Farklılığımız bizi güçlü kılar AÜ Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü G E ROB Ü LT E N Dergide yer alan tüm yayınlardan ve yazılardan Prof. Dr. İsmail Tufan sorumludur Yıl 2, Sayı 8 15. Nisan 2011 İ Ç İ N D E K İ L E R Japonya Kampanyası 1 Teşekkürler Prof. Seedsman Rapor ay sonuna kaldı 2 Sağlıklı, uzun ve neşeli yaşam Hapishanede yaşlılık 3 Nazilli Alzheimer Merkezi Açıldı Milletvekili adaylarına duyurulur Yaşlılıkta Madde Bağımlılığı Yaşlılar üzerine düşünmeniz için görüşler Türkiye de Yaşlılar Hızla Çoğalıyor 2 2 3 3 5 6 6 J A P ONYA KAMPA N YA SI Bütün dünyada üzüntü ve kaygıya yol açan Japonya daki depreminin AÜ Gerontoloji Bölümü açısından ayrıca bir üzüntü kaynağı oluşu, bölümümüzde çalışan Japon öğretim üyemizdir. Japon kardeşlerimizin dramını Dr. İkuko Murakami nin üzüntüsünü görünce, böyle bir felaketin anlamını daha farklı bir açıdan kavrıyor insan. Şimdi sadece üzülmek yeterli değildir. Japon kardeşlerimize elimizden geldiğince yardımcı olmamız da gerekir. AÜ Gerontoloji Bölümü, bunu bir yardım kampanyası ile gerçekleştirmek istemektedir. Kampanyamıza ilkokuldan üniversiteye kadar bütün eğitim kurumları katılabilir. Eğitim kurumu görevlileri, öğrenciler arasında topladıkları paraları çalıştıkları eğitim kurumu adına topluca yatırabilirler. Özel kuruluşlar, esnaf, küçük, orta ve büyük çaplı işletmeler, ev hanımları, yaşlılar, gençler, herkes bu kampanyaya katılarak Türk-Japon ilişkilerinin gelişmesine yardımcı olabilir. Kampanyanın gerekçesi etik ve ahlaki amaçlıdır ve Türklerin bu değerlere verdiği önemi de göstermeleri açısından iyi bir fırsattır. İnsanların her an başına gelebilecek bu tür felaketlerde maddi ve manevi desteğe duydukları ihtiyacın karşılanması için bütün Türkiye yi kampanyamıza katılmaya davet ediyoruz. Prof. Dr. İsmail Tufan Vakayı biliniz ve kucaklayınız. Emerson Türk Japon Vakfı ve Kızılay Tarafından Türkiye genelinde Japon Halkı İle El Ele Kampanyası Başlatılmıştır. TL HESAP NO; 22222 İŞ BANKASI ANKARA ORAN ŞUBESİ IBAN NO: TR60 0006 4000 0014 1970 0222 22 ÖNEMLİ AÇIKLAMA: Banka hesabı noter denetimi altındadır. Banka kampanyaya katılanlardan işlem parası talep etmez.
Sayfa 2 Yıl 2, Sayı 8 T E Ş E K K Ü RLER PRO F. SEEDSMAN! Biz, enformasyonların içersinde boğuluyoruz, ama bilgiye açız John Naisbitt Avustralyalı gerontolog Prof. Dr. Terence Seedsman, Antalya da 4 Nisan 2011 tarihinde hemşerilere ve hemşerilik yüksekokulu öğrencilerine, Nazilli de 15 Nisan 2011 tarihinde yaşlanma ve yaşlılık üzerine verdiği konferanslar ile Türkiye deki çalışmalarını tamamladı ve Nisan ayı sonunda Türkiye den ayrılıyor. AÜ Gerontoloji Bölümü öğrencilerinin yanı sıra, Aydın ve Nazilli de verdiği konferanslarla yaşlanma ve yaşlılıkla ilgili önemli konulara dikkat çeken ve duyarlılık yaratan Prof. Seedsman ile yaptığımız söyleşide, Türkiye den çok iyi duygularla ayrıldığını ve yakında tekrar gelmeyi düşündüğünü öğrendik. Prof. Seedsman a teşekkür eder, en kısa zamanda tekrar kendisini aramızda görmekten duyacağımız mutluluğu bir kere daha burada belirtiriz R A P O R AY SONUNA KALDI AÜ Gerontoloji Bölümünün önümüzdeki yıllarda izleyeceği strateji kesinlik kazandı. Strateji raporunun kamuya sunumu için yürütülen çalışmalarda yaşanan gecikme nedeniyle, raporun tamamlanması büyük ihtimalle Nisan ayının sonunda tamamlanacak. Fakat en geç Mayıs ayının ilk haftasında raporun kamuoyuna tanıtılması gerçekleşecek. Öğrencilerimizin de bu raporun içeriğini merakla beklediklerini biliyor ve elimizde olmayan nedenlerden ötürü meydana gelen gecikmeden ötürü kendilerinden özür diliyoruz. Strateji raporunda bölümümüzle ilgili çok önemli kararların yer aldığını ve AÜ Gerontoloji Bölümünün uluslar arası alanlara açılımını sağlayacağını şimdiden söyleyebiliriz. Daha önceki dergilerimizde de bu konuyla ilgili bazı bilgiler aktarılmıştı. S A Ğ L I K L I, UZUN VE NEŞELİ YAŞAM Elimizde pusula ile uyuyoruz. W.S. Mervin İnsanlar bugün sadece uzun bir yaşamın özlemini çekmemektedir. Ayrıca bunun sağlıklı bir yaşam olmasını da istemektedirler. İnsanın kendisini yaşlanma sürecinde iyi hissetmesi ile sağlıklı hissetmesi arasında çok sıkı ilişki bulunduğu ise yeni bir beklenti değildir. Sağlıklı uzun bir yaşam ile aynı zamanda uzun süre genç kalmayı da arzu eden insanların sayısı giderek çoğalmaktadır. Çocukluğa duyulan nostaljik özlemin (Popcorn & Marigold, 2002) bundaki rolüne de dikkat çekilmektedir. Günümüzün uzun ömürlü insanı sağlıklı, zinde ve eğlence dolu bir hayatın özlemini çekmektedir. Fakat yaşam süresi uzadıkça sağlıksız, hüzünlü ve bağımlı bir yaşamın ortaya çıkma ihtimali artmaktadır (Tufan, 2007). Popcorn, F. & Marigold, L. Der neue Popcorn Report. Die neuesten Trends für unsere Zukunft. Heyne Verlag (2002). Tufan, İ. Birinci Türkiye Yaşlılık Raporu. GeroYay (2007).
GeroBülten Sayfa 3 H APİSHANEDE YAŞLILIK Herkes Türkiye de artan suç olaylarından şikayet ediyor. Hükümetlerin genel af kararlarına prensipte herkes kızıyor. Haksız bile değiller, ama hapishane yaşamının bir de öbür yüzü var. Birçok suçlu genç bir insan olarak girdiği hapishaneden yaşlı oldukça ilerlemiş kişiler olarak tekrar aramıza katılıyor veya gelecekte katılacaklar. Demografik değişimlerin sebebi olan yaşam süresinin uzaması, hapishane kapısı önüne gelince, tabii ki geri dönmüyor. İler yıllarda Türkiye de yeni bir grup yaşlı tipi daha belirgin hale gelecek. Hapishane kariyerine sahip yaşlılar çoğalacak. Onların topluma entegre edilmelerini sağlamamız gerekecek. N A Z İ L L İ ALZHEİMER MERKEZİ AÇILDI Nazilli de inşaatı tamamlanan Nazilli Alzheimer Hastası Merkezi 4 Nisan 2011 tarihinde açıldı. Açılış törenine Nazillili vatandaşlar büyük ilgi gösterdi. Törenden hemen sonra hasta kayıtları yapılmaya başlan- dı. Baştan tahmin edilen ve bu yüzden Nazilli belediyesi tarafından alınan önlemler izdiham yaşanmasını önledi. İlk günden tüm kapasitesi dolan Alzheimer Hastası Merkezinin, Nazilli de ne denli büyük bir ihtiyacı ortaya koyduğu da görüldü. Yaşlı bakımı ve Alzheimer hastaları hakkında özel bir eğitimden geçirilen personelin de tören sırasındaki heyecanı gözden kaçmadı. Fikren uyanık kalmak için bedenen uykuya dalmamak gerekir. N. Shappard M İ L L E T V E K İ L İ ADAY L A R I N A DUYUR U L U R Gerontolojinin, toplumu ve politikayı yaşlanmanın sonuçlarına hazırlayan bilim dalı olduğu kabul edilirse (Jasper 2002), milletvekili adaylarının açıklanmasının heyecanlı bekleyişinin ardından, bizim de konuyla ilgili görüşlerimizi kısaca burada belirtmemizde bir sakınca olamaz. Basında çıkan haberlerden hareket ederek, milletvekili aday adaylarının neler söyle- diklerini takip etmeye çalıştık. Merakımızın nedeni kimin milletvekili adayı olacağından ziyade, buna soyunan kişilerin yaşlılarla ilgili düşünceleriydi. Reklamı yapılıyor denmesin diye burada isimlerini açıklamayacağımız bir elin parmak sayısından daha az milletvekili aday adayının yaşlılarla ilgili açıklamaları dışında, hiçbirinin bu konuya değinmediği görülmüştür. Türkiye - nin demografik yapısı yaşlıların lehine değişiyor, ama politika tarafında bu görülemiyor. Herhalde bunun sebebi, politikanın kendisinin değişme yeteneklerini yitirmiş olmasından ileri geliyor. Toplum her gün değişirken, politika olduğu yerde sayıyor. Bir filozofun dediği gibi yerinde sayanların yürüyenlerden daha çok gürültü çıkardıkları, en azından politika için geçerli bir tespit olarak görünüyor.
Sayfa 4 Yıl 2, Sayı 8 RAN D E VULAR 4 Nisan: Nazilli de Alzheimer Hastası Merkezi Açıldı. 8 Nisan: Prof. Dr. Terence Seedsman Antalya da hemşirelere ve hemşirelik yüksekokulu öğrencilerine konferans verecek. 15 Nisan: Prof. Dr. Terence Seedsman Nazilli de konferans verecek. 30 Nisan: Prof. Dr. Terence Seedsman Türkiye den ayrılıyor. 30 Nisan: AÜ Gerontoloji Bölümü strateji raporu açıklanacak. Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz 4 Nazilli Alzheimer Merkezi Nisan 2011 5 6 7 8 Prof. Seedsman hemşirelere konferans 11 12 13 14 15 Prof. Seedsman hemşirelere konferans 1 2 3 9 10 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Prof. Seedsman Strateji raporu. RAN D E VULAR Strateji raporu Nisan sonuna kadar yetişmezse, alternatif olarak Mayıs ayının ilk haftasında kamuya sunulacak. Mayıs 2011 Pzt Sal Çar Per Cum Cmt Paz 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
GeroBülten Sayfa 5 Y A Ş L I L I K TA MADDE BAĞIMLILIĞI Modern toplumlarda madde bağımlısı insanların sayısı bütün kuşaklarda çoğalıyor. Bunların arasında tabii ki yaşlılar da bulunuyor. Ama yaşlı bağımlılar üzerine konuşulmuyor, bu konu hasıraltı ediliyor. Bağımlılık, devamlı kullanılan doğal veya sentetik uyuşturucu bir veya birden fazla maddenin yarattığı periyodik veya kronik zehirlenme durumudur ve bunun psişik, bedensel, farmakolojik ve sosyal sonuçları vardır. Bağımlılık her zaman bir maddeye bağımlılık olması da gerekmiyor. Oyun, temizlik, çalışmak, alışveriş gibi davranışlar da bağımlılık olarak tanımlanıyor. Buradaki bağımlılığın iki türünden söz edilmektedir. Birincisi madde bağımlılığı, ikincisi maddeden bağımsız bağımlılık olarak nitelendiriliyor. Yaşlı bakımı yapılan kurum ve kuruluşların, yaşlılıkta bağımlılıkla iki nedenden ötürü ilgilenmeleri gerekiyor. Bir taraftan yaşlı insanlar, yaşlılıkla ilişkili krizlerde maddeye yönelme eğilimi gösterebilirler, bu da onlar için büyük bir tehlike demektir. Diğer taraftan bakıcılar büyük bir stres altında çalıştıkları için bu tür maddelere erişme olanaklar yüzünden, örneğin bağımlılık yapan ilaçlara, kendilerinin de bağımlı hale gelme riski bulunmaktadır. Yaşlı bakımında alkol ve haplar, en önemli bağımlılık yaratan maddelerdir. Alkol en kolay tedarik edilen bağımlılık yaratan maddelerden biridir. Toplumumuzda alkol kabul edilen veya hoşgörü ile karşılana bir bağımlılık maddesidir. Bazı durumlarda aşırı alkol alınması genellikle önemsiz gibi kabul ediliyor. Yaşlılıkta alkolizm toplumsal bir sorun olarak ciddiye alınmıyor. Kronik alkoliklerin çoğu henüz yaşlılık dönemine girmeden ölüyor. Yaşı 60 ve üzerindeki bireylerin %2,5 in alkol problemi bulunduğunu gösteren ampirik veriler elde edilmiştir. Bu sorunu tabulaştırmak yerine, tartışmaya açmamız gerekiyor. Hareket düşüncenin tomurcuklanması; neşe veya keder, onun meyvesidir. Ve insan böylece kendi eseri olan acı, tatlı meyvelerle yaşar. J. Allen Jasper, B. M. Gerontologie - Lehrbuch Altenpflege, Vincentz, (2002).
GeroBülten Sayfa 6 Y A Ş L I L A R Ü Z E R İ N E DÜŞÜNMENİZ İÇİN G Ö R Ü Ş L E R Hareket belagattir. Cahillerin gözleri, kulalarından daha bilgilidir Shakespeare Yaşlılar üzerine toplumda yer görüşleri tezatlıklar mozaiği olarak niteleyen Manfred Prisching in (2006) bunlardan hazırladığı tezlerden örnekler vererek üzerlerine düşünmenizi sağlamak istiyoruz. 1. Toplumlar yaşlı üyeleri hakkında resim çizer. Bunlar yaşlılar ile doğrudan bağlantılı değillerdir. Toplumlar, yaşlılığın bir tasarımını hazırlamaktadırlar. 2. Arada bir uçurum ortaya çıkıyor; modern toplumlarda insanlar aynı anda genç ve yaşlı oluyorlar. 3. Kuşakların arası açılıyor. Toplumsal değişimlerin ivme kazanması, kuşakların yaşam dünyalarının birbirine kopmasına neden oluyor. 4. Yaşlılık, beklenilen bir durum haline geldi ve artan yaşam güvenliği, yaşam ve ölüm ile yeni bir tarzla ilgilenmeyi gerekli kılıyor. Prisching in ortaya attığı bu tezlere katılıyor musunuz, yoksa katılmıyor musunuz? Kararınızı gerekçeler göstererek ortaya koyunuz. Prisching, M. Alter heute - ein Mosaik mit Widersprüchen (246-272), L. Rosenmayr & F. Böhmer (Eds.), Hoffnung Alter, 2.Aufl., WUV, (2006) TÜRKİYE DE YAŞLILAR HIZLA ÇOĞALIYOR İleriye korkuyla bakmak, güven verici bir hareket değildir. Stone Henüz 2000 li yılların başlarında Türkiye de yaşlıların hızla çoğalacağı öngörüsünü ortaya atmıştık. Fakat o dönemde bunu kanıtlayacak veriler elimizde bulunmadığından, başka ülkelerdeki demografik değişimlerden örnekler verip, bunun Türkiye de de meydana geleceğini belirtmekle yetinmek zorunda kalmıştık. Şimdi durum değişti ve bu öngörüyü kontrol etme imkanı ortaya çıktı. Yan taraftaki grafikte yaşı 60 ve üzeri bireylerin (kırmızı sütun) nüfustaki oranları yıllara göre verilmiştir. Bu trend devam edecek ve toplumumuz bu yüzyılın ortalarında yaşlı toplumlar arasında yerini almış olacaktır. Kaynak: TÜİK, 2010 itufan@akdeniz.edu.tr