Araştırma Makalesi / Research Article Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 7(2):73-81, 2017

Benzer belgeler
Biological Diversity and Conservation. ISSN Print; ISSN Online BioDiCon 2/2 (2009) 78-84

Alaşehir (Manisa) ve Çevresinde Yetişen Bazı Geofitlerin Etnobotanik Açıdan İncelenmesi

Balıkesir Orman Bölge Müdürlüğü, Edremit Şefliği, Edremit Şefliği, Balıkesir, Türkiye 2

YEŞİL ENERJİ HAYAL DEĞİL! Doç. Dr. Serdar Gökhan ŞENOL EGE Ü. Botanik Bahçesi Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi

Some endemic plants of Çelikhan Çat Dam Basin (Adıyaman) Ahmet Zafer TEL¹, Murat TAK*²

LİSANS ÜSTÜ DERS TANITIM FORMU

Düzce ve Batı Karadeniz Bölgesindeki Endemik ve Nadir Bitki Taksonlarının Ex-situ Korunması Amacıyla

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 4/1 (2011)

Hatay İlinde Yayılış Gösteren Bazı Orkide Türleri Üzerine Bir İnceleme 1

T.C. BALIKESĐR Ü ĐVERSĐTESĐ FE BĐLĐMLERĐ E STĐTÜSÜ BĐYOLOJĐ A ABĐLĐM DALI

===================================================================================== Biological Diversity and Conservation

*ANAVARZA KALESİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN YÜZEY FLORASININ ARAŞTIRILMASI. Investıgatıon of the Anavarza Castle and Nearby Surface Flora

AYNI ORTAMDA YAYILIŞ GÖSTEREN BAZI GEOFİT BİTKİLER ÜZERİNE EKOLOJİK BİR ÇALIŞMA

GRUP ENDEMİKUS. Doç. Dr. Ali ÇELİK Denizli, KAZ DAĞI GÖKNARI Abies nordmanniana subsp. equi-trojani

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK SEMPOZYUMU

İ1) Türkçe Bilimsel Bitki Adları Sistemi Uluslararası Botanik Adlandırma Yasası ndan bağımsızdır.

Bl KARESi (BALIKESİR) İÇİN YENİ FLORİSTİK KAYITLAR

Çanakkale Fen Lisesi nin Odunsu Bitki itliliğinininin Belirlenmesi

ISSN Online; ISSN Print 3/2 (2010)

Comparative Morpological and Ecology Investigations on Endemic the Muscari Mill. (Liliaceae) Taxa Grown in Kazdağ Mount (Balıkesir)

Iğdır İlinin Hayvansal Atık Kaynaklı Biyogaz Potansiyeli. Biogas Potential from Animal Waste of Iğdır Province

IĞDIR ÜNİVERSİTESİ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (FBED) Journal of the Institute of Science and Technology (JIST)

Türkiye Florasındaki C1 Karesi İçin Yeni Kare Kayıtları

YABANİ KARANFİL Dianthus elegans

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Türkiye deki Crocus biflorus Miller subsp. tauri (Maw) Mathew (Iridaceae) Üzerine Morfolojik ve Anatomik Bir Çalışma

NEW FLORISTIC RECORDS FOR VARIOUS SQUARES IN THE FLORA OF TURKEY

Puschkinia scilloides Adams (Asparagaceae/Liliaceae) ın Türkiye deki Yayılışı ve Tür İçi Varyasyon Sınırları

YABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi KPDS ÜDS TOEFL IELTS

Burcu TARIKAHYA HACIOĞLU. Biyolog Doçent Doktor Ankara. Biyoloji Bölümü/2003

KIZILDAĞ (ISPARTA) VE ÇEVRESİNDEKİ ALANLARIN FLORİSTİK ANALİZİ

BOZOK ÜNİVERSİTESİ ERDOĞAN AKDAĞ KAMPÜSÜNÜN ENDEMİK BİTKİLERİ

Osmangazi Mah. Abdulkadir Aksu Bulvarı Platin sitesi D Blok Kat: 4 No: 13 Şehitkamil/ GAZİANTEP

T.C. BALIKES İR ÜNİVERS İTES İ FEN BİLİMLERİ ENS TİTÜS Ü MÜDÜRLÜĞÜ OFMA EĞİTİMİ ANABİLİM DALI LİSANS ÜSTÜ PROGRAMLARI DERS TANITIM FORMLARI

Türkiye Florasında Mevcut Zambak (Lilium spp.) Türlerinde Toprakların Verimlilik Durumlarının Belirlenmesi

ADIYAMAN LALESİNDE FARKLI SOĞAN ÇEVRE BÜYÜKLÜKLERİNİN BİTKİ GELİŞİMİ ÜZERİNE ETKİLERİ

1. ULUSAL BİTKİ BİYOLOJİSİ KONGRESİ

Scilla siberica Haw. subsp. armena (Grossh.) Mordak (Liliaceae) Üzerine Morfolojik ve Anatomik Bir Çalışma

Proje Yöneticisi, 2011.

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

The Situation of Flower Bulbs Industry in World and Turkey

ÖZGEÇMİŞ. 9. İş Deneyimleri

DOĞU AKDENİZ BÖLGESİ BİTKİLERİ. Plants of East Mediterranean Region

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi MAHLEP (PRUNUS MAHALEB L.) İN BİTKİ KISIMLARINDA MİNERAL BİLEŞİMİNİN BELİRLENMESİ. Seval Aknil MERALER

The orchid flora of Turkish graveyards: a comprehensive field survey

Balıkesir de Yetişen Crocus L. (Iridaceae) Türlerinin Morfolojik Özellikleri ve Tehlike Kategorileri

Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.

PROF. DR. ÖMER SAYA ÖZGEÇMİŞ:

TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl

KATILDIĞI TOPLANTILAR

Prof. Dr. Ruziye (GÜNAY) DAŞKIN

Siphonomorpha, Lasiostemones, Sclerocalycinae, Chloranthae, Tataricae and

Ankara 1996 PUAN TÜRÜ TABAN PUAN ÜNİVERSİTE ADI BÖLÜM ADI KONTENJAN SIRALAMA

Bağbahçe Bilim Dergisi

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 4/3 (2011) 8-13

Biological Diversity and Conservation. ISSN Print; ISSN Online BioDiCon 2/1 (2009) 65-70

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

NEW FLORISTIC RECORDS FROM VARIOUS SQUARES IN FLORA OF TURKEY. Birol Mutlu 1

SUFEFD (2015), 40: BÜYÜK EĞRİ DAĞI (MUT, İÇEL) VE ÇEVRESİNİN ENDEMİK BİTKİLERİ Emrah Şirin, Kuddisi Ertuğrul

1. ULUSAL BİTKİ BİYOLOJİSİ KONGRESİ

Muðla Ýl Merkezinde Sonbaharda Tespit Edilen Bazý Geofitler

EGE ÜNĠVERSĠTESĠ BĠLĠMSEL ARAġTIRMA PROJE KESĠN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT. PROJE NO: 2013 FEN 010 (Yüksek Lisans)

Türkçe Bitki Adları Yönergesi

Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi. Ülkemizin Doğal ve Doğallaşmış Nergis Türleri ve Karşılaştığı Sorunlar

ARDAHAN İLİNİN EKONOMİK KALKINMASI

Dr. Nihal ÖZEL Toprak ve Ekoloji Araştırmaları Bölüm Başmühendisi

Doç.Dr. Osman EROL ÖZGEÇMİŞ DOSYASI

Sarı, Dilek, Avdal (Manisa) Köyü Florası, Celal Bayar Üniversitesi, 2004.

Tercih yaparken mutlaka ÖSYM Kılavuzunu esas alınız.

Cyclamen alpinum (hort. Dammann ex Sprenger, 1892) un Morfolojisi, Ekolojisi ve Sitolojisi

Isparta Yöresinde Doğal Yayılış Gösteren Bazı Bitki Türlerinin Kesme ve Kuru Çiçekçilikte Kullanım Olanakları


Anadolu nun Biyoçeşitliliğini oluşturan sebepler

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale

TURHAN BAYTOP'UN ( ) ANADOLU GEZİLERİ VE BİTKİ KOLEKSİYONU *

KFBD Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi / The Black Sea Journal of Sciences 6 (13):44-52, 2016

Görev Yeri Unvanı Sınıf. Biyoloji Manisa Merkez Bilim ve Sanat Merkezi

Türkiye endemik bitkilerinin coğrafi dağılışı

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 9/1 (2016) 69-75

ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT

ÖBANET:Türkiye nin Önemli Bitki Alanları İletişim Ağı ( )

TÜRKİYE DE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ VE ENDEMİZM. Özet

GÜMRÜK İDARELERİ LİSTESİ. İLİ Yetkili Gümrük İdareleri 1- Ankara TIR Güm. Müd. Ankara 1/a. Ankara Mürted Güm. Başmemurluğu

AHMET ATİLLA ( ), BİTKİ YETİŞTİRİCİSİ

ÖZGEÇMİŞ. Adres: Liman Mah. 34. Sok. Demirtaş Apt. No: 20 K: 1 D: 5 Konyaaltı/Antalya Telefon:

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 4/1 (2011)

GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI MERKEZE BAĞLI TAŞRA TEŞKİLATI BİRİMLERİNİN İDARİ BAĞLILIKLARININ DÜZENLENMESİ HAKKINDA YÖNERGE Amaç MADDE 1- (1)

HİEBİS EĞİTİMİ ENTİTÜLER EĞİTİCİ EĞİTİMİ RESMİ YAZI DAĞITIM LİSTESİ EKİM 2016 ( TARİHLİ VE /4031 SAYILI YAZI EKİ)

BAÜ FEN BİL. ENST. DERG. (2002).4.1. Ramazan MAMMADOV, Banu SAHRANÇ, Bekir DOGAN

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Herbaryumu ndaki (ANK) Iridaceae Familyasının Revizyonu ve Veri Tabanının Hazırlanması

BÖLÜM 7. Artvin de Botanik Turizmi Potansiyeli

Kahramanmaraş Ahir Dağı Bitki Örtüsünün Biyoiklim Katları Doğrultusunda İncelenmesi

YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA KARAKÖSE

Van Ekolojik Koşullarında Üretilen Çilek Fidelerinin Meyve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi

Sarı, Dilek, Avdal (Manisa) Köyü Florası, Celal Bayar Üniversitesi, 2004.

4. Öğrenim Durumu : Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Biyoloji Hacettepe 1985 Yüksek Lisans Botanik Hacettepe 1988 Doktora Botanik İnönü 1995

YÖNETMELİK GÜMRÜK İDARELERİ LİSTESİ

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 8/1 (2015) 7-15

Transkript:

Araştırma Makalesi / Research Article Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 7(2):73-81, 2017 Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Iğdır University Journal of the Institute of Science and Technology Bozburun Yarımadası nın Geofitleri Kenan AKBAŞ 1, Ömer VAROL 2 ÖZET: Bozburun Yarımadası Türkiye nin güneybatısında Muğla ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Araştırma alanı ülkemizin önemli doğa alanları ndan bir tanesidir. Bitkiler Bozburun Yarımadası ndan 2013-2015 yılları arasında toplanmıştır. Bu çalışmada, araştırma alanından 12 familyaya ait 2 si endemik olmak üzere 49 geofit taksonu tespit edilmiştir. 12 nadir ve endemik geofit taksonunun, 4 ü EN, 7 si VU ve 1 i de LC kategorilerinde sınıflandırılmıştır. Orchidaceae (17), Asparagaceae (7) ve Iridaceae (5) en fazla bitki taksonuna sahip familyalardır. Tespit edilen taksonlardan, 20 tanesi Akdeniz elementi (41%), 16 tanesi Doğu Akdeniz elementi (33%), 1 tanesi Avrupa-Sibirya elementi (2%) ve 1 tanesi İran-Turan elementidir (2%). Ayrıca, 11 takson (23%) ya geniş yayılışlı ya da fitocoğrafik bölgesi bilinmemektedir. Anahtar Kelimeler: Biyoçeşitlilik, Bozburun Yarımadası, Geofit, Muğla Geophytes of the Bozburun Peninsula Cilt/Volume: 7, Sayı/Issue: 2, Sayfa/pp: 73-81, 2017 ISSN: 2146-0574, e-issn: 2536-4618 DOI: 10.21597/jist.2017.131 ABSTRACT: The Bozburun Peninsula is located in borders of Muğla province, Southwestern of Turkey. The research area is one of the important nature areas of our country. Plant species were collected from Bozburun Peninsula between 2013 and 2015 years. In this study, 49 geophyte taxa, of which two were endemic, belonging to 12 families were identified from study areas. Of the 12 rare and endemic geophyte taxa examined, 4 were categorized as EN, 7 as VU and 1 as LC. Orchidaceae (17), Asparagaceae (7) and Iridaceae (5) families were those which have the most taxa. Of the identified taxa, 20 were Mediterranean elements (41%), 16 were East Mediterranean elements (33%), 1 was European-Sibirian element (2%) and 1 was Iran-Turanian element (2%). Moreover, phytogeographical region of 11 taxa (23%) was unknown or widespread. Keywords: Biodiversity, Bozburun Peninsula, Geophyte, Muğla 1 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Köyceğiz Meslek Yüksekokulu, Bitkisel ve Hayvansal Üretim Bölümü, Muğla, Türkiye 2 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji, Muğla, Türkiye Sorumlu yazar/corresponding Author: Kenan AKBAŞ, kenanakbas@mu.edu.tr Geliş tarihi / Received: 28.12.2016 Kabul tarihi / Accepted: 10.03.2017

Kenan AKBAŞ ve Ömer VAROL GİRİŞ Ülkemiz sahip olduğu coğrafi konumu, jeolojik yapısı, çeşitli toprak şekillleri ve Akdeniz, İran-Turan ve Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgelerini içermesinden dolayı oldukça yüksek bitki çeşitliliğine sahiptir (Çırpıcı, 1987). Yılın büyük bölümünü toprak altında soğan, yumru ve rizom halinde geçiren bitkilere geofit (yer bitkileri) veya kriptofit (saklı bitkiler) adı verilir (Baydar, 2016). Anadolu önemli geofit merkezlerinden birisidir, yaklaşık 100 tohumsuz geofit, 1000-1200 dikotiledon geofit, 200-250 kadar petaloid olmayan monokotiledon geofit ve 1000 civarında petaloid monokotiledon geofit taksonuna sahiptir (Demir ve Eker, 2015). Bozburun Yarımadası Türkiye nin güneybatısında Muğla ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Çalışma alanı ülkemizin önemli doğa alanları ndan bir tanesidir (Şekil 1). Türkiye de en az bozulmuş alçak arazi Akdeniz bitki örtüsüne ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar kireç taşı ve serpantin kayalar üzerinde çok iyi gelişmiş boylu maki, garig, nemli kızılçam ormanları, sığla ormanları ve kumul bitkileridir. Bozburun yarımadası dağlık bir yapıya sahiptir. Bölgede irili ufaklı pek çok koy bulunmaktadır. Oldukça girintili kıyılar ve aralarında 500 m den yüksek çok sayıda dağ ve tepe içerir (Eken ve ark., 2006). Şekil 1. Çalışma alanının genel haritası Çalışma alanına yakın bölgelerde bazı floristik, fitososyolojik ve revizyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bunlar, Muğla İli Geofitleri Üzerine Araştırmalar (Varol, 2004), Güney Ege Denizi (Çeşme-Antalya arası) Adaları Flora ve Vejetasyonu (Şenol, 2006), Bodrum Yarımadası nın (Muğla) Fitososyolojik Yönden Araştırılması (Aktaş Aytepe, 2014), The Flora of Köyceğiz-Dalyan (ÖÇKB-Muğla) (Güner vd., 1996), A Taxonomic Revision of Biarum (Araceae) (Boyce, 2006) ve The revision of the genus Fritillaria L. (Liliaceae) in the Mediterranean region (Turkey) (Tekşen ve Aytaç, 2011) çalışmalarıdır. Carlström (1987) tarafından Bozburun ve Datça Yarımadalarını da içine alan bir bölgede floristik bir çalışma yapılmıştır. Bunun dışında çalışma alanını da kapsayan salt floristik bir çalışmaya literatürde rastlanılmamıştır. 74 Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech.

Bozburun Yarımadası nın Geofitleri MATERYAL VE YÖNTEM Bitkiler Bozburun Yarımadası ndan 2013-2015 yılları arasında toplanmıştır. Tüm türler standart herbaryum metodlarına göre preslenmiş ve kurutulmuştur. Teşhisler Flora of Turkey and the East Aegean Islands ve The revision of the genus Fritillaria L. (Liliaceae) in the Mediterranean region (Turkey) isimli kaynaklardan yapılmıştır (Davis, 1978; Davis, 1984; Davis vd., 1965; Güner vd., 2000; Tekşen ve Aytaç, 2011). Geofit taksonlarının isimleri Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler) kitabına göre güncellenmiştir (Güner vd., 2012). Endemik ve nadir bitkilerin tehlike kategorilerinin belirlenmesinde IUCN (2003) kriterleri, Türkiye bitkileri kırmızı kitabı (Ekim ve ark., 2003) ve bölgede yapılmış diğer çalışmalara ait gözlemlerden faydalanılmıştır (Boyce, 2006; Tekşen ve Aytaç, 2011). BULGULAR VE TARTIŞMA Çalışma alanında yayılış gösteren geofit taksonlar ve tehlike kategorileri Çizelge 1 de verilmiştir. Çalışma sonucunda Bozburun Yarımadasında 12 familyaya ait 49 geofit taksonu tespit edilmiştir. Alanda 12 nadir ve endemik geofit taksonu bulunmaktadır. Bunların 4 ü EN, 7 si VU ve 1 si de LC kategorilerinde sınıflandırılmıştır. Arum creticum ve Tulipa saxatilis daha önce Carlström (1987) tarafından yapılan çalışma ile alanda tespit edilmiştir. Buna ilaveten bölgede çalışma yapan araştırmacılardan da bu 2 geofit takson hakkında alınan bilgiler ışığında Tulipa saxatilis popülasyonunun oldukça sınırlı sayısa olduğu, bu nedenle EN tehlike kategorisinde, Arum creticum popülasyonunun ise T. saxatilis e kıyasla biraz daha iyi durumda olduğu, alanda birkaç noktada tespit edildiği ve VU tehlike kategorisinde gösterilmesinin uygun olacağı kanaatine varılmıştır. Çizelge 1. Bozburun Yarımadası geofitleri ve tehlike kategorileri Familya Takson Endemizm/ Nadirlik Tehlike Kategorisi Amaryllidaceae Allium subhirsutum L. - - Narcissus seratinus L. Nadir VU Sternbergia vernalis (Mill.) Gorer & J.H.Harvey Nadir EN Sternbergia lutea (L.) Ker Gawl. ex Spreng. - - Araceae Arisarum vulgare O.Targ.-Tozz. - - Asparagaceae Arum nickelii Schott. Nadir VU Arum creticum Boiss. & Heldr. (Carlström, 1987) Nadir VU Biarum marmarisense (P. C. Boyce) P. C. Boyce Nadir EN Dracunculus vulgaris Schott - - Asparagus aphyllus L. subsp. orientalis (Baker) P.H. Davis - - Drimia maritima (L.) Stearn - - Muscari comosum (L.) Mill. - - Ornithogalum narbonense L. - - Ornithogalum umbellatum L. - - Prospero autumnale (L.) Speta - - Ruscus aculeatus L. - - Colchicaceae Cochicum balansae Planch Nadir LC Cilt / Volume: 7, Sayı / Issue: 2, 2017 75

Kenan AKBAŞ ve Ömer VAROL Iridaceae Crocus cancellatus Herb. subsp. mazziaricus (Herb.) B.Mathew - - Gladiolus anatolicus (Boiss.) Stapf Nadir VU Gynandriris sysnrichium (L.) Parl. - - Iris unguicularis Poir. subsp. carica (Wern.Schulze) A.P.Davis & Jury var. carica Endemik Romulea tempskyana Freyn - - Liliaceae Fritillaria sibthorpiana (Sm.) Baker subsp. sibthorpiana Nadir VU Fritillaria sibthorpiana (Sm.) Baker subsp. enginiana Byfield & Özhatay Endemik Gagea graeca (L.) Irmsch. - - Tulipa armena Boiss. var. armena - - Tulipa saxatilis Sieber ex Spreng. (Carlström, 1987) Nadir EN Orchidaceae Anacamptis pyramidalis (L) Rich. - - Cephalanthera longifolia (L.) Fritsch - - Cephalanthera rubra (L.) Rich. - - Limodorum abortivum (L.) Sw. var. abortivum - - Neotinea maculata (Desf.) Stearn Akd. Ele. - - Ophrys argolica H.Fleischm. subsp. lucis (Kalteisen & H.R.Reinhard) H.A.Pedersen & Faurh. VU EN - - Ophrys blitopertha Paulus & Gack - - Ophrys cinereophila Paulus & Gack - - Ophrys episcopalis Poir. - - Ophrys ferrum-equinum Desf. - - Ophrys iricolor Desf. - - Ophrys lutea Cav. subsp. minor (Guss.) O. & E. Danesch - - Ophrys lyciensis Paulus - - Orchis anatolica Boiss. - - Serapias cordigera L. subsp. cordigera - - Serapias politisii Renz - - Spiranthes spiralis (L.) Chevall - - Primulaceae Cyclamen hederifolium Aiton Nadir VU Ranunculaceae Anemone coronaria L. - - Smilacaceae Smilax aspera L. - - Solanaceae Mandragora autumnalis Bertol. - - Xanthorrhoeaceae Asphodelus aestivus Brot. - - 76 Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech.

Bozburun Yarımadası nın Geofitleri Çalışma alanında 17 takson ile Orchidaceae familyası öne çıkmaktadır. Bunu Asparagaceae ve Iridaceae familyaları takip eder (Çizelge 2). Çizelge 2. Çalışma alanındaki geofit familyalarına ait cins ve takson sayıları Familya Cins Takson Sayısı Amaryllidaceae 3 4 Araceae 4 5 Asparagaceae 6 7 Colchicaceae 1 1 Iridaceae 5 5 Liliaceae 3 5 Orchidaceae 8 17 Primulaceae 1 1 Ranunculaceae 1 1 Smilacaceae 1 1 Solanaceae 1 1 Xanthorrhoeaceae 1 1 Toplam 35 49 Tespit edilen taksonlardan, 20 tanesi Akdeniz elementi (41%), 16 tanesi Doğu Akdeniz elementi (33%), 1 tanesi Avrupa-Sibirya elementi (2%) ve 1 tanesi İran-Turan elementidir (2%). Ayrıca, 11 takson (23%) ya geniş yayılışlı ya da fitocoğrafik bölgesi bilinmemektedir. (Şekil 2). Şekil 2. Araştırma alanındaki geofitlerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı Cilt / Volume: 7, Sayı / Issue: 2, 2017 77

Kenan AKBAŞ ve Ömer VAROL Çalışma alanımız ve yakın alanlarda yapılan çalışmalarda en fazla takson içeren familyaların karşılaştırılması Çizelge 3 de verilmiştir. Çizelge incelendiğinde; çalışma alanlarının hemen hemen tamamında Amaryllidaceae, Asparagaceae, Iridaceae, Liliaceae ve Orchidaceae familyalarının baskın durumda olduğu görülmektedir. Orchidaceae familyası bütün çalışmalarda en fazla geofit takson içeren familya olarak öne çıkmaktadır. Dolayısı ile çalışmamızın sonuçları, çalışma alanına yakın bölgelerde yapılan diğer çalışmalar ile örtüşmektedir. Çizelge 3. En fazla takson içeren familyaların yakın bölgelerde yapılan çalışmalarla karşılaştırılması Familyalar Bozburun Yarımadası nın Geofitleri Muğla İli Geofitleri Üzerine Araştırmalar Güney Ege Denizi (Çeşme- Antalya Arası) Adalari Flora ve Vejetasyonu The Flora of Köyceğiz- Dalyan (ÖÇKB-Muğla) A survey of the flora of Rodhos, Simi, Tilos and the Marmaris peninsula (SE Greece, SW Turkey) Amaryllidaceae 4 24 6 21 20 Araceae 5 2 4 2 7 Asparagaceae 7 21 11 11 13 Colchicaceae 1 8 2 1 4 Iridaceae 5 18 3 10 7 Liliaceae 5 15 2 5 6 Orchidaceae 17 42 12 23 21 Primulaceae 1 5 1 1 5 Ranunculaceae 1-2 2 3 Smilacaceae 1-1 2 1 Solanaceae 1 1 1 1 1 Xanthorrhoeaceae 1 1 1 3 2 Çalışmamız ve diğer bölgelerde yapılan çalışmaların en fazla takson içeren familyaları özellikle petaloid monokotiledon geofitler açısından bölgeler arasında nasıl bir farklılık olduğunu görmek amacıyla Çizelge 4 de karşılaştırılmıştır. Çizelge incelendiğinde; yine çalışma alanlarının hemen hemen tamamında Amaryllidaceae, Asparagaceae, Iridaceae, Liliaceae ve Orchidaceae familyalarının baskın durumda olduğu görülmektedir. Orchidaceae familyası genel olarak çalışmalarda en fazla geofit takson içeren familya olarak öne çıkmaktadır. Derebucak ve İbradi, Manisa, Gaziantep ve Şanlıurfa da yapılan çalışmalarda Asparagaceae, Amaryllidaceae ve Iridaceae familyalarına ait geofit taksonlarda artış dikkat çekmektedir. Şanlıurfa ve Gaziantep illerinde yapılan çalışmalarda Orchidaceae familyalarına ait geofit taksonlarda ise belirgin bir azalış dikkat çekmektedir. 78 Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech.

Bozburun Yarımadası nın Geofitleri Çizelge 4. En fazla takson içeren familyaların diğer bölgelerde yapılan çalışmalarla karşılaştırılması Familyalar Bozburun Yarımadası nın Geofitleri Geophytes of Sof Mountain (Gaziantep/ Turkey) Katran Dağı (Bayramiç/ Çanakkale) ve Çevresinde Yayılış Gösteren Geofit Bitkiler ve Ekolojik Özellikleri The Geophytic Flora of Şanlıurfa Province, Turkey The geophytes of the region between Derebucak (Konya/Turkey) Ibradı and Cevizli (Antalya/Turkey) Geophytes of Yazılıkaya (Han- Eskişehir, Turkey) Hatay İlinde Yayılış Gösteren Bazı Geofit Bitki Türleri Üzerine Bir İnceleme Taxonomical and Ecological Investigations on Some Geophytes Growing Around Denizli Province (Turkey) Alaşehir (Manisa) ve Çevresinde Yetişen Bazı Geofitlerin Etnobotanik Açıdan İncelenmesi Amaryllidaceae 4 6 5 22 16 5 10-7 Araceae 5 2 1 5 2 - - 2 3 Asparagaceae 7 10 10 22 20 8 6 7 14 Colchicaceae 1 2 1 5 5 5 2 2 4 Iridaceae 5 11 7 14 15 7 11 3 9 Liliaceae 5 3 6 11 12 6 5 5 12 Orchidaceae 17 3 11 4 13 4 11 6 7 Primulaceae 1-1 - 1-2 1 2 Ranunculaceae 1 1 2 6 3 3 3 2 2 Smilacaceae 1 - - - - - - - - Solanaceae 1 - - - - - - - - Xanthorrhoeaceae 1 2 1 4 3 - - - 1 Cilt / Volume: 7, Sayı / Issue: 2, 2017 79

Kenan AKBAŞ ve Ömer VAROL SONUÇ Bozburun Yarımadasında 12 familya, 35 cinse ait 49 geofit taksonu tespit edilmiştir. Sonuçlara bakıldığında Orchidaceae en fazla geofit taksonuna sahip familyadır. Bölgede salep veya dondurma yapımında kullanılmak üzere bu bitki türlerinin yumruları bilinçsiz bir şekilde toplanmaktadır. Bu durum da Orchidaceae familyasına ait türlerin bölgede daha dikkatli korunması gerektiği gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. Geofit taksonlarının fitocoğrafik bölgelere göre dağılımına bakıldığında; toplamda % 74 oranında Akdeniz ve Doğu Akdeniz elementi, % 2 Avrupa- Sibirya ve İran-Turan elementlerini içermektedir. Bu dağılım, çalışma bölgemizin sıcak Akdeniz katı içerisinde bulunuyor olmasının doğal bir sonucudur. Çalışma alanındaki nadir ve endemik bitkilere bakıldığında 12 geofit taksonunun tehlike kategorileri belirtilmiştir. Bunlardan Iris unguicularis subsp. carica var. carica ve Fritillaria sibthorpiana subsp. enginiana alanda yayılış gösteren endemik geofitlerdir. Bozburun Yarımadasındaki bu geofit taksonları tarla-bahçe açılması, aşırı otlatma ve turizm faaliyetleri gibi nedenlerle tehdit altındadır ve ekonomik değere sahip bu bitkiler üzerinde geriye dönüşümsüz olumsuz etkiler bırakmaktadır. Bu amaçla, özellikle yöre halkının bilinçlendirilmesi ile bu tehditin büyük ölçüde önüne geçilebilir. Bunun dışında gereksiz alan tahribatlarının engellenmesi ile geofit taksonlarının zaten kısıtlı olan yaşam alanlarının daha da daralmasının önüne geçilebilir. Ayrıca bölgede gerek yerli gerekse yabancı birçok turist geziler yapmakta, bilinçli veya bilinçsiz geofit taksonlara zararlar verebilmektedirler. Bu konuda yapılacak bilinçlendirme ve koruma çalışmaları ile bu zararın önüne geçilebileceği kanaatindeyiz. TEŞEKKÜR Bu çalışma 015/18 numaralı BAP projesi ile desteklenmiştir. Yardımlarından dolayı Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimine teşekkürü bir borç biliriz. KAYNAKLAR Aktaş Aytepe H, 2014. Bodrum Yarımadası nın (Muğla) Fitososyolojik Yönden Araştırılması. Doktora Tezi, M.S.K.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla, 152s. Avcu C, Selvi S, Satıl F, 2016. Katran Dağı (Bayramiç/Çanakkale) ve Çevresinde Yayılış Gösteren Geofit Bitkiler ve Ekolojik Özellikleri. Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 6(3): 9-16s. Baydar H, 2016. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Teknolojisi. 5. Baskı, Isparta, Türkiye. 16s. Boyce PC, 2006. A Taxonomic Revision of Biarum (Araceae). Aroideana, Vol. 29, 4:9, 34s. Carlström A, 1987. A survey of the flora of Rodhos, Simi, Tilos and the Marmaris peninsula (SE Greece, SW Turkey). Thesis, 302s. Çelik A, Çiçek M, Semiz G, Karıncalı M, 2004. Taxonomical and Ecological Investigations on Some Geophytes Growing around Denizli Province (Turkey). Turk J Bot, 28: 205-211s. Çıngay B, Ataşlar E, Koyuncu O, 2012. Geophytes of Yazılıkaya (Han-Eskişehir, Turkey). Bocconea, 24: 227-230s. Çırpıcı A, 1987. Türkiye nin Florası ve Vejetasyonu Üzerine Çalısmalar. Doğa Türk Bot. Dergisi, 11(2):217-232. Davis PH, 1978. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 6, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh, UK. 825p. Davis PH, 1984. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Vol. 8, Edinburgh University Press, Edinburgh, UK. 632p. Davis PH, Coode MJE, Cullen J, 1965. Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Vol. 1, Edinburgh University Press, Edinburgh, UK. 567p. Demir, SC., Eker, İ. 2015. Petaloid monocotyledonous flora of Bolu Province, including annotations on critical petaloid geophytes of Turkey. Pegem Akademi, Ankara, 80p. Demirelma H, Ertuğrul K, 2016. The geophytes of the region between Derebucak (Konya/Turkey) Ibradı and Cevizli (Antalya/Turkey). BioDiCon, 9(3): 52-57s. Eken G, Bozdoğan M, İsfendiyaroğlu S, Kılıç DT, Lise Y, 2006. Türkiye nin Önemli Doğa Alanları. Doğa Derneği, Mas Matbaacılık, İstanbul. Eker İ, Koyuncu M, Akan H, 2008. The Geophytic Flora of Şanlıurfa Province, Turkey. Turk J Bot, 32, 367-380p. Ekim T, Koyuncu M, Vural M, Duman H, Aytaç Z, Adıgüzel N, 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ve Van Yüzüncü Yıl Üniv., Ankara. 45s. Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT, (edlr.), 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul. 80 Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech.

Bozburun Yarımadası nın Geofitleri Güner A, Özhatay N, Ekim T, Başer KHC (eds.), 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Island. (Suppl. 2), Vol. 11, Edinburgh University Press. Edinburgh, UK. 221p. Güner A, Vural M, Duman H, Dönmez AA, Şağban H, 1996. The Flora of Köyceğiz-Dalyan (ÖÇKB-Muğla). Turk J Bot, 20: 329-371. IUCN, 2003. Guidelines for Application of IUCN Red List Criteria at Regional Levels, Version 3.0. Gland, Switzerland and Cambridge, UK. Kayıkçı S, Altay V, Güzel Y, 2012. Hatay İlinde Yayılış Gösteren Bazı Geofit Bitki Türleri Üzerine Bir İnceleme. Biyoloji Bil Araş Derg, 5: 139-143s. Özuslu E, İskender E, 2009. Geophytes of Sof Mountain (Gaziantep/Turkey). BioDiCon, 2:2, 78-84p. Sargın SA., Selvi S, Akçiçek E, 2013. Alaşehir (Manisa) ve Çevresinde Yetişen Bazı Geofitlerin Etnobotanik Açıdan İncelenmesi. Erciyes Üniv. Fen Bil. Enst. Dergisi, 29(2):170-177s. Şenol S, 2006. Güney Ege Denizi (Çeşme-Antalya Arası) Adaları Flora ve Vejetasyonu. Doktora Tezi, E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 159 s. Tekşen M, Aytaç Z, 2011. The revision of the genus Fritillaria L. (Liliaceae) in the Mediterranean region (Turkey). Turk J Bot, 35: 447-478. Varol Ö, 2004. Muğla İli Geofitleri Üzerine Araştırmalar. Muğla Üniversitesi Yayınları: 56, 76s. Cilt / Volume: 7, Sayı / Issue: 2, 2017 81