AR-GE VE İNOVASYONDA KOBİLERİN KATMA DEĞER ENDEKSİ

Transkript

1 AR-GE VE İNOVASYONDA KOBİLERİN KATMA DEĞER ENDEKSİ

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ.2-5 Katma Değer Endeksi Anket Soruları A) ŞİRKET KURULUŞ VE FAALİYET BİLGİLERİ 6-8 B) ŞİRKET ÜRETİM DEPARTMANI GENEL BİLGİLERİ 8-9 C) ŞİRKET AR-GE ÇALIŞMALARI D) ŞİRKET MALİYETLERİNİN KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRÜN GELİŞTİRMEYE KATKILARI 12-14

3 Önsöz Sanayimizin katma değeri yüksek ürün elde etmesi yenilikçi ve AR-GE ye önem veren şirket yapılarıyla mümkündür. Katma Değer Hareketi Derneği olarak önümüzdeki 20 yıl bizleri bir sanayi krizinin beklediği düşüncesi ile sanayici firmaların katma değeri yüksek ürün üretebilmeleri için önlerindeki engellerin ne olduğunu tespit etmek ve bu engelleri gerekli kurum ve kuruluşlara bildirerek firmalara katkı sağlamayı hedefliyoruz Mayıs ayında derneğimizin ilk basın toplantısında sanayide en yaygın sektörlerde anket çalışması yaparak sektörlerin hali hazırda ne durumda olduğu, AR-GE ve inovasyona ne kadar önem verildiği, yeterince AR-GE çalışması yapılmıyorsa eğer bunun sebeplerinin inceleceğini açıklamıştık. Geçtiğimiz hafta tamamlanan anket çalışmalarımız, birebir fabrikaların gezilerek üretim departmanlarının incelenmesi ve alanında uzman kişilerle yapılan anket soruları sonucu aşağıdaki bilgilere ulaşılmıştır; 2000 li yıllarda sanayide yeni girişimcilerin yatırımlarında azalma olmuştur. Sanayi kuruluşu yatırımlarının en fazla olduğu yıllar 1980 ve 1990 arasıdır. Ancak 2000 ve 2014 yılları arasında sektörlere dahil olan yeni girişimci sanayicilerin oranı %12 lere kadar düşmüştür. Sanayide büyüme eski firmaların yaptıkları yeni yatırımlarla olmuştur. Sanayicilerimizin şirketlerinin %82 si aile şirketlerinden oluşmaktadır. Yaptığımız anket çalışmasının 500 KOBİ den oluşması sebebi ile büyük bir oranı $ ve $ arası ciro yapmaktadır. Katma değeri yüksek ürün elde etmenin en önemli kuralı hammaddenin büyük oranının yerli olmasıdır. Ancak şu haliyle sanayicilerimiz ürünlerinin %70 lik oranının hammaddesini dışarıdan ithal etmektedirler. KOBİ lerin tamamının ana sanayiye yönelik üretim yapması sebebi ile ana sanayi firmalarının en fazla önem verdiği konular; ürünün fiyatı, kalitesi ve zamanında teslim edilmesidir. Ana sanayi firmalarının AR-GE üzerine çalışmalar yapmak isteyen KOBİ lere yeterince destek vermediği çıkan anket sonuçları arasındadır. Ancak otomotiv sektöründe ana sanayilerin yan sanayilerin kendi içinde Ar Ge merkezi oluşturarak ürün tasarım modelleri geliştirmesi yönünde bir liderlik yapması sebebiyle yenilikçi ürünlerin gelişmesine katkı sağlamakta olduğu otomotiv sektöründe yapılan anket sonuçlarında ortaya çıkmıştır. Anket çalışmamızda sayısı az olan AR GE merkezlerinin %75 i ise otomotiv sektöründedir. KOBİ lerin sadece %4.2 sinin AR-GE merkezinin olması yine üzerinde düşünülmesi gereken sanayi krizinin bir parçasıdır. AR-GE çalışmalarında yetersiz olan KOBİ ler için en önemli gerekçe ise şirketlerinin aile şirketi olması sebebi ile yönetimin çok sesli olması ve yeni

4 nesil yöneticilerinin yenilikçiliğe ve araştırmaya önem vermemesini vurgulaması olmuştur. Ana sanayi firmalarının da KOBİ leri AR-GE konusunda yönlendirmemesi yeterli eğitime sahip AR-GE personelinin de olmaması ile birleşince AR-GE de ilerleme kaydedilmemektedir. Devletin AR-GE teşviklerinin fazlasıyla olduğunun ancak nasıl proje hazırlayacaklarını bilmedikleri için herhangi bir girişimde bulunamadıklarının da üstünü çizmektedirler. Tamamı ihracat yapan bu firmalar, üretim ve ihracat yaptıkları için sanayi odalarına ve ihracatçı birliklerine zorunlu olarak üye olmaktadırlar. Son yıllarda organize sanayilerin gelişmesi ile organize sanayiler dışında yer alan sanayicilerin bu bölgelere taşınması ile ödedikleri kira bedelleri aylık m2 bazında 1.500TL ye kadar çıkmıştır. Organize sanayi bölgelerinde yönetim kurullarının kendi inisiyatifleri ile belirledikleri aidat ve çalışma ruhsatı bedelleri sebebi ile yıllık maliyetleri yüksek oranda artmıştır. Bir örnek vermek gerekirse; Yılda yaklaşık dolar ihracat yapan yaklaşık m2 alanda faaliyet gösteren bir sanayicinin ihracatçı birliklerine ödedikleri bedel yaklaşık dolar, sanayi odasına ödedikleri bedel yaklaşık 5.000TL, ticaret odasına ödedikleri bedel yaklaşık 4.500TL organize sanayi bölgelerine ödedikleri bedel yaklaşık TL dir. Ayrıca firmaların organize sanayi bölgesinde işyeri açma ruhsatı olarak ödedikleri ruhsat harç bedelleri de m2lik bir alan için TL civarındadır. Bu bedeller toplandığında bu firmanın ortalama 10 kişi daha fazla istihdam sağlayabilecekken zorunlu olarak ödediği bu aidat bedelleri sebebiyle maliyetlerini istihdamdan fedakarlık yaparak düşürmektedirler. Fabrika bina kirası aylık TL yi bulan bir kira bedeli de eklenince sanayicinin üzerindeki yük daha fazla taşınamaz bir hal almıştır. Son bir yılda inşaat malzemesi üreticilerinde hızlı bir daralmanın olması da inşaat sektörünün girdiği daralmanın bir yansıması olduğu görüldü lü yılların sonunda sanayi toplumuna geçmeye çalışan feodal toplumlarda arazi zenginlerinin kiraya verdikleri araziler üzerinden büyük paralar kazanması şu an ülkemizde organize sanayilerdeki arazi sahiplerinin bulunduğu konumla eşittir. Bu arazi sahipleri üretmek yerine arazilerini kiraya vererek, topluma herhangi bir katma değer sağlamadan büyük paralar kazanmaktadırlar lü yılların sonunda İngiltere ve Almanya sanayi toplumuna dönüşmek için büyük mücadeleler verirken sahip oldukları araziler üzerinden para kazanan kişilere devlet müdahale etmiştir ve sanayiciler makul fiyatlarda arazi ve fabrika binası kiralayabilmişlerdir. Anket yaptığımız KOBİ ler sanayi toplumu olabilmemiz için bu kira bedellerinin devlet kontrolünde yeniden yapılandırılmasını talep etmektedirler. Yaptığımız anket çalışmaları sonucunda sanayicilerin bizlerden talep ettiği en önemli konular; zorunlu olarak üye oldukları sivil toplum kuruluşlarına üye olma zorunluluğunun kaldırılması, isteyen firmaların sadece kendi isteği ile bu kurumlara üye olmasının sağlanmasıdır. Büyük emeklerle yatırımlarını yaptıkları organize sanayi bölgelerinin yönetimlerinin sanayi bakanlığının belirleyeceği minimum aidat bedelleri ile sabitlenmesi

5 ve kiraladıkları bina ve arazilerin kira bedellerinin yine sanayi bakanlığının kontrolünde düşürülmesini talep etmektedirler. Ana sanayicilerin AR-GE konusunda yaptıkları çalışmalarda KOBİ lere de önderlik yapmaları anket çalışmalarımız sırasında talep edilen konular arasındadır. Aile şirketlerinin yeni nesillerinin bir önceki nesillere göre daha az heyecanlı ve daha az meraklı olması ise önümüzdeki 20 yıl ülke olarak bizleri zorlayacak konular arasında önemli bir yer teşkil etmektedir. Darbe girişiminden sonra devletin sanayiciyi desteklemek amaçlı çıkardığı vergi afları, teşvik kolaylıkları ürünlerini pazarlamalarını kolaylaştırıcı dış politikalar ile yaptıkları çalışmaların firmalarının bu dönemi geçirmesine kolaylık sağladığını sözlü yaptığımız sohbetler sırasında dile getirmişlerdir.

6 A) ŞİRKET KURULUŞ VE FAALİYET BİLGİLERİ 1. Şirketinizin faaliyet gösterdiği sektör nedir? a) Demir-Çelik b) Plastik-Kauçuk c) Tekstil d) Elektrik-Elektronik e) İnşaat Malzemeleri f) Otomotiv g) Enerji h) Kozmetik-Kişisel Bakım SEKTÖR FİRMA SAYISI YÜZDE Demir Çelik 60 12,00% Plastik-Kauçuk 90 18,00% Tekstil 80 16,00% Elektrik-Elektronik 30 6,00% İnşaat Malzemeleri 89 17,80% Otomotiv ,00% Enerji 17 3,40% Kozmetik-Kişisel Bakım 24 4,80% Sektör % 5% 12% 22% 18% 18% 6% 16%

7 2. Şirketinizin kuruluş tarihi nedir? a) arası b) arası c) arası d) 1980 öncesi YIL FİRMA SAYISI YÜZDE arası ,00% arası ,00% arası 60 12,00% 1980 öncesi 55 11,00% 3 12% 4 11% 1 45% 2 32% 3. Şirketinizin kurucu ortakları kimlerden oluşuyor? a) Aile şirketi b) Çok ortaklı c) Tek KURUCU ORTAKLAR FİRMA SAYISI YÜZDE Aile şirketi ,00% Çok ortaklı 53 10,60% Tek 37 7,40%

8 2 11% 3 7% 1 82% 4. Şirketinizin yıllık cirosu nedir? a) Cevap vermek istemiyorum b) $ $ arası c) $ $ arası YILLIK CİRO FİRMA SAYISI YÜZDE Cevap vermek istemiyorum ,20% $ $ arası ,60% $ $ arası 86 17,20% B) ŞİRKET ÜRETİM DEPARTMANI GENEL BİLGİLERİ 5. Üretimde kullandığınız hammaddenin ne kadar oranını ithal ediyorsunuz? a) Tamamını b) %10 - %20 arası c) %50 - %70 arası d) %70 - %85 arası e) Tamamen yerli hammadde kullanıyorum ALINAN HAMMADDE FİRMA SAYISI YÜZDE Tamamını 53 10,60% %10 - %20 arası 39 7,80% %50 - %70 arası 45 9,00% %70 - %85 arası ,40% Tamamen yerli hammadde kullanıyorum 51 10,20%

9 6. İşyerinizde çalışan mavi yakalı sayısı nedir? a) kişi arası b) kişi arası c) 200 kişi ve üstü MAVİ YAKALI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI YÜZDE kişi arası ,00% kişi arası ,60% 200 kişi ve üstü 97 19,40% 7. İşyerinizde çalışan beyaz yakalı personel sayısı nedir? a) 5-10 kişi arası b) kişi arası c) 20 kişi ve üstü BEYAZ YAKALI ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI YÜZDE 5-10 kişi arası ,00% kişi arası ,60% 20 kişi ve üstü ,40% 8. Firmanızda çalışan kadın sayısı oranı nedir? a) %10 - %20 arası b) %20 - %40 arası c) %40 ve üstü KADIN ÇALIŞAN SAYISI FİRMA SAYISI YÜZDE %10 - %20 arası ,00% %20 - %40 arası ,60% %40 ve üstü 27 5,40%

10 C) ŞİRKET AR-GE ÇALIŞMALARI 9. Firmanızın ürünlerinin ana sanayi firmaları tarafından tercih edilmesinde etkili olan faktörleri seçiniz. FAKTÖRLER PUANLAMA Fiyat 92 Kalite 93 Zamanında teslim 95 Müşteri hizmetleri 70 Yeni ürün AR-GE ve inovasyona 5 verilen önem Yüksek üretim kapasitesi 91 Kısa teslim süresi 85 Yeni tasarımlar 7 Yeni görünüş 6 Çevre ve doğaya uyum 4 Açıklama: Bu sorunun analizi her madde için 500 firmanın verdiği önem sıralamasına göre yüzde oranı üzerinden yapılmıştır. 10. Firmanızın AR-GE merkezi var mı? AR-GE MERKEZİ FİRMA SAYISI YÜZDE Evet 21 4,20% Hayır ,80% 11. Eğer AR-GE merkeziniz var ise devlet desteği alıyor musunuz? AR-GE MERKEZİ DEVLET DESTEĞİ FİRMA SAYISI YÜZDE Evet 16 0,032 Hayır 5 0,01

11 12. Son 5 yılda üretim yaptığınız ana sanayi firmalarının belirlediği ürün modelleri dışında kendi çıkardığınız yeni AR-GE ürünleri oldu mu? AR-GE KAPSAMINDA ÇIKARILAN YENİ ÜRÜNLER FİRMA SAYISI YÜZDE Evet 19 3,80% Hayır ,20% 13. AR-Ge çalışması ile yeni ürün çıkarmış iseniz çıkardığınız patentli ürün sayısı nedir? a) 1-5 arası b) 5-10 arası c) arası d) 20 ve üstü AR-GE KAPSAMINDA ÇIKARILAN PATENTLİ ÜRÜN SAYISI FİRMA SAYISI YÜZDE 1-5 arası 9 0, arası 8 0, arası 2 0, ve üstü AR-GE çalışmalarını yapamıyorsanız, yapamama sebeplerinizi aşağıdaki maddelere göre seçiniz. AR-GE ÇALIŞMALARININ YAPILAMAMA GEREKÇELERİ YÜZDE Firma düzeyinde bir AR-GE stratejisi olmaması 30 Aile şirketi olması sebebi ile yönetimin çok sesli olması ve yeni nesil yöneticilerinin 80 yenilikçiliğe ve araştırmaya önem vermemesi Yeterli düzeyde AR-GE personelinin olmaması 30 Rekabet düzeyinin artması sebebi ile AR-Ge konusuna zaman ve para ayrılamaması 80 Devletin AR-GE teşviklerinin yetersiz olması 5 Açıklama: Bu sorunun analizi her madde için 500 firmanın verdiği önem sıralamasına göre yüzde oranı üzerinden yapılmıştır.

12 D) ŞİRKET MALİYETLERİNİN KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRÜN GELİŞTİRMEYE KATKILARI 15. Şirketinizin devlet zorunluluğu kapsamında üye olduğu sivil toplum kuruluşları aşağıdakilerden hangileridir? a) Sanayi odası b) İhracatçı birlikleri c) Ticaret odası d) Organize sanayi DEVLET TARAFINDAN ZORUNLU KILINAN STK FİRMA SAYISI ÜYELİKLERİ Sanayi odası 500 İhracatçı birlikleri 500 Ticaret odası 500 Organize sanayi Şirketinizin kendi isteği ile üye olduğu sivil toplum kuruluşları aşağıdakilerden hangileridir? a) Sektörel dernekler b) Girişimci-İş adamı-iş kadını dernekleri c) Sosyal sorumluluk üzerine projeler üreten dernekler ŞİRKELERİN KENDİ KARARIYLA ÜYE FİRMA SAYISI OLDUKLARI STK ÜYELİKLERİ Sektörel dernekler 260 Girişimci-İş adamı-iş kadını dernekleri 95 Sosyal sorumluluk üzerine projeler üreten dernekler 9 17.Devlet zorunluluğu kapsamında üye olduğunuz sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği yemek organizasyonlu davetlere katılıyor musunuz? c) Bazen STK LARIN YEMEK ORGANİZASYONLARINA KATILIM FİRMA SAYISI YÜZDE Evet ,00% Hayır ,00% Bazen ,00%

13 18. Devlet Zorunluluğu kapsamında üyesi olduğunuz sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği yurtdışı faaliyetlerine katılıyor musunuz? c) Bazen STK LARIN DÜZENLEDİĞİ YURTDIŞI FAALİYETLERİNE KATILIM FİRMA SAYISI YÜZDE Evet 23 4,60% Hayır ,40% Bazen 45 9,00% 19. Devlet Zorunluluğu kapsamında üyesi olduğunuz sivil toplum kuruluşlarının düzenlediği AR-GE ve inovasyon konulu konferans ve toplantılara katılıyor musunuz? c) Bazen STK LARIN DÜZENLEDİĞİ AR-GE VE İNOVASYON KONFERANSLARI VE TOPLANTILARINA KATILIM FİRMA SAYISI YÜZDE Evet 43 8,60% Hayır ,80% Bazen 33 6,60% 20.Katma değeri yüksek ürün elde etmenin en önemli yolunun şirket maliyetlerinin düşürülmesi ile mümkün olacağına inanıyor musunuz? ŞİRKET MALİYETLERİNİN DÜŞÜRÜLMESİNİN KATMA DEĞERE YANSIMASI FİRMA SAYISI YÜZDE Evet ,20% Hayır 4 0,80%

14 21. Ödediğiniz aidat ve ihracatınızın belli oranını ödediğiniz sivil toplum kuruluşlarının yaptığı hizmetler firmanızın gelişimine ve başarı grafiğine katkı sağlıyor mu? c) Bazen STK LARA ÖDENEN AİDAT BEDELLERİNİN BAŞARI GRAFİĞİNE KATKISI FİRMA SAYISI YÜZDE Evet 11 2,20% Hayır ,00% Bazen 19 3,80% 22. Devlet zorunluluğu ile üye olduğunuz ve üyelik aidatı ödediğiniz kurumlara zorunlu üyelik yapılmasının kaldırılmasını istiyor musunuz? İstiyorsanız eğer aşağıda yazılı olanlardan tercih yapınız. a) Sanayi odası b) İhracatçı birlikleri c) Ticaret odası d) Organize sanayi STK ÜYELİKLERİNDE DEVLET FİRMA SAYISI ZORUNLULUĞUN KALKMASI TALEBİ Sanayi odası 417 İhracatçı birlikleri 461 Ticaret odası 480 Organize sanayi 317 Açıklama: Her 4 madde için 500 firmanın beyanıdır.