HEDEFLER İÇİNDEKİLER YERİNDEN YÖNETİM TEŞKİLATLANMASI Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları İl Özel İdaresi Belediye Yönetimi Köy Yönetimi Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları KAMU YÖNETİMİ Prof. Dr. Turgut Göksu Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türkiye de yerinden yönetim yapısını anlayabilecek, Yerinden yönetimle ilgili temel kavramları öğrenebilecek, Yerel yönetim teşkilatlanmasını öğrenebilecek, Yerel yönetim teşkilatlarının çalışma biçimlerini ve ilişkilerini kavrayabileceksiniz. BÖLÜM 9
GİRİŞ Yerinden yönetim kuruluşları, yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları, hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları olmak üzere üçe ayrılır. Türk kamu yönetimi sisteminde merkezî yönetimden başka yerinden yönetim esasına göre örgütlenen kamu kuruluşları da vardır. Yerinden yönetim, bazı kamu hizmetlerinin ve kamusal faaliyetlerin merkezi yönetim tarafından değil de devlet tüzel kişiliği dışında, ayrı kamu tüzel kişileri tarafından yürütülmesidir. Yerinden yönetim kuruluşları, yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları, hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları ve kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır. Yer yönünden yerinden yönetim, belirli bir coğrafi alanda yaşayan halkın ortak ve yerel nitelikli gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik hizmetlerin merkezî yönetim örgütü içinde yer almayan kuruluşlar tarafından yürütülmesidir. Bu kuruluşlar yerel yönetimler veya mahalli idareler olarak adlandırılmaktadır. Hizmet yönünden yerinden yönetim, bazı kamu hizmetlerinin merkezî yönetim ve yerel yönetimler dışında kurulan kamu tüzel kişileri aracılığıyla yürütülmesidir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ise belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere oluşturdukları birliklerdir. YER YÖNÜNDEN YERİNDEN YÖNETİM: YEREL YÖNETİM KURULUŞLARI Yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları, yerel yönetimler, mahalli idareler olarak da adlandırılmaktadır. 1982 Anayasası nın mahalli idareler başlığını taşıyan 127. maddesinde yerel yönetimlerle ilgili anayasal ilkeler ayrıntılı bir biçimde yer almıştır. Bu ilkeler, yerel yönetimlerin genel özelliklerini oluşturur. Buna göre; Yerel yönetimler İl, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir. Yerel yönetimlerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir. Yerel yönetim seçimleri beş yılda bir yapılır. Yerel yönetimlerin seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim yargı yolu ile olur. Ancak, görevleri ile ilgili bir suç sebebiyle hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan yerel yönetim organları veya bu organların üyelerini, İçişleri Bakanı, geçici bir tedbir olarak kesin hükme kadar uzaklaştırabilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2
Merkezî Yönetim, yerel yönetimler üzerinde, mahalli hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahalli ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idari vesayet yetkisine sahiptir. Yerel yönetimler belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacıyla kendi aralarında Bakanlar Kurulunun izni ile birlik kurabilirler. Yerel yönetimlere görevleriyle orantılı gelir kaynakları sağlanır. Anayasa daki hükümlerden de anlaşılacağı üzere Türkiye de il, belediye ve köy halkının ortak yerel gereksinimlerini karşılamak üzere üç tür yerel yönetim birimi kurulmuştur. Bunlar sırasıyla il özel idareleri, belediyeler ve köy yönetimleridir. Aşağıda yerel yönetim kuruluşlarının kuruluş, işleyiş, görev ve sorumlulukları hakkında genel bilgiler verilecektir. İl Özel İdaresi Türk kamu yönetimi sisteminde il iki ayrı kimliğe sahiptir. Bundan önceki kısımda ele alındığı gibi il, bir taraftan merkezî yönetimin taşra örgütü (il yönetimi), diğer taraftan da bir yerel yönetim birimidir (il özel idaresi). İl özel idaresi, ilin kurulmasına dair kanunla kurulur ve ilin kaldırılmasıyla tüzel kişiliği sona erer. İl özel idaresinin görev alanı il sınırlarını kapsar. İlçelerde ise özel idare işlerini yürütmek amacıyla kaymakama bağlı ilçe özel idare teşkilâtı oluşturulabilir. 22 Şubat 2005 tarihinde kabul edilen 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (İÖİK) ile eski kanun yürürlükten kaldırılmış; il özel idareleri, yerel yönetim reformları kapsamında yeniden düzenlenmiştir. 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu il özel idaresini İl halkının mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi olarak tanımlamıştır (İÖİK, md. 3). Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3
Görev Alanı Görevi Gençlik ve spor, Sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; İl Sınırları İçinde Belediye sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyeleri hariç ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, Kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, Çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; İlk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetler İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, Belediye Sınırları Dışında acil yardım ve kurtarma; orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetler Tablo 1: İl Özel İdarelerinin Görevleri İl özel idaresinin temel görev ve sorumlulukları, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla belediye sınırları dışı ve il sınırları olmak üzere ikiye ayrılmıştır. İl özel idaresinin görev ve sorumluluklarına bakıldığında, önceki kanuna göre oldukça genişletilmiş bir görev ve sorumluluk tanımlaması görülmektedir. Ayrıca görevlerin tek tek sayılması yerine görev alanları belirtilmiştir. Bu görev ve yetkiler yukarıdaki tabloda sunulmuştur. İl özel idaresinin organları il genel meclisi, il encümeni ve validir. İl Genel Meclisi İl Genel Meclisi, il özel idaresinin karar organıdır ve ildeki seçmenler tarafından ilçeler adına beş yıllığına seçilmiş üyelerden oluşur. İl genel meclisinin üye sayısı, o ilin ilçe sayısına ve ilçelerin nüfusuna bağlı olarak değişmektedir. İl genel meclisi, seçim sonuçlarının ilanını izleyen beşinci gün kendiliğinden toplanır. Bu toplantıda meclise en yaşlı üye başkanlık eder. Meclis, bu toplantıda, üyeleri arasından ve gizli oyla meclis başkanını, meclis birinci ve ikinci başkan vekillerini, ikisi yedek olmak üzere dört kâtip üyeyi ilk iki yıl için görev yapmak üzere seçer. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4
İl genel meclisi, il genel meclisince belirlenecek bir aylık tatil hariç her ayın ilk haftası meclis tarafından önceden belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır. İl genel meclisinin toplantıları halka açıktır. İl genel meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar verir. İl genel meclisi tarafından alınan kararların tam metni, en geç beş gün içinde valiye gönderilir. Vali, hukuka aykırı gördüğü kararları, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere il genel meclisine iade edebilir. Valiye gönderilmeyen meclis kararları yürürlüğe girmez. 5302 sayılı Kanunla birlikte il özel idarelerinde ihtisas komisyonları kurulması öngörülmüştür. Eğitim, kültür ve sosyal hizmetler komisyonu, imar ve bayındırlık komisyonu, çevre ve sağlık komisyonu ile plan ve bütçe komisyonlarının kurulması zorunlu kılınmıştır. İl genel meclisi soru, genel görüşme ve faaliyet raporunu değerlendirme yollarıyla bilgi edinme ve denetim yetkisini kullanır. Meclis üyeleri, meclis başkanlığına önerge vererek il özel idaresi işleriyle ilgili konularda sözlü veya yazılı soru sorabilir. Soru, vali veya görevlendireceği kişi tarafından sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılır. İl genel meclisi; kendisine kanunla verilen görevleri süresi içinde yapmayı ihmal eder ve bu durum il özel idaresine ait işleri aksatırsa ve il özel idaresine verilen görevlerle ilgisi olmayan siyasî konularda karar alırsa, İçişleri Bakanlığının bildirisi üzerine Danıştay kararı ile feshedilir. İl Encümeni Eski adı il daimi encümeni olan il encümeni, il genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere valinin her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. İl encümeni adeta il özel idaresinin yürütme organıdır. İl encümeninin başkanı validir. Valinin katılamadığı encümen toplantısına il özel idaresi genel sekreteri başkanlık eder. Encümen, haftada en az bir defa olmak üzere önceden belirlenen gün ve saatte toplanır. Encümen gündemi vali tarafından hazırlanır. Vali; kanun, tüzük, yönetmelik ve il genel meclisi kararlarına aykırı gördüğü encümen kararının bir sonraki toplantıda tekrar görüşülmesini isteyebilir. Encümen, kararında ısrar ederse karar kesinleşir. Bu takdirde, vali, kesinleşen encümen kararının uygulanmasını durdurur ve idari yargı mercilerine yürütmeyi durdurma talebi ile birlikte on gün içinde başvurur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5
Vali Vali, il özel idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Görüldüğü gibi vali hem merkezî yönetimin taşra örgütü olan il yönetiminin başı hem de bir yerel yönetim birimi olan il özel idaresinin başıdır. Merkezî yönetim tarafından atanan valinin il özel idaresinin başında bulunması bu kurumun özerkliğini azalttığı gerekçesiyle eleştirilmektedir 1. İl valisi, il özel idaresi tarafından yerine getirilecek olan hizmetlerin diğer mahalli idareler ve kamu kuruluşlarının faaliyetleriyle bütünlük sağlaması hususunda koordinasyonu sağlamakla görevli kılınmıştır. Valinin görev ve yetkileri şunlardır: İl özel idaresi teşkilatının en üst amiri olarak il özel idaresi teşkilatını sevk ve idare etmek, il özel idaresinin hak ve menfaatlerini korumak İl özel idaresini stratejik plana uygun olarak yönetmek, il özel idaresinin kurumsal stratejilerini oluşturmak, bu stratejilere uygun olarak bütçeyi, il özel idaresi faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini hazırlamak ve uygulamak, izlemek ve değerlendirmek, bunlarla ilgili raporları meclise sunmak İl özel idaresini Devlet dairelerinde ve törenlerde, davacı veya davalı olarak da yargı yerlerinde temsil etmek veya vekil tayin etmek İl encümenine başkanlık etmek İl özel idaresinin taşınır ve taşınmaz mallarını idare etmek İl özel idaresinin gelir ve alacaklarını takip ve tahsil etmek Yetkili organların kararını almak şartıyla sözleşme yapmak İl genel meclisi ve encümen kararlarını uygulamak Bütçeyi uygulamak, bütçede meclis ve encümenin yetkisi dışında kalan aktarmaları yapmak İl özel idaresi personelini atamak İl özel idaresi, bağlı kuruluşlarını ve işletmelerini denetlemek Şartsız bağışları kabul etmek İl halkının huzur, esenlik, sağlık ve mutluluğu için gereken önlemleri almak Bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak Kanunlarla il özel idaresine verilen ve il genel meclisi veya il encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6
İl Özel İdaresi Teşkilatı ve Genel Sekreterlik İl Özel İdaresi Teşkilatı; genel sekreterlik, mali işler, sağlık, tarım, imar, insan kaynakları, hukuk işleri birimlerinden oluşur. İlin nüfusu, fiziki ve coğrafi yapısı, ekonomik, sosyal, kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak norm kadro sistemine ve ihtiyaca göre oluşturulacak diğer birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi il genel meclisinin kararıyla olur. Bu birimler büyükşehir belediyesi olan illerde daire başkanlığı ve müdürlük, diğer illerde müdürlük şeklinde kurulur. Genel Sekreter; il özel idaresi hizmetlerini vali adına ve onun emirleri yönünde, mevzuat hükümlerine, il genel meclisi ve il encümeni kararlarına, il özel idaresinin amaç ve politikalarına, stratejik plan ve yıllık çalışma programına göre düzenler ve yürütür. Bu amaçla il özel idaresi kuruluşlarına gereken emirleri verir ve bunların uygulanmasını gözetir ve sağlar. Genel Sekreter yukarıda belirtilen hizmetlerin yürütülmesinden valiye karşı sorumludur. İl Özel İdarelerinin Denetimi İl özel idarelerinin denetimi; faaliyet ve işlemlerinde hataların önlenmesine yardımcı olunmasını, çalışanların ve il özel idaresi teşkilâtının geliştirilmesini, yönetim ve kontrol sistemlerinin geçerli, güvenilir ve tutarlı duruma gelmesine rehberlik etmek amacıyla; hizmetlerin süreç ve sonuçlarını mevzuata, önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere, performans ölçütlerine ve kalite standartlarına göre tarafsız olarak analiz edilmesini, karşılaştırılmasını ve ölçülmesini; kanıtlara dayalı olarak değerlendirilmesini, elde edilen sonuçları rapor hâline getirerek ilgililere duyurulmasını kapsamaktadır (Madde 37). İl özel idarelerinin denetimi iç ve dış denetim olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Denetim genel anlamda iş ve işlemelerin hukuka uygunluk, mali ve performans denetimlerini kapsamaktadır. İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre yapılmaktadır. Bununla beraber, il özel idaresinin mali işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, idarenin bütünlüğüne ve kalkınma planı ve stratejilerine uygunluğu açısından İçişleri Bakanlığı, vali veya görevlendireceği elemanlar tarafından da denetlenebilmektedir. Belediye Yönetimi Yerel yönetimlerin ikinci türünü belediyeler oluşturur. Türkiye de Haziran 2007 itibariyle 3225 adet belediye bulunmakta iken 22.03.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile belediye sayısı 2 bin 101 e inmiştir. Belediyelerin kuruluş, işleyiş, görev ve sorumluluklarını düzenleyen temel kanun 03.07.2005 tarih ve 5393 sayılı Belediye Kanunu dur (BK). Kanun, belediyeyi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7
Belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi olarak tanımlamıştır. Önceki kanundan farkı belediyelere idari ve mali özerklik tanınmış olmasıdır. Bununla birlikte 3723 sayılı Kanunla bağlı olduğu kabul edilen Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı na uygun bir düzenlemede bulunulmuş olmaktadır. Yeni kanuna göre bir yerleşim yerinde belediye yönetiminin kurulabilmesi için nüfusunun 5000 ve üzerinde olması gerekir. 2005 yılından önce bu nüfus 2000 idi. 2009 yerel seçimleriyle birlikte bazı belde belediyeleri nüfuslarının 5000 in altında olmasından dolayı kapatılmıştır. Ancak il ve ilçe merkezlerinde nüfusa bakılmaksızın belediye kurulması zorunludur. Yeni kanunla birlikte, eski kanunda yer alan, belediyenin sınırlanın kesinleşmesinde İçişleri Bakanlığının onayı kaldırılmış, belediyelerin özerkliğini arttırıcı nitelikte belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile kesinleşmesi hükme bağlanmıştır. Belediyenin Görev ve Sorumlulukları Yeni Kanun ile belediyelerin yetki ve görevleri artırılmıştır. Kanunun 14. maddesi belediyelere kentsel altyapı gibi görevlerinin yanı sıra kent bilgi sistemi, eğitim, sağlık, şehir içi trafik, kültür, ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi gibi alanlarda da görevli ve yetkili kılmıştır. Yine aynı maddeyle belediyeye, kanunlarla başka bir kamu kurum ve kuruluşuna verilmeyen mahallî müşterek nitelikteki diğer görev ve hizmetleri de yapma ve yaptırma görevi verilmiştir. Bu maddede dikkati çeken bir başka husus ise belediyelerin sosyal yönlerine yapılan vurgudur. Örneğin nüfusu 50.000 in üzerinde olan belediyelere kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açılması, hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanması gibi hâller kanunda yer almaktadır. Belediyelere tanınan bu geniş yetki ve görevlerin hangisinin öncelikli olarak yerine getirileceği belediyenin mali durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirleneceği şekilde bir hüküm getirerek aşılmıştır. Bununla birlikte öncelik sırasının ne şekilde belirleneceğine dair bir hüküm belirtilmemiştir. Böylelikle belediyelere geniş bir takdir yetkisi tanınmıştır. Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en uygun yöntemlerle sunulur. denilerek hizmetlerin sunulmasında yerindenlik ilkesi esas alınmıştır. Bu ilkeye göre bir hizmet o hizmetten yararlananlara en yakın yerde yerine getirilmelidir. 5393 sayılı Belediye Kanunu ile özellikle 14. maddeyle birlikte, eski kanunda açıkça görülen yetki ve görevlerin belirlenmesinde liste usulü sayma (tadadi usul) ilkesinden, genel yetki ilkesine geçilmiştir 2. Diğer bir deyişle yeni kanunla birlikte Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8
belediyelerin yetki ve görevleri, tek tek sayılmak yerine konu olarak belirtilerek belediyelerin takdir yetkisi genişletilmiştir. Belediye, mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla; imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafi ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000'i geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açar. Ayrıca belediyeler devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir; her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir; sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir. Gerektiğinde, öğrencilere, amatör spor kulüplerine malzeme verir ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül verebilir. Gıda bankacılığı yapabilir. 5393 sayılı Belediye Kanunu na göre belediye yönetiminin organları; belediye meclisi, belediye encümeni ve belediye başkanından oluşmaktadır. Belediye Meclisi ve Encümeni Belediye meclisi, belediyenin karar organıdır ve beş yıllığına seçilmiş üyelerden oluşmaktadır. Belediye meclisi üyelikleri son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre belirlenen miktarda 9 ile 55 arasında değişmektedir. Belediye meclisi her ayın ilk haftası düzenli olarak toplanır. Belediye meclisine belediye başkanı başkanlık eder. Yeni Kanunla birlikte getirilen bir yenilik ise ihtisas komisyonlarının kurulmasıdır. En fazla bir yıllığına kurulabilen bu komisyonlar her siyasi parti grubunun ve bağımsız üyelerin meclisteki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle en az 3 en çok 5 kişiden oluşmaktadır. Belediye meclisi kendisine kanunla verilen görevleri süresi içinde yapmayı ihmal etmesi ve bu durumun belediyeye ait işleri sekteye veya gecikmeye uğratması; belediyeye verilen görevlerle ilgisi olmayan siyasi konularda karar alması durumlarında İçişleri Bakanlığının bildirimi üzerine Danıştay ın kararı ile feshedilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9
Belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını, gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere beş gün içinde meclise iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idari yargıya başvurabilir. Kararlar kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülki idare amirine gönderilir. Mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Belediyenin organlarından bir diğeri olan belediye encümeni 5393 sayılı Kanuna göre; il belediyelerinde ve nüfusu 100.000'in üzerindeki belediyelerde, belediye başkanı ve belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye, mali hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden oluşur. Diğer belediyelerde ise, belediye başkanı ve belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye, mali hizmetler birim amiri ve belediye başkanının birim amirleri arasından bir yıl için seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden oluşmaktadır. Encümenin başkanlığını belediye başkanı yapar. Bununla birlikte belediye encümeni, haftada birden az olmamak üzere önceden belirlenen gün ve saatte toplanır. Ayrıca belediye başkanı acil durumlarda encümeni toplantıya çağırabilir. Encümen üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Belediye Başkanı Belediye Başkanı, belediye yönetiminin başı ve belediye tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Belediye başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre beldedeki seçmenler tarafından beş yıllığına seçilir. Belediye Başkanı görevinin devamı süresince siyasal partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz (BK md. 37). Belediye Başkanı genel olarak belediye teşkilatının en üst yöneticisi sıfatıyla belediye teşkilatını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumakla görevlidir. Ayrıca, belediyeyi devlet dairelerinde ve törenlerde, davacı veya davalı olarak da yargı yerlerinde temsil etmek, meclise ve encümene başkanlık etmek, meclis ve encümen kararlarını uygulamak, belediye personelini atamak Belediye Başkanının görevleri arasında yer almaktadır (BK md. 38). Belediyelerin Örgütlenme Yapıları ve Personel Sistemleri Yeni mevzuatla birlikte belediyelerin örgütlenmelerinde esnek bir yapıya doğru gidişin önü açılmıştır 3. 5393 sayılı Kanun da ise belediye teşkilatında yazı işleri, mali hizmetler, fen işleri ve zabıta birimleri zorunlu olmakta; sağlık, itfaiye, imar, insan kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer birimler, belediyenin nüfus, fiziki ve coğrafi yapısı, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile gelişme Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10
potansiyeli dikkate alınarak norm kadro ilke ve standartlarına göre meclisin kararıyla kurulabilmektedir (Madde 48). Yeni Belediye Kanunu yla birlikte norm kadro uygulamasına geçilmiştir. Belediyelere çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi vb. gibi alanlarda sözleşmeli personel çalıştırabilme hakkı tanınmıştır. Belediye personeli belediye başkanı tarafından atanır. Denetim Belediyelerde iç ve dış denetim olmak üzere ikili yapıya sahip bir denetim sistemi getirilmiştir. Bu denetim iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, mali ve performans denetimini kapsamaktadır. İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre yapılacaktır. Daha önceleri idari denetimi de kapsayan iç denetim yeni Kanunda mali denetim ile kısıtlanmıştır 4. Yeni Kanunda denetim hususunda yapılan düzenlemelerin idari vesayet ve özerklik arasında denge kurmaya yönelik olduğu söylenebilir 5. Yukarıda da belirtildiği üzere belediyelerin denetiminde iç denetimin mali denetim ile kısıtlanmış olması, İçişleri Bakanlığı ve belediye müfettişlerinin mali anlamda denetim yetkilerinin kaldırılması anlamını taşımaktadır 6. Belediyenin mali işlemler dışında kalan diğer idari işlemleri ise hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından denetlenir. Dolayısıyla burada iç ve dış denetime ilişkin kendi içlerinde mali ve idari olmak üzere ikili bir ayrıma gidildiği görülmektedir. İç denetimin mali yönden denetimi iç denetçiler, idari yönden ise belediye müfettişlerince yapılacaktır. Dış denetimde mali yönden denetim yetkisi Sayıştay, idari yönden ise İçişleri Bakanlığınca yapılacaktır. Büyükşehir Belediyesi Büyükşehir belediyeleri ilk olarak 1984 yılında üç büyük il olan İstanbul, Ankara ve İzmir de kurulmuş ancak daha sonra bu sayı Türkiye nin nüfus artışı ve büyük şehirlere göçe paralel olarak yükselmiş ve 16 ya ulaşmıştır. 10 Temmuz 2004 tarih ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (BBK) Büyükşehir belediyelerini kapsamlı olarak yeniden düzenlemiştir. Yeni kanun büyükşehir belediyesini En az üç ilçe veya ilk kademe belediyesini kapsayan, bu belediyeler arasında koordinasyonu sağlayan; kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan; idari ve mali özerkliğe sahip ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisi olarak tanımlamıştır (BBK md. 3). Bir il belediyesinin büyükşehir belediyesine dönüştürülebilmesi kanunla olur. Ancak, bunun için o belediyenin sınırları içindeki ve bu sınırlara en fazla 10.000 Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11
metre uzaklıktaki yerleşim birimlerinin nüfusunun 750.000 den fazla olması gerekmektedir. Böylece, bu belediyelerin kurulması zorlaştırılmıştır. Bu kanundan önce 750.000 nüfus sınırlaması mevcut değildi. Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçe belediyelerine büyükşehir ilçe belediyesi, büyükşehir belediye sınırları içinde ilçe kurulmaksızın oluşturulan ve büyükşehir ilçe belediyeleriyle aynı yetki, imtiyaz ve sorumluluklara sahip belediyelere de ilk kademe belediyesi denmektedir. Büyükşehir belediyelerine çok geniş görev ve sorumluluklar verilmiştir. Büyükşehir belediyelerine tanınan bu geniş yetkiler büyükşehir belediye başkanlarını adeta seçilmiş birer kral hâline getirmiştir 7. Ancak eski kanunda ilçe belediye meclisinin bütün kararları büyükşehir belediye başkanının onayına tabi iken mevcut kanun bu yetkiyi sınırlamıştır 8. Büyükşehir belediyelerinin organları belediyelerle paralellik göstermekte olup büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediye encümeni ve büyükşehir belediye başkanından oluşmaktadır. Büyükşehir Belediye Meclisi Büyükşehir Belediye Meclisi, büyükşehir belediyesinin karar organıdır ve ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre seçilen üyelerden oluşur. Büyükşehir belediye meclisleri belediye hudutları içinde kalan ilçe seçim çevreleri için tespit edilen belediye meclisleri üye sayısının her ilçe için beşte biri alınmak suretiyle bulunacak toplam sayı kadar üyeden teşekkül eder. Büyükşehir belediye başkanı büyükşehir belediye meclisinin başkanı olup, büyükşehir içindeki diğer belediyelerin başkanları, Büyükşehir Belediye Meclisinin doğal üyesidir. Belediye başkanı hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını gerekçelerini de belirterek yeniden görüşülmek üzere meclise geri gönderebilir. Meclis üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kararında ısrar ederse karar kesinleşir. Büyükşehir ilçe ve ilk kademe belediye meclisleri ile bunların çalışma usul ve esaslarına ilişkin diğer hususlarda Belediye Kanunu hükümleri uygulanır. Büyükşehir belediye meclisi, üyeleri arasından seçilecek en az beş, en çok dokuz kişiden oluşan değişik konularda ihtisas komisyonları kurabilir. İhtisas komisyonları, her siyasi parti grubunun ve bağımsız üyelerin büyükşehir belediye meclisindeki üye sayısının meclis üye tam sayısına oranlanması suretiyle oluşur. Büyükşehir Belediye Encümeni Büyükşehir Belediye Encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12
genel sekreter, biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Büyükşehir Belediye Başkanı, ilgili kanunda gösterilen esas ve usullere göre büyükşehir belediye sınırları içindeki seçmenler tarafından doğrudan seçilir. İlçe ve ilk kademe belediye başkanları da vatandaşlar tarafından doğduran seçilir. Büyükşehir Belediye Teşkilâtı ve Personeli Büyükşehir Belediye Teşkilâtı; norm kadro esaslarına uygun olarak genel sekreterlik, daire başkanlıkları ve müdürlüklerden oluşur. Birimlerin kurulması, kaldırılması veya birleştirilmesi büyükşehir belediye meclisinin kararı ile olur. Büyükşehir belediyesinde başkan yardımcısı bulunmaz. Hizmetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için, genel sekretere yardımcı olmak üzere, nüfusu üç milyonun üzerindeki büyükşehir belediyelerinde en fazla beş, diğerlerinde en fazla üç genel sekreter yardımcısı atanabilir. Büyükşehir belediyesinde hizmetlerin yürütülmesi belediye başkanı adına onun direktifi ve sorumluluğu altında mevzuat hükümlerine, belediyenin amaç ve politikalarına, stratejik planına ve yıllık programlarına uygun olarak genel sekreter ve yardımcıları tarafından sağlanır. Genel sekreter, belediye başkanının teklifi üzerine İçişleri Bakanı tarafından atanır. Nüfusu iki milyonu aşan büyükşehir belediyelerinde on, diğer büyükşehir belediyelerinde beşi geçmemek üzere başkan danışmanı görevlendirilebilir. Danışman olarak görevlendirileceklerin en az dört yıllık yüksek öğrenim kurumlarından mezun olması şarttır. Danışmanların görev süreleri sözleşme süresi ile sınırlıdır. Ancak bu süre belediye başkanının görev süresini aşamaz. Büyükşehir belediye personeli büyükşehir belediye başkanı tarafından atanır. Personelden müdür ve üstü unvanlı olanlar ilk toplantıda büyükşehir belediye meclisinin bilgisine sunulur. Köy Yönetimi 442 sayılı Köy Kanunu nun 1. maddesi nüfusu iki binden aşağı olan yerleşim yerlerini köy olarak tanımlamıştır. Yerel yönetim birimlerin üçüncüsü ve en küçüğü köy yönetimidir. Köyler, 18 Mart 1924 tarih ve 442 sayılı Köy Kanunu na göre yönetilmektedir. Köy sayısı Mayıs 2011 tarihi itibariyle 34 binin üzerindedir. 442 sayılı Köy Kanunu nun 1. maddesi nüfusu iki binden aşağı olan yerleşim yerlerini köy olarak tanımlamıştır 9. Kanunun 2. maddesine göre Cami, mektep, otlak, yaylak, baltalık gibi orta malları bulunan Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
Bireysel Etkinlik Kamu Yönetimi ve toplu veya dağınık evlerde oturan insanlar bağ ve bahçe ve tarlalarıyla birlikte bir köy teşkil ederler. Köy yönetimi, köy derneği, köy ihtiyar meclisi ve muhtar olmak üzere üç organdan meydana gelir. Köy derneği, köy tüzel kişiliğinin genel karar organıdır ve köydeki seçmenlerden oluşur. Köy ihtiyar meclisi azaları ise köy tüzel kişiliğinin karar, yürütme ve denetleme organıdır ve üyeleri doğrudan seçilir. İhtiyar meclisi, seçilmiş üyeler ve doğal üyelerden oluşur. Köyün imamı ile muallimi veya başmuallimi ihtiyar meclisinin her zaman azasıdırlar. Köy yönetiminin üçüncü organı muhtardır. Köy derneği tarafından beş yıllık bir süre için doğrudan seçilen muhtar köy yönetiminin, ihtiyar meclisinin başıdır ve köy tüzelkişiliğini temsil eder. Köy sınırı içinde herkesin ırzını, canını ve malını korumak için köy korucuları bulundurulur. Korucular köy muhtarının emri altındadır. 1985 tarihinde Kanununun, 74. maddesinde yapılan değişiklikle muhtarın teklifi, kaymakamın kabulü ile gönüllü ya da Valiliğin teklifi ve İçişleri Bakanının onayı ile geçici olarak görev yapan geçici köy koruculuğu oluşturulmuştur. Geçici ve gönüllü köy korucuları, idari bakımdan Kaymakamların, mesleki bakımdan ise Jandarma Bölük Komutanının emir ve komutası altındadırlar. Özellikle İl ve Belediye olmak üzere yerel yönetim kuruluşlarını ilgilendiren temel mevzuatta meydana gelen gelen değişikliklerin nedenini tartışınız. HİZMET YÖNÜNDEN YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI Türk kamu yönetimi sisteminde merkezi yönetimin hiyerarşisi içinde yer almadığı gibi yerel yönetim kuruluşu da olmayan kamu örgütleri vardır. 10 Bu kamu örgütlerine hizmet yerinden yönetim kuruluşları ya da kısaca hizmetsel kuruluşlar denilmektedir. Ayrıca, hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşlarına kamu kurumları da denilmektedir 11. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları, teknik bilgi ve uzmanlık isteyen belli bir hizmetin merkezî yönetim ve yerel yönetimler dışında örgütlenmesi ve tüzel kişiliğe kavuşturulması sonucu ortaya çıkan kuruluşlardır. 12 Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
Hizmetsel kuruluşlar çok farklı alanlarda faaliyet göstermektedirler. Ancak, bu kuruluşların bazı ortak özellikleri vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir 13 : Hizmetsel kuruluşlar, kamu tüzel kişiliğine sahiptirler. Bunların tüzel kişiliklerini kazanması ya yasayla ya da yasanın verdiği yetkiye dayanarak yönetsel kararla olur. Hizmetsel kuruluşlar özerkliğe, yani kendi iradeleriyle hareket etme serbestliğine sahiptirler. Bunların özerklik dereceleri gördükleri hizmetin niteliğine göre değişmektedir. Hizmetsel kuruluşlar üzerinde merkezi yönetimin veya bağlı oldukları kuruluşların vesayet denetimi vardır. Hizmetsel kuruluşlar belli görev ve yetkilerle donatılmışlardır. Hizmetsel kuruluşlar, kendilerine özgü bir malvarlığına ve bütçeye sahiptirler. Hizmetsel kuruluşlar birer uzmanlık kuruluşudur. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları çok farklı hizmet alanlarında ortaya çıktıkları için bunların sınıflandırılmasında güçlükler yaşanmaktadır. Bunun temel nedeni, her bir kamu kurumunun belirli bir kamu hizmetini ya da işini yürütmek için o hizmetin gereklerine göre örgütlenmesi, bunun sonucunda da birbirinden çok farklılaşmış örgüt tiplerinin ortaya çıkmasıdır. 14 Hizmet yerinden yönetim kuruluşlarından bazıları şunlardır: Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT ler), üniversiteler, TRT, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü, Türk Standartları Enstitüsü, Karayolları Genel Müdürlüğü, İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ), EGO. KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI Kısaca meslek kuruluşları da denilen kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, genellikle, hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları içerisinde yer alan bir küme olarak kabul edilmektedir. Ancak 1982 Anayasası (m.135) bunları kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları başlığı adı altında son derece ayrıntılı bir biçimde düzenlediği için burada da ayrı bir kategori olarak ele alınmaktadır. Kamu meslek kuruluşları, sendikalar ve diğer meslek derneklerinden farklıdır. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15
organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları çok ve çeşitlidir. Bunlar arasında Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları, Tabip Odaları, Veteriner Odaları, Eczacı Odaları, Diş Hekimleri Odaları, Türk Tabipleri Birliği (TTB), Türkiye Barolar Birliği (TBB), Mühendis ve Mimar Odaları, Ziraat Odaları, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) sayılabilir. Kamu meslek kuruluşlarının başlıca iki görevi vardır: Bunlardan birincisi, devlet karşısında mesleği temsil etmek, yasama ve yürütme organlarında gerekli girişimlerde bulunarak mesleğin sorunlarını çözüme kavuşturmaya çalışmak; ikincisi ise mesleğin iç disiplinini sağlamaktır. Bu bağlamda, meslek kuruluşları meslek etik kurallarını oluşturmak, meslek üyelerini denetlemek ve gerektiğinde üyelerine disiplin cezası vermek gibi yetkilerle donatılmıştır 15. Bu meslek kuruluşları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar. Amaçları dışında faaliyet gösteren meslek kuruluşlarının sorumlu organlarının görevine, kanunun belirlediği merciin veya Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkeme kararıyla son verilir ve yerlerine yenileri seçtirilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16
Özet Kamu Yönetimi Yerinden yönetim kuruluşları, yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları, hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları olmak üzere üçe ayrılır. Yer yönünden yerinden yönetim, belirli bir coğrafi alanda yaşayan halkın ortak ve yerel nitelikli gereksinimlerinin karşılanmasına yönelik hizmetlerin merkezî yönetim örgütü içinde yer almayan ve devlet tüzel kişiliği dışında kendi kamu tüzel kişiliği olan kuruluşlar tarafından yürütülmesidir. Bu kuruluşlar yerel yönetimler veya mahalli idareler olarak adlandırılmaktadır. 1982 Anayasası nın mahalli idareler başlığını taşıyan 127. maddesinde yerel yönetimlerle ilgili anayasal ilkeler ayrıntılı bir biçimde yer almıştır. Türkiye de il, belediye ve köy halkının ortak yerel gereksinimlerini karşılamak üzere üç tür yerel yönetim birimi kurulmuştur. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları, teknik bilgi ve uzmanlık isteyen belli bir hizmetin merkezî yönetim ve yerel yönetimler dışında örgütlenmesi ve tüzel kişiliğe kavuşturulması sonucu ortaya çıkan kuruluşlardır. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ise belli bir mesleğin sorunlarını çözüme kavuşturmak, kamuoyunda bu mesleği temsil etmek, etik kurallar oluşturmak ve iç disiplini sağlamak üzere oluşturulmuş meslek birlikleridir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz 1. Aşağıdakilerden hangisi yerel yönetim birimidir? a) İl özel idaresi b) Belediye c) Büyükşehir belediyesi d) Köy e) Hepsi 2. Aşağıdakilerden hangisi il özel idarelerinin organları arasında bulunmamaktadır? a) İhtiyar heyeti b) Vali c) İl genel meclisi d) İl encümeni e) Genel sekreter 3. Aşağıdakilerden hangisi kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları arasında yer almaz? a) Türk Tabipler Birliği b) Belediyeler Birliği c) Mühendis ve Mimar Odaları d) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği e) Türkiye Barolar Birliği 4. Aşağıdakilerden hangisi hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşu değildir? a) Kamu İktisadi Teşebbüsleri b) Üniversiteler c) Emniyet Genel Müdürlüğü d) TRT e) Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü 5. Aşağıdakilerden hangisi belediyenin organları arasında yer almaz? a) Büyükşehir Belediye Başkanı b) Büyükşehir Belediye Encümeni c) Büyükşehir Belediye Meclisi d) Büyükşehir Belediye Başkan Yardımcısı e) Büyükşehir Genel Sekreteri Cevap Anahtarı: 1. e 2.a 3.b 4.c 5.d Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18
YARARLANILAN ve BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR 1 Gözler, K. (2006), İdare Hukukuna Giriş, 5. baskı, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları, s.75. 2 Eryılmaz, Bilal, (2007), Kamu Yönetimi, İstanbul: Erkam Mat., s.152. 3 Eryılmaz, 2007, age, s.152 4 Alıcı, Orhan Veli, (2007), Türkiye de Belediye Reformu ve Yaşanan Değişiklikler, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, C.16, S.4, s.16. 5 Eryılmaz, 2007, age, s.153 6 Alıcı, 2007, age, s.16. 7 Aydın, Metin, (2007), Büyükşehir Belediye Kanunu nun Getirdikleri, Yayınlanmamış çalışma, İstanbul, s.3. 8 Kaplan, Gürsel, (2005), 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 5393 Sayılı Belediye Kanunu na Göre Belediye Meclis Kararları Üzerindeki Denetim, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, S.6, s.280. 9 Kanunda hala nüfus şartı 2.000 olarak görünmesine rağmen Belediye Kanunu ndaki belediye olmak için minimum 5.000 şartı bu hükmü geçersiz kılmıştır. 10 Polatoğlu, Aykut, (2001), Kamu Yönetimi: Genel İlkeler ve Türkiye Uygulaması, Ankara: METU Press., s.141. 11 Gözler, Kemal, (2006), İdare Hukukuna Giriş, 5. baskı, Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları, s.86 12 Günday, Metin, (2006), İdare Hukuku, Yıldırım, T. (Der), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını, s.210. 13 Gözübüyük, Şeref, (2006), Yönetim Hukuku, 24. bası, Ankara: Turhan Kitabevi, 158; Gözler, K. (2006), age, s.88. 14 Örnek, Acar, (1992), Kamu Yönetimi, İstanbul: Meram Yayın Dağıtım, s.158. 15 Gözler, 2006, age, s.97. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19