AB Kulisi Eylül 2010 Editör den AB Kulisi nin bu ayki Editör den bölümünde, Türkiye de, Anayasa değişikliği paketine ilişkin 12 Eylül 2010 tarihinde gerçekleştirilen referandumun sonuçlarının AB deki yansımaları ele alınıyor. Gündem Bu ay AB gündeminde öne çıkan gelişmeler... Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları... 1
Editör den AB DEN ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ BEKLENTİSİ Anayasal değişiklik paketinin referandumda Türkiye de büyük ölçüde kabul görmesi, Avrupa Birliği ni (AB) memnun etti. Bu memnunluğun tek nedeni ise, Brüksel in bu paketi, AB yolunda reform süreci ile uyumlu olarak görmesinden kaynaklanıyor. Ancak AB tarafı, Anayasal değişiklikleri desteklemekle birlikte, bu adımı siyasi reformların devamı için de yeterli görmüyor. İşte bu nedenle AB; önümüzdeki dönemdeki asıl beklentisinin, darbeci 82 Anayasa sının tamamen değiştirilmesi olduğunu dile getirdi. Sandıktan aldığı bu desteğin, hükümetin elini yeni Anayasa konusunda güçlendirdiği görüşü Brüksel de dillendiriliyor. Ancak iktidara, son referandumda, toplumun bir bölümünün reformlar konusunda ikna edilemediği yönünde de eleştiri getiriliyor. Türkiye de safların giderek keskinleştiği kaygılarını taşıyan AB, gelecekte Anayasa tartışmalarına ilişkin toplumun bütün kesimlerini içine alınacak şekilde, uzlaşma yoluyla yapılması gerektiğinin de önemine işaret ediyor. Referandum Sonucu İlerleme Raporunda Özellikle Türkiye ile tam üyelik müzakerelerini yürütme görevi kendisine verilen Komisyon un referandumun sonucuna yönelik mesajları önemliydi. Komisyon bu sonucu, Türk halkının hak ve özgürlüklerini güçlendirmeye yönelik reformlara süregelen bağlılığın göstergesi olarak değerlendirdi. Komisyon a göre Türkiye, Anayasal paketi kabul ederek üyelik kriterlerini yerine getirmede bir adım atmış oldu. Ancak Komisyon, bu reformların somut etkisinin, reformların uygulanıp uygulanmadığına bağlı olacağına da vurgu yaptı. AB nin icra organı, Türkiye deki uzlaşma ortamının yaratılmasının ise, gelecek Anayasa değişikliklerinin, olabilecek en geniş istişare sonucunda, tüm siyasi partiler ve sivil toplumun katılımı ile sağlanabileceğini düşünüyor. Kasım ayında açıklayacağı, Türkiye nin İlerleme Raporu adlı AB karnesinde de Komisyon, referanduma atıfta bulunacak ve bu adım için Ankara nın hanesine olumlu bir not düşecek. Avrupa Parlamentosu nun (AP) Türkiye raportörü Ria Oomen-Ruijten ve Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu Eşbaşkanı Helene Flautre un açıklamaları da Komisyon un mesajına benzerlik gösteriyor. AB den gelen bu mesajlar, bir başka gerçeği, iktidarın adımlarının geniş olarak Brüksel tarafından onaylandığını bir kere daha gösterdi. Brüksel, CHP nin ise Türkiye nin modernleşmesi için nasıl bir projesi olduğunu bilmiyor. Bununla birlikte AB çevrelerinde, ana muhalefet partisinin, reform yanlısı olmadığı yönünde bir görüş hakim. Brüksel e ziyaret gerçekleştirme arifesindeki CHP nin yeni lideri Kemal Kılıçdaroğlu na ise CHP nin Avrupa daki imajını acilen değiştirme görevi düşüyor. CHP yıllardır kendisini AB de iyi tanıtamadı mı? Ana muhalefetin bunun muhasebesini yapması gerekiyor. Duygu Leloğlu BRÜKSEL 2 2
Gündem AB ve Türkiye Siyasi İşbirliğini Güçlendirmeyi Tartışıyor Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye arasında dış politika konularında siyasi diyaloğun güçlendirilmesi konusu, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu nun da katıldığı, Brüksel de düzenlenen AB Dışişleri Bakanları nın Gymnich adlı gayri resmi toplantısına damgasını vurdu. Davutoğlu, Ankara-Brüksel arasındaki senkronize bir şekilde hareket konusunu önce, AB nin Güvenlik ve Dış Politika Yüksek Sorumlusu Catherine Ashton ile iki saat yaptığı görüşmesinde baş başa görüştü. Ardından da 27 üye ülkenin AB Dışişleri Bakanları ile kahvaltıda değerlendirdi. Davutoğlu; Ortadoğu, Kafkaslar ve Batı Balkanlar da Türkiye nin AB ile birlikte hareket etmesi isteğini dile getiren AB ye, Stratejik işbirliğini arttırmaya önem veriyoruz. Ancak tam üyelik müzakereleri de hızlandırılmalı. AB, Türkiye ile daha fazla müzakere başlığı açmalı. Müzakereler önündeki siyasi engeller de kaldırılmalı yanıtını verdi. AP Barroso yu Terletti Küresel ekonomik kriz yüzünden Avrupa halkının güvenini yitiren AB nin son durumunu, Avrupa Parlamentosu nda (AP) yaptığı Birliğin Durumu adlı konuşmasında değerlendiren Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, AP de adeta topa tutuldu. AP üyeleri, krizle mücadele konusunda AB ülkelerine reform çağrısı yapan AB Komisyonu Başkanı nı liderlik yapmaktan yoksun olmakla suçladı. AP üyeleri arasında en sert eleştiriyi ise, Türkiye nin AB entegrasyonu konusunda Barroso yu suçlayan Yeşiller Grubu Eşbaşkanı Daniel Cohn-Bendit yaptı. Avrupa Komisyonu nu, bildirge şampiyonu olmasına rağmen hiçbir icraat yapmamakla suçlayan Cohn-Bendit şöyle dedi: Yaz aylarında Fransız silah şirketlerinin, Yunanistan a silah satışları için Yunan hükümeti ile görüştüğünü de biliyordunuz. Milliyetçilik ve Türkiye- Yunanistan arasındaki mücadele yüzünden, son on yılda Yunanistan silaha 50 milyar Euro para harcadı. Türkiye nin AB ye entegrasyonu ile bu saçma mücadeleye son verebilirdiniz. Bu durum, Komisyon un hiçbir şeye müdahale etmemesinin güzel bir örneğidir. Cohn-Bendit e cevap vermeyen Barroso, Avrupa halkının AB ye olan güven kaybı konusunda AB ulusal hükümetlerini sorumlu tuttu. AB de Mali Denetim Mekanizması Uzlaşması Avrupa Birliği (AB), kendi içinde aylar süren pazarlığın ardından, gelecekte yaşanabilecek krizlere karşı önlem olarak, Avrupa da yeni bir mali denetim mekanizması oluşturma konusunda uzlaştı. Avrupa ülkeleri arasında bir nevi birinci derece mahkeme işlevini görecek olan bu mekanizma, örneğin Avrupa ülkeleri arasında mali uzlaşmazlıklar olduğunda devreye girecek. Bununla birlikte, kriz sırasında, acil durumlarda, mali piyasaları düzenleyici görev üstlenecek. Bu yeni denetim mercisinin, kredilendirme şirketleri gibi, bazı uluslar üstü kurumlar üzerinde denetim görevi olacak. Yetkileri ise sektörel planda yapılan yasal değişiklikler ile giderek genişleyecek. Türkiye nin AİHM deki yeni Stratejisi Hrant Dink in öldürülmesinin ardından, Dink in Türkiye aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nde açtığı davada Türkiye nin kabul edilemez savunması, Ankara yı insan haklarına ilişkin davalardaki stratejisini değiştirmesine neden oldu. AİHM ye ilişkin davaların masaya yatırıldığı, 24 Ağustos tarihinde, Dışişleri Bakanlığı nda düzenlenen toplantının ardından Ankara nın insan haklarına ilişkin davalarda mahkemeye savunma vermemesine karar verildi. Onun yerine Türkiye, dostane çözüm arayacak. 3
AP Kıbrıs için Devrede Kuzey Kıbrıs ile Avrupa Birliği (AB) arasında doğrudan ticarete başlanması konusunun, Avrupa Parlamentosu Hukuk Komisyonu nun 20 Eylül tarihli toplantısında ele alınması bekleniyor. Komisyon, doğrudan ticaretin hukuki zeminini değerlendirecek. AB ve KKTC arasında doğrudan ticaretin başlamasını tavsiye eden doğrudan ticaret tüzüğü Avrupa Komisyonu tarafından 2004 yılında hazırlanmış fakat Tüzük, Yunanistan ve Güney Kıbrıs ın engellemeleri sonucu bugüne kadar AB tarafından oylanamamıştı. Tüzüğün yeniden gündeme gelmesi Brüksel deki temasları hızlandırdı. Kuzey Kıbrıs ın yeni lideri Derviş Eroğlu, Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturduktan sonra ilk kez, Kuzey Kıbrıslıların AB deki sesini duyurmak ve doğrudan ticaretin KKTC için önemini anlatmak üzere 13-15 Eylül tarihleri arasında Brüksel i ziyaret ediyor. Bununla birlikte, doğrudan ticaretin başlatılması durumunda, bunun AB nin Kuzey Kıbrıs ı tanıması anlamına geleceğini düşünen Rum Yönetimi, Kıbrıslı Türklerin önünü kesmek için AB de ciddi bir lobi faaliyeti yürütüyor. Eroğlu nun ziyareti üzerine açıklama yapan Kıbrıs Rum Yönetimi Dışişleri Bakanı Markos Kiprianu, tüzüğün onaylanması halinde ülkesinin AB-Türkiye katılım sürecini bloke edeceği tehdidinde bulunurken, aynı zamanda adadaki müzakere görüşmelerinin de durdurulacağını açıkladı. Son olarak AB nin yeni Dönem Başkanı Belçika nın Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Steven Vanackere, 26-27 Ağustos tarihlerinde Kıbrıs a giderek, adadaki siyasi sorunun, Belçika nın dönem başkanlığının öncelikleri arasında olduğu yolunda mesaj vermişti. Kılıçdaroğlu nun AB Çıkarması Anayasa değişikliği paketine ilişkin Türkiye de yapılan referandumun ardından, ana muhalefet partisi CHP nin lideri Kemal Kılıçdaroğlu, temaslarda bulunmak üzere ilk defa olarak Avrupa Birliği nin (AB) başkenti Brüksel e geliyor. 15-16 Eylül tarihlerini kapsayacak olan Kılıçdaroğlu nun Brüksel ziyareti, CHP nin Avrupa Parlamentosu ndaki (AP) kardeş siyasi grubu Sosyalistlerin daveti üzerine kesinleşti. Kılıçdaroğlu, Brüksel de Avrupa Komisyonu nun Genişlemeden sorumlu Üyesi Stefan Füle ile bir araya gelecek. Türkiye nin BM ve Avrupa Konseyi Dönem Başkanlığı Türkiye sonbaharda, iki uluslararası örgütün, süreli olarak başkanlığını devralıyor. İlk olarak Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi nin 1 Eylül de başkanlığını devralan Ankara, 30 Eylül e kadar dünya meselelerine yön verecek. İkinci olarak ise; Ankara, 1 Kasım tarihinde Avrupa Konseyi nin yürütme organı olan Bakanlar Komitesi nin, altı ay boyunca dönem başkanlığını devralacak. Her iki kurumun başkanlığı, Türkiye ye uluslararası açıdan saygınlık sağlayacak. Türkiye Çevre Faslında Kolları Sıvadı Türkiye, Avrupa Birliği ile geçtiğimiz yıl sonunda açılan çevre başlığındaki kriterleri yerine getirmek üzere kolları sıvadı. Ankara, son olarak iklim değişikliği ile mücadele ve su kalitesi için Su Kalitesi Yönetimi Yönlendirme Kurulu oluşturdu. 18 Ağustos tarihinde resmi gazetede yayınlanması ile oluşturulan bu Kurul da kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, meslek birlikleri ve özel sektör temsilcileri yer alacak. AP den Fransa ya Kınama Avrupa Parlamentosu nun (AP) Genel Kurulu nda aldığı karar ile şu ana kadar 8000 den fazla Romanı sınır dışı eden Fransa yı kınayarak bu kararını hemen askıya almasını istemesi, Fransız hükümetinin öfkelenmesine neden oldu. Fransa, AP nin uyarısına uymayacağını açıklarken, Göç ve Uyumdan Sorumlu Bakan Eric Besson, AP yi siyasi diktatörlük yapmakla suçladı. Fransa nın AB İşlerinden Sorumlu Bakanı Pierre Lelouche ise AP nin güvenilirliğini yitirdiğini ileri sürdü. 4
Nabucco da Yeni Dönem Üç uluslararası finans kuruluşu, Türkiye nin de içinde bulunduğu, Hazar Denizi gazını Avrupa ya taşıyacak olan dev boru hattı projesi Nabucco nun hayata geçirilmesi için 4 milyar Euro mali destek sözü verdi. Avrupa Yatırım Bankası, Dünya Bankası Uluslararası Finans Birliği ve Avrupa Kalkınma ve İmar Bankası, Nabucco projesi planlandığı gibi yürürse, yaklaşık 7,9 milyar Euro ya mal olacak proje maliyetinin yarısına denk bedelde kredi sağlayacak. Bu üç kuruluş ve BOTAŞ ın da içinde bulunduğu Nabucco Konsorsiyumu, projenin finanse edilmesi için gerekli olan yetki mektubunu imzaladılar. Bu arada, büyük bir bölümü Türkiye den geçecek ve Gürcistan ve Irak sınırlarında ikmal hattı inşasına başlanacak olan Nabucco da, nükleer programı nedeniyle dünya ile siyasi ihtilafta bulunan İran topraklarında halihazırda üçüncü bir ikmal hattı kurulmamasına karar verildi. Boru hattına gaz tedariği için görüşmeler Azerbaycan ve Irak ile devam ediyor. 2012 yılında inşası başlayacak hattın 2015 yılında tamamlanması bekleniyor. Euro Bölgesi nde Büyüme AB nin istatistik ofisi Eurostat ın verilerine göre; 16 üyeden oluşan AB ortak parası Euro Bölgesi ekonomileri, bu yılın ikinci çeyreğinde, bir öncekine göre; %1 büyüme kaydetti. Özellikle Almanya, yılın ikinci çeyreğinde, %2,2 lik bir büyüme kaydederek, son 23 yılın en büyük GSYH büyüme oranını gerçekleştirdi. Euro Bölgesi nde ekonomisi en fazla küçülen ülke ise %1,5 ile Yunanistan oldu. AB de Tek Tip Ehliyet AB de önümüzdeki yıldan itibaren tek tip ehliyete geçilecek. Buna göre, AB vatandaşlarına verilecek ehliyetler 15 yıl geçerli olacak. Ehliyet sahiplerinin her 15 yılda bir ehliyetlerini yenilemeleri gerekiyor. 2013 yılı Ocak ayı tarihinden itibaren bütün AB nin tek tip ehliyete geçmiş olması gerekiyor. AB, buna ilişkin kararını 2006 tarihinde almıştı. Adalet Divan ından AB Patent Mevzuatına Darbe Merkezi Lüksemburg da bulunan Avrupa Toplulukları Adalet Divanı (ATAD), AB patenti mevzuatına darbe vuracak bir görüşte bulundu. Divan, kendisine önerilen, ortak patent mahkemesinin AB anlaşmaları ile uyumlu olmadığı kararına vardı. Hukuki bağlayıcılığı olmayan görüş notunda mahkemenin Hukuk Sözcüsü Juliane Kokot, bu önerinin AB hukukunun önceliğini sağlamak için yeterli çabayı göstermediğine dikkat çekti. Hukuk Sözcüsü, birleşik bir patent hukuk sisteminin geliştirilmesinin AB nin kurucu anlaşmalarına ters düştüğünü belirtti. ATAD ın nihai kararı, yıl sonunda alınacak. Mahkemenin kararının, mahkemenin sözcüsünün verdiği görüş ile paralel olabileceği sanılıyor. Cep Telefonlarının Şarj Aletleri Tek Tip Olacak AB yeni aldığı bir kararla, gelecek yıldan itibaren, cep telefonu şarj aletlerinin tek tip olmasına karar verdi. Yani gelecek yıldan itibaren satılan tüm cep telefonları aynı makine ile şarj edilebilecek. Avrupa Komisyonu ve cep telefonu pazarının lideri olan telefon şirketleri arasında imzalanan anlaşma ile cep telefonlarının şarj girişi, mikro USB bağlantılı kablosuyla çalışabilecek biçimde standartlaşacak. Ajanda 14 Eylül 5
15 Eylül -CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu nun Brüksel temasları (15-16 Eylül) -AB nin Ulaştırma Bakanları Konseyi (15-16 Eylül) I 16 Eylül -AB nin Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi, Brüksel 17 Eylül 20 Eylül -Avrupa Parlamentosu Genel Kurul toplantıları (20-24 Eylül) -AB Tarım Bakanları toplantısı 22 Eylül I 23 Eylül -AB nin Savunma Bakanları gayri resmi toplantısı, Gent, Belçika. I 24 Eylül 27 Eylül -AB nin Tarım ve Balıkçılık Konseyi 28 Eylül -Devlet Bakanı ve AB Baş Müzakerecisi Egemen Bağış ın Brüksel temasları (28-30 Eylül) -Avrupa Parlamentosu Uzlaşma Komitesi toplantısı 29 Eylül I 30 Eylül -AB nin Ekonomik ve Mali İşler Konseyi -AB nin Ortak Pazar Konseyi -AB nin Gayri Resmi Siyasi ve Güvenlik Komitesi toplantısı CPS Advisory Group Brüksel, Istanbul, Washington CPS AB Kulisi nde yer alan haberler, çeşitli AB haber kaynaklarından derlenmiştir. 6