Önemli Kanatlı Hastalıklarının Kontrolü: Temel İlkeler

Transkript

1 Önemli Kanatlı Hastalıklarının Kontrolü: Temel İlkeler Prof. Dr. Mehmet Akan Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi 18 Şubat 2015, Ankara

2 Genel Üretim Tüketim Dış ticaret Halk sağlığı Hayvan refahı Yem hammadde/katkı Hastalıklar

3 Önemli Hastalıklar Bildirimi zorunlu hastalıklar Avian Influenza Newcastle Hastalığı Kanatlı Tifosu ve Pullorum Ekonomik öneme sahip hastalıklar ILT IB Mikoplazma Diğer Halk sağlığını etkileyen problemler Salmonella infeksiyonları Antibiyotik direnci

4 Hastalık kontrolünde ne kadar başarılıyız?

5 Avian Influenza

6

7 AI Vakaları (2006) Kaynak: TURKVET

8 Newcastle Hastalığı

9 ND vakaları ( ) mihrak Kaynak: TURKVET

10 ND vakalarının coğrafik dağılımı ( ) APMV-1 genotip VII

11

12 Materyallerin Coğrafik Dağılımı

13

14 Moleküler patternlerin bölgesel dağılımı Moleküler Pattern MP1 MP2 MP3 MP4 MP5 MP6 MP7 Bölgesel Dağılım Adana, Ankara, Çankırı, Eskişehir, Bursa, Bolu Bursa Çorum Bolu Ege Ege Bolu

15 Hastalık kontrolünde ne kadar başarılıyız?

16 KORUMA VE KONTROL

17 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol

18 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Riskler Avian Influenza HPAI LPAI Newcastle Hastalığı

19

20 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler

21

22 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Riskler Avian Influenza HPAI LPAI Newcastle Hastalığı

23 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Bölgesel yoğunluk/işletmedeki kanatlı yoğunluğu Çok yaşlı üretim Köy kanatlı hayvanları Yetersiz biyogüvenlik/sanitasyon Dönem arası süresinin yeterli olmaması İşletmede kanatlı dışındaki hayvan bulunması Hastalıkların teşhisinde yaşanan problemler

24 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler İllere göre kümes sayıları (2014) Kaynak: GKGM

25 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler İllere göre kanatlı hayvan yoğunluğu (2014) Kaynak: GKGM

26 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Sıra İl Yoğunluk (kanatlı/km 2 ) 1 Düzce Sakarya Bolu Manisa Balıkesir Kocaeli İzmir Uşak Kastamonu Afyon 1232

27 Üretim kümesleri Büyütme kümesleri Kuluçka

28 Üretim kümesleri Büyütme kümesleri Kuluçka

29 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler

30 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Köy Kanatlılarında Newcastle Hastalığına Karşı Aşılama Projesi (6 İlçe, aşılanan kanatlı toplam ) 13680/41113 hane (%33.2) >30 adet kanatlı besleyen hane 6221 (%45.4) Hindi (%2.1), ördek-kaz (%5.4), hobi (%1.6) Karışık kanatlı (%3.1) Yumurta amaçlı %43.2, yumurta-et %56 Ticari yem kullanımı %28.2, yem verilmeyen %3.2 Kanatlı orijini %54.4 ü dışarıdan Hastalık durumu %23 görüldü Hasta/ölen hayvanlar %54.3 kontrolsüz

31

32 Seroloji

33

34 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol

35 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalık etkenlerinin işletmeye girişini engellemek İnfeksiyon çıktığı durumda, hastalığın sağlıklı hayvanlara bulaşmasını engellemek Hastalık etkenleri ile bulaşık materyallerin çevreye saçılmaması için önlem almak Hastalık etkenlerinin giderilmesini sağlamak Bu işlemleri başarılı uygulanması için genel yaklaşımları bilen insan kaynağını oluşturmak Biyogüvenlik planı

36 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Biyogüvenlik planı Kümes/İşletme Çevreden ayırmak Giriş-çıkış kontrolü Sanitasyon-Temizlik ve dezenfeksiyon Üretim modeli Bölge/Ülke

37 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Altlık/Gübre İnsan araç, ekipman, pet Biyogüvenlik planı

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51 Sağlıklı Sürüler İçin Biyogüvenlik İlk Kural Temizlik!

52 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Kuru temizlik Sıvı temizleyiciler Kazıma-Fırçalama Yıkama Kurumaya bırakma Dezenfektan Kurumaya bırakma Kuru temizlik + Dezenfeksiyon % 100

53 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Biyogüvenlik planı Kümes İşletme Üretim modeli Bölge/Ülke

54 Entegrasyon Modeli Damızlık kümesler Yem Ünitesi Kuluçka Kesimhane Kümesler

55 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Biyogüvenlik planı Kümes İşletme Üretim modeli Bölge/Ülke

56 ND vakalarının coğrafik dağılımı ( )

57 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol

58 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalıkların laboratuvar teşhisi Laboratuvar seçimi Teşhis yöntemi Direkt teşhis İndirekt teşhis Örnekleme modeli Yurt dışı materyal gönderimi

59 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Risk analizi/yönetimi Koruma Biyogüvenlik Aşılama Tedavi Teşhis Kontrol

60 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalıktan koruma, kontrol ve eradikasyon programlarının oluşturulması Hastalıkların epidemiyolojilerinin belirlenmesi Erken hastalık tanısı ve acil önlemlerin alınması Acil durum bütçesi oluşturmak Veteriner ürünlerin ve biyolojiklerin etkin kullanımı Teknik personelin, hastalıklardan koruma ve kontrol konusunda bilimsel prensiplere dayanan yeni ve güncel bilgilerle sürekli eğitilmesi

61 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Hastalık bulaşmasında etkili faktörlerin belirlenmesi/kontrol edilmesi Hayvan hareketlerinin kontrolü Altlık kontrolü Köy kanatlıları Orijini Çeşitliliği Kayıt

62 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Teknik personelin hastalık kontrolünde teknik kapasitesini ve liderlik özelliklerini geliştirmek Paydaşların konuyla ilgili eğitim ve programlara katılmasını ve kalıcılığını sağlamak Hastalık kontrolü ile ilgili tüm kurallara uyulması sağlamak ve gerekli yeni uygulamaları hayata geçirmek Bölgelendirme/Bölgeselleşme

63

64 Koruma ve Kontrol: Temel İlkeler Bölgelendirme/Bölgeselleşme Hastalık kontrolünde daha etkin mücadele (il düzeyinde) Üretimi planlamak Uluslararası ticaret Açıklık Resmi otorite-sanayi işbirliğini sağlamak Gelişmiş ülkelerle eşit duruma gelmek

65 Sonuç Hastalıkların izlenmesi/epidemiyolojik yaklaşım Etkin biyogüvenlik uygulamaları Teknik ekibin eğitimi Bölgelendirme Resmi otorite-sektör işbirliğinin arttırılması