1 AYDINLATMA VE KUVVET PROJESİ ÇİZİMİ (YÜKLEME CETVELİNİN DOLDURULMASI VE TABLO TALEP GÜCÜNÜN HESABI)
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Yükleme Cetvelinin Doldurulması ve Tablo Talep Gücünün Hesabı Yükleme cetveli, kolon şemasından yararlanılarak doldurulur. Yükleme cetvelinde; Tablo özellikleri (gücü, cinsi, sigortası, KAKR. vs.) Linyelerin özellikleri (gücü, kullanılan sigorta cinsi ve akımı, fazı vs.) Sorti özellikleri (aydınlatma yada priz sortilerinin sayısı) gösterilir. YÜKLEME CETVELİ TABLO ADI GÜÇ SİGORTA KAKR LİNYE NO SİGORTA SORTİ FAZ AKIM (A) CİNS IŞIK PRİZ R S T GÜÇ (W) AÇIKLAMA TABLO TALEP GÜCÜ VE BESLEME ŞEKLİ TABLO ADI TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ BESLEME ŞEKLİ 2
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Yükleme Cetvelinin doldurulması sırasında dikkat edilecek hususlar Çizimi yapılmış olan Elektrik Tesisat Projesi üzerinde belirtilen Linye (Aydınlatma Linyesi A1 ve Priz Linyesi P1 şeklinde gösterilebilir) ve Kolon numaralarından (K1) yararlanılarak sırasıyla cetvele yerleştirilmelidir. Her bir linyede kullanılacak olan Sigorta Cinsi (W oto, K oto) ve Akımı(16A 3x25A) hesaplama ile belirlenmelidir. Sorti kısmında linyenin ışık yada priz linyesi oluşuna göre, Işık (Anahtar Sayıları) ve Priz Sorti (Priz Sayısı) sayıları belirlenerek cetvele yerleştirilmelidir. Elektrik abonelerine üç fazlı besleme yapılğından her bir linyenin hangi faza bağlanacağı da yükleme cetvelinde gösterilmelidir. Açıklama kısmında linye ile ilgili bilgiler verilmelidir. Örneğin Salon Priz linyesi, Mutfak Ortak Priz Linyesi gibi Tablo kısımda bütün linyelere ait güçlerin toplamı, Kurulu Güç kısmına yazılmalıdır. Kullanılacak olan Ana Kolon Sigortası, Kolon Sigortası, Hata Akımı Koruma Anahtarı (KAKR; kaçak akım koruma rölesi) akım değerleri de cetvelde gösterilmelidir. 3
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Bazı Önemli Tanımlar Kurulu Güç: Aydınlatma aygıtları ve prizlerin toplam gücüdür. Talep Güç: Eşzamanlı güç, bağlantı güç olarak da ifade edilen ve aynı zamanda şebekeden çekilen güçtür. İletken kesitlerinin belirlenmesi ve akım kontrolünde esas olan güçtür. Dairenin talep gücünün hesabı: Konutlarda bir dairenin talep gücünün (eş zamanlı yük) belirlenmesinde aşağıdaki eş zamanlılık katsayıları esas alınmalıdır. Kurulu gücün 8kW ye kadar olan bölümü için %60 ı Kurulu güçten geriye kalan güç için %40 ı alınıp toplanarak dairenin talep gücü bulunur. Binanın talep gücünün hesabı: Binanın eş zamanlı yükünü belirlenmesi için aşağıdaki eş zamanlılık katsayıları esas alınmalıdır. Daire Eş Zamanlı Eş Zamanlı Daire Sayısı Sayısı Katsayısı Katsayısı 3-5 45 36-40 29 5-10 43 41-45 28 11-15 41 46-50 26 16-20 39 51-55 25 21-25 36 56-61 24 26-30 34 62 ve üstü 23 31-35 31 Köy kasaba ve imar planı bulunmayan alanlarda yapılan tek evlerde ve yazlıklarda bu esaslara uyulmayabilir. Bütün konutlarda eş zamanlı yük 3kW tan az olamaz. 4
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Aydınlatma projelerinde Tablo talep gücü Ana Tablo Talep Gücü, apartmanın daire sayısına göre belirlenmiş eşzamanlılık (diversite) katsayılarına göre belirlenir. Eş zamanlı güç (aynı zamanda çekilen güç), kurulu güç değeri eş zamanlılık katsayısı ile çarpılarak bulunur. Konutlarda kurulu güç genel olarak aydınlatma gücü, priz gücü ve biliniyorsa elektrikli ev aletlerinin gücünden oluşur. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan gücün %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Daire Eş Zamanlı Eş Zamanlı Daire Sayısı Sayısı Katsayısı Katsayısı 3-5 45 36-40 29 5-10 43 41-45 28 11-15 41 46-50 26 16-20 39 51-55 25 21-25 36 56-61 24 26-30 34 62 ve üstü 23 31-35 31 5
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Örnek Tablo Talep Gücü ve Tali Talep Gücü Hesabı Örnek: Kurulu gücü 112300W olan 8 daireli bir apartmanın talep gücünü bulunuz. 8 daireli bir apartmanın eşzamanlılık katsayısı 5-10 daire için %43 olarak alınır. Buna göre kurulu gücün %43 binanın talep gücünü verir. Apartmanın talep gücü = Apartmanın kurulu gücü. 0, 43 Apartmanın talep gücü = 112300. 0, 43 Apartmanın talep gücü = 48289W Örnek: Kurulu gücü 13234W olan bir dairenin tablo talep gücünü bulunuz. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W ın %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Tali tablo talep gücü = İlk 8kW ın %60 ı + Kurulu güçten geriye kalan gücün %40 ı Tali tablo talep gücü = 8000. 0, 60 + 5234. 0, 40 Tali tablo talep gücü = 6893, 6W 6
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Elektrik Tesisat Planı Üzerinden Yükleme Cetvelinin Doldurulması YÜKLEME CETVELI TABLO SÝGORTA LÝNYE ADI GÜÇ KAKR SÝGORTA NO AMPER CÝNS IÞIK SORTÝ PRÝZ FAZ R S T GÜÇ (W) AÇIKLAMA 7
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Örnek Tablo Talep Gücü ve Tali Talep Gücü Hesabı Ders İçi Örnek Uygulama (Yükleme Cetvelinin Oluşturulması) Ders Örnek Uygulama için verilen müstakil evin Yükleme Cetveli aşağıdaki gibidir. YÜKLEME CETVELİ TABLO ADI GÜÇ SİGORTA KAKR AT 13394W 3x40A 3x40A (30mA) LİNYE NO P1 A1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 A2 SİGORTA SORTİ FAZ AKIM (A) CİNS IŞIK PRİZ R S T 16 W oto - 6 1800W - - 6 16 20 20 16 3 16 6 W oto 4 - - W oto W oto W oto W oto W oto W oto W oto - - - - - - 3 1 1 1 1 5 900W - - 2000W - - - 1800W 510W 1800W 2500W 2500W 2000W 100W 1500W 634W 6 W oto - - - - 50W 50W Zayıf Akıım Zil 40 4-8 22 4700W 510W - 2500W - - - 1500W - 4510W - - - 2500W - 100W - 634W 4484W GÜÇ (W) 16 W oto - 4 - - 1200W 1800W Priz 13694W Priz Aydınlatma Priz Bulaşık Makinesi Çamaşır Makinesi Fırın Kombi AÇIKLAMA Mutfak Priz Aydınlatma TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ VE BESLEME ŞEKLİ TABLO ADI TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ BESLEME ŞEKLİ AT 13694W 8000x0,6+5694x0,4=7078W 3 FAZ Ders İçi Uygulama1 e ait Yükleme Cetveli ve Tablo Talep Gücü Hesabı 8
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Örnek Tablo Talep Gücü ve Tali Talep Gücü Hesabı Tablo Talep Gücü Hesabı AT tablosunun kurulu gücü Yükleme Cetvelinden 13694W olan bir dairenin tablo talep gücünü bulunuz. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W ın %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Tali tablo talep gücü = 8000. 0, 60 + 5694. 0, 40 Tali tablo talep gücü = 7077, 6W 9
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Örnek Uygulama (Yükleme Cetvelinin Oluşturulması) Örnek Uygulama için verilen müstakil evin Yükleme Cetveli aşağıdaki gibidir. YÜKLEME CETVELİ TABLO LİNYE SİGORTA SORTİ FAZ NO ADI GÜÇ SİGOR. KAKR CİNS A IŞIK PRİZ R S T AT 16240 3x40A 3x40A 30mA GÜÇ (W) AÇIKLAMA P1 W oto 16-1 1000 - - 1000 Jakuzi P2 W oto 16-2 600 600 Banyo ve Hol Priz P3 W oto 20 1 2500 2500 Çamaşır Makinesi A1 W oto 6 5 342 342 Aydınlatma Linyesi1 P4 W oto 16 4 1200 1200 Yatak Odas.Priz P5 W oto 20 1 2000 2000 Fırın P6 W oto 20 1 2500 2500 Bulaşık Makinesi P7 W oto 16 3 900 900 Mutfak Priz1 P8 W oto 3 1 150 150 Kombi P9 W oto 16 4 1200 1200 Mutfak Priz2 P10 W oto 16 5 1500 1500 Salon Priz A2 W oto 6 4 348 348 Aydınlatma Linyesi2 P11 W oto 20 1 2000 2000 Klima K1 K oto 3x25A 9 24 5042 6200 4998 16240 TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ VE BESLEME ŞEKLİ TABLO ADI TABLO GÜCÜ TABLO TALEP GÜCÜ BESLEME ŞEKLİ AT 16240W 8000x0,6+8240x0,4=8096W 3 FAZ Örnek Uygulama1 e ait Yükleme Cetveli ve Tablo Talep Gücü Hesabı 10
Elektrik Tesisat Projesi Yükleme Cetvelinin Oluşturulması Tablo Talep Gücü Hesabı AT tablosunun kurulu gücü Yükleme Cetvelinden 16240W olan bir dairenin tablo talep gücünü bulunuz. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan güç 7940W ın %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Tali tablo talep gücü = 8000. 0, 60 + 8240. 0, 40 Tali tablo talep gücü = 8096W 11
12 GERİLİM DÜŞÜMÜ VE AKIM KONTROLÜ HESABI
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Elektrik Tesisat Projelerinin çiziminde, Gerilim düşümü hesabı iletkenler üzerinde gerçekleşecek gerilim düşümünün yönetmeliklerce belirlenmiş olan değerlere uygunluğunun değerlendirilmesi ve uygun iletken kesitinin tespiti için yapılır. Akım kontrolü hesabı, iletkenler üzerinden geçecek olan akımın iletkeninin üzerinden taşıyabileceği yönetmeliklerce belirlenmiş olan akım değerlerine uygunluğunun kontrolü için yapılır. NOT: Gerilim düşümü ve akım kontrolü hesaplamalarında güç olarak Talep Güç kullanılmalıdır. Devrenin güç katsayısı daire için cosϕ=0,8, ana kolon hattı için kompanzasyon sonrası güç katsayısı değeri alınmalıdır. Sayaç Dolabı NT Linye No Ana Kolon Hattı Kolon Hattı Linye Hattı En az 6mm2 Cu İletken En az 4mm2 Cu İletken En az 2,5mm2 Cu İletken Ana Tablo Kurulu Güç Ana Tablo Talep Gücü Tablo Kurulu Güç Tablo Talep Gücü %ea %ek %el 13
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Gerilim Düşümü Hesabı İç tesis hatları üzerinde yüzde gerilim düşümü, yapı bağlantı kutusu ile tüketim araçları arasında, Aydınlatma ve priz devrelerinde %1,5 i Motor devrelerinde %3 ü geçmemelidir. Yapının yada yapı kümesinin beslemesinde transformatör kullanılmışsa transformatör ile yapı bağlantı kutusu arasındaki gerilim düşümü %5 i geçmemelidir. Yüzde gerilim düşümü hesabı; ana kolon hattı (%e A ), kolon hattı(%e K ) ve en uzun ve en güçlü linye hattı (%e L ) için ayrı ayrı yapılır. Sayaç Dolabı NT Linye No Ana Kolon Hattı Kolon Hattı Linye Hattı En az 6mm2 Cu İletken En az 4mm2 Cu İletken En az 2,5mm2 Cu İletken Ana Tablo Kurulu Güç Ana Tablo Talep Gücü Tablo Kurulu Güç Tablo Talep Gücü %ea %ek %el 14
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Toplam yüzde gerilim düşümü, ana kolon, kolon ve en güçlü en uzun linyenin yüzde gerilim düşümü toplamıdır. %e T = %e A + %e K + %e L Bir fazlı alternatif akım tesisleri için Üç fazlı alternatif akım tesisleri için P: Aydınlatma projelerinde Tablo talep gücü %e = 200.L.P k.s.u 2 %e = 100.L.P k.s.u 2 %e = 0, 074. L.P (kw) s %e = 0, 0124. L.P (kw) Ana Tablo Talep Gücü, apartmanın daire sayısına göre belirlenmiş eşzamanlılık (diversite) katsayılarına göre belirlenir. Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan gücün %40 ı alınarak toplanarak bulunur. L: Hattın uzunluğu: Elektrik tesisat proje üzerinden proje ölçeği dikkate alınarak bulunur. k: Kullanılan iletkenin iletkenlik katsayısı Bakır iletken için: 56 ve alüminyum iletken için 35 alınır. S: Elektrik sistemlerinde kullanılan standart kablo kesiti U: Gerilim: Bir fazlı sistemler için 220V ve üç fazlı sistemler için 380V olarak alınır. s 15
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Akım Kontrolü Hesabı Akım kontrolü hesabı için bir faz ve üç fazlı sistemler için aşağıdaki formüller uygulanır. Bir fazlı alternatif akım tesisleri için I = P U.cosφ Üç fazlı alternatif akım tesisleri için I = P 3.U.cosφ Sayaç Dolabı NT Linye No Ana Kolon Hattı Kolon Hattı Linye Hattı En az 6mm2 Cu İletken En az 4mm2 Cu İletken En az 2,5mm2 Cu İletken Ana Tablo Kurulu Güç Ana Tablo Talep Gücü Tablo Kurulu Güç Tablo Talep Gücü %ea %ek %el 16
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Kabloların Akım Taşıma Kapasiteleri 17
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Çok Daireli Apartman Örnek: Aşağıdaki gibi verilmiş olan 10 daireli apartmana ait olan gerilim düşümü ve akım kontrolü hesaplarını yapınız. Ana kolon hattı için 3x25+16mm 2 yer altı kablo, en uzun ve en güçlü kolon hattı için 4x10mm 2 lik NVV antigron kablo ve en uzun ve en güçlü linye hattında 2,5mm 2 lik bakır iletken kablo kullanımına göre gerilim düşümü ve akım kontrolü hesabı aşağıdaki gibi olur. 3x25+16mm2 YVV 15,5 m Sayaç Dolabı 4x10mm2+10mm2 NV 16,9 m NT8 Linye P4 3x2,5mm2 9,5 m Kurulu Güç: 113112W Talep Güç: 48638 W %ea %ek Kurulu Güç: 13234 W Talep Güç: 6894 W %el 2500W Ana Kolon, En Uzun ve En Güçlü Kolon ve En Uzun ve En Güçlü Linye Tek Hat Şeması 18
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Tablo Talep Gücü Hesabı 10 daireli bir apartmanın eşzamanlılık katsayısı 5-10daire için %43 olarak alınır. Buna göre kurulu gücün %43 binanın talep gücünü verir. Kurulu gücü 113112W olan 10daireli bir apartmanın talep gücü aşağıdaki gibi hesaplanır. Apartmanın talep gücü = Apartmanın kurulu gücü. 0, 43 Apartmanın talep gücü = 113112. 0, 43 Apartmanın talep gücü = 48638W Kurulu gücü 13234W olan Tali Tablo Talep Gücü, kurulu gücün ilk 8000W ının %60 ı ile kurulu güçten geri kalan güç 5234W ın %40 ı alınarak toplanarak bulunur. Tali tablo talep gücü = 8000. 0, 60 + 5234. 0, 40 Tali tablo talep gücü = 6893, 6W 19
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Gerilim Düşümü Hesabı Gerilim Düşümü Hesabı Ana kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e A = 100.L A.P A k.s A.U 2 = 100.15,5.48638 56.25.380 2 %e A = 0, 373 En uzun ve en güçlü 8 nolu Kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e K = 100.L K.P K k.s K.U 2 = 100.16,9.6894 56.10.380 2 %e K = 0, 144 En uzun ve en güçlü P4 nolu priz linyesi için yüzde gerilimi düşümü %e L = 200.L L.P L k.s L.U 2 Toplam yüzde gerilim düşümü = 200.9,5.2500 56.2,5.220 2 %e L = 0, 701 %e T = %e A + %e K + %e L = 0, 373 + 0, 144 + 0, 701 %e T = 1, 218 < %1, 5 olduğundan kesitler gerilim düşüm bakımından uygundur. Elde edilen yüzde gerilim düşümü %1,5 değerinden küçük olduğundan kesitlerin gerilim düşümü yönünden uygun olduğu söylenebilir. Eğer sonuç %1,5 ten büyük olsaydı iletken kesitlerinin arttırılması 20 gerekecekti.
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Akım Kontrolü Hesabı Akım Kontrolü Hesabı Ana kolon hattı için akım kontrolü I A = P A 3.U.cosφ = 48638 3.380.0,8 = 92, 372A Ana kolon hattında kullanılacak olan 4x25+16mm 2 lik yer altı kablosundan taşınabilecek maksimum akım 130A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 130A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü 8 nolu kolon hattı için I A = P K 3.U.cosφ = 6894 3.380.0,8 = 13, 093A Kolon hattında kullanılacak olan 4x6mm 2 lik kablodan taşınabilecek maksimum akım 58A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 58A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü P4 linye hattı için akım kontrolü I L = P L = 2500 U.cosφ 220.0,8 = 14, 204A Linye hattında kullanılacak olan 2,5mm 2 lik NV tipi kablo üzerinden taşınabilecek maksimum akım 21A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 21A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. 21
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Müstakil Ev Ders İçi Örnek Uygulama (Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı) Ana kolon hattı için 4x10mm 2 yer altı kablo kesiti, kolon hattı için 4x6mm 2 lik NVV antigron kablo ve linye hattında 2,5mm 2 lik bakır iletken kablo kullanımına göre gerilim düşümü ve akım kontrolü hesabı aşağıdaki gibi olur. Sayaç Dolabı AT Linye P5 4x10mm2 YVV 15 m 4x6mm2+6mm2 NV 5 m 3x2,5mm2 12 m %ea 7078W %ek 7078W %el 2500W Ders İçi Uygulama1 e ait Ana Kolon, Kolon ve En Uzun ve En Güçlü Linye Tek Hat Şeması 22
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Gerilim Düşümü Hesabı Gerilim Düşümü Hesabı Ana kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e A = 100.L.P k.s.u 2 Kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e K = 100.L.P k.s.u 2 = 100.15.7078 56.10.380 2 %e A = 0, 131 = 100.5.7078 56.6.380 2 %e K = 0, 073 En uzun ve en güçlü P5 nolu çamaşır makinesi linyesi için yüzde gerilimi düşümü %e L = 200.L.P k.s.u 2 Toplam yüzde gerilim düşümü = 200.12.2500 56.2,5.220 2 %e L = 0, 885 %e T = %e A + %e K + %e L = 0, 131 + 0, 073 + 0, 885 %e T = 1, 089 < %1, 5 olduğundan kesitler gerilim düşüm bakımından uygundur. Elde edilen yüzde gerilim düşümü %1,5 değerinden küçük olduğundan kesitlerin gerilim düşümü yönünden uygun olduğu söylenebilir. Eğer sonuç %1,5 ten büyük olsaydı iletken kesitlerinin arttırılması gerekecekti. 23
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Akım Kontrolü Hesabı Akım Kontrolü Hesabı Ana kolon hattı için akım kontrolü I A = P 3.U.cosφ = 7078 3.380.0,8 = 13, 442A Ana kolon hattında kullanılacak olan 4x10mm 2 lik yer altı kablosundan taşınabilecek maksimum akım 77A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 77A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü linye hattı için akım kontrolü I L = P = 2500 U.cosφ 220.0,8 = 14, 204A Linye hattında kullanılacak olan 2,5mm 2 lik NV tipi kablo üzerinden taşınabilecek maksimum akım 21A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 21A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. 24
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Proje Üzerinde Gerilim Düşüm ve Akım Kontrolü Hesabı GERİLİM DÜŞÜMÜ HESABI Sayaç Dolabý AT1 Linye 5 4x10mm2 YVV 15 m 3x6mm2+6mm2 NV 5 m 3x2,5mm2 12 m %ea 6958W %ek 6958W %el 2500W %ea= %ek= %el= 100 x L x P k x S x U 2 100 x L x P k x S x U 2 200 x L x P k x S x U = 2 = 2 = 100 x 15 x 6958 56 x 10 x 380 100 x 5 x 6958 56 x 6 x 380 200 x 12 x 2500 56 x 2,5 x 220 2 2 2 = 0,129 = 0,072 = 0,885 %et = %ea + %ek + %el = 0,129 + 0,072 + 0,885 %et = %1,086 %1,5 olduğundan kullanılan iletkenler gerilim düşümü bakımından uygundur. Ders İçi Uygulamaya ait Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı AKIM KONTROLÜ HESABI U = 380V cos =0,8 I = P 3.U.cos = 6958 3.380.0,8 = 13,214A 77A olduğundan kullanılan 4x10mm2'lik kablo akım yönünden uygundur. 25
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Müstakil Ev Örnek Uygulama (Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı) Ana kolon hattı için 4x10mm 2 yer altı kablo kesiti, kolon hattı için 4x6mm 2 lik NVV antigron kablo ve linye hattında 2,5mm 2 lik bakır iletken kablo kullanımına göre gerilim düşümü ve akım kontrolü hesabı aşağıdaki gibi olur. Sayaç Dolabı NT P6 Nolu Linye 4x10mm2 YVV 4x6mm2+6mm2 NVV 3x2,5mm2 25m 15m 12,5m Kurulu Güç: 7976W Talep Güç: 7976W Kurulu Güç: 7976W Talep Güç: 7976W %ea %ek %el 2500W Örnek Uygulama1 e ait Ana Kolon, Kolon ve En Uzun ve En Güçlü Linye Tek Hat Şeması 26
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek - Gerilim Düşümü Hesabı Gerilim Düşümü Hesabı Ana kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e A = 100.L A.P A k.s A.U 2 = 100.25.7076 56.10.380 2 %e A = 0, 246 Kolon hattı için yüzde gerilimi düşümü %e K = 100.L K.P K k.s K.U 2 = 100.15.7976 56.6.380 2 %e K = 0, 247 En uzun ve en güçlü P5 nolu çamaşır makinesi linyesi için yüzde gerilimi düşümü %e L = 200.L L.P L k.s L.U 2 Toplam yüzde gerilim düşümü = 200.12,5.2500 56.2,5.220 2 %e L = 0, 922 %e T = %e A + %e K + %e L = 0, 246 + 0, 247 + 0, 922 %e T = 1, 415 < %1, 5 olduğundan kesitler gerilim düşüm bakımından uygundur. Elde edilen yüzde gerilim düşümü %1,5 değerinden küçük olduğundan kesitlerin gerilim düşümü yönünden uygun olduğu söylenebilir. Eğer sonuç %1,5 ten büyük olsaydı iletken kesitlerinin arttırılması gerekecekti. 27
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek - Akım Kontrolü Hesabı Akım Kontrolü Hesabı Ana kolon hattı için akım kontrolü I A = P A 3.U.cosφ = 7976 3.380.0,8 = 15, 148A Ana kolon hattında kullanılacak olan 4x10mm 2 lik yer altı kablosundan taşınabilecek maksimum akım 77A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 77A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü kolon hattı için I K = P K 3.U.cosφ = 7976 3.380.0,8 = 15, 148A Kolon hattında kullanılacak olan 4x6mm 2 lik kablodan taşınabilecek maksimum akım 58A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 58A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. En uzun ve en güçlü linye hattı için akım kontrolü I L = P L = 2500 U.cosφ 220.0,8 = 14, 204A Linye hattında kullanılacak olan 2,5mm 2 lik NV tipi kablo üzerinden taşınabilecek maksimum akım 21A dir. Hesaplamaya göre çekilecek akım 21A lik değerden küçük olduğundan iletken kesiti akım yönünden uygundur. 28
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek GERİLİM DÜŞÜMÜ HESABI Ana Kolon Hattı 100 x L x PA %ea= = k x S x U² Kolon Hattı 100 x L x PK %ek= = k x S x U² 100 x 25 x 7976 56 x 10 x 380² = 0,246 100 x 15 x 7976 56 x 6 x 380² = 0,247 Linye Hattı 200 x L x PL %el= = k x S x U² Ana Kolon Hattı 200 x 12,5 x 2500 56 x 2,5 x 220² = 0,922 %et = %ea + %ek + %el = 0,246+0,247+0,922 %et = 1,415 < % 1,5 olduğundan kesitler gerilim düşümü bakımından uygundur. AKIM KONTROLÜ HESABI U = 380V cos =0,8 Örnek Uygulamaya ait Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı IA = PA = 3.U.cos Kolon Hattı 7976 3.380.0,8 = 15,148 A < 77 A olduğundan 4x10mm2'lik kablo akım yönünden uygundur. IK= PK 3.U.I.cos 7976 3.380.0,8 = 15,148 A < 44 A olduğundan 4x6mm2'lik kablo akım yönünden uygundur. Linye Hattı IL= PL U.cos 2500 220.0,8 = 14,205 A < 21 A olduğundan 2,5mm2'lik kablo akım yönünden uygundur. 29
30 KOLON ŞEMASI
Elektrik Tesisat Projesi Kolon Şeması Çizimi Kolon Şeması Çizimi Kolon şemaları binaların kat sayıları esas alınarak tek hat şeması olarak çizilir. Kolon şemalarında; Ana kolon hattı kablo kesiti ve uzunluğu (En az 6mm2 bakır veya 10mm lik alüminyum iletken kesiti), Kolon hattı kablo kesiti ve uzunluğu (En az 4mm2 bakır iletken kesiti), Ana tablo adı, kurulu gücü ve talep güçleri, Tali tablo adı, kurulu gücü ve talep güçleri, Ana kolon ve kolon sigortalarının akım değerleri, Kaçak akım koruma akım değerleri, Sayaç akım değerleri, Topraklama çubuğu özellikleri ve iletken kesiti, Kullanılacak olan PVC boru çapları gösterilir. 31
Elektrik Tesisat Projesi Gerilim Düşümü ve Akım Kontrolü Hesabı Örnek Akım Kontrolü Hesabı Ders İçi Örnek Uygulama (Kolon Şeması Çizimi) Ders İçi Uygulama 1 için verilen müstakil evin Kolon Şeması aşağıdaki gibidir. KOLON ŞEMASI Dijital Sayaç 3x10(80A) 3x40A(30mA) K.A.K.R. 5mt Kurulu Güç: 13694W Talep Gücü: 6958W ZEMİN KAT 3x40A kwh 4x6mm2 NV 26mm PVC TREDAŞ GİRİŞİ 4x10mm2 YVV 15mt 3x40A(300mA) K.A.K.R. SAYAÇ TABLOSU 25mm2 bakır iletken 1,5m 18mm Cu Çubuk Ders İçi Uygulama1 e ait Kolon Şeması 32
Elektrik Tesisat Projesi Kolon Şeması Çizimi Örnek Uygulama (Kolon Şeması Çizimi) Örnek Uygulama 1 için verilen müstakil evin Kolon Şeması aşağıdaki gibidir. KOLON ŞEMASI Dijital Sayaç 3x5(80A) 3x25A(30mA) K.A.K.R. 5mt Kurulu Güç: 15940W TalepGüç: 7976 W ZEMİN KAT 3x25A kwh 4x6mm2 NV 26mm PVC TREDAŞ GİRİŞİ 4x10mm2 YVV 15mt 3x25A(300mA) K.A.K.R. 25mm2 bakır örgülü iletken SAYAÇ TABLOSU 1,5m 20mm Cu Çubuk Örnek Uygulama1 e ait Kolon Şeması 33
Elektrik Tesisat Projesi Kolon Şeması Çizimi KOLON ÞEMASI Merkezi Uydu Sistemi Kablo Bacasının En Üst Noktasında Minimum 12 Çıkışlı Santral NT2 Kurulu Güç:15254W Talep Gücü:7702W NT1 Kurulu Güç:15254W Talep Gücü:7702W ZT1 Kurulu Güç:15254W Talep Gücü:7702W kwh kwh 3x25A(30mA) K.A.K.R. 12,1mt 4x10+10m2 NYA 24 PVC 4x10+10m2 NYA 24 PVC 4x10+10m2 NYA 24 PVC 3x25A(30mA) K.A.K.R. 9,4mt 3x25A(30mA) K.A.K.R. 6,70mt 3x10(80A) 3x10(80A) 3x10(80A) 3x10(80A) kwh 4x6+6m2 NYA 18 PVC kwh 3x16A(30mA) K.A.K.R. 1mt Kurulu Güç:425W Talep Gücü:425W GT 6A 6A 6A 6A 220/24V M.O C-75 W C-75 W C-75 W 2x0,5 FVV-n 2x0,5 FVV-n 2x0,5 FVV-n K.O K K K B T T T T CAT-6 CAT-6 CAT-6 TEL TEL TEL TÜRK TELEKOM BİNA TERMİNAL KUTUSU HESABI Daire Sayısı x n = 3 x 4 = 12 %20 fazlası = 1,2 x 12 = 15 Sonuç = 15/15 Kablo = 15 çift K K K K RG6-U6 TV RG6-U6 TV RG6-U6 TV SD 3x25A 3x25A 3x25A 3x16A Kurulu Güç:46187W Talep Gücü:20784W TÜRK TELEKOM 15 Çift en az 2x0,5mm2 PVC izoleli kablo TREDAÞ GÝRÝÞÝ 3x25m+16m2 YVSV 15,5mt NH 3x63A 3x63A(300mA) K.A.K.R. 25mm2 bakýr örgülü iletken 50x50x5 Galvaniz Topraklama kazığı Zemin + İki Katlı bir apartman için Kolon Şeması 34
35 ELEKTRİK TESİSAT PROJESİNİN ÇİZİLMESİ (UYULMASI GEREKEN KURALLAR)
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Uyulması Gereken Kurallar Elektrik projesinin çizimine başlamadan önce daire girişine Işık Tali Tablosu yerleştirilir. Daha sonra tefriş planı ve mekanik tesisat (sıhhi, kalorifer tesisatı vb.) yerleşimi dikkate alınarak anahtar ve prizlerin yerleri belirlenerek çizilir. Çizimdeki semboller, her seferinde tekrar çizilmemesi için oluşturulan sembol kütüphanesinden kullanılmalıdır. Müstakil evlerde yapı bağlantı kutusu ile tablo gösterilir. Bodrum ve zemin kat dahil en az üç kat veya en az 10 daire bulunduran binalarda yönetmelik gereği enerji odası ve kablo bacası bulunacağına dikkat edilmelidir. Bu tür binalarda enerji odası ve kablo bacası mimari plan üzerinde gösterilmiştir. Elektrik Projelerinde Kablo Bacası ve Enerji Odası Uygulamaları 36
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Uyulması Gereken Kurallar Örnek Yerleşim Planları 37
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Uyulması Gereken Kurallar Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği Elektrik hatlarının çiziminde son noktadan (aydınlatma armatürü yada prizler) başlamak ve diğerlerine göre en uzakta olanı en altta çizerek tabloya doğru çizmek çizim kolaylığıdır. Bunun dışında çizim sırasında dikkat edilmesi gerekli olan hususlar aşağıdaki gibidir. Anahtarlar kapıların açılış yönünün tersine konulmalıdır. Anahtar yanında mutlaka priz olacaktır. Prizler, tefriş planına uygun şekilde konulmalıdır. Antrede (giriş kısmı) telefon prizi ve topraklı priz olmalıdır. Kombi için balkona yada mutfağa müstakil linye çekilecektir. Her odada en az bir priz konulmalı, salonda en az iki priz, telefon ve anten prizi olmalıdır. Balkonda bir priz mutlaka bırakılmalıdır. Daire girişlerinde mutlaka priz olmalıdır. Balkon ve banyoda kullanılacak olan prizler kapaklı tip (etanş) priz olmalıdır. 38
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Uyulması Gereken Kurallar Aydınlatma ve priz linyeleri ayrı ayrı olmalıdır. Dairenin büyüklüğüne dikkat edilmeksizin aydınlatma için en az iki linye kullanılmalıdır. Priz linyelerinde en çok 5-6, aydınlatma linyelerinde 9 sorti olmalıdır. Her oda için müstakil linyeler hariç bir adet priz linyesi çizilmelidir. Müstakil linyeler; elektrikli fırın (ocak), elektrikli şofben, klima, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, kombi, elektrikli termosifon vb. linyeleridir. Elektrik iç tesisleri yönetmeliğine göre müstakil linye güçlerini; elektrikli fırın için 2000W, çamaşır makinesi 2500W, bulaşık makinesi 2500W alınız. Mutfakta kullanılacak ev aletleri (müstakil linyeler hariç) için enaz bir linye kullanılmalıdır. Pencere altlarından ve bacalardan linye geçmemelidir. Betonarme kirişlerin yanına zorunlu kalınmadıkça buat ve ek kutusu konulmamalıdır. Bir buata en çok 4 bağlantı ucu gelebilecek, bu sayı aşıldığında kare buat veya ek kutusu konulmalıdır. 39
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Uyulması Gereken Kurallar Özellikle baca, kolon, şaft ve ışıklık gibi mimari ayrıntılar projede belirtilmeli, baca ve baca çevresinden tesisat geçirilmemelidir. Banyo ve mutfak gibi bölümlerdeki yerleşim kat planlarında gösterilmeli ve ıslak hacimlerde kullanılacak buat ve anahtarlar ıslak hacim dışında olmalıdır. Zorunlu durumlarda, özel sızdırmazlığı sağlanmış buat ve ek kutuları kullanılmalıdır. Ek kutuları mümkün olduğunca oda içerisinde olmamalıdır. Banyo ve WC de ek kutusu olmamalıdır. Ek kutusu ve anahtarlar dışarıda olmalıdır. Lambadan lambaya geçiş zorunlu olmadıkça yapılmamalıdır. Çizim sırasında zorunda olmadıkça kolonlardan geçiş yapılmamalıdır. Kat planları üzerinde iletken kesitleri ve sayıları ile boru çapları belirtilmelidir. 40
C-60W YATAK ODASI Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Mutfak te KLİMA İç Ünite 2500W Mutfakta kullanılacak ev aletleri (müstakil linyeler hariç) için en az bir linye kullanılmalıdır. Mutfak - Genel aydınlatma ve tezgah üstü spot aydınlatma (1J1-75W adet komitatör sortisi); Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Fırın); YATAK ODASI Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Bulaşık Makinesi); Mutfak Priz1 (4 adet priz sortisi - Mutfak Priz1 (Tezgah üstü 1 priz, buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, mikrodalga, set 8W üstü LED SPOT ocak vb. ) Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Kombi); Mutfak N-3x60W Priz2 (4 adet priz sortisi - Buzdolabı, Tezgah üstü 1 priz, masa önü, masa üstü) SALON 3x5W Spot Dolap Ayd. DAVLUMBAZ FIRIN 2000W BULAŞIK MAKİNESİ 2500W KOMBİ 150W MUTFAK MUTFAK J1-75W V-32W HOL HOL N-3x60W 41
BALKON Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Salon C-60W YATAK ODASI KLİMA Dış Ünite YATAK ODASI J1-75W SALON HOL KLİMA İç Ünite 2500W N-3x60W SALON MUTFAK Salon (4 adet priz sortisi - Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı, Balkon Priz) 3x5W Spot Dolap Ayd. FIRIN DAVLUMBAZ 2000W Salon (1 adet müstakil priz HOL sortisi - Klima) Salon İki adet avize ve spot aydınlatma (3 adet J1-75W komitatör anahtar sortisi) BULAŞIK MAKİN 2500W V-32W MUTF N-3x60W ANTRE 42 C-40W J1-60W C-60
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Yatak Odası Yatak Odası (4 adet priz sortisi - Tuvalet Masası, Yatak Yanı 2 Priz, Duvarda TV için Priz) Yatak Odası Genel aydınlatma (1 adet komitatör anahtar sortisi); BALKON YATAK ODASI C-60W KLİMA Dış Ünite YATAK ODASI J1-75W KLİMA İç Ünite 2500W N-3x60W SALON 3x5W Spot Dolap Ayd. DAVLUMBAZ FIRIN 2000W BULAŞIK MAKİNESİ 2500W KOMBİ 150W 43 MUTFAK MUTFAK
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Hol Antre - Koridor SALON KLİMA İç Ünite 2500W N-3x60W Antrede (giriş kısmı) telefon prizi ve topraklı priz olmalıdır. SALON 3x5W Spot Dolap Ayd. DAVLUMBAZ FIRIN 2000W BULAŞIK MAKİNESİ 2500W Hol (1 adet priz sortisi) MUTFAK MUTFAK Hol Genel aydınlatma (1 adet adi anahtar sortisi). Antre Daire girişi genel aydınlatma (1 adet komitatör anahtar sortisi). HOL N-3x60W J1-75W HOL V-32W ANTRE C-40W Ç GİRİŞTREDAÞ Enerji Giriþi ANTRE J1-60W C-60W Potansiyel Dengeleme Barasına BANYO AT 44 BANYO-WC JAKUZİ 1000W
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Banyo, WC 45
SALON Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Banyo, WC 3x5W Spot Dolap Ayd. DAVLUMBAZ FIRIN 2000W BULAŞIK MAKİNESİ 2500W KOMBİ 150W MUTFAK MUTFAK Banyo ve WC de ek kutusu olmamalıdır. Ek kutusu ve anahtarlar dışarıda olmalıdır. Banyo (1 adet müstakil priz linyesi - Jakuzi) Banyo (1 adet priz sortisi) J1-75W V-32W Banyo (1 adet müstakil priz sortisi - Çamaşır HOLMakinesi); Banyo Genel aydınlatma ve banyo ayna Önü (1 adet komitatör anahtar sortisi) N-3x60W ANTRE C-40W ÇAMAŞIR MAKİNESİ 2500W Giriþi J1-60W C-60W BANYO Potansiyel Dengeleme Barasına AT BANYO-WC JAKUZİ 1000W 46
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Balkon Balkonda bir priz mutlaka bırakılmalıdır. Banyoda kullanılacak olan prizler kapaklı tip (etanş) priz olmalıdır. Balkon Genel aydınlatma (1 adet adi anahtar sortisi); BALKON BALKON YATAK C-60W ODASI KLİMA Dış Ünite SALON KLİMA İç Ünite 2500W N-3x60W 47
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Bina Girişi SALON U-18W U-18W U-18W Bina girişi için J1-75W Müstakil evlerde enerjinin girişi belirtilmelidir. HOL 3x5W Spot Dolap Ayd. DAVLUMBAZ FIRIN 2000W BULAŞIK MAKİNESİ 2500W zorunluluğu N-3x60W olduğundan dağıtımın tamamının enerji odasından yapıldığı gösterilmelidir. V-32W MUTFAK Üç kat ve üstü yada 10 daireden fazla binalarda enerji odası ve kablo bacası bulunma U-18W KOMBİ 150W Hidrofor 1500W M Dış buton 10 adet U-18W U-18W U-18W ANTRE C-40W ÇAMAŞIR MAKİNESİ 2500W K.O GÝRÝÞ J1-60W C-60W TREDAÞ Enerji Giriþi C-60W Potansiyel Dengeleme Barasına AT BANYO-WC GT JAKUZİ 1000W U-18W U-18W U-18W SD C-60W B T K Kablo Bacasý Telekom Giriþi 1 TEL TV P2 P2 TEL TV P1 DÜKKAN2 TREDAŞ Enerji Girişi 15,5mt Yeraltı Besleme 48 TV TV
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Örnek Uygulama Mimari Plan Y.ODASI BANYO MUTFAK HOL E.Y.ODASI SALON TERAS 49
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Aydınlatma Linyelerinin Planlanması DERS İÇİ ÖRNEK UYGULAMA I UYGULAMA YÖNERGESİ Aydınlatma Linyeleri Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği planda en az 2 adet Aydınlatma Linyesi bulunmalıdır. Bir aydınlatma linyesine bağlanacak sorti sayısı 9 dan fazla olmamalıdır. Aydınlatma linyelerine ait linye planlaması aşağıdaki tablodaki gibidir. Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma linyesi A2 nolu aydınlatma linyesi Oda Adı Aydınlık Düzeyi (s:96) Kullanılacak Armatür Tipi (s:90-91) Lamba Gücü Işık Akısı (s:97-98) Lamba Tesisatı Ebeveyn Yatak Odası 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Vaviyen Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Teras 50lüks Duvar Glop Armatür B 40 430lm Komitatör Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Önü 50lüks Duvar Glop Armatür C 60W 630lm Komitatör Ders İçi Uygulama1 e ait Aydınlatma Linye Planlaması 50
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Aydınlatma Linyelerinin Planlanması Aydınlatma tesisatı için toplam 8 adet sorti kullanılacaktır. Aydınlatma Linyesi 1: Ebeveyn Yatak Odası (1 adet komitatör anahtar sortisi); Yatak Odası (1 adet komitatör anahtar sortisi); Giriş Holü (1 adet vaviyen anahtar sortisi); Teras (1 adet komitatör anahtar sortisi); Aydınlatma Linyesi 2: Mutfak (1 adet komitatör sortisi); Salon (2 adet komitatör anahtar sortisi); Banyo - Banyo ayna Önü (1 adet komitatör anahtar sortisi). 51
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Priz Linyelerinin Planlanması Priz Linyeleri Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği; Müstakil linyelere tek priz sortisi bağlanacaktır. Müstakil linyeler; Çamaşır makinesi, Bulaşık makinesi, Elektrikli ocak, Elektrikli fırın, Kombi, Elektrikli şofben, Elektrikli termosifon, Klima vb. alıcılardır. Mutfakta kullanılacak olan prizlerin linyesi ayrı olmalıdır. Her odada en az 1 priz tesis edilmelidir. Alanı 20m 2 den büyük odalar için en az 2 priz sortisi kullanılmalıdır. Salonlarda en az 2 priz sortisi kullanılmalıdır. Bir priz linyesine bağlanacak sorti sayısı 7 den fazla olmamalıdır. Mümkünse sorti sayısı 6 yı geçmemelidir. Islak hacim olan yerlerde (banyo, tuvalet) ek kutusu (buat) kesinlikle olmamalıdır. Banyo, tuvalet, balkon gibi ev kısımlarında tesis edilecek prizler neme karşı kapak korumalı (etanj) olmalıdır. Balkonu olan evlerde balkon için 1 adet su geçirmez etanj priz konulmalıdır. Salonda TV, Telefon ve Elektrik prizi bir arada tefriş planına uygun şekilde tesis edilmelidir. Dairede en az 2 adet telefon prizi sortisi olmalıdır. 52
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Priz Linyelerinin Planlanması Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı Ebeveyn Yatak Odası 900W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, Tuvalet Masası, Yatak Yanı P1 nolu Priz linyesi Yatak Odası 600W Ortak Kullanım Çalışma Masası, Yatak Yanı Banyo 300W Ortak Kullanım Lavabo Önü P2 nolu Priz linyesi Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı Teras 300W Ortak Kullanım Giriş Kapısının Yanı P3 nolu Priz linyesi Salon 1200W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı P4 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi P5 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi P6 nolu Priz linyesi Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın P7 nolu Priz linyesi Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi P8 nolu Priz linyesi Mutfak 1500W Mutfak Prizi Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, masa önü vb. ) Ders İçi Uygulama1 e ait Priz Linye Planlaması 53
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Bina Girişi Priz tesisatı için toplam 22 adet sorti kullanılacaktır. Priz Linyesi 1: Ebeveyn Yatak Odası - Yatak Odası Banyo (6 adet priz sortisi) Priz Linyesi 2: Giriş Holü Teras (3 adet priz sorti), Priz Linyesi 3: Salon (4 adet priz) Priz Linyesi 4: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Bulaşık Makinesi); Priz Linyesi 5: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Çamaşır Makinesi); Priz Linyesi 6: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Fırın); Priz Linyesi 7: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Kombi). Priz Linyesi 8: Mutfak (5 adet priz sortisi - Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı, aspiratör, balkon prizi, vb.). 54
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Aydınlatma ve Priz Linyelerinin Planlanması Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma linyesi A2 nolu aydınlatma linyesi Oda Adı Aydınlık Düzeyi (Tablodan) Kullanılacak Armatür Tipi (Tablodan) Lamba Gücü Işık Akısı (Tablodan) Lamba Tesisatı Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Komitatör 50lüks Duvar Glop Armatür C 60W 630lm Önü Hol 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Ebeveyn Yatak Odası 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı P1 nolu Priz linyesi Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı Banyo 300W Ortak Kullanım Lavabo Önü P2 nolu Priz linyesi Mutfak 1500W Mutfak Prizi Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, masa önü vb. ) P3 nolu Priz linyesi Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi P4 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi P5 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi P6 nolu Priz linyesi Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın P7 nolu Priz linyesi Salon 1200W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı P8 nolu Priz linyesi Ebeveyn Yatak Odası 900W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, Yatak Yanı P9 nolu Priz linyesi Yatak Odası 600W Ortak Kullanım Çalışma Masası, Yatak Yanı Ders İçi Örnek Uygulama 1 (Gündüz) Aydınlatma ve Priz Tesisatı Planı 55
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Aydınlatma ve Priz Linyelerinin Planlanması Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma linyesi A2 nolu aydınlatma linyesi Oda Adı Aydınlık Düzeyi (Tablodan) Kullanılacak Armatür Tipi (Tablodan) Lamba Gücü Işık Akısı (Tablodan) Lamba Tesisatı Ebeveyn Yatak Odası 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Giriş Holü 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Teras 50lüks Duvar Glop Armatür B 40W 430lm Komitatör Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 75W 960lm Komitatör Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Komitatör 50lüks Duvar Glop Armatür C 60W 630lm Önü Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı P1 nolu Priz linyesi Banyo 300W Ortak Kullanım Banyo Lavabo Önü Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı P2 nolu Priz linyesi Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi P3 nolu Priz linyesi Mutfak 1200W Mutfak Prizi Mutfak Priz (Tezgah üstü elektrikli ev aletleri, buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, masa önü vb. ) P4 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi P5 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi P6 nolu Priz linyesi Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın P7 nolu Priz linyesi Salon 1200W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı P8 nolu Priz linyesi Ebeveyn Yatak Odası 900W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, Tuvalet Masası, Yatak Yanı P9 nolu Priz linyesi Yatak Odası 600W Ortak Kullanım Çalışma Masası, Yatak Yanı Ders İçi Örnek Uygulama 1 (Gece) Aydınlatma ve Priz Tesisatı Planı 56
BANYO BANYO Y.ODASI Y.ODASI FIRIN 2000W ÇAM.MAK. 2500W MUTFAK MUTFAK BUL.MAK. 2500W HOL HOL E.Y.ODASI E.Y.ODASI SALON Sigorta Kutusu SALON TREDAÞ Enerji Giriþi Potansiyel Dengeleme Barasýna TERAS TERAS 57
Y.ODASI BANYO KOMBİ MUTFAK FIRIN 2000W C-60W J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) C-60W 2,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) V-32W ÇAM.MAK. 2500W BUL.MAK. 2500W 2,5mm2 NV(H05V-U) J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) V-32W J-75W 2,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) HOL 1,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) N-3x75W J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) J-75W 1,5mm2 NV(H05V-U) 1,5mm2 NV(H05V-U) 2,5mm2 NV(H05V-U) J-75W N-3x75W SALON E.Y.ODASI TELEKOM Girişi 1,5mm2 NV(H05V-U) TREDAŞ Enerji Girişi potansiyel dengeleme barası C-60W TERAS 58 ZEMİN KAT TEFRİŞLİ PLAN ÖLÇEK:1/50
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi UYGULAMA YÖNERGESİ ÖRNEK UYGULAMA YÖNERGESİ Aydınlatma Linyeleri: Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği planda en az 2 adet Aydınlatma Linyesi bulunmalıdır. Bir aydınlatma linyesine bağlanacak sorti sayısı 9 dan fazla olmamalıdır. Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma linyesi A2 nolu aydınlatma linyesi Oda Adı Aydınlık Düzeyi (Tablodan) Kullanılacak Armatür Tipi (Tablodan) Lamba Gücü Işık Akısı (Tablodan) Lamba Tesisatı Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Mutfak 100lüks Dolap Spot Aydınlatma 3x5W - Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Komitatör 50lüks Duvar Glop Armatür C 40W 430lm Önü Hol 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Balkon - Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Adi Salon 100lüks Avize N 3x60W 960lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 3x60W 960lm Komitatör Salon - Spot Aydınlatma 6x8W 730lm Komitatör Antre 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 60W 960lm Bina Giriş 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Uygulamaya ait Aydınlatma Linye Planlaması 59
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Mimari Planın Çizime Hazır Hale Getirilmesi BALKON YATAK ODASI 520 280 490 SALON 350 260 MUTFAK 260 150 320 HOL 200 270 GİRİŞ ANTRE 230 230 BANYO 60
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Aydınlatma Linyelerinin Planlanması Aydınlatma tesisatı için toplam 9 adet sorti kullanılacaktır. Aydınlatma Linyesi 1: Mutfak - Genel aydınlatma ve tezgah üstü spot aydınlatma (1 adet komitatör sortisi); Yatak Odası Genel aydınlatma (1 adet komitatör anahtar sortisi); Banyo Genel aydınlatma ve banyo ayna Önü (1 adet komitatör anahtar sortisi); Balkon Genel aydınlatma (1 adet adi anahtar sortisi); Hol Genel aydınlatma (1 adet adi anahtar sortisi). Aydınlatma Linyesi 2: Salon İki adet avize ve spot aydınlatma (3 adet komitatör anahtar sortisi); Antre Daire girişi genel aydınlatma (1 adet komitatör anahtar sortisi). 61
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Priz Linyelerinin Planlanması Priz Linyeleri Elektrik iç tesisleri yönetmeliği gereği; Müstakil linyelere tek priz sortisi bağlanacaktır. Müstakil linyeler; Çamaşır makinesi, Bulaşık makinesi, Elektrikli ocak, Elektrikli fırın, Kombi, Elektrikli şofben, Elektrikli termosifon, Klima vb. alıcılardır. Mutfakta kullanılacak olan prizlerin linyesi ayrı olmalıdır. Her odada en az 1 priz tesis edilmelidir. Alanı 20m 2 den büyük odalar için en az 2 priz sortisi kullanılmalıdır. Salonlarda en az 2 priz sortisi kullanılmalıdır. Bir priz linyesine bağlanacak sorti sayısı 7 den fazla olmamalıdır. Mümkünse sorti sayısı 6 yı geçmemelidir. Islak hacim olan yerlerde (banyo, tuvalet) ek kutusu (buat) kesinlikle olmamalıdır. Banyo, tuvalet, balkon gibi ev kısımlarında tesis edilecek prizler neme karşı kapak korumalı (etanj) olmalıdır. Balkonu olan evlerde balkon için 1 adet su geçirmez etanj priz konulmalıdır. Salonda TV, Telefon ve Elektrik prizi bir arada tefriş planına uygun şekilde tesis edilmelidir. Dairede en az 2 adet telefon prizi sortisi olmalıdır. 62
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Priz Linyelerinin Planlanması Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı P1 nolu Priz linyesi Banyo 1000W Müstakil Linye Jakuzi P2 nolu Priz linyesi Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı Banyo 300W Ortak Kullanım Lavabo Önü P3 nolu Priz linyesi Banyo 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi P4 nolu Priz linyesi Yatak Odası 1200W Ortak Kullanım Tuvalet Masası, Yatak Yanı 2 Priz, Duvarda TV için Priz P5 nolu Priz linyesi Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın P6 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi P7 nolu Priz linyesi Mutfak1 1200W Mutfak Prizi Mutfak Priz1 (Tezgah üstü priz, aspiratör, davlumbaz, mikrodalga, set üstü ocak vb. ) P8 nolu Priz linyesi Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi P9 nolu Priz linyesi Mutfak2 1200W Mutfak Prizi Mutfak Priz2 (Buzdolabı, Tezgah üstü priz, masa önü, masa üstü vb.) P10 nolu Priz linyesi Salon 1200W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı, Balkon Priz P11 nolu Priz linyesi Salon 1500W Müstakil Linye Klima Örnek Uygulama1 e ait Priz Linye Planlaması 63
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Priz Linyelerinin Planlanması Priz tesisatı için toplam 24 adet sorti kullanılacaktır. Priz Linyesi 1: Banyo (1 adet müstakil priz linyesi - Jakuzi) Priz Linyesi 2: Banyo ve Hol (2 adet priz sortisi) Priz Linyesi 3: Banyo (1 adet müstakil priz sortisi - Çamaşır Makinesi); Priz Linyesi 4: Yatak Odası (4 adet priz sortisi - Tuvalet Masası, Yatak Yanı 2 Priz, Duvarda TV için Priz) Priz Linyesi 5: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Fırın); Priz Linyesi 6: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Bulaşık Makinesi); Priz Linyesi 7: Mutfak Priz1 (4 adet priz sortisi - Mutfak Priz1 (Tezgah üstü 1 priz, buzdolabı, aspiratör, davlumbaz, mikrodalga, set üstü ocak vb. ) Priz Linyesi 8: Mutfak (1 adet müstakil priz sortisi - Kombi); Priz Linyesi 9: Mutfak Priz2 (4 adet priz sortisi - Buzdolabı, Tezgah üstü 1 priz, masa önü, masa üstü) Priz Linyesi 10: Salon (4 adet priz sortisi - Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı, Balkon Priz) Priz Linyesi 11: Salon (1 adet müstakil priz sortisi - Klima) 64
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Uyulması Gereken Kurallar Aydınlatma Linyesi A1 nolu aydınlatma linyesi A2 nolu aydınlatma linyesi Oda Adı Aydınlık Düzeyi Tipi Lamba Işık Akısı Kullanılacak Armatür (Tablodan) (Tablodan) Gücü (Tablodan) Lamba Tesisatı Mutfak 125lüks Simit Flüoresan Armatür V 32W 1400lm Mutfak 100lüks Dolap Spot Aydınlatma 3x5W - Komitatör Yatak Odası 50lüx Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Banyo 50lüks Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Banyo Ayna Önü 50lüks Duvar Glop Armatür C 40W 430lm Komitatör Hol 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Adi Balkon - Tavan Glop Armatür C 60W 630lm Adi Salon 100lüks Avize N 3x60W 960lm Komitatör Salon 100lüks Avize N 3x60W 960lm Komitatör Salon - Spot Aydınlatma 6x8W 730lm Komitatör Antre 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 60W 960lm Bina Giriş 50lüks Akkor Flamanlı Lamba J1 75W 960lm Komitatör Priz Linyesi Oda Adı Priz Gücü Priz Tesisatı Kullanım Amacı P1 nolu Priz linyesi Banyo 1000W Müstakil Linye Jakuzi P2 nolu Priz linyesi Hol 600W Ortak Kullanım Giriş Anahtar Yanı, Telefon Prizi Yanı Banyo 300W Ortak Kullanım Lavabo Önü P3 nolu Priz linyesi Banyo 2500W Müstakil Linye Çamaşır Makinesi P4 nolu Priz linyesi Yatak Odası 1200W Ortak Kullanım Tuvalet Masası, Yatak Yanı 2 Priz, Duvarda TV için Priz P5 nolu Priz linyesi Mutfak 2000W Müstakil Linye Fırın P6 nolu Priz linyesi Mutfak 2500W Müstakil Linye Bulaşık Makinesi P7 nolu Priz linyesi Mutfak1 1200W Mutfak Prizi Mutfak Priz1 (Tezgah üstü priz, aspiratör, davlumbaz, mikrodalga, set üstü ocak vb. ) P8 nolu Priz linyesi Mutfak 150W Müstakil Linye Kombi P9 nolu Priz linyesi Mutfak2 1200W Mutfak Prizi Mutfak Priz2 (Buzdolabı, Tezgah üstü priz, masa önü, masa üstü vb.) P10 nolu Priz linyesi Salon 1200W Ortak Kullanım Anahtar Yanı, TV Ünitesi, Koltuk Yanı, Yemek Masası Yanı, Balkon Priz P11 nolu Priz linyesi Salon 1500W Müstakil Linye Klima Örnek Uygulama 1 Aydınlatma ve Priz Tesisatı Planı 65
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Mimari Planın Çizime Hazır Hale Getirilmesi BALKON YATAK ODASI SALON MUTFAK HOL GİRİŞ ANTRE 66 BANYO
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Mimari Planın Çizime Hazır Hale Getirilmesi BALKON YATAK ODASI 520 280 490 SALON 350 260 MUTFAK 260 150 320 HOL 200 270 GİRİŞ ANTRE 230 230 67 BANYO
Elektrik Tesisat Projesinin Çizilmesi Mimari Planın Çizime Hazır Hale Getirilmesi BALKON C-60W KLİMA Dış Ünite YATAK ODASI J1-75W KLİMA İç Ünite 2500W N-3x60W SALON 3x5W Spot Dolap Ayd. DAVLUMBAZ FIRIN 2000W BULAŞIK MAKİNESİ 2500W KOMBİ 150W MUTFAK J1-75W HOL V-32W N-3x60W ANTRE C-40W ÇAMAŞIR MAKİNESİ 2500W TREDAÞ Enerji Giriþi Potansiyel Dengeleme Barasına J1-60W AT BANYO-WC C-60W JAKUZİ 1000W 68
KAYNAKLAR BAYKAL, Gökalp; AutoCAD2006 Pusula Yayıncılık BAYKAL, Gökalp, ÖĞÜTLÜ, Murat; Temel AutoCAD2014, Pusula Yayıncılık Volkan ERDEMİR, Üniversite Ders Notları MEGEP; Aydınlatma Projeleri; Ankara 2011 MEGEP; Bilgisayar Destekli Proje Çizimi; Ankara 2011 MEGEP; Topraklama Projeleri; Ankara 2011 MEGEP; Yangın Algılama ve İhbar Sistemlerinin Bağlantıları ve Montajı; Ankara 2011 Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri Tasarım ve Uygulama esasları www.wikipedia.org www.emo.org İlgili Şartname ve Yönetmelikler 69