DAHA İYİ BİR EĞİTİM VE KÜLTÜR İÇİN YAŞLILARIN KATILIMI

Aktif yaşlılar, öğreniyor, eğitiyor, iletişim kuruyor ve aktarıyor DAHA İYİ BİR EĞİTİM VE KÜLTÜR İÇİN YAŞLILARIN KATILIMI 2012

Proje koordinatörü: Center for Professional Training in Culture, Romanya Ortaklar: Integra Association, Bulgaristan Amitie, İtalya Eğitim ve Gençlik Çalışmaları Enstitüsü Derneği, Türkiye The Institute for Social Infrastructure, Almanya International Institute for Managing Diversity, Avusturya Proje web sayfası: www.aslect.eu Editör: Adina Dragu, Centrul de Pregătire Profesională în Cultură, Romanya Türkçe Çeviri: Güldan Kalem - Dr. Mehmet Emin Bakay Fotograflar : Claudia Tănăsescu (kapak, sf. 8 sağ, sf. 20, 30), Cosmin Someşanu (sf. 18, 30, 38, 41, 42), Amalia Alexandru (sf. 14, 15), Andreea Romeghe (sf. 6, 7, 19), Güldan Kalem (sf. 8, 16), Aneta Moyanova (pp. 10, 25), Veronica Ceruti (sf. 29, 34), Alessandra Falconi (sf. 22, 26, 33) CPPC 2012 Bu yayının telif hakkı ASLECT proje ortaklarının oluşturduğu konsorsiyuma aittir. Bu yayının içeriği kaynak göstermek ve yazarlarından bahsetmek kaydı ile tamamen ya da kısmen, eğitim amaçlı olarak ücretsiz kullanılabilir. Başka amaçlarla kullanımı yazarlarının iznine bağlıdır. Bu yayının içeriğine ilişkin sorumluluk sadece yazarlarına aittir. Yayınevi: Bilim Ofset Matbaa - İZMİR ISBN : 978-605-359-977-7 Metin yazarları: Vivian Guerrero Meneses, The Institute for Social Infrastructure, Almanya Güldan Kalem, Eğitim ve Gençlik Çalışmaları Enstitüsü Derneği, Türkiye Dr. Mehmet Emin Bakay, Eğitim ve Gençlik Çalışmaları Enstitüsü Derneği, Türkiye Aneta Moyanova, Asociaţia Integra, Bulgaristan Roberto Righi, Amitié, İtalya Dagmar Kommer, Internationales Institut für Managing Diversity, Avusturya

İçindekiler: 1. Giriş 5 2. İyi Uygulamalar 9 3.Metodoloji 13 4. Çalıştay Sonuçları 17 5. Yerel Örnekler 21 6. Tavsiyeler 37

GİRİŞ 5 Bu projeye başladık çünkü her nasılsa kendini gerçekleştiren kehanetin gücüne sahip bazı yaygın önyargılara karşı çıkma konusunda kendimizi zorunlu hissettik. Bunlardan ilki, insanların ileriki yaşlarda artık öğrenemeyeceği düşüncesidir. Bir diğeri ise insanlar yaşlandıkça bilgilerinin, becerilerinin ve yeterliliklerinin toplumun süreçlerindeki değişimler nedeniyle işe yaramaz hale geldiğinin sanılmasıdır. Son olarak da yaşlı insanların kültürel ve sosyal ilişkilerini kaybedeceği fikrine karşı mücadele etmeyi hedefledik. Bizim amacımız yaşlılara, onların öğrenme ve uzmanlıklarını daha ileriye aktarma becerilerine, toplumla ve özellikle kültürel kurumlarla olan ilişkilerine karşı tavırlarda bir değişim meydana getirmektir.

6 Yaşlıların güçlendirilmesi ve katılımı Avrupa daki nüfus değişiminden ve bunun etkisinin toplumun her alanında hissedileceğinden artık şüphe yoktur. Ve her türlü değişime karşı verilebilecek cevap durmaksızın öğrenmektir. Yetişkin öğrenimi aktif yaşlanmanın en önemli faktörüdür. Kültürel hayata katılım toplumla ilişkileri canlı tutmanın yollarından birisidir. Kültürel kurumları yaşlılara daha açık hale getirmek ve yaşlıları kültür ve eğitime daha fazla katkı sağlamaları için güçlendirmek Aktif Yaşlılar Öğreniyor, Eğitiyor, İletişim Kuruyor ve Aktarıyor projesinin amaçlarıdır. Hedeflerimizi gerçekleştirmek için, AB eğitim ve kültür alanında çalışan meslektaşlarımızın son zamanlarda geliştirdiği uygulamaları kendimize rehber edindik ve bunlardan en iyi şekilde faydalanmaya çalıştık. Aktif Yaşlılar Öğreniyor, Eğitiyor, İletişim Kuruyor ve Aktarıyor bir yararlanma ve değerlendirme projesidir ve şunları hedeflemektedir: - Kültürel ve eğitim kuruluşlarının kapasitesinin güçlendirilmesi için kaynak sağlama, yaşlılar gibi özel gruplara uygun öğrenim ve iletişim çevresi sunma; - Artık emekliye ayrılmış meslek sahibi yaşlıların ve gönüllülerin deneyimlerini / becerilerini kullanabilecekleri ve yaşıtları ve diğer ilgili gruplar için eğitimci görevi üstlenebilecekleri fırsatlar yaratma; - Proje bittikten sonra da sürdürülebilirliliğin sağlanabilmesi için katılımcı eğitim ve kültürel kuruluşlar, yaşlılara yönelik kuruluşlar ve diğer kültürel ve sosyal kuruluşlar arasında ortaklık kurulmasını sağlamaktır. Çabalarımızın sonuçları, tüm Avrupa da kültür uzmanlarının, yetişkin eğitmenlerinin, yaşlılar ve yaşlıların temsilcilerinin kullanımına açıktır. Proje ortakları hep birlikte yaşlıları ilgilendiren ve proje amaçlarımızla ilgili olan eğitimsel uygulamaları belirlemek için bir dizi kriter geliştirmiştir. Yaşlıların eğitimsel ve kültürel süreçlerde güçlendirilmesi ve bu süreçlere katılımı ana amacımızdır. Projemizde, aktif öğrenmeyi temel alan, yaşlıların karar alma aşamasına dahil olduğu, süreç, sonuç ve faaliyetin anlamı konusunda sorumluluk aldığı ve bilgi ve uzmanlıklarının tanınıp öğrenme için faydalı bir kaynak olarak kullanıldığı uygulamalara yöneldik. Bu bakış açısıyla, eğitim alanındaki ama sadece o değil- bir dizi işbirliği projesini inceledik ve yaşlıların

7 katılımcı olduğu projeleri seçerek belirtilen kriterleri en iyi yansıtanları sunmaya çalıştık. Seçilen projeler yaşlıların geçmiş tecrübelerini ve bireysel becerilerini gözden geçirmelerini sağlayan pratik ve yeni yollar geliştirmeleri ve öğrenim ve topluma dahil olma konularında yeni uygulamaları keşfetmeleri için nasıl desteklenebilecekleri ile ilgili farklı yaklaşımlar sergilemektedir. Bu projeler; sadece kültür uzmanları, yaşlı eğitmenleri ve yaşlıların kendileri için bir esin kaynağı olduğundan değil aynı zamanda uygulamaları çoğaltma ve kendi kurumlarına aktarma niyetinde olanlar için de elle tutulur eğitim araçları ve bilgi sağlamalarından dolayı oldukça önemlidir. İyi uygulamalarda kullanılan eğitim yöntemleri ve bu uygulamalarda kazanılan deneyimler eğitim ve kültür uzmanları, yaşlılar, sanatçılar ve gönüllüler için hazırlanan çalışmaların temelini oluşturmaktadır. Ortak ülkelerden, katılımcıların profiline ve ilgi alanlarına uyan ve esnek bir bakış açısına sahip 100 den fazla kişi çalışmalarımıza katılmıştır. Çalışmalarımızdan sonra proje ortakları katılımcılarla çalışmalarını devam ettirmiş ve onlarla işbirliği içinde olup kuruluşlarında kullanabilecekleri yeni eğitim yöntemleri ve yaklaşımları kullanabilmeleri konusunda desteklemiştir. Bu yayının 4. bölümünde, çağrımıza olumlu cevap vermiş ve yaşlılarının güçlendirilmesi ve katılımı ve bunun sürdürülebilirliğinin sağlanması için elinden geleni yapmış insanların çalışmalarının örnekleri bulunmaktadır. Bu, bizim kültürel uzmanlara, yetişkin eğitmenlerine ve yaşlılara yeni eğitim süreçlerine dahil olmaları için çağrımızdır. Bu, kültürel kuruluşların öğrenim boyutunun geliştirilmesi ve yaşlıların toplumun kültürel yaşamında aktif katılımcılar olarak yer almaları için ilk adımdır. Adina Dragu Proje Koordinatörü

8

Avrupa işbirliği projeleri ve yerel projelerden iyi uygulamalar 9 ASLECT in uygulanmasındaki ilk aşamada, devam etmekte olan ya da daha önceden gerçekleştirilmiş Avrupa eğitim projeleri ile ulusal, bölgesel ya da yerel projelerin belirlenmesi ve değerlendirmesi üzerine odaklandık. Ortaklar tarafından seçilen, yaşlılara yönelik 15 Avrupa eğitim projesinin daha önceden belirlediğimiz güçlendirme, katılım, etki ve sürdürülebilirlik ölçütlerini karşılaması gerekiyordu. Öncelik yaşlıların güçlendirilmesini ve etkinliklere katılımlarını sağlayan yaklaşımlara verildi çünkü bunlar proje ortaklarının yaygınlaştırmaya ve çoğaltmaya çalıştıkları unsurlardı.

10 Projelerin belirlenmesinde yukarıda sözü geçen alanları odak noktası alan ve 43 sorudan oluşan İyi Uygulama Kriterleri kullanıldı. Araştırma sırasında, yaşlıların katılımın sağlandığı başarılı uygulamaları kapsayan 2007-2010 arasında yapılmış tüm Avrupa projeleri ve güvenilir web siteleri tarandı. Bu tarama sürecinde, ortaklar geleneksel yöntemlerle yaşlıları eğitimci olarak içine alan, onların deneyim, bilgi ve becerilerini etkin bir biçimde değerlendiren, onlara eğitimci ve uzman rolü veren ve eğitim sürecinin hazırlanmasında ve yürütülmesinde söz sahibi olmalarını sağlayan yaklaşımlar araştırıldı. Dahası, müfredat, yöntem, açıklama, örnek olay, terimler dizini, eğitim kitapçığı ve rehber gibi eğitim materyalleri ve aynı zamanda eğitim deneyimleri incelendi. Bu materyaller kültür ve eğitim uzmanlarının ve 50 yaşın üstündeki yetişkinlerin eğitiminde kullanılmalı ve / ve ya sözü edilen yetişkinler kültür, eğitim ve sosyal yardım alanlarında karar mekanizmaları için öneri sunarken temel alınmalıdır. Seçim süreci, proje ortaklarının çapraz kontrollerini içeren birçok aşamadan oluştu ve 84 proje içinden 15 tanesi seçilerek diğer proje uygulamaları ile birleştirildi. Projelerin belirlenmesinde ve seçilmesinde kullanılan yöntemler web sitesinde İyi Uygulamalar başlığı altında ayrıntılı şekilde yer almaktadır. Yaşlıları eğitim ve kültür faaliyetlerine dahil etme Bu 15 örnekten çoğu yaşlılara bilgi iletişim teknolojileri konusundaki becerilerini arttıracak eğitim vermeyi amaçlamıştır. Doing2Learn projesinde yaşlılar öğretmenlik eğitimi almış ve ders vermeleri için desteklenmiştir. BIT konusunda çevrimiçi dersler hazırlamış ve yaşlıların kendi geleneksel bilgi ve deneyimlerini kullandıkları,... nasıl yapılır? konulu dersler vermişlerdir. elseacademy BIT becerileri kazanmak isteyen yaşlılar için e-öğrenme kursları vermiştir. Kurslar yaşlıların ihtiyaçlarına göre hazırlanmış ve bilgi toplumuna aktif şekilde katılımlarına destek olmuştur. Buna benzer bir yaklaşım HiStory projesinde kullanılmış ve hem yaşlıların e-katılımlarının sağlanmasını hem de kuşaklar arası ilişkiyi güçlendirmeyi hedeflemiştir. Yaşlılar ve öğrenciler birlikte çalışmış ve projenin blogunda yer alan hikayeleri yazmışlardır. HearMe projesinde de kuşaklar arası ilişki yaklaşımı benimsenmiştir. Düzenlenen özel derslerde iyi eğitim almış 55 yaş ve üstü emekliler ve 11-25 yaş arası sadece formal eğitim almakta olan gençleri bir araya getirmiştir. Her iki grup da özgüven ve sosyal ve kültürel beceriler konularında proje faaliyetlerinden faydalanmıştır. Yaşlılarla gençleri bir araya * Projelerin tam isimleri bölüm sonunda belirtilmişir.

11 getiren diğer proje ise SISC dir. Bu projede, işverenlerin başvurmasının önerildiği özel bir danışmanlık kavramı kullanılmıştır. Proje, işte yaşlıların bilgi ve deneyimlerini gençlerle paylaştığı kuşaklar arası bir öğrenimin gerçekleşmesini sağlamayı hedeflemiştir. Her iki taraf da bu işbirliğinden faydalanmış, yaşlılar da bilgi birikimlerinin ve rollerinin farkına vararak toplumdaki değişimlerle başa çıkmayı ve aktif kalmayı öğrenmişlerdir. Yine aynı yaklaşım yaşlıları ve sanatçıları bir araya getiren 4thAge Projesi nde kullanılmıştır. Tiyatro konunda uzman sanatçılarla yaşlı bakım evi arasındaki işbirliği yaşlılara kültürel ve eğitim etkinlikleri sunarak onların yaşamlarını zenginleştirmeyi hedeflemiştir. Gençler farklı bakış açıları kazanırken becerileri konusunda geri bildirim almış ve iş deneyimi edinmişlerdir. Bir değişim projesi olan SEVEN da ise yine kuşaklar arası bir yaklaşım mevcuttur. Kuşaklar arası öğrenimi yaygınlaştırmayı ve değişimden sonra insanların toplumda aktif bir rol almalarını amaçlamış ve Avrupa da çok farklı kültürel ve sosyal geçmişi olan insanları bir araya getirmiştir. Eğitim ve sosyal etkinliklerin yapısını güçlendiren politik prensiplere odaklanan projeler I2I ( Izolasyondan Katılıma ) ve SenEmpower dır. I2I, mevcut girişimleri ve kuruluşları ve bunlar arasındaki bağı geliştirmeyi hedeflemektedir. Devlet kurumları ile eylem planlarını hazırlayan dış danışmanlık kuruluşları arasında işbirliğini teşvik etmektedir. SenEmpower aynı zamanda politik prensiplerin geliştirilmesi ve uygulanması ve toplumda yaşlıların katılımını sağlayan yapıların ve ağların güçlendirilmesine yönelik çalışmalar yapmaktadır. Proje yaşlılar için kurslar düzenlemekte ve onları toplumdan izole olmuş diğer yaşlıları aktif birer katılımcı olmaları konularında eğitmeleri için çalışmalar yapmaktadır. Senior-Guides projesi de benzer bir hedefe sahiptir. Bu hedef katılımcı yaşlıları, diğer yaşlı vatandaşlar için turlar düzenlemeleri ve yöre hakkında bilgi vermeleri konusunda eğitmektir. Aynı durum InCreaSe için de geçerlidir. Increase bir sürekli eğitim merkezi olup yaşlıları kültürel yaşamda aktif birer katılımcı olmaları konusunda çalışmalar düzenlemektedir. Birçok proje, ilerleyen yaşlarda kendi kendine öğrenmenin üzerine odaklanmaktadır. PALADIN yaşlıları ve aynı zamanda yetişkin eğitimi uzmanlarını kendi kendine öğrenmeyi dezavantajlı yaşlılar arasında teşvik etmeleri ve yaygınlaştırmaları için desteklemektedir. SLIC ise çalışmalarının merkezine öğrenmeyi koymaktadır. Program yaşlılar için formal ve informal eğitimler ve onların kaynaklarının ve potansiyellerinin farkına varabilecekleri eğitim kursları sunmaktadır (SLIC II). AESAEC projesi yaşlıları AB projeleri yazma ve hibe programlarına başvurma konularında desteklemektedir. CASPEV merkezi kültürel aktiviteleri ve sosyal hizmetleri bir araya getirmektedir. Yaşlılara ihtiyaçları doğrultusunda geniş bir skalada hizmet sunmaktadırlar. Bunlar arasında yasal danışmanlık, sağlık hizmetleri, e-öğrenme kursları ve korolar sayılabilir.

12 Avrupa daki bu 15 iyi uygulama göz önüne alındığında, ASLECT, formal ve informal düzeyde gönüllülerin mevcut becerileri ve ilgilerini görünebilir kılmayı ve bunları kültürel kuruluşların ve eğitim kurumlarının faaliyetlerinin merkezine koymayı hedeflemektedir. Yaşlılara sadece sosyal hizmetlerin kullanıcıları değil faaliyetlerin hazırlanmasında yer alan aktif birer katılımcı gözüyle bakılmaktadır. Tüm iyi uygulama örnekleri ASLECT in yaşlıların güçlendirilmesi ve topluma katılımlarının sağlanmasına özellikle önem veren kriterleri ile örtüşmektedir. Bu uygulamalar webstesinde mevcuttur. Proje websitesi - www.aslect.eu İyi uygulamalar Listesi Eğtimen Olarak Yaşlılar ve Geleneksel Bilginin Değerlendirilmesi Doing2Learn Project Yaşlılar, Kişisel Hatıralar ve Kapsayıcı Öğrenme HiStory Project Yaşlılar İçin Yaşlılarla Politikalar Üretme From Isolation to Inclusion Project Yaşlılar ve Yerel Toplum Hayatı SenEmpower Project Avrupa daki Yaşlı Gönüllüler SEVEN Project Yerel Toplum Hayatında Rehber Olan Yaşlılar Senior-Guides Project Genç Çalışma Arakdaşları İçin Danışman Yaşlılar SISC Project Avrupa Ortak Faaliyetlerinde Yaşlıların Daha İyi ve Daha Büyük Varlığı AESAEC Project İleriki Yaşlarda Kendi Kendine Öğrenme PALADIN Project Aktif Yaşlanma İçin Öğrenmenin Kilit Rolünün Farkındalığının Artırılması SLIC Project Gençler İçin Eğtisel Danışmanlar Hear Me Project Yaşlılar İçin E-Öğrenme Else Project Hizmetlerin Sosyal ve Kültürel Alanlarının Bir Araya Getrilmesi- CASPEV Project Toplum Sanatları Projesi ve Yaşlılar - 4th Age Project Araştırma Ekibi * Dr. M. Emin Bakay * Neva Dobreva * Adina Dragu * Dagmar Kommer * Nora Hengsbach * Güldan Kalem * Katarina Kunze * Vivian Guerrero Meneses * Aneta Moyanova

Gerçekleştirilmiş projelerin eğitim materyallerini ve çıktılarını yaygınlaştırılma ve bunlardan yararlanma METODOLOJİSİ 13 ASLECT- Aktif yaşlılar öğreniyor, eğitiyor, iletişim kuruyor ve aktarıyor projemiz 50 yaş ve üstü yetişkinlerin eğitim ve kültürel programlara ve girişimlere hem yararlanıcı hem de kaynak olarak dahil edilmesi ve güçlendirilmesi üzerine odaklanmış eğitim, kültür ve sosyal aktiviteler gibi farklı alanlarda uzman olan proje ekibimizin ortak yaklaşımının bir ürünüdür. Yetişkin eğitimi veren ve yaşlıları etkinliklerine katan kültürel kuruluşlara ve kültür uzmanlarına odaklanılmıştır.

14 Bir yararlanma projesi olan ASLECT in oluşumunda, proje ortakları faaliyetlerini: yaşlıların kültürel, eğitimsel ve sosyal faaliyetlere dahil edilme sürecini kolaylaştırmak ve böylece kültür ve eğitim kuruluşlarının kapasitesini artırmak; yaşlıları bu tarz aktivitelere dahil olmaları için güçlendirmek ve bunun sonucunda da yetişkin eğitmeni olabilmelerini sağlayarak diğer yaşlılar için yeni programlar üretebilmelerini sağlayabilmek; kültür çalışanlarına, yaşlılar için ve yaşlılarla birlikte eğitim faaliyetleri ve programları düzenlemeleri amacı ile bilgi vermek ve desteklemek amacıyla; mevcut programları, materyalleri, ve proje çıktılarını incelemeye ve; bunları analiz ederek; kültür çalışanlarının ve yetişkin eğitmenlerinin eğitiminde örnek faaliyet olarak kullanmaya odaklamışlardır. İnanıyoruz ki çabalarımız, proje çıktılarımız ve faaliyetlerimiz aşağıda sıralanmış olan hedef kitlemize fayda sağladı: Yaşlılar ve yaşlılara yönelik çalışmalar yapan kuruluşlar Kültür kuruluşları ve kültür çalışanları Yetişkin eğitmenleri Eğitici eğitmenleri Sosyal hizmet uzmanları ve sosyal örgütler, topluluklar ve diğer ilgili gruplar. ASLECT önceden gerçekleştirilmiş projelerin çıktılarını değerlendirmeyi hedeflemiştir. Böylece üzerinde çalıştığımız projede, seçilen 15 İyi uygulama projesinden (/index. php?option=com_content&view=article&id=52&i temid=57&lang=tr) elde edilen eğitim materyalleri (http://aslect.eu/index.php?option=com_weblinks &view=categories&lang=en) kullanılmıştır. Bazı materyaller ilgili proje websitelerinde tüm resmi Avrupa dillerinde (22) mevcuttur (İrlanda dili hariç). Konuların çeşitliliği ve kullanılan materyallerin türü ASLECT ekibinin çalışmasını zenginleştirmiştir. Çalışma sırasında Avrupa nın her yerinden gelen ve katılımcı ülkelerin ve kuruluşların deneyimlerini yansıtan strateji belgeleri, raporlar, eğitim programları, rehberler, el kitapçıkları, çalışma ve araştırma kitapları, öğrenim programları vb. dokümanlar kullanılmıştır. Bunlar, tüm ASLECT ortaklarının kültür uzmanlarıyla düzenledikleri eğitim çalışmalarının değerlendirilmesinde kullanılmış ve katılımcılara yaşlılar için ve yaşlılarla birlikte organize edebilecekleri programlar ve giri-

15 şimler için yeterli bilgi vermek amacıyla kullanılmıştır. Tüm katılımcı ülkelerde, kültür uzmanları ve / veya yaşlılarla düzenlenen eğitimlerde ASLECT ortakları mevcut eğitim materyallerini toplam 6 modüle yayarak değerlendirmişlerdir. Her bir modülde kullanılan eğitim materyalleri metodoloji başlığı altında tanımlanmıştır. Modül 1: Kuruluşların çalışmaları yaşlılar için nasıl ilgi çekici hale getirilebilir Bu modül, katılımcıların kuruluşları hakkında bilgi vermesi (dilerse ülke genelindeki kültürel organizasyonlarla ilgili de bilgi vermesi); kendi kuruluşlarını değerlendirmeyi öğrenmesi (öz değerlendirme), bilgiyi nasıl aktarması gerektiği ve iyi uygulamalardan nasıl faydalanması gerektiği konusunda örneklerle bilgilendirilmesi, ortaklarla çalışmalar yapmasını içerir. Modül 2: Yaşlıların aktif katılımcı olması nasıl sağlanır Yaşlıları toplumda aktif hale getirmeyi teşvik etmek için değişik araçlar ve stratejiler kullanılması, yaşlıların öğrenci, öğretmen/eğitmen/eğitimi yöneten olarak özelliklerinin belirlenmesi, yaşlıların eğitim sürecine katılımı ile ilgili farklı yaklaşımların değerlendirilmesini içerir. Modül 3: Doğru eğitim ortamının oluşturulması Eğitim ortamı oluşturmanın önemini, yetişkin eğitmenlerinin bilgi ve becerilerinden örnekler, ortamın bilginin aktarılabilmesi için uygun hale getirilmesine odaklanan iyi uygulamaların analiz edilmesi ve değerlendirilmesi ya da tam tersini içerir. Modül 4: Etki ve sürdürülebilirlik yaratmak Faaliyetlerin ve yöntemlerin diğer kuruluşlarla paylaşılması ve diğer alanlarda kullanılması, yaşlıların akranları için geliştirebilecekleri uygulamalarda nasıl bir danışmalık sunulması gerektiği konularını içerir. Modül 5: Yaşlılar ile çalışan eğitim ve kültür uzmanlarına tavsiye ve öneriler ASLECT ortaklarının yanı sıra seçilen 15 iyi uygulamanın koordinatörlerinden edinilen buluşları, fikirleri, ipuçlarını ve açıklamaları içerir. Modül 6: Eylem planının hazırlanması Kişisel eylem planının oluşturulması için örneklendirmeler yapılması ve katılım için Bölgesel Eylem Planı için rehberler ve örnekler içerir. Bizler materyalleri çalıştaylar ve eğitim

16 oturumlarında kullanmayı düşündük. Böylelikle çalışma yaptığımız grubun ihtiyaçlarına ve özelliklerine uygun çeşitli içeriklere sahip olabildik. Bu katı bir müfredat değildir, süresi sabit değildir ve katılımcıların ihtiyaçlarına ve hazırbulunuşluklarına göre gerekli değişiklikler yapılabilir. Ancak ASLECT ortakları, katılımcılara 15 iyi uygulama örneği ile bilgi vermek için en az 2 güne ihtiyaç duyulacağını düşünmektedir. 6 modül ve konuları, tüm ASLECT ortaklarının 15 iyi uygulama örneklerinden elde edilen materyalleri mümkün olan en büyük faydayı sağlama perspektifiyle inceldikten sonra ortaya çıkmıştır. İyi uygulama örneklerinin ortaya çıktığı ve katılımcı ülkelerdeki çok çeşitli durumları göz önünde bulunduracak olursak, 27 ülkenin elde ettiği deneyimleri değerlendirmeye çalıştığımızı söyleyebiliriz. Bu ülkeler; Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İtalya, Litvanya, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, İskoçya, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsviçre, Hollanda, Türkiye, Birleşik Krallık ve Galler dir.

ÇALIŞTAY sonuçları 17 Yerel çalıştaylar 6 ortak ülkede Mart-Temmuz 2012 tarihleri arasında düzenlendi. Bu çalıştayların amacı yaşlılarla çalışmak isteyen veya halihazırda çalışmakta olan kültür ve eğitim uzmanlarının bilgi ve becerilerini ASLECT ortaklarının iyi uygulama örneği olarak belirlediği 15 projenin bir kısmından elde edilen yöntemler ve becerilerden faydalanarak artırmaktı.

18 Altı ortak ülkeden 110 dan fazla kişi yerel çalıştaylara katıldı ve çalıştay sonunda kendilerine verilen anketlere göre katılımcıların memnuniyet düzeyi yüksek veya çok yüksekti. Tüm ortak ülkelerden gelen katılımcılar, eğitimi veren uzmanlar, içerik ve yöntem açısından aldıkları eğitimin beklentilerini karşıladığını dile getirdi. Ayrıca çalıştaylar sırasında edindikleri bilgileri gerçek hayatta kullanacaklarını ifade ettiler. Proje ortakları için ölçülmesi gereken önemli bir konu projenin faydalanma stratejisinin ne kadar etkili olduğu idi. Katılımcılara çalıştaylar sırasında ne öğrendikleri ve kendi kuruluşlarında ve içinde yer aldıkları topluluklarda yaşlıları güçlendirmek için hangi stratejileri kullanabilecekleri soruları yöneltildi. Alınan cevaplara göre çalıştaylar hedefine katılımcılara yaşlıları aktif hale getirmek ve güçlendirmek konularında eğitim vermek ulaştı. Katılımcılar, yaşlıların eğitimci olarak aktif hale getirilmesi, onlarla etkili iletişim kurabilme, onlara topluma katkıda bulundukları hissini verme, akranlarına yardımcı olabilmek için bilgi ve becerilerini nasıl kullanmaları gerektiğini gösterme, yaşlıların toplumdaki önemi, onların bilgi ve beceri paylaşımlarının önemi, onlara deneyim ve bilgilerini kullanabilecekleri yeni alanlar yaratma, yaşlıların kapasitelerini belirleme ve onlara bilgi ve deneyimlerini yeni nesillere aktarabilecekleri fırsatlar yaratma konularında farklı araçlar ve yöntemler öğrendiklerini belirttiler. Proje yaklaşımının etkililiği ve kullanışlılığı Sonuçlara göre, önceden gerçekleştirilen iyi proje örneklerinden elde edilen materyal ve teknikler katılımcılar için oldukça faydalı olmuştur. Bunlar verim gücü yüksek çıktılar olup ortaklar tarafından geliştirilen metodoloji de amaca uygundur. Katılımcılar aynı zamanda iyi uygulama örneklerinden bunlar ASLECT in web sitesinde bulunabilir- alınan eğitim materyallerini kullanmaya da teşvik edilmiştir. Bu materyallere web sitesinden erişimin sağlanması katılımcılar tarafından oldukça olumlu karşılanmış ve bu da projenin etki ve sürdürülebilirlik ilkesine katkıda bulunmuştur. Katılımcıların çoğu (Romanyalı katılımcıların %65 in, Türk ve Alman katılımcıların %100 ü, İtalyan katılımcıların %90 ı ve Bulgar katılımcıların %86 sı) çalıştaylar sayesinde edinilen bilgi ve becerileri gerçek hayatta kullanacaklarını belirtmişlerdir. Bu sonuçlar göstermiştir ki çalıştay sonuçları he-

19 def grup için faydalıdır ve kuruluşlarının yaptıkları çalışmalarla yakından ilgilidir. Katılımcıların çalıştay sırasında verdikleri örneklerden, edindikleri bilgi ve becerileri çok çeşitli şekillerde gerçek hayata geçirebilecekleri anlaşılmıştır. Bunlar arasında; yaşlıların gençlerin gelişimi ile ilgili yapılan çalışmalarda yer almaları için projelerin yapılması, kuşaklar arası çalıştayların düzenlenmesi, yerel yönetimin desteğinin alınması, bilgisini yeni nesillere aktarmak isteyen gönüllü yaşlıların bulunması, yaşlı gönüllülere danışmanlık hizmeti vermek için çalıştaylar düzenlenmesi, projeler hazırlanması ve ilgili kimselerin belirlenmesi ve onların yaşlılar için ve yaşlılarla birlikte düzenlenen faaliyetlere katılımlarının sağlanması, müze gibi kültür alanlarında yaşlıların aktif olarak görev alabilecekleri programların düzenlenmesi sayılabilir. Cevaplar hem katılımcıların çeşitliliğini hem de çalıştaylarda kullanılan farklı araçları ve teknikleri yansıtmaktadır. Genelde, tüm ülkelerden çalıştaya katılanlar ASLECT sayesinde edindikleri bilgi ve becerileri gerçek hayatta kullanmayı düşündüklerini belirtmiştir. Çalıştay boyunca katılımcılar kurumlarında yaşlılar için ve onlarla birlikte aktiviteler (yerel projeler) planlama ve hayata geçirme konusunda cesaretlendirilmişlerdir. Çalıştaylardan sonra eğitim veren proje ortakları, üyelerinin çalıştaylara katıldığı kültür, eğitim ve yetişkin kuruluşlarıyla işbirliği içinde bir dizi programın hayata geçirilmesine yardımcı olmuşlardır. Yerel projelerin hayata geçirilmesi yetişkinlerin hem faydalanıcı hem de uygulayıcı olarak yer aldığı kuruluşlar için çarpan etkisi yaratmıştır. Bu kuruluşlar yerel kimliği kaybetmemek için eğitim, kültür ve sosyal projede yer almak isteyen potansiyel sahibi yaşlıları belirlemek için çalışmalar yapmıştır. Bir sonraki adım ise bu yaşlıları becerileri doğrultusunda bir projeye yönlendirmek ve dahil etmek olmuştur. Yerel çalıştaylar ve yerel örnek olaylar proje ortaklarına hedef kitle ile iletişim kurma imkanı sunmuştur. Çalıştaylar ayrıca projenin sonuçlarının ve çıktılarının sürdürülebilirliğine katkıda bulunmuştur. Katılımcılar, ASLECT çalıştayları ve 11 yerel program ve faaliyet hazırlamış ve bunları hayata geçirmiştir. Sonuç olarak, iyi uygulama örneklerinin toplanması ve bunların yerel çalıştaylarda paylaşılması önceki Hayatboyu Öğrenme projelerinin yaygınlaştırılması için iyi bir fırsat yaratmıştır. Çalıştaylar ve yerel programlar projede kullanılan yaklaşımın ve genel anlamda faydalanma ve değerlendirmenin önemini ortaya koyarak ortak ülkelerde oldukça olumlu bir etki yaratmıştır.

20

Yaşlılar için PROGRAMLAR 21 Aşağıdaki eğitim programları proje ortakları tarafından gerçekleştirilen çalıştayların devamı niteliğinde kültür uzmanları, yetişkinler ve gönüllüler tarafından hayata geçirilmiştir. Bizler bu çalışmaları önceki bölümlerde değinilen iyi uygulama örneklerinden faydalanma ve onları değerlendirme yöntemi olarak düşündük. Böylece projenin hem etkisi artmış oldu hem de proje ortakları tarafından örnek olarak seçilen projelerin sonuçlarından daha da faydalanmış olundu.

22 Timişoara Sanat Müzesi nde başta Banat Bölgesi sanatçılarının eserleri olmak üzere Avrupa Sanatı, dekoratif sanat ve Romanya sanatından 8000 in üzerinde eser sergilenmektedir. Müze düzenli olarak Romanya ve yabancı ülkelerin çağdaş sanatçılarının sanat eserlerine ev sahipliği yapmaktadır. Müze 18. yüzyıldan kalma bir barok eser olan ve Vali nin Ev i olarak adlandırılan binada bulunmaktadır. Yaşlılar- Timişoara Sanat Müzesi Gönüllü Rehberler Yaşlılar- Timişoara Sanat Müzesi Gönüllü Rehberler programı Mayıs-Temmuz 2012 tarihleri arasında Timişoara Sanat Müzesi Corneliu Baba Galeri sinde gerçekleştirilmiştir. Müze katılımcılara ulaşabilmek için şehrin Bakım Evleri nden sorumlu kurumu olan Timişoara daki Yaşlılara Sosyal Yardım Ofisi ile işbirliği yapmıştır. Programın amacı emekli yaşlılara gönüllü rehber olabilmeleri için Corneliu Baba Galerisi nde sergilenen bazı eserler hakkında bilgi vermek ve böylece ziyaretçilere rehberlik hizmeti vermeleri sağlanarak bilgi ve becerilerini kullanabilecekleri fırsatlar yaratmaktı. Rehberlik ve hikaye anlatabilme becerileri, farklı ziyaretçi profillerine (yaş, meslek ve sosyal statü gibi) uygun rehberlik teknikleri ve seçilen eserlerin hikaya konularını içeren eğitim Avusturya, Bulgaristan, İtalya, Almanya, Romanya ve Türkiye den yeni örnekler 10 modül (her hafta bir modül) olarak tasarlandı ve sabah saatlerinde Galeri de gerçekleşti. Yaşlılara, müze eğitmeni ve daha önceden müzenin rehberlik eğitim programlarına katılan gönüllü rehberler tarafından eğitim verildi ve koçluk, söyleşi ve münazara yöntemleri kullanıldı. Eğitim modüllerinin sonunda Timişoara daki Saint Constantin Yaşlı Bakım Evi nde kalan iki yetişkin (her ikisi de Parkinson hastası olan emekli Almanca tercümanı Edith A. (89), ve emekli beden eğitimi öğretmeni ve amatör sanatçı loan S. (66) öğrencilik deneyimlerinden sonra bakım evindeki akranlarına eğitim vermeye başladır. İlk öğrencileri Alzheimer hastası olan Timişoara Yaşlı Bakım Evi sakinleriydi. Bu faaliyetlerin devamında, Eylül ayından itibaren eğitim alan yaşlılar okula başlayan öğrencilere

23 de rehberlik hizmeti sunmaya başladı. Programın sürdürülebilirliğini sağlamak için Yaşlılar- Timişoara Sanat Müzesi Gönüllü Rehberleri programı müzedeki diğer kalıcı sanat eserlerini de kapsayacak şekilde genişletilecektir. Yukarıda sözü geçen iki yetişkin rehber ise şimdi Yaşlı Bakım Evi sakinleri olan Alzheimer hastaları ve müze gönüllüleri (genç, yetişkin, mühendis, fotoğrafçı, öğrenci, sanatçı) için Sanat Müzesi tarafından organize edilen ve haftada bir düzenlenen Alzheimer Kafe etkinliklerine katılmaktadır. İnsanlara kitap, Hanau Halk Kütüphanesi, Großauheim Bölgesi, Almanya Hanau Halk Kütüphanesi Hanau sakinlerinin bilgiye, eğitime ve eğlenceye ulaşmalarını sağlamaktadır. Kütüphanede güncel medya kaynakları, kütüphane hizmetleri ve modern Bilişim Teknolojileri ile donatılmıştır. Grossauheim bölge kütüphanesi ve Hanau Hessen bölge ve kültür çalışmaları departmanı ile okuma, öğrenme, keşfetme, farkına varma ve edebiyat ile bir arada olmayı sağlayan bir merkezdir. İnsanlara kitap bir mobil yerli kitap hizmetidir. o Yaşlılar, engelliler ve / veya kütüphaneye gidebilme imkanı az olan ya da hiç gidemeyenler içindir. (kütüphane binanın birinci katındadır ve ancak merdiven ile ulaşılabilinmektedir.) o Gönüllü kitap bakıcıları o özel dairelere ve evlere kitap göndermekte o onlara kitap okumakta o kitap seçimi konusunda kişisel öneride bulunmakta o Sesli kitapların/cd lerin nasıl kullanılacağını açıklamakta ve o müşterileri için yeteri kadar zaman ayrımaktadır. o Gönüllüler halk kütüphanesi çalışanları ve ASLECT üyeleri tarafından eğitilmiş ve önceden belirlendiği gibi müşterilerini 4 haftada bir (ödünç alma süresi) ziyaret etmişlerdir. o Yaşlılar için barınma sağlayan kurumlar, engelliler için hizmet sunan kuruluşlar ve günlük bakım tesisleri de hizemetten faydalanabilirler. Medya Listesindeki tüm kaynakları ödünç alabilir ya da bir kitap bakıcısı nın düzenli olarak gruplara kitap okuduğu oturumlarda kendilerine yer ayırtabilirler. Temel prensip olarak, gönüllü kitap bakıcıları aynı müşterileri düzenli olarak ziyaret etmektedir. Böylelikle sadece mobil bir kişi olmaktansa yaşlıların yaşam kalitesinin artmasına katkıda bulunan ve onların toplumla bütünleşmesini sağlayan güvenilir bir bakıcı olabileceklerdir. Giderek artmakta olan ortalama ömrü göz önünde bulunduracak olursak bu yolla kitap ödünç almanın önemini görmüş oluruz. Giderek daha