ENERJİ. Hidro Elektrik Santral. Dönüşür

Benzer belgeler
4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3

TEKNOLOJİ VE TASARIM DERSİ

ENERJİ. Konu Başlıkları. İş Güç Enerji Kinetik Enerji Potansiyel Enerji Enerji Korunumu

ISI VE SICAKLIK. Hüseyin SOYLU. Fen ve Teknoloji

ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR

Enerjinin varlığını cisimler üzerine olan etkileri ile algılayabiliriz. Isınan suyun sıcaklığının artması, Gerilen bir yayın şekil değiştirmesi gibi,

ISI NEDİR? Isı bir enerji çeşidi olduğu için enerji birimleriyle ölçülür. HÜSEYİN DEMİRBAŞ

GÜNEŞ C C GÜNEŞ ENERJİSİ NÜKLEER ENERJİ

Elektrik Devresi Hakkında. 5 Soru. Yanıt. Bilim Çocuk

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI

ENERJİ VERİMLİLİĞİ EĞİTİMİ KİTAPÇIĞI

1)Isı ve Sıcaklık farklıdır Sıcak Madde Soğuk Maddeyi İletir

Enerji Kaynakları ENERJİ 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE DALGA ENERJİSİ. O.Okan YEŞİLYURT Gökhan IŞIK

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı

7. Sınıf Fen ve Teknoloji. KONU: Enerji

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU

Elektrik Enerjisi Üretimi. Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN

MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI

ENERJİ KAYNAKLARI. Yrd.Doç.Dr. Cabbar Veysel BAYSAL Erciyes Üniversitesi Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Böl.

1 SU HALDEN HALE GİRER

Artan Küresel ısınma bilinci..

76% 5- Çok önemli 4 - Önemli 3- Ne önemli ne değil 2- Pek önemli değil 1- Hiç önemli değil

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM G Ü Z D Ö N E M İ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ İMRAN KILIÇ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ

KUVVET-İŞ VE ENERJİ DENEY-1

YAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL

Atıklarınızı lütfen ayırınız!

1. Üreticiler 2. Tüketiciler. 3. Ayrıştırıcılar

MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI

ÖZEL EGE LİSESİ AKAN SUYUN ENERJİSİNİN ELEKTRİĞE DÖNÜŞÜMÜ

KAYNAK DÖNÜŞÜMÜ NORTON-THEVENIN ve SÜPERPOZİSYON TEOREMLERİ & İŞ-GÜÇ-ENERJİ

ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ

Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Mevcut Durumu

MAKİNE ELEMANLARINA GİRİŞ

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

İzmir İli Enerji Tesislerinin Çevresel Etkileri - RES

Fen ve Teknoloji 8. bakteri, protist ve bitkiler üreticileri oluşturur. 1.Ünite : Canlılar ve Enerji İlişkileri 1.Besin Zincirinde Enerji Akışı

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi

ÖZEL EGE LİSESİ ATIK ISIDAN ELEKTRİĞE GEÇİŞ

Küresel. İklim Değişikliği. ÇEVRE KORUMA ve KONTROL DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Nükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye. Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi

Öğretim Yılı Merkezi Ölçme-Değerlendirme I.Dönem Sonu 6.Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Sınavı Sınav Başlama Saati:08:30 Tarih:22 Ocak 2007

TEKNİK ELEMANLARA YÖNELİK BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ SEMİNERİ

SU, HALDEN HALE GİRER

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ

TARIM: Ülkemizde farklı iklim özellikleri görülmesi farklı tarım ürünlerinin yetişmesine sebep olmaktadır.

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

SORULAR. 2- Termik santrallerden kaynaklanan atıklar nelerdir? 4- Zehirli gazların insanlar üzerindeki etkileri oranlara göre nasıl değişir?

SORULAR S1) Elektrik enerjisi üretim yöntemlerini sıralayarak şekilleri ile birlikte açıklayınız (25 P).

ÇEVRE BİLİNCİ TARAMA LİSTESİ

Enerji Sektörüne İlişkin Yatırım Teşvikleri

Çevre Biyolojisi II BYL 118 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü

DENGELİ BESLENME NEDİR?

ENERJİ. KÜTAHYA

İKLİM VİDEO 8 hepimizin yaşam tarzından kaynaklanıyor

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır.

SOLAR GÜNEŞ ENERJİSİ

TERMODİNAMİĞİN İKİNCİ YASASI I

ENERJİ TASARRUFU AYŞEN YAY

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır.

qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqw ertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwer tyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwerty

TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. 25 Kasım 2015

Kömür, karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan, kükürt ve mineral maddeler içeren, fiziksel ve kimyasal olarak farklı yapıya sahip bir maddedir.

YERALTI SULARINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI

SU HALDEN HALE G İ RER

SU HALDEN HALE GİRER. Nazife ALTIN. Fen ve Teknoloji

Biyogaz Temel Eğitimi

İYİ Kİ VAR ÜNİTESİ ÇALIŞMALARI

Suyun yeryüzünde, buharlaşma, yağış, yeraltına süzülme, kaynak ve akarsu olarak tekrar çıkma, bir göl veya denize akma vs gibi hareketlerine su

HİDROELTRİK SANTARALLERİ

Bölüm 6 TERMODİNAMİĞİN İKİNCİ YASASI

Geleceğinize Açılan Kapı

HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU

4. Tema Bilim, Teknoloji ve Toplum

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ 2.

EKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN

RÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS

ENERJİ VERİMLİLİĞİ ve TASARRUFU

Çevre ve Enerji. Enerji, iş yapabilme kabiliyeti ya da değişikliklere yol açan etki olarak tanımlanır Çevre ve Enerji 1

Ülkemizde Elektrik Enerjisi:

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu

3. HAFTA BLM223 DEVRE ANALİZİ. Yrd. Doç Dr. Can Bülent FİDAN.

Isı Cisimleri Hareket Ettirir

SANAYĠ KAYNAKLI HAVA KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ

Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi YATLARDA KULLANILAN GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİNİN TASARIMI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

TASARRUFLU ENERJİ KULLANIMI

Değerlendirilebilir atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerle ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine

ENERJİ KANUNU. İ.Yenal CEYLAN Makina Mühendisi. Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

Güneşten Elektrik Üretme Zamanı! Etik Olarak Doğru, Finansal Olarak Akılcı, Çocuklarımızın Geleceği için Kritik Bu Yatırımı Yapmalıyız!

Enerji kaynaklarını verimli kullanmalıyız.

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ZORLU ELEKTRiK Elektrikte Tasarruf Dönemi

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı

Transkript:

ÜNİTE 3 ENERJİ Hidro Elektrik Santral Dönüşür Baraj gölünde biriken su Dönüşür ( Potansiyel Enerji ) Baraj gölünden hızla boşalan su türbin çarklarını döndürüyor ( Kinetik Enerji ) Türbin çarkları jeneratörü döndürerek Elektrik Enerjisi elde ediliyor. Dönüşür Kinetik Enerji Isı Enerjisi Işık Enerjisi Ses Enerjisi Fuel Oil (Yakıt) yakılıyor ( Isı Enerji ) Dönüşür Termik Elektrik Santrali Dönüşür Kaynayıp Buharlaşan Su Basınçlı buhar türbini çeviriyor ( Kinetik Enerji ) Türbin jeneratörü döndürerek Elektrik Enerjisi elde ediliyor Dönüşür Kinetik Enerji Isı Enerjisi Işık Enerjisi Ses Enerjisi

3 Giriş Etkinlikleri Teknecik Elektrik Santrali'nin çalışmadığını düşünelim. Yaşantımızda önemli yer tutan aşağıdaki eylemleri gerçekleştirmek için ihtiyaç duyacağımız enerjileri nasıl elde edebileceğimizi arkadaşlarınızla tartışınız - Isınmak - Aydınlanmak - Radyo, TV gibi iletişim araçlarını kullanmak Bu tartışmanın sonuçlarını defterinize not ediniz ve ünitenin sonunda aynı tartışmayı tekrar yaparak sonuçlarınızı yeniden değerlendiriniz. Dünyamızda bitkilerin olmadığını düşününelim. Bu durum yaşantımızı nasıl etkiler? Yukarıdaki sorunun yanıtlarını arkadaşlarınızla tartışınız ve tartışmanızın sonuçlarını defterinize not ediniz. Ünitenin sonunda aynı tartışmayı tekrar yaparak sonuçlarınızı yeniden değerlendiriniz. 30

ENERJİ Enerji Enerji Nedir? Enerji, temel olarak iş yapabilme yeteneğine sahip olmaktır. Bir başka deyişle, değişebilen ya da hareket edebilen her nesnede enerji vardır. İnsanlar enerjiye birçok yönden bağımlıdır : Bir yerden başka bir yere ulaşmamızı sağlayan araçların kullanımında, Evlerimizde yemek pişirmek ya da ısınmak için kullandığımız aletlerde, Geceleyin aydınlanmamızı sağlayan lambalarda, Şehirlerdeki fabrikalarda, kısacası çevremizdeki her şeyin değişmesi ve çalışması için enerjiye ihtiyaç vardır. İnsan olarak biz de koşmak, oyun oynamak, bahçedeki çiçekleri sulamak ya da yapmak için enerjiye ihtiyaç duyarız. herhangi bir işi Enerji'nin birçok biçimi vardır. Her hareket ya da eylem enerjinin bir biçimini içerir. biçimlerinin bazıları aşağıda gösterilmiştir : Kullanılan enerji Petrol ürünlerinde Kimyasal Enerji bulunmaktadır. Müzik dinlerken Ses Enerjisi 'ni kullanırız. Çeşitli amaçlar için kullandığımız Isı Enerjisi Her hareket ya da eylem enerjinin bir biçimini içerir. Spor yaparken Kinetik Enerji ortaya çıkar. Aydınlanmak için Işık Enerjisi'ni kullanırız. Barajlarda toplanan suyun Potansiyel Enerji'si vardır. Gereksiz yere kullanılan enerji, geleceğimizi yok etmektir. Enerji Joule (J ) adı verilen birimle ölçülür. Enerjinin ne kadar hızlı kullanıldığını anlatmak için Güç kavramını kullanırız. Güç birimi Watt'tır.(W) 31

3 3.1. A- Enerji Biçimleri Enerji Biçimleri Günlük yaşantımızda enerjinin bir çok biçimi ile karşılaşmaktayız. Hareket eden her nesnenin bir Kinetik Enerjisi vardır. Enerji, çeşitli biçimlerde depolanabilmektedir. Örneğin, barajdaki su kütlesinde, ya da gerilmiş yayda enerji bulunmaktadır. Depolanmış enerjilere Potansiyel Enerji denir. Hem Kinetik Enerjinin hem de Potansiyel Enerjinin ikisini birden belirtmek için Mekanik Enerji kavramı kullanılır. Birçok enerji biçiminin var olduğunu biliyoruz. Günlük yaşantımızda kullandığımız bazı enerji biçimleri şunlardır: - Elektrik Enerjisi - Işık Enerjisi - Ses Enerjisi - Isı Enerjisi - Nükleer Enerji - Kimyasal Enerji Enerji Niteliği Enerjinin bazı biçimleri, ötekilere oranla daha yararlıdır. Birçok alanda kullanılırlar ve kullanıldıkları alanlarda daha verimlidirler. Verimliliği fazla olan enerji biçimlerine Yüksek Nitelikli Enerji denir. Örneğin Elektrik Enerjisi, yüksek nitelikli bir enerjidir. Hemen hemen tüm alanlarda Elektrik Enerjisini kullanmaktayız. Yüksek Nitelikli Enerji'ler, diğer enerjilere dönüşürken fazla miktarda enerji kaybı olmaz. 1. Aşağıdaki olayların gerçekleşmesi için enerjinin hangi biçimine ihtiyaç vardır? a) Yemek pişirmek. b) Karanlıkta kitap okumak. c) Yerdeki çöpleri toplamak. 2. Aşağıda verilen enerji biçimlerinin hangileri Yüksek Nitelikli Enerji'dir. Niçin? ( Kinetik Enerji, Elektrik Enerjisi, Ses Enerjisi, Işık Enerjisi, Nükleer Enerji, Kimyasal Enerji ) Ampüller Elektrik Enerjisi'nin büyük bir kısmını Isı Enerjisi'ne çeviriler. Bu yüzden floresan lambalar daha çok verimlidirler. 1 gram Uranyum atomundan elde edilen Nükleer Enerji yaklaşık 2,5 ton kömürün yakılmasından elde edilen Isı Enerjisi ne eşittir. 32

3.1. B- Enerjinin Dönüşümü Enerji 1. Arabanın deposunda bulunan benzinde Kimyasal Enerji vardır. 2. Arabanın motorunda yanan ve patlayan benzin basınç oluşturup pistonları itiyor ve Kinetik Enerji'ye dönüşüyor. 3. Pistonların hareketi ile dönen motor dişli çarklarla arabanın tekerleklerini döndürüyor ve araba hareket edip Kinetik Enerji'ye sahip oluyor. 7. Aküdeki Elektrik Enerjisi, arabanın kliması çalıştığı zaman Isı Enerjisi'ne dönüşüyor. 6. Aküdeki Elektrik Enerjisi, arabanın radyosu çalıştığı zaman Ses Enerjisi'ne dönüşüyor. 5. Aküdeki Elektrik Enerjisi, arabanın farları çalıştığı zaman Işık Enerjisi'ne dönüşüyor. 4. Motor dönmesinden elde edilen Kinetik Enerji, arabanın aküsünde Elektrik Enerjisi'ne dönüşüyor. Enerji Dönüşümü Herhangi bir biçimdeki enerji kullanıldığında bir ya da daha fazla biçime dönüşür. Başlangıçtaki toplam enerji miktarı dönüşümden sonraki toplam enerji miktarına eşittir. Enerjiyi yaratamaz ya da yok edemezsiniz. Söz konusu duruma Enerjinin Korunumu Kanunu denir. Enerji, herhangi bir biçimden istenilen biçime dönüşürken bir bölümü kaybolur yani istenmeyen başka bir biçime dönüşür. Örneğin ampuller Elektrik Enerjisi ni Işık Enerjisi'ne dönüştürürken istenmeyen Isı Enerjisi de ortaya çıkar. 1. Evlerimizde kullandığımız tüp gazlı fırınlarda hangi enerji dönüşümü meydana gelir? Başlangıçtaki Enerji İstenilen Enerji Kaybolan Enerji Enerji kaybının bir başka nedeni de sürtünmedir. Sürtünme, Kinetik Enerji yi istenmeyen Isı ve Ses Enerjisi ne dönüştürür. 33

3 3.2. A- Vücudumuz İçin Enerji Bitkilerdeki Enerji Bütün yeşil bitkiler, kendi besinlerini yapmak için fotosentez denilen işlemde Güneş Enerjisi'ni kullanırlar. Güneş Enerjisi, bitkilerde Kimyasal Enerji olarak depolanır, bitkilerin büyümesi ve gelişmesi için kullanılır. İnsanlar ve diğer hayvanlar bitkileri yiyerek kendi Kimyasal Enerji stoklarını oluştur. Bu enerjinin büyük bir kısmını büyüyüp gelişme, nefes alma ve hareket etme gibi vücut işlevlerinde kullanırken bir bölümü de vücut ısısı olarak kaybolur. Koşarken ya da herhangi bir iş yaparken sıcak almamız ve terlememiz işte bu kayıp enerjiden kaynaklanmaktadır. Vücudumuz İçin Enerji Yaşamak için enerji kullanmaya ihtiyacımız vardır. Yiyeceklerden aldığımız enerji olmasaydı vücudumuz çalışamazdı. Nefes alma ve kanın vücutta pompalanması gibi birçok eylem, yiyeceklerden aldığımız enerji sayesinde gerçekleşir. Farklı yiyecekler farklı mikatarlarda enerji içerir. İhtiyaç duyduğumuz kadar enerji alabilmek için dengeli beslenmeliyiz. Besinlerden aldığımız enerji harcadıklarımızdan fazla ise yağ olarak vücudumuzda birikirler ve aşırı kilo alırız. Aldığımız enerji harcadığımızdan az ise bu durumda vücudumuz düzenli çalışamaz hastalıklara karşı dirençsiz oluruz. Bu nedenle dengeli beslenme vücudumuz sağlıklı olması için çok önemlidir. Yiyeceklerden aldığımız her 100 kilo joule karşılığında, aşağıdaki eylemlerden birini yapabiliriz : - 2 dakika hafif tempolu koşabiliriz. - 3 dakika bisiklet sürebiliriz. - 5 dakika yürüyüş yapabiliriz. - 30 dakika uyuyabiliriz. Vücudumuzun ihtiyaç duyduğu enerjiyi alabilmek için dengeli beslenmeliyiz. Her on kız çocuğundan biri ergenlik döneminde vücut değişimlerini kabullenmeyip ölüme kadar giden, beslenme bozukluğu hastalığı Anoreksia'ya yakalanır. 34

3.2. B- Enerji Zinciri Enerji Enerji Zinciri Enerjinin bir biçimden başka bir biçime dönüştüğünü biliyoruz. Enerji dönüşümleri birkaç kez tekrarlanabilir. Tekrarlar zincirin herbir halkasını oluşturur. Enerji, zincir boyunca dönüştükce, kayıplar da artarak devam eder. Bu nedenle zincir ilerledikce kullanılabilir enerji miktarı azalır, enerji kayıpları artar. Güneşte, Nükleer Enerji vardır. Bu enerji uzaya Isı ve Işık Enerjisi biçiminde yayılır ve bir kısmı dünyamıza ulaşır. Dünyamıza ulaşan güneş ışınlarını bitkiler kendilerine besin yaparken kullanırlar ve Kimyasal Enerji olarak biriktiriler. Buğday bitkisinde depo edilen Kimyasal Enerji'nin bir kısmı, sıklıkla tüketdiğimiz ekmek ve diğer unlu gıdalara taşınırken büyük bir kısmı da sürtünme ve parçalanmadan dolayı kaybolur. İnsanlar bitkilerden elde edilen gıdaları yiyerek kendi Kimyasal Enerji stoklarını oluştururlar. Bu enerjinin bir kısmı yaşamsal vücut işlemlerinde kullanılırken bir kısmı da vücut ısısı olarak kaybolur. Dünyadaki birçok enerji zincirinin en önemli halkasını bitkiler oluşturur. Bitkiler güneşten aldıkları enerjiyle kendi besinlerini oluştururlar. Bitkilerde depolanan Kimyasal Enerji milyonlarca yıl korunur ve günümüzde kullanılan petrolün önemli miktardaki kaynağını oluşturur. Kimyasal Enerji'mizin bir kısmı iş yaparken Kinetik Enerjiye dönüşür. Büyük bir kısmı da yine vücut ısısı olarak kaybolur. İş makineleri bizden aldıkları Kinetik Enerji'nin bir kısmınıda sürtünmeden dolayı kaybederler. Bitkiler, enerji zincirinin en önemli halkasıdır. Onları uzun yıllar yaşatmalıyız. Dünyada kullanılan toplam enerjinin %60'ı fosil yakıtlardan elde edilmektedir. Bazı ülkelerde saman ve benzeri kuru otlar yakacak olarak kullanılmak için yetiştirilir. Samandaki Kimyasal Enerji, en az kayıpla Isı Enerjisine dönüştüğünden iyi bir yakıt olarak kabul edilir. 35

3 3.3. A- Çevremizde Enerji Evlerde, Taşımacılıkta ve Endüstride Enerji Dünyanın nüfusu arttıkça, enerjiye olan talep de artıyor. İnsanlar günlük yaşamda evlerinde, istedikleri yerlere ulaşmak için taşımacılıkta, teknolojik gelişme ve kaliteli bir yaşam için endüstride enerjiye fazla miktarda ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle temel hedefimiz enerjiyi verimli kullanmak olmalıdır. Enerjiyi verimli kullanmak hem ekonomik hem de çevreye verilen zararı azaltmanın en kolay çözümüdür. Evlerde Enerji Evlerimizde çok çeşitli enerjiler kullanıyoruz. Özellikle Elektrik Enerjisi'ni, Aydınlanmada Işık Enerjisi olarak, Radyo, televizyon gibi ev aletlerinde Ses Enerjisi olarak, Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, gibi aletlerde Isı ve Kinetik Enerji olarak, Fırın, soba, tost makinesi, sıcak su kaynatıcısı gibi aletlerde Isı Enerjisi olarak kullanıyoruz. Bunların yanında evlerimizde, yemek pişirmek veya ısınmak için tüp gazla çalışan aletleri de kullanmaktayız. Bu tür aletlerde tüp gazdaki Kimyasal Enerji, Isı Enerjisi' ne dönüşüyor. Enerjilerin verimli kullanılması için gerekli olan şu önlemleri almalıyız: Evimizde Isı yalıtımının olmasına, buzdolabı ile fırının birbirine çok yakın olarak bulunmamasına, geceleri kullanmadığımız alanları aydınlatmamaya dikkat etmeli ve enerji verimliliği yüksek olan ev aletlerini satın almayı tercih etmeliyiz. Taşımacılıkta Enerji Otomobiller çok kullanışlıdır. Ancak enerji tasarrufu yapan otomobiller bile taşımacılık açısından verimsizdirler. Toplu taşımacılıkta enerji verimliliği çok daha yüksektir. Bir otomobil ortalama olarak, benzininde depolanmış Kimyasal Enerji'nin sadece %15'ni Kinetik Enerji'ye dönüştürür. Geriye kalanı otomobilin motorunda Isı ve Ses enerjisi olarak kaybolur. İnsanoğlunun varlığını korumanın en temel unsuru enerjiyi verimli kullanmaktır. Bisiklet çok verimli bir taşıttır: Bisiklette kullanılan enerjinin çok büyük bir kısmı istenilen Kinetik Enerji'ye dönüşmektedir. Gürültü, hava kirliği gibi olumsuz yanları olmaması ve insan bedeninin sağlıklı gelişiminde etkin bir spor aracı olması bisikleti çok verimli bir taşıt haline getiriyor. 36

3.3. B- Yenilenebilir Enerji Enerji Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yenilenebilir Enerji Kaynakları, hiç tükenmeyecek olan doğal enerji kaynaklarıdır. Bunlar dünyanın doğal döngüsü içerisinde yenilenirler. Güneş, rüzgar, akarsular, gel-git, deniz dalgaları yenilenebilir enerji kaynaklarıdır. Güneş Enerjisi Güneş Enerjisi, en önemli yenilenebilir enerji kaynağıdır. Özellikle ihtiyaç duyduğumuz Isı Enerji'si kullanımında güneşten faydalanmaktayız. Güneş enerjisiyle ısıtma güneşli ülkelerde daha etkindir. Ülkemiz de, yıl içerisinde çok uzun süre zarfında güneş enerjisini etkin olarak alır. Evlemizdeki özellikle sıcak su ihtiyacını karşılamak için Güneş Enerjisi'nden faydalanıyoruz. Güneş Enerjisi ile çalışabilen Güneş Pilleri' ni günlük yaşantımızda kullanıyoruz. Fazla elektrik enerjisi gerektirmeyen, hesap makinesi gibi küçük aletlerde bu tür güneş pilleri kullanılmaktadır. Endüstride ve ulaşımda Güneş Enerjisi kullanılmasına yönelik bilimsel ve teknolojik çalışmalar hâlâ devam etmektedir. Gece sokakların Güneş Enerjisi ile aydınlatılması Evlerimizde kullandığımız güneş panelleri Rüzgar Enerjisi Gelecekte çok fazla oranda kullanılması beklenen yenilenebilir diğer bir enerji de Rüzgar Enerjisi dir. Rüzgar enerjisi, yelkenli gemilerde ve yeldeğirmenlerinde binlerce yıldır kullanılmaktadır. Günümüzde her geçen gün daha fazla ve daha değişik amaçlar için kullanılmaktadır. Yeraltı sularının yüzeye çıkarılması ve elektrik ihtiyacını karşılamak için Rüzgar Enerjisi'nden faydalanılmaktadır. Gelişmiş birçok ülke ihtiyaç duyduğu Elektrik Enerjisini, Rüzgar Enerjisi'nden elde etmektedir. Sayıları 20 bini aşan rüzgar türbinleri, özellikle kararlı rüzgar alabilen kıyı bölgelere ve denizlere kurulmaktadır. Yenilenebilir Enerji kaynaklarının kullanıldığı aletleri tercih edelim. Rüzgar türbinleri Ükemizin orta kısmında ki mesarya bölgesi Güneş Enerjisi, kuzeydoğu kısmındaki kıyı bölgeleri Rüzgar Enerjisi açısından çok etkin bölgelerdir. 37

3 3.4. A- Enerji Ekonomisi Enerji Santrali Enerji Santrali kurulurken çevreyi kirletmesi dikkate alınmalıdır. Enerji Ekonomisi Enerji üretiminde çok çeşitli maliyet ve kazanç bulunur. Enerji santrallerinin kurulması ve işletilmesi için çok miktarda para harcanır. Enerji Santrali doğru bir şekilde planlanırsa, harcanan para enerjinin satılması ve başka kazançlar sayesinde geri kazanılır. Enerji üretiminde ilk bakışta görülmeyen maliyet ve kazançlar da vardır. Bunları parayla ölçmek zordur. Kirlilik, gürültü ve diğer zararlı etkiler dikkate alınması gereken çok önemli özelliklerdir. Maliyet hesapları yapılırken bunlar da göz önüne alınır. Farklı elektrik santrallerinin kurulum hesaplamaları yapılırken dikkate alınan bazı kriterleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Yakıt Kuruluş Enerji Santrali Türleri Kirlilik Gürültü Kaza Riski İhtiyacı Maliyeti Hidroelektrik ( Su Enerjisi) Düşük Düşük Düşük Yok Orta Termik (Petrol Yakıtı) Orta Düşük Orta Var Düşük Güneş Enerjili Yok Yok Düşük Yok Yüksek Rüzgar Enerjili Yok Yüksek Düşük Yok Orta Nükleer Yüksek Yok Yüksek Var Yüksek 1. Yukarıdaki tabloda verilenlere göre hangi tür elektrik santrali kurulması en verimlidir? 2. Teknecik Elektrik Santrali hangi tür elektrik santralidir? Ülkemizde bu tür santrallerin kurulmasının yararları ve zararları nelerdir? 3. Yenilenebilir enerji kaynaklarının iyi ve kötü yönleri nelerdir? Çevreye en az zarar veren endüstri ürünlerini tercih etmeliyiz. Gelişmiş ülkelerde bir kişi, yılda yaklaşık 6 ton petrol ya da buna eşdeğer bir yakıt tüketir. 38

TEST-3 Enerji 1. Aşağıda iki grup halinde verilenleri ortaya çıkardıkları enerji biçimlerine göre eşleştiriniz. Ütü Radyo Uçak Pil Şeker Ampul Yay Kimyasal Enerji Elektrik Enerjisi Işık Enerjisi Ses Enerjisi Potansiyel Enerji Kinetik Enerji Isı Enerjisi 2. Aşağıdaki enerji dönüşümlerini tamamlayınız a) Tüp gazlı fırın : b) Gerilmiş Yay : c) Araba : d) Televizyon : + 3. Aşağıda verilen enerjileri açığa çıkaran cihazları belirleyerek tabloyu doldurun. Isı Enerjisi Işık Enerjisi Ses Enerjisi 4. Besinlerden aldığımız enerji, yaşamsal fonksiyonalarımızı yerine getirmek için kullandığımız enerjiden fazla veya az ise ne gibi sonuçlar ortaya çıkar? 5. Teknecik Elektrik Santrali'nde üretilen enerji, evimize ulaşıp odamızdaki elektrikli sobayı çalıştırıyor. Bu süreçte enerji hangi biçimlere dönüşmüştür? 6. Araştırma Konuları : a) Ülkemiz için en uygun elektrik santrali hangi tür santral olabilir? b) Uranyum, Fuel-Oil kavramları nedir? Yapılarında hangi tür enerji biçimleri vardır? 39

3 Çoklu Zeka Etkinlikleri Aşağıdaki sorulara 5 adet de kendiniz ekleyerek toplam 10 soruluk bir anket hazırlayınız. Hazırladığınız anketi ailenizden ve sınıf arkadaşlarınızdan en az ikişer kişiye uygulayınız. Soru 1 : Sizce Enerji ne demektir? Soru 2 : Günlük yaşantınızda Elektrik Enerjisi'ni en çok hangi alette kullanıyorsunuz? Soru 3 : İş yerinize/okulunuza gidip-gelirken hangi tür enerjileri kullanıyorsunuz? Resimlerin altına ortaya çıkardıkları enerji biçimlerinin adını yazınız. Aşağıdaki enerji biçimleri için uygun resimler çiziniz. Soru 4 : Ülkemizde enerji üretimi hakkında bilgi sahibi misiniz? Soru 5 : Enerji tasarrufu için neler yapıyorsunuz? Kinetik Enerji Nükleer Enerji - Elektrik Enerjisi insan yaşamı için çok önemlidir ancak onu dikkatli ve verimli kullanmalıyız. - Vücudumuzun ihtiyaç duyduğu enerjiyi dengeli beslenerek alabiliriz. - Enerji zincilerinin en önemli halkasını oluşturan bitkileri yaşatmalıyız. Harita üzerinde göstererek yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanmak için hangi bölgelerde ne tür enerji santralleri kurabileceğimiz konusunda bir proje hazırlayınız. Ana fikri yukarıda belirtilen olgulardan biri olacak şekilde bir kompozisyon yazınız. Bölge Adı :... Santral Türü:... Gerekçesi :... Bölge Adı :... Santral Türü:... Gerekçesi :... Bölge Adı :... Santral Türü:... Gerekçesi :... Bölge Adı :... Santral Türü:... Gerekçesi :... 40

Çoklu Zeka Etkinlikleri Enerji Aşağıda verilen enerji biçimlerini renklerle sembolize ederek kutucukları belirttiğiniz renklere boyayınız. Elektrik Enerjisi Işık Enerjisi Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Potansiyel Enerji Kinetik Enerji Aşağıda verilen olgulardaki enerji değişimlerini belirlediğiniz renk sembollerini kullanarak bir kağıt üzerinde belirtiniz. a) Gerilmiş bir yaydan fırlayan ok. b) Hareket eden araba. c) Odayı aydınlatan ampul. d) Evi ısıtan elektrik sobası. Enerji santrallerinin çevreye verdiği olumsuz etkileri içeren bir bülten hazırlayınız. ( Bülten Başlığı ) -------------------- ( Slogan) ------------ --------------- ( Resim ) ------------------- ---------------------- ( Konuyu anlatan bilgi verici yazılar ) --------------------------- ------------------------- --------------------------- ------------------------- --------------------------- ------------------------- --------------------------- ------------------------- --------------------------- ------------------------- --------------------------- ------------------------- ----------------------------- ----------------------------- ----------------------------- ----------------------------- ----------------------------- ( Konu ile ilgili tablo, grafik ya da diğer görsel malzeme ) Köprüden geçemedim az doldur içemedim Sen benden vazgeçtiysan ben senden geçemedim Ay doğar mavi mavi Rüyamda gördüm seni yar. ---------------------- ---------------------- ---------------------- ---------------------- ----------------------- ----------------------- Köprüden Geçemedim adlı parçanın sözlerini aşağıda verilenlerle değiştirerek yeniden uyarlayınız. Her hareket ya da eylem enerjinin bir biçimini içerir. Enerji biçimleri birbirine dönüşür. Depolanmış enerjiye Potansiyel Enerji denir. Hareket eden her şeyde Kinetik Enerji vardır. Aşağıda belirtilen eylemleri gerçekleştirirken hangi enerji biçimlerini kullanıyorsunuz? Sabah kahvaltısında : Okula giderken : Beden Eğitimi dersinde : Evde TV izleyerek dinlenirken: Yatmadan önce ders çalışırken: 41

NOTLAR