MADEN ; Röset, kuyu ve başaşağıların ve başlarının katlardaki yatay yollara olan bağlantı yerlerini ifade eder. Maden taş ocaklarında ve tünel yapımında iş güvenliği için, karakol,vinç ve varagel baş \ ; diplerinde "karakol " kurulan koruyucu düzeni ifade eder. Kademe = açık işletmelerde belirli aralık,kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerlerini ifade eder. Fenni nezaretçi 15 günde bir denetim yapar. Maden ocaklarında imalat haritaları her aynın sonunda işlenir Bir kişinin taşıyabileceği max. Patlayıcı madde miktar 10 kg dir. En çok 5 lağımın ateşlenmesi aynı anda yapılır.seri halinde,elektirik ile. Elektirikle ateşlemede,alana en az 5 dk kimse giremez. Fitil vb. ateşlemede alana en az 1 saat kimse giremez. Patlamamış lağım deliği en az 30 cm yakınında başka bir deli 1 le patlatılır. Kömür ocaklarında, lağımlar yalnızca elektirikli kapsülle ateşlenir Kömür ve kükürt ocaklarında alimunyum kovanlı kapsül kullanılmaz,bakır kovanlı kapsül kullanılır. Ateşci, grizulu ocaklarda lağım deliklerini doldurmadan önce 25 m yarıçapında ki bir alan içinde ölçüm yapar. Yeraltı deposunda sıcaklık 8-30 derece olmalı. Ortamda %2 metan bulunduğunda ateşleme yapılmaz. Metan gazı % 1 in altında ise patlatma yapılabilir. Demir yollarının eğim. % 0.5 den fazla olmamalı. Eğimleri 3 der :ce-, geçmeyen yollar,düz veya az eğimli olarak kabul edilir. İşcilerin gidiş gelişlerine izin verilen ve eğimleri 25-45 derece arasında olan yollarda tabana basamak yapılır. Made ocaklarında halat kafes en altta iken tambura en az 3 kez dolanmış olmalıdır. Tambur ve makaralarda pik ( font ) mil kullanmak yasak. 'afes yapımında uygulanacak güvenlik katsayısı, kafesin taşıyabileceği en çok statik yüke r iz ran en az 12 olacaktır. Ta r yıcı halatların güvenlik katsayıları malzeme taşınmasında 6'dan az olmaz. Taşıyıcı halatların güvenlik katsayıları insan taşınmasında 8'den az olmaz. Köpelerde halatların güvenlik katsayıları malzeme taşınmasında 7'den az olmaz. Köpelerde halatların güvenlik katsayıları insan taşınmasında 9.5'den az olmaz. Halatlar insan taşınmasında 18 aydan fazla kullanılamaz. İnsan taşınmasında en ağır yük, malzeme taşınmasındaki en ağır yükün %75 ini geçemez. 1
Her taşıyıcı halat,insan taşınması için hizmete konulmadan önce,taşıması öngürülen yükle en az 20 kez taşıma deneyine tabii tutulur. Taşıyıcı halatta kafes arasındaki kosum düzeni 6 ayda muayene edilecek. İnsan ve malzeme taşınmasında kullanılan kuyularda, lağımlarda ana nefeslik yollarında,eğimli ve düz yollarda hava hızı saniyede 8 m'yi geçmemeli. Madenlerde, havada %19'dan az oksijen,%2 den çok metan, % 0.5 den çok karbondioksit varsa çalışılmaz. Basınçlı hava lokomtiflerinin hava depolaro,haftada 1 kez işletme basıncının 1.5 katı basınç altında muayene edilecektir. Grizulu ve yangına elverişli kömür damarlarında işçiler yanlarında karbonmonoksit maskesi taşımak zorundadır. %2 den çok metan var ise,sadece kurtarma ve grizu temizleme çalışması yapılır. Kullanılacak taş tozu içinde % 1.5 den çok organik madde bulunmayacak,silis olmayacak. Emniyet lambalarında,yalnızca benzin kullanılacak. 24 saatte 50'den çok işçi çalıştıran her ocakta,yangın ekibi oluşturulacak. Ocaktaki yangın söndürücler 6 ayda kontrol edilecek. Kompresör içindeki havanın en yüksek sıcaklığı, kompresör yağlanma,ı içi. ' ullanılan yağın parlama noktasından, en az 30 derece küçük olmalı. Ocakta çalışan işçilerin 10 kişiden az olmamak üzere, en az % 3 j ger^ fiğinde kurtarma işlerinde göre almak üzere yetiştirilmelidir. Kurtarma istasyonu,yöneticisi maden yük müh. Veya m, den müh olmalı.aynı zamanda kurtarma işlerinde yetişmiş en az 3 yıl uygulama görmüş eleman olabilir. Kurtarma istasyonu 50 km'lik alanı kapsar. Kurtarıcılar,en az ilkokul mezunu ve özellikler ocak içi işlerinde 2 yıl deneyimli olmalı. Kurtarıcı belge sahibi, 6 ayda bir geliştirme k rslarına gider. Yüksekliği 5 m ve eğimi 30 drecedeı fazla olan şevlerde, işçilere emniyet kemeri,baret vs. verilmelidir. Elle kazı yapılan yerlerde kademe yüksekliği en fazla 3 metre olacak. Bir ayrışıma uğraşmış kalkerlerde,parçalanmış volkanik taş ve tüflerde şev eğimi en fazla 30 drece olmalı. Yol,bina,elektirik,havai hat gibi sabit tesislerde, 70 metre uzaklıkta patlayıcı kullanmak yasak. Ocak içinde 6 ıy ç'lışan işçiler deneyimli sayılır. Madenlerde ciddi ve ölümlü olaylar 2 gün içinde ilgili bölge müdürlüklerine bildirilir. En az 10 kişi, in çalıştığı yerlerde dinlenme yeri olacak. Topla 1 300 den fazla isçinin çalıştığı işletmede tozla mücadele birimi kurulmalı. M adenl r 6 gruba ayrılır. Yeraltı üretim yöntemiyle çalışan veya en az 15 işci çalıştıran açık işletmelerde bir maden r L x olmalı. B s' nfı ateşleyici belgesi yerüstü içindir. Grizulu ocaklarda,elektrikli ateşleme,manyeto ile yapılır.manyetolar ayda bir defa test edilir.manyetoların ateşleme akım süresi 4 milisaniyeyi geçmemelidir. Tüm grızulu ocaklarda en geç 10 günde bir ölçüm yapılır. Madenlerde,2 ayrı yolla yerüstüne bağlanır.aynı catı altında olamaz. Yollara arası topuk en az 30 metre olmalı. 2
İnsan taşımasında kullanılan otomatik hız ayarlayıcısı bulunan sistemlerde kafesin hızı 12 m geçmemeli. Kuyu ağzındaki asansör kulesine sovelman denir. Ayni hava akimindan yararlanan ayaklarda ve damar icindeki duz ve egimli yollarda metan orani %1,5i bunlarin baglandigi donus yollarinda %1'i gecemez. Tozlu komur ocaklarinin taban tavan ve cevresindeki toz ayda en az 1 kez denetlenerek gerekli olcumler yapilir. İnsan ve malzeme tasimasinda kullanilan kuyularda, lagimlarda, ana nefeslik yollarinda, egimli ve duz yollarda hava hizi sn.de 8mt.yi gecmemelidir. Patlayicinin ateslenmesi en yakin delige 100 mt.den az olmamak uzere tesis sahasi disina secilen bir yerden yapilir. Komur ve kukurt ocaklarinda bakir, kursun, plastik kovanli kapsul kullanilirken aluminyum kovanli kapsul kullanilmaz. En siddetli grizu patlamasi %9,5 siddetinde olur. Havasinda %2den fazla metan bulunan ocaklarda iscilerin kurtarimi ve grizu temizlenmesi disinda calisma yapmak yasaktir.%1,5 oranindaysa tum elektrikli cihazlarin prizleri cikarilir. Yeraltinda iki kat arasini birlestiren tahkimatli bir burun bir bolumunun insa. inis ve Jkisi icin merdivenle techiz edildigi, bir bolumununse cevher veya ramble nakledildigi acikliga KELEBE denir. Vinc ve varagel bas ve diplerinde kurulan koruyucu duzene KAF AKO ' de ^. Depoda 150 kg dan çok dinamit 300 den çok kapsül olmaz. Patlayıcı maddenin boyu delik derinliğinin yarısını geçemez Kömür ocaklarında lağımlar ancak elektrikli kapsül ile ateşlenir. Aynı dirençte olacak kapsüller, mümkün değilse fark en fazla 0,25 ohm olabilir. Cepler 50 m aralıklarla ve 2 kışılık olmalı Grizu ölçümleri noterce onaylı " emniyet defterine " yazılır Hava ölçüm sonuçları " havalandırma defterine " yazılır Lambalar en az 10 saat yanmalı Su başkanlarına karşı 25 m den az olmayan kontrol sondajyon yapılır Alev sızdırmaz aygıtlar 5 yılda bir kontrol edilir Elle kazı yapılan yerlerde sev yüksekliği 3 m yi aşamaz. Sağlam arazide 60, yumuşak 45, sulu 30 dereceyi geçemez. NFF = gürültü azaltma oranı P1 Filtre = Mekanik işlemler sonucu toksit olmayan tozlara karşı P2 Filtre = Toksit madde içeren toz,sis vb.. Mak değeri 0.1 mg/m3 den büyük. P3 = Toksit ve çok toksit maddelerde,mak değeri 0.1 den küçük,kansorejen,radyoaktif,bakteri,virüs gibi. Amnyok bukarına karşı K tipi filtre Karışık gaz ortamlarında ABEK tipi filtre Formaldehit buharına karşı B-P3 tipi filtre. Baretler TS 2429 EN 397 standartı. Ağırtlığı TSE'ye göre 450 gr, avrupaya göre 300-400 gr Barette,süspansiyon sistemi,kullanıcın kafası ile baret arasında oluşacak şokları absorblayacak bir iç koruma olması ve kullanıcıların başında 2.54 cm ile 3.18 cm kadar emniyetli bölge olmalı. Baretin etrafındaki terek 1 cm'den az olmayacak. 3
Raf Ömürleri 5 yıldır. Baretler : a sınıfı genel hizmet, b sınıfı genel hizmet,c sınıfı hizmet ve yangına karşı itfaiye baretleridir. B sınıfı baretlerde,delik,metak olmamalı elektrik gerilimine karşı korur.30000 volta kadar dayanır. Deri yağa karşı dirençli değildir. Kaynakçıların iş elbises deri olmalı Yağ ve akaryakıtla uğraşanlar pamuklu elbise Asitle çalışanlar kumaş üzerine neopren kaplı elbise Emniyet kemerleri en az 12 cm genişliğinde ve 6 mm kalınlığında, en az 1150 kg yük taşımalı. Basit yapıdaki KKD'ler için AT tipi inceleme gerekmez. 50C'nin üstünde olmayan sıcak maddelerde çalışmalarda AT incelemesi gerekmez. Basit koruyucular : Güneş ışığı,mevsimlik elbiseler,bahçıvan eldivenler,deterjan'a karşı eldiven,kafa derisini koruyan baret bunlarda AT gerekmez. CE işaretinin harfleri dikey boyutlarda aynı olmalı ve 5mm den küçük olmam alı - 50 C veya daha düşük sıcaklarda kullanılan ekipmanlar kategori 3'e girer Kategori 1'de dahil olan KKDler belgelendirilmesi üreticinin sorumluğu kendi üzerine alarak AT uygunluğu beyanı düzenlemeli. KKD yönetmeliği kapsamına girmeyen KKD'ler kategori 0 dır. Talaşlı imalat makineleri : tornalama,frezeleme,delik delme,broşlama,taşlama Sabit Koruyucular : Çalışan hareketli makine parçalarını, çalışma noktalarını ve güç aktarma aksamları ile istenmeyen temasları önleyendir. Sanit Koruyuculara örnek : kayış-kasnak,dişli-zincir,makine gövdeleri,kaplin-mil-vola,zımpara taşı,pervane, korkuluk ve siper. Kilitlemeli Koruyucular : koruyucu yerine oturmadan makine çalışmaz. Kilitlemeli Koruyucu örnek : çift el kumandası,kumanda tertibatı,tehlikeli bölgeleri sınırlayan emniye switchleri,makine hareket alanını sınırlayan switchler,kaldırma makineleri alt ve üst limit switchleri,enjeksiyon presleri,helezon taşıyıcılar,kazan kapakları. Otomatik koryucular : çalışan tehlike alanına girdiğinde fiziksel olarak uzaklaştıran sistem.presler ve makasla, da k. llanılır. Sabit engeller, tel kafesler,emniyet seritleri ve ipler yaklaşma koruyucularıdır. Şerit testere v e m- «.k^p koruyucuları ayarlanabilir koruyuculardır. Daire testere koruyucusu,kendi kendine ayarlanan koruyucudur. Eylemsizlik koruyucuları : otomatik çamaşır maki. Kapaklar,santrifüj maki kapakları,kaldırmak maki otomatik fren sistemi. DIN 2403'e göre boru renkleri ; S su = Yeşil,,, Asitler = turuncu Buhar = Kırmızı,,,,, Alkaliler = mor S Hava = Gri Sıvılar = kahverengi S Gazlar = Sarı Oksijen = mavi Sabit koruyucular, bir alet yardımı olmadan açılamazlar,kaldırılamazlar. Alet kullanmaksızın acılan koruyucular hareketli koruyuculardır. 4
Makine koruyucusu açık olduğu sürece çalıştırmayan,koruyucusu kapanınca çalışan sistem kumandalı koruyuculardır. Belirli şartlar altında makine çalışmasını önleyen,mekanik,elektrikli güvenlik tertibatı ara kitlemeli tertibattır. Bir kişinin bir kısmı güvenlik sınırını aştığında makineyi durudan sistem hassas algılama tertibatıdır. Bir makinanın tasarımlandığı sınırı aşmasını önleyen sistem sınırlama tertibatıdır. Bir mekanizma içine mekanik bir engel koyan ve engelin dayanımı sistemi mekanik alıkoymadır. Bir başlama kumandası ile çalışan ve sürekli tahrik edilen elle çalışan sistem takviyeli < kumandadır. Makine ve tezgah arası açıklık en az 80 cm dir. Delikli veya ızgaralı merdiven ve sahanlıklardaki delikler ve ızgara aralığı en cok 2 cm olmalı. Çalışılan yerden 260 cm yülsekte bulunan transmisyon milleri,mil uçları,dişli çarklar,kayış ve kasnaklar koruma içine alınmalı. Bir makinede kaç kişi çalışıyorsa okadar çalıştırma ve durdurma düğmesi olm lı. Zımpara taşı tezgahında taş ile mesnet aralığı en fazla 3 mm olacak. Kuru ve yanıcı mad. Öğütüldüğü makinelerde öğütme ile ilgili kısımlar bronz ve pirimçten yapılmalı. Ütü makinelerinde baskı merdanelerini örten kapakların açılmasını önleyen sistem kilitlemeli koruyucudur. Preslerde,açık kalıpla çalışanlarda mekanik koruyucu. Yatay bıçak merdaneli planya tezgahı tablo ile bıça. mer '.nesi arasındaki boşluk en fazla 3 mm olmalı. Şerit testere ve bıçkı makinelerinin testere bağlantıları en az 6 ayda bir kontrol. Pamukla çalışan tezgahlarda tel kafes yaklaşma koruyucu kullanılmaz. Aspirasyon tesisatı 3 ayda bir kontrol. Yerden 150 cm yüksekte bulunan taşıma yollarının yanları,parça düşmesine karşı korunacak transportorlerde. Bantılı transpotorlerde,koruyucular silindirin iki başından en az 1 m uzatılmalı. Sonsuz vidalı transportörlerde, çelik veya levha oluklar içine konulacak ve bu oluklar en az 3mm kalınlıkta olucak. Düşmeyi öneleyen toplu koruma yöntemleri ancak seyyar veya sabit merdivenler başlarında kesintiye uğrayabilir. ROPS - devrumeye karşı koruyucu yapılar FOPS = düşen nesnelere karşı koruyucu yapılar. Makinelerin operasyon noktaları,talaş kırma kısımları,şekillendiren,delen,ezen kısımlardır. İ' İşci büroları, 3008 kanunuyla 1936 tarihinde iş dairesi haline getirilmiştir. 1971 yılında 1475 sayılı kanun,2003 te 4857 kanun. Bir işçinin iş güvencesi kapsamında olabilmesi için kıdemi en az 6 ay olmalı. Tazminat davaları ve rücu davaları haksız fiil zaman aşımına tabi olup süresi 1 yıldır. Çağrı ile çalıştırılan işçi günde 4 saatten az,haftada 20 saatten az çalıştırılamaz. Tüplerde, hortum ile üfleç arası 3 metre. Elektrikli kaynaklarda boşta çalışma gerlimi max ac'de 80v, dc'de 100 volt, elektrikli kaynak harici normal kaynaklarda ac 70v, dc 100v. 5
Dar ve nemli yerlerde transformatörlerle kaynakta, transformatörün boşta çalışma gerilimi 48V. Süreli fesih, belirsiz süreli iş sözleşmesi için geçerlidir.