HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 14 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtiçinden ve yurtdışından yoğun bir veri akışı yaşandı. Yurt içinde 2010 yılı IV. çeyrek büyüme rakamı ve Şubat ayı dış ticaret rakamları öne çıkarken, ABD de açıklanan istihdam verisi de yakından izlendi. TÜİK in açıkladığı GSYH rakamlarına göre, Türkiye ekonomisi 2010 yılının IV. çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,2, 2010 yılı tamamında ise 2009 a göre %8,9 büyüdü. Beklentiler büyümenin 2010 genelinde %8,5 olacağı yönündeydi. İktisadi faaliyet kollarına göre GSYH incelendiğinde, son çeyrekte hizmetler sektörü büyümeye en fazla katkıyı sağlarken, bunu %11,3 lük artış gösteren imalat sanayi izledi. 2010 yılının ilk üç çeyreğinde güçlü bir performans sergileyen inşaat sektörü, yılın son çeyreğinde de %17,5 oranında büyüme kaydetti. Açıklanan bu rakamlar Türkiye yi Singapur ve Çin in ardından dünyanın en hızlı büyüyen üçüncü ekonomisi yaparken, Avrupa nın da en hızlı gelişen ekonomisi haline getirdi. Diğer taraftan, kişi başına düşen milli gelir $10.079 a ulaştı. Büyüme rakamlarının açıklanmasının ardından, küresel krizden çıkış sürecinde sene başındaki öngörülerin oldukça üzerinde bir performans sergileyen Türkiye ekonomisinin fazla ısınmakta olduğuna ilişkin yorumların arttığı görüldü. TÜİK Şubat ayı dış ticaret rakamlarını açıkladı. Buna göre Şubat ayında iç talebin güçlü performansını sürdürmesine bağlı olarak ithalat yıllık bazda %48,7 oranında artarak $17,5 milyar olurken, ihracat %22,2 artışla $10,1 milyar değerini aldı. 2010 yılı Şubat ında $3,5 milyar olan dış ticaret açığı da 2011 in aynı ayında $7,4 milyara sıçradı. Şubat 2010 da ihracatın ithalatın %70,2 sini karşıladığı görülürken, 2011 Şubat ında bu oran %57,7 ye geriledi. En büyük dış pazarımız olan AB de talebin yavaş toparlanmasının yanı sıra, küresel krizden görece az etkilenmiş olan Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerine yönelik ihracatın artış hızının da süre giden siyasi karışıklığa bağlı olarak yavaşlayacağı ve ihracatın ithalatı karşılama oranının gerilemeye devam edeceği tahmin ediliyor. Neden Önemli ABD İstihdam Verileri ABD istihdam verileri, tarım dışı istihdamdaki artış-azalışların yanı sıra ortalama çalışma saatleri ve ücretlerin de sektörel düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek piyasasının nabzının tutulmasını, reel ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını sağlıyor. Örneğin; istihdamdaki ve buna bağlı olarak ücretlerdeki artış eğiliminin enflasyonist baskı oluşturduğunun anlaşılması, faizlerin artacağına; istihdamın gerilemesi ise durgunluğa ve faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor. Geçtiğimiz hafta küresel piyasalarda ABD Mart ayı tarım dışı istihdam verisi yakından takip edildi. Beklentilerin üzerinde gelen tarım dışı istihdam Mart ayında 216 bin kişi artarken, işsizlik oranı önceki aya göre 1 puan düşüşle %8,9 dan %8,8 e geriledi. Tarım dışı istihdamın artmasında 230 bin kişi yükseldiği gözlenen özel sektör istihdamının belirleyici olduğu görülürken, kamu istihdamının 14 bin kişi azaldığı açıklandı. Üretim ve hizmet sektörleri genelinde yükselen istihdamın, inşaat sektöründe az da olsa gerilediği görüldü. Açıklanan istihdam rakamları, ABD ekonomisinin krizden artık çıktığına yönelik yorumların artmasına neden olurken, FED in para politikasında tekrar sıkılaştırmaya gidebileceği yönündeki algıyı destekledi. Geçen hafta ABD de açıklanan makro ekonomik verilerden bir diğeri Şubat ayı kişisel gelir ve harcamalar oldu. Buna göre Şubat ayında kişisel gelirler beklentilerin altında %0,3, tüketim harcamaları ise beklentilerin biraz üzerinde %0,7 arttı. Krizden çıkış sürecinde tüketimin toparlanmasında önem arz eden kişisel gelirlerdeki artışın daha kuvvetli olması gerektiği, bunun da işsizlik oranının düşmeye devam etmesine bağlı olduğu düşünülüyor. Bu hafta piyasalarda, Euro Alanı büyüme verisi ile Avrupa Merkez Bankası (ECB) başta olmak üzere çeşitli merkez bankalarının kararları yakından izlenecek. ECB nin faiz arttırmasına kesin gözüyle bakılırken, ileride izleyeceği politikalara ilişkin vereceği ipuçları da önem taşıyor. KAPANIŞ VERİLERİ (1 Nisan) İMKB-100 : 65.714 / $ : 1,4228 USD : 1,5360 $ / : 84,04 EURO : 2,1739 Petrol ($/varil) : 118,97 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,08 Altın ($/ons) : 1.427,88
Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 25.Mar 01.Nis Değişim İMKB-100 64.247 65.714 %2,28 İMKB-30 78.453 80.112 %2,11 Sınai 54.390 56.131 %3,20 Hizmetler 41.162 42.711 %3,76 Mali 94.940 96.521 %1,67 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 25.Mar 28.Mar 29.Mar 30.Mar 31.Mar 01.Nis İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 68.500 67.000 65.500 64.000 62.500 61.000 59.500 58.000 Geçtiğimiz haftaya yatay bir seyirle başlayan İMKB, uluslararası yatırım bankası Goldman Sachs'ın Türk bankalarına ilişkin fiyat hedeflerini düşürmesine bağlı olarak bankacılık hisselerinde gözlenen satışlar nedeniyle Salı gününü kayıpla tamamladı. İMKB- 100 endeksi, Çarşamba günü yurtdışındaki olumlu seyrin yanı sıra munzam karşılıklardaki artışa ilişkin tedirginliğin azalması paralelinde bankacılık sektörü hisselerine gelen alımlarla yükselirken, bankalara yönelik haber akışının yoğun olduğu Perşembe günü ise hafif düştü. Haftanın son işlem gününde, Çin ve Hindistan'da açıklanan güçlü imalat PMI verilerinin ardından, ABD'de tarım dışı istihdam verileri de beklentilerin üzerinde geldi. Söz konusu olumlu küresel verilerin desteğiyle Cuma günü İMKB-100 endeksi %2'ye yakın arttı. Bu gelişmeler sonucunda İMKB-100 endeksi geçtiğimiz haftayı %2,26 kazançla 65.714 puandan kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 25.Mar 01.Nis (Puan) TRT071112T14 8,93 9,08 0,15 TRT030811T14 8,14 8,20 0,06 TRT150120T16 9,38 9,55 0,17 TRB200711T14 8,08 8,03-0,05 TRT290415T14 2,09 2,07-0,02 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 133,23 137,49 4,26 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 Beklenen Reel Faiz (%) %2,06 Kaynak: İMKB Önceki hafta TCMB'nin PPK toplantısında zorunlu karşılık oranlarında beklentilerin oldukça üstünde artırıma gitmesinin ardından mevduat toplama konusunda bankalar arasındaki rekabetin sertleşebileceği beklentisinin doğması ve yeni kararlar sonrası piyasadan çekilecek TL19,1 milyarlık likiditenin TL likidite açığı olan bankaların repo faizlerini yukarı yönlü etkileyeceğine dair endişeler, bono faizlerinin geçtiğimiz haftaya yükselerek başlamasına neden oldu. Haftanın ilerleyen günlerinde yabancı yatırımcı girişiyle bir miktar düşen faiz oranları, Perşembe günü beklentilerin üzerinde gelen son çeyrek büyüme verisinin ardından önümüzdeki dönemde TCMB'nin ekonomiyi soğutmak için yeni önlemler almaya devam edebileceği beklentisiyle tekrar artışa geçti. 7 Kasım 2012 itfalı gösterge tahvilin bileşik faizi önceki haftaya göre 15 baz puan artarak %9,08 seviyesine yükseldi. Bu hafta beklentilerin altında gelen enflasyon verisinin faiz oranlarını aşağı yönlü etkileyeceğini, ancak Nisan ayındaki yeni gösterge tahvil ihalesi öncesinde 7 Kasım 2012 itfa tarihli gösterge tahvilde öngörülen satışlar paralelinde faiz oranlarının tekrar yukarı yönlü hareket edebileceğini düşünüyoruz. 2
Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 Nis 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 25.Mar 01.Nis Değişim Dolar (¹) 1,5433 1,5360 -%0,47 Euro (¹) 2,1842 2,1739 -%0,47 Sepet (²) 3,2251 3,2099 -%0,47 /$ Paritesi (³) 1,4081 1,4228 %1,04 $/Yen Paritesi (³) 81,31 84,04 %3,36 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1,65 110 1,55 105 100 1,45 95 1,35 90 85 1,25 80 1,15 75 / $ $ / Japonya da gevşek para politikası uygulaması devam ederken, Euro Alanı başta olmak üzere diğer gelişmiş ülkelerde para politikasında sıkılaşmaya yönelik adımlar atılabileceğine yönelik görüşlerin gündeme gelmesiyle geçtiğimiz hafta Yen değer kaybetti. Son altı ayın en yüksek seviyesine ulaşan $/ paritesi haftalık bazda %3,36 oranında artarak 84,04 e ulaştı. Avrupa da devam eden borç krizinin ve sorunlu ülkelerin peş peşe kredi notlarının indirilmesinin aşağı yönlü etkilediği Euro ya, ECB nin bu haftaki toplantısında faiz artırımına gideceğine yönelik öngörüler destek verdi. ABD de ise olumlu veri akışı sürerken gevşek para politikasından dönülmesi hakkında ABD Merkez Bankası (FED) Açık Piyasa Komitesi üyeleri arasında görüş ayrılıkları gündeme gelmeye devam etti. Böylece, geçtiğimiz hafta /$ paritesi %1,04 yükselerek 1,4228 oldu. Yurt içinde beklentilerin üzerinde açıklanan son çeyrek büyüme verisinin ardından önümüzdeki dönemde TCMB'nin ekonomiyi soğutmak üzere yeni önlemler almaya devam edebileceği beklentisi ve yabancı girişleriyle TL, $ ve karşısında değer kazandı. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 25.Mar 01.Nis (Puan) EMBI+ Endeks 555,81 557,34 1,53 Spread 260 258-2 Türkiye Endeks 377,97 380,32 2,35 Spread 206 198-8 Kaynak: JP Morgan 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 17,40 Geçtiğimiz hafta Japonya ile ilgili endişelerin biraz dağılması ve Orta Doğu daki gerginliğin sürmesine rağmen petrol fiyatlarının bir süredir yatay seyretmesi nedeniyle piyasalarda olumlu bir hava oluşurken, ABD de açıklanan makroekonomik veriler de risk iştahının artmasını sağladı. Yükselen risk iştahıyla tüm gelişmekte olan ülke eurotahvillerine yabancı yatırımcı girişinin arttığı görüldü. Türkiye'nin büyüme rakamının beklenenden iyi açıklanmasına ve TL nin Dolar karşısında değer kazanmasına bağlı olarak Türk eurotahvillerine biraz daha kuvvetli talep geldiği, ancak ayın son günleri olması nedeniyle piyasada işlem hacminin düşük olduğu gözlendi. Gelişmekte olan ülkelerin eurotahvillerinin risk primi geçtiğimiz hafta 2 baz puan düşerek 258 e inerken, Türk eurotahvillerinin risk primi 8 baz puan düştü ve 198 oldu. Bir önceki hafta kapanışta 17,91 düzeyinde gerçekleşen küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi, Cuma gününü 17,4 seviyesinden kapattı. 3
Nis 10 Nis 10 Emtia Piyasaları $/ons Altın $/varil Petrol 1.500,00 1.400,00 1.300,00 1.200,00 1.427,88 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 118,97 1.100,00 80,00 1.000,00 70,00 900,00 60,00 Geçtiğimiz haftaya yüksek seviyelerde başlamasına rağmen Pazartesi günü kâr satışları sonucu gerileyen altın fiyatları, hafta ortasına kadar yatay seyretti. Altın fiyatları, Orta Doğu ve Kuzey Afrika da devam eden olayların yarattığı belirsizlik, Japonya daki reaktörlerin kontrol altına alınamaması ve Euro Alanı ndaki sorunlu ekonomilere yönelik endişeler paralelinde güvenli yatırım aracı olarak hafta ortasından itibaren yükselişe geçti. Haftanın son işlem gününde ABD de tarım dışı istihdam verisinin beklentilerin üzerinde gelmesiyle FED in para politikasında sıkılaştırmaya gidebileceğine dair görüşlerin destek bulması altın fiyatlarını aşağı yönlü etkilerken, Dolar ın Euro karşısındaki zayıf seyri bu düşüşü sınırladı. Altın fiyatları haftalık bazda %0,05 azalarak $/ons 1.427 seviyesinden kapandı. Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde devam eden siyasi olaylar ve belirsizlerden çok Japonya daki nükleer tehlikenin yaratabileceği olumsuzlukların öne çıktığı hafta başında petrol fiyatları bir miktar geriledi. Hafta ortasında Bahreyn, Yemen ve Suriye de devam eden gösterilerin petrol arzını etkileyeceği endişesiyle artmaya başlayan petrol fiyatları, Libya da muhalif güçler yönetimi ele geçirse dahi Libya dan petrol arzında istikrarın sağlanmasının aylar alacağı öngörüsü ile yükselişini sürdürdü. Dolar ın Euro karşısında değer kaybetmesi de petrol fiyatlarındaki artışı destekledi. Brent türü petrolün spot fiyatı, haftayı %3,03 yükselişle $/varil 118,97 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 4 Nisan TÜİK Mart Ayı Enflasyon Verileri (Gerçekleşme TÜFE: %0,42, ÜFE: %1,22) Euro Alanı Şubat Ayı Üretici Fiyat Endeksi (IPP) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,8, Yıllık: %6,7) 5 Nisan ABD Mart Ayı ISM İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi (Piyasa Beklentisi: 59,7) Euro Alanı Şubat Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1 Artış) 6 Nisan Hazine İç Borç Ödemesi (TL895 Milyon) Euro Alanı 2010 Yılı 4. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi 4. Çeyrek: %0,3, Yıllık: %2) 7 Nisan TCMB Nisan Ayı I. Dönem Beklenti Anketi Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Artacak) İngiltere Merkez Bankası (BOE) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 8 Nisan TÜİK Şubat Ayı Sanayi Üretim Endeksi Hazine Mart Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5