AVIAN TUBERCULOSIS (KANATLI TÜBERKÜLOZU) Etken: Mycobacterium avium
Tüberküloz Genel bilgiler Kümeste kronik ve ısrarcı bir infeksiyondur. Tavuklarda tüberküloz insidansı düşük olmasına karşın, hayvanat bahçelerindeki kafeslerdeki kanatlılarda oldukça problemdir. Laboratuvarımızda güvercinlerde TB olgusu tanımlanmıştır.
Tüberküloz Genel bilgiler İnsan tüberküloz etkeni M.tuberculosis Kanatlı tüberküloz etkeni M.avium HIV (AIDS) infeksiyonunda sekonder akciğer patojenidir. ABD de çok sık izole ediliyor. Serovar I vahşi kuşlar ve AIDS vakalarından Serovar II tavuklardan ve bazen insanlardan izole edilmektedir.
Tüberküloz Genel bilgiler Dünya çapında yaygındır. Özellikle kuzey zonu ülkelerinde çok görülür. Hastalığa zemin hazırlayan bir çok faktör vardır: mevsim, sürü idaresi, beslenme, yaş Kışın, sürünün sıkışıklığı infeksiyon yayılımını arttırır. Prevalans sürüde tuberkülin testinin bireysel uygulama zorluğu nedeniyle tam saptanamamıştır.
Tüberküloz Genel bilgiler Gençlerde düşük prevalansta. Nedeni yaşlıların daha uzun bir periyot infeksiyona açık bir biçimde risk altında kalmaları. Gençler, tüberküloz basilinin yayılımında önemli. Diğer kanatlılar ve memeli hayvanlar için taşıyıcı olabilirler. Birçok hayvanat bahçesinde önemli düzeylerde problemlere neden olur. Pet kuşlarında da sorundur.
Etiyoloji Kanatlılarda tüberküloz etkenleri: Amerika da M.avium serovar 1 ve 2 dir. Avrupa da M. avium serovar 3 de izole edilmiştir. En önemli özelliği asidoresistant oluşudur. Basil; bazen kavisli ve boğumlu gözlenebilir. Sporsuzdur ve hareketsizdir. Sitoplazmanın belirli yerlerinde granüller gözlenir.
Etiyoloji M.bovis ve M.tuberculosis gibi sınırlı sıcaklıkta üremez.(25-45 C ler arasında üreyebilir) Aerobiktir. Orijinal izolasyonlarda, %5-10 CO2 li ortamlarda daha rahat ürer. Gliserinli ve gliserinsiz Löwenstein Jensen besiyerlerinde ürer. Bazı suşlar ilk izolasyonda, mikobaktin denen bir maddeye gerek duyar.
Etiyoloji Yumurtalı veya yumurta sarılı besi yerlerinde, 37-40 C de inkübe edilirse, 10 gün-3 hafta içinde, küçük, yaygın, gri koloniler oluşur. İnokulum içeriğinde bakteri sayısı fazlaysa, koloniler birleşir. Boyutları büyür. Koloniler hemisferiktir ve besi yerine penetre olmaz. Koloni renkleri gri ve saydamdır. Eski kültürlerde renk matlaşır.
Etiyoloji M.avium subkültürlerde 6-8 günde ürer. Beliren koloniler genellikle mat ve rough tiptedir. Sıvı besi yerlerinin yüzeyinde ve dibinde üreme gözlenir. Koloni tipi ve virulens arasında ilişki vardır. Yapay kültürlerde M.avium çok stabildir.
Etiyoloji Serolojik olarak M avium gruplandırılır. (1-20 arası)
Epizootiyoloji Tavuk, hindi, diğer kuş türleri ve memeliler duyarlıdır. İnsanlardan sadece akciğer lezyonlarından izole edilebilmiş; diğer organlardan izolasyon yapılamamıştır. Tavuklar için infeksiyon kaynağı yine infekte tavuklardır. İnfekte tavukların bulaştırdığı yem ve sular da bulaşmada önemlidir. Dışkı ile çok basil çıkarılır. Solunum yoluyla bulaşma nadir görülür. Yumurta yoluyla bulaşma %1oranındadır. Keneler ve sinekler de taşıyıcılık yapabilir.
Klinik Bulgular Hastalık kroniktir. Uzun süre bir semptoma rastlanmaz. Deneysel infeksiyon sonrası semptomlar, 3.-4. haftalarda oluşmaya başlar. Zayıflama, yüzün küçülmesi, göğüs kaslarında incelme, yeşilimsi ishal. Hasta kanatlılar ele alındıklarında, hayvanların tüy gibi hafif oldukları hissedilir. İştah normaldir. Vücut sıcaklıkları normaldir.
OTOPSİ Çeşitli organlarda düzensiz, gri-beyaz nodüller görülür. Bazen dalak, karaciğer ve kalp rupturu sonucu, karın boşluğunda kan birikintileri ve sıvı bulunur. İntensif yetiştiricilikte, akciğer lezyonlarının daha fazla olduğu dikkati çekmiştir. Lezyonlar: Karaciğer, kemik iliği, böbrek, akciğer, barsak, dalak ve yumurtalıklarda en sık gözlenir.
Tanı Ön tanı, klinik muayene, lezyonlarla konur. Ziehl-Nielsen Boyama- lezyonlardan. İzolasyon ve identifikasyon Tübekülin testi: Sağ ve sol sakal deri içi 0.05-0.1ml avian ppd uygulanır. Uygulama sonrası, mercimek büyüklüğünde şişlik oluşur. Oluşmazsa, yinelenir. 48 saat sonra, inokulumsuz sakalla karşılaştırılarak, şişlik durumu incelenir. Bazen 5 kat şişlik bile görülür.
Tanı Bazen infekte bir birey negatif, bazen sağlam bir birey pozitif sonuç verebilir. Hindilerde, Tuberkülin uygulansa da tatminkar değildir. Rapid aglutinasyon testi taramalarda daha iyi. ELISA da kullanışlı bir tarama testidir.
Ayırıcı Tanı Nekropside lezyonlar karakteristiktir. Neoplaziler Enterohepatitis olguları Tavuk kolerası Tifo vb. Asidoresistans basilleri bakteriyoskopide gözlemek çok önemlidir.
Sağaltım Tavuk ve hindilerde tedavi edilmez. Hayvanat bahçelerinde bireysel tedavi uygulanabilir (Izoniazid; 30mg/kg)
Koruma ve Kontrol Hastalık oluşmadan önce, Tüberkülin testi ile reaktörler tespit edilerek taşıyıcılar azaltılır. Hastalık varsa çabuk aglutinasyon daha yararlı bir testtir. Avian tüberküloz basili toprakta yıllarca yaşar. İnfekyonu geçirmiş işletmelere tekrar hayvan koyarken çok dikkatli olunmalıdır.
Koruma ve Kontrol Sağlıklı kümese tüberküloz infeksiyonunu sokmamak için şunlar yapılmalıdır: 1. Kümes hijyenine uymak, 2. Yetiştirmede genç ve yaşlıları bir arada tutmamak, 3. Yetiştirmeler arasında, etkin dezenfeksiyon 4. Hastalıklı kümeslerle kontağı kesmek, 5. Her yıl allerjik ve serolojik muayene uygulamak, 6. İşletmeye alınacak hayvanları tüberküloz olmayan kaynaklardan sağlamak ve kontrol etmek.
Koruma ve Kontrol Hastalık çıkan işletmede tüberkülozu kontrol altına almak için yapılması önerilenler: 1. Hasta ve hastalıktan şüpheliler öldürülür. 2. Hastalar insan gıdası olarak kullanılmamalıdır. 3. Tüberkülozlu kanatlılar, domuz ve koyunlar için sorundur; unutulmamalıdır. 4. Ölenlerin yabanıl kuşlar ve hayvanlarca tüketilmemesi gerekir.
Koruma ve Kontrol Egzotik Hayvanlarda Tüberkülozdan Korunma Öneriler 1. Alınan hayvanların tüberküloz infekte olmaması gerekir. 2. 60 günde bir avian tüberkülin ile test edilmelidirler.
Koruma ve Kontrol Hastalık çıkan kümesin çok ciddi bir biçimde dezenfeksiyonu yapılmalıdır. Bir yıl süre ile üretimden uzak tutulmalıdır. Bu işlemler etkin bir şekilde yapılmazsa, etkenin çevre şartlarına dayanıklılığı nedeniyle, infeksiyon tekrar eder.