kimin için Başta aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanları olmak üzere sağlık sistemi içinde çocuk izlemi yapan herkes için Poliklinikte çocuk takibi yapan pediatri uzmanı Özel muayenehanesinde çocuk takibi yapan hekim Başta tıp fakülteleri olmak üzere çocuk sağlığı alanında öğrenci/asistan vb yetiştiren eğitim kurumları için 25
Protokollerin uygulanması= EKİP ÇALIŞMASI Antropo metrik ölçümler Kayıt İletişim Fizik muayene Uygulamalar (bağışıklama, tarama vb) Danışmanlık 26
Protokoller neden kullanılmalı Protokoller kanıta dayalıdır İyi uygulama örneklerini içerir Bebek ya da çocuğun sağlık düzeyini, risklerini bütüncül bir yaklaşımla belirlemeyi sağlar Bakanlıkça yürütülen çocuklara yönelik program uygulamalarının tamamını içerir Uygun müdahaleler için yol göstericidir Çalışmalarınız için yasal zemin oluşturur, sizleri korur 27
Yıllara göre ortalama izlem sıklıkları Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015, SB 28
Bölgelere göre ortalama izlem sıklıkları Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015, SB 29
Tam İzlenen Bebek/Çocuk Belirlenen izlem zamanı ve aralığında, ilgili yaş grubu için tüm izlemlerin yapılmış olması durumudur Bebek/çocukların almaları gereken sağlık bakım hizmetini ölçebilmek amacıyla kullanılan daha hassas bir göstergedir 30
Yıllara göre tam izlenen bebek oranları (%) 120,0 100,0 95,9 95,0 98,8 80,0 60,0 54,4 60,3 40,0 20,0 0,0 2012 2013 2014 2015 2016 31
İzlemin niteliği Bir sonraki aşamada nicelik değil niteliğin değerlendirilmesi ön plana alınacaktır Aile hekimlerinin iş-başı değerlendirme ve eğitimleri 32
Soru Katkı 33