Öğrenen toplumda aktif yaşlılar

Öğrenen toplumda aktif yaşlılar Tavsiyeler Seti İçindekiler ASLECT projesi... 2 Yaşlıların öğreniminde Avrupa Politikaları... 2 Yöntem ve Araçlar... 4 Yaşlıları kendi toplumlarında aktif olmaya ikna etme stratejileri ve araçları... 4 Yaşlılar için öğrenme ortamlarının yaratılması... 6 Yerel ve Ulusal düzeyde yaşlıların dahil edilmesi ve güçlendirilmesi için kurumların teşvik edilmesi... 8 Diğer kurum ve ortamlara faaliyet ve yöntemlerin aktarımı... 10 Yaşlılar ile çalışan eğitim ve kültür kurumlarına tavsiye ve öneriler... 11 Ulusal Öncelikler ve politikalar... 16

ASLECT projesi ASLECT projesi (LLL Programı, KA4) kültürel ve eğitim kurumlarının yaşlılar uygun iletişim ortamı ve yetişkin eğitimi sağlama kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Temel amaç, yaşlı uzmanlara kendi tecrübe/becerilerini kullanma ve kültürel kurumların sundukları ortamda akranları ve diğer ilgilenen gruplar yetişkin eğitmenleri olmaları için fırsatlar yaratmaktır. İLGİ: Bu tavsiyeler seti kültürel ve eğitimsel kurumların yöneticilerine, eğitim, kültür ve toplum alanındaki araştırmacılara, yaşlılar için öğrenme alanı hale gelecek yerel yönetimdeki karar alıcılara hitap etmektedir. NEDEN: Amaç; yaşlıların nasıl öğrenen, eğitmen ve bilgi ve becerilerini aktaran kişiler hale getirmekle ilgili örnek ve tavsiyeler vermektir. Yaşlıların öğreniminde Avrupa Politikaları Mevcut nüfus değişiminin etkilerinden birisi olarak sosyal dışlanmaya maruz kalma riski, özellikle işçi pazarından ayrılmış daha yaşlı kişilerde, yükselmektedir. Uzun dönem işsizlik ve iş güvensizliği bir çok Avrupalı yaşlı için gittikçe artan eşitsizlik ve fakirlik riski oluşturmaktadır. Bunların ışığında, yaşlıların sosyal açıdan kapsanması ve yaşlılar arasında gönüllü çalışmaların tanıtımı gittikçe artan öneme sahiptir. Bu gerçek Avrupa Komisyonunun 2011 i Avrupa Gönüllülük yılı ve 2012 yi Avrupa aktif yaşlanma yılı ilan etmesiyle de vurgulanmaktadır. Yaşlıların gönüllü olarak işe alınması (ve bunların arasında, sosyal dışlanma riski taşıyanlar) genellikle biraz gayret gerektirmektedir. Yine de, bu kişilerin katılımını etkileyen birçok etmen belirlenmiştir: Güvenilir bütçelendirmeye ek olarak, bu gruba uydurulmuş işe alma ve sürdürme stratejileri önemlidir. Ancak, yaşlıların gönüllülük yoluyla sosyal katılıma dahil edilmesi yeni bir meydan okuma olarak ortaya çıkmıştır. Halen yaşlı insanların potansiyeli konusunda genel bir politik farkındalık eksikliği vardır. yaşlı insanlar ve engelli insanlar için gönüllülük ayrıca yeni öğrenme ve toplumumuzu biçimlendirme ihtimali veren fırsatlarının yolu olarak bilinmektedir. Aynı zamanda, gönüllülük faaliyetleri yaşlı ve genç nesil birlikte çalışıp birbirlerini desteklediklerinde nesiller arasındaki anlayışı da iyileştirebilir. Bireysel seviyede vatandaşların sosyal beceri elde etme, faydalı bir rol oynama ve topluma bağlanma/tekrar bağlanma yolu olabilir. Toplum seviyesinde, özellikle toplumdaki dezavantajlı gruplar için, bireyleri güçlendirme aracı olabilir. Temel kaynak: AB Politikalarıyla iletişim ve Gönüllülük: AB de Sınırlar ötesi gönüllülük faaliyetlerinin tanınması ve tanıtılması, 2011 Web Sitesi: http://europa.eu/volunteering/en/press-media/resources/212/32 2

Avrupa da yaşlılar arasında gönüllü çalışmayı, özellikle riskte olanlara, tanıtmak AB politik gündeminin en önemli amaçlarındandır. 2010 Fakirlikle ve sosyal dışlamayla açıktan ve üstü kapalı mücadele etme Avrupa Yılı aşağıdaki iki ana amaçla yaşlılara atıfta bulunmaktadır: Fakirlik ve sosyal dışlanma içerisindekilerin toplum içinde aktif rol alma ve şerefli bir şekilde yaşama temel haklarını tanımak Sosyal dahil etme politikalarına halk desteğini, fakirlik ve sosyal dışlanmayla mücadelede bireysel sorumluluk bilincini arttırmak ve tüm kamu ve özel aktörlerin katılımını sağlamak. Unutulmamalıdır ki 1994'e kadar Avrupa Konseyi Üye ülkelerin yaşlı insanların sosyal entegrasyonunu arttırarak sosyal dışlanmayı engelleyecek politik tedbirler almaları konusunda tavsiye vermiştir (Avrupa Konseyi, 1994). İlerleyen yaşla birlikte sosyal dışlanma riskinin arttığına dair bilimsel veriler vardır ve bu özellikle yaşlı kadınlar, bilhassa çok yaşlı ve/veya dul kadınlar, için gerçektir. İşçi marketini terk etmiş yaşlı nüfusun Sosyal katılımın arttırılmasıyla ilgili önlemlerin aranmasında gönüllüğü cesaretlendirecek önlemlere özel dikkat gösterilmelidir. Bu bağlamda, ileri yaşlarda gönüllü olmanın ve/veya yaşlı insanların sivil katılımlarının ve yaşlı nüfusun sosyal katılımının, sosyal bütünlüğün ve tüm nesiller için yaşam kalitesinin arttırılmasının sağlanmasının sosyal dışlanmayla mücadelede bir araç olabileceğine dair bilimsel kanıtlar vardır. Temel kaynak: AB de yaşlı insanların gönüllü olması, Yaşam ve Çalışma şartlarının iyileştirilmesi için Avrupa Vakfı, 2011. Belirtildiği üzere 2012 Avrupa Aktif yaşlanma ve nesiller arası birlik yılı olup, Avrupalıların nasıl daha uzun yaşayıp daha sağlıklı kaldıkları konusunda düşünme ve bunun getirdiği fırsatları değerlendirme şansıdır. Aktif yaşlanma yarının yaşlı yetişkinlerine aşağıdaki fırsatları sağlayacaktır: işgücü içersinde kalma ve tecrübelerini paylaşma Toplumda aktif rol oynamaya devam etme mümkün olduğu kadar sağlıklı ve doyurucu bir yaşam sürme Yaşlı insan sayısının giderek arttığı toplumlarda nesiller arasında birliği sağlamaya da anahtardır. Aktif yaşlanma sadece yaşlılar için değil toplumun diğer yaş grupları içinde önemlidir ve bir toplumun sahip olacağı sosyal sermayenin de önemli bir kısmını oluşturur. Yaşlı insanların topluma kazandırabilecekleri bir çok güçlü nokta vardır ve birkaçını isimlendirirsek: tecrübe zenginliği, düşünme ve karar alma da olgunluk, bir çok meslekte derin uzmanlık, ve bazen kültürel mirasın önemli bir bölümü olsa bile kaybolmak üzere olan alanlarda bir çok beceri. Politikacılar ve sorumluların önündeki sorun genel olarak aktif yaşlanma ve bağımsız yaşama için fırsatların kültüre ulaşım, iş bulma, sağlık, sosyal hizmetler, yetişkin eğitimi, gönüllülük, ikamet, BT hizmetleri veya ulaşım gibi geniş bir yelpazede geliştirilmesidir. Avrupa Yılı sorunlar ve bunlarla başa çıkmanın en iyi yolları hakkında bilinci arttırma amacındadır. Ama hepsinden önce tüm politikacıları ve sorumluları kendilerine hedef belirlemeleri ve gerçekleştirecek faaliyetlere girişmeleri için cesaretlendirmeyi 3

amaçlamaktadır. 2012 tartışmadan öteye geçebilmeli ve elle tutulur sonuçlar ortaya koymalıdır. Web Sitesi: http://ec.europa.eu/social/ey2012.jsp?langid=en Kültürel kurumlar ve yaşlılar Genel kültür gündeminde ve kültür sektörüne hitap eden kamu politikalarında diğer sosyal gruplara nazaran yaşlılar oldukça mütevazi bir yer almaktadır. Politikacılar ve kültürel operatörler hem kültürel hayatta yaşlıların daha büyük katılımını sağlayacak program ve stratejilerin geliştirilmesinin gerekliliği konusunda ve ayrıca yaşlı insanların kültürel ve eğitimsel potansiyelinin tam kullanımı konusunda farkındalık sahibi olmalıdır Bu ayrıca kendilerini de geleceğe, yaşlıların gelecekte toplumun daha da büyük bir kısmını oluşturacağını düşündüğümüzde, hazırlamanın yoludur. Bu açıdan yaşlılar için kültürel, sanatsal ve eğitsel programların geliştirilmesi elzemdir. Aynı şekilde veya daha da önemlisi kültürel sanatsal ve eğitsel programların yaşlılar ile, kendi faydaları için ve ayrıca diğer grupların, sadece en küçükler ve çocuklar değil, faydası için geliştirilmesidir. Her birey onu oluşturan ve gelişimine katkı sağlayan kültür için bir araçtır. Bazen yaşlılar böyle kültürel değerlerin, becerilerin, anıların ve tecrübelerin toplum gözünde silindikçe kaybolan son taşıyıcısıdırlar. Kültürel kurumların hizmet ettikleri toplumda bu manevi değerlerin aktarılmasını sağlayacak desteği ve tanıtımı yapması kamu görevidir. Fakat bu kültürel kurumların yaşlıları sadece geçmişin koruyucuları olarak görmesi anlamına gelmez. Yaratıcılık herkes içindir ve kendini tecrübelerle besler. Yaşlıların yaratıcılığını geliştirmek, belirli sanatsal ve kültürel programlara kültürel teklif olarak katıştırmak bugünün ve yarının kültürel kurumlarının gündeminde olmalıdır. Bu amaca kendilerini hazırlamanın yollarını araştıran kültürel kurum ve profesyoneller için burada sunulan fikir, tavsiye ve öğütler faydalı bir kaynak ve ilham kaynağı olacaktır. Temeli iyi uygulama dosyalarına ve Avrupa Birliğinin her bölgesinden katılan yaşlıların eğitim alanındaki işbirliği projelerine dayanmaktadır. Yöntem ve Araçlar Bu bölümün amacı tecrübelerin ve yaşlıların dahil olduğu beceri ve bilgi transferi faaliyetlerinin nasıl uygulamaya konulacağıdır. Aşağıdaki ip uçları ve tavsiyeler belirlenen en iyi uygulamaların koordinatörlerinden gelmiştir. Yaşlıları kendi toplumlarında aktif olmaya ikna etme stratejileri ve araçları Yaşlıları eğitime katılmaya ikna etmek ve toplumlarında aktif hale gelmelerini sağlamak için çeşitli noktalar ele alınmalıdır: 4

Katılımcıların tecrübe ve ilgilerini merkez almak Temel prensip olarak katılımcılar, en az bilgi alanlar kadar, bilgi kaynağıdır. Eğitim, bu nedenle, katılımcının tecrübe ve ilgilerine odaklanmalıdır. Temel prensip olarak katılımcı eğitmenler bilgi, rehberlik ve yaşlı vatandaşların kendi şehir veya bölgesindeki hizmetler, tesisler, ve destek konusunda kaynak olmak üzere eğitildikleri için eğitim, kendilerinin tecrübe ettiği iyi ve kötü rehberlik konusunda düşünme fırsatı tanımış ve dolayısıyla kendi en iyi yöntemlerini seçmeye yardımcı olmuştur. Psikolojik bulgular göstermektedir ki, yaptıkları işte bir anlam bulduklarında yaşlıların aktif olup katılımda bulunduklarını göstermektedir. Konu bireysel sorunlarıyla bağlantılı olduğunda hızla ilgili olmaktadırlar. Kullanılacak araçlar yaşlılara göre tekrar uygunlaştırılmalıdır, örneğin kullanımı kolay web2.0 ortamında hikaye anlatabilecekleri bir web bloğu gibi. BT araçları kendi içinde sonlanmamalı, teşvik edici bir konu ile bağlantılı olmalıdır. Başarılı bir yöntem yaşlılar ve gençleri, yaşlıların yaşam tecrübelerini paylaşabilecekleri gençlerinde onlara örneğin yeni teknolojiler konusunda destek olabilecekleri, ikili takımlar oluşturmaktır. Kendi kendini yöneten öğrenme Kursun ayrılmaz parçası, kendi kendine organize olan ilgi çemberleri ve sınıf modülleri arasında bir araya gelen, çalışma çemberleridir. İskandinavya'da 19. yüzyılda geliştirilen ve Nikolai Grundtvig yaygın yetişkin eğitiminde önemli bir araç olarak kullandığı adına çalışma çemberi denilen yöntem bir model olmuştur. Benzer ilgiler taşıyan kişiler tipik olarak çalışma çemberleri oluştururlar, bir eğitmen yada öğretmen yoktur ancak üyelerden birisi değiştokuşun sürmesi için aracı olur ve herkesin katılımını sağlar. 1990 başlarında İngiltere de RSVP (Retired Seniors Volunteers Programme Emekli yaşlı gönüllüler programı) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, gönüllü olmamış yaşlıların çoğu kendilerine sorulmadığını belirtmişlerdir. Yaşlılara onların özel tecrübe ve becerilerinin ihtiyaç duyulduğu bir konuda şahsen aktif olmaları için teklif götürmek, kendi toplumları içinde görev almaları için en iyi yöntemler arasındadır. Yaygın eğitim Eğitim yaşlıların özel durumları ve pratik ihtiyaçlarındaki özel ihtiyaçlarına zekice ve uyumlu bir şekilde tepki verir. Bu nedenle, öğrenme ve öğretmenin büyük bölümü resmi sınıf ortamı dışında gerçekleşmiştir. Yaşlıların çoğu toplum çalışmalarında görev almayı sevmektedir ancak çoğu kez fırsatlar, çerçeveler, irtibatlar konusunda bilgileri olmamaktadır bu nedenle tüm diğer ürünler gibi bir reklam kampanyası (örn. Yerel gazetede) yardımcı olabilmektedir. Bir arkadaşını da getir türünden bir kampanya yaşlıları henüz herhangi bir toplum çalışmasına katılmamış kendi özel ağlarından başka yaşlıları da getirmelerini teşvik ederek, faydalı olabilir. Şehrin farklı bölgelerinde yer alan gönüllü faaliyetlerde görev almak aktif kalmanın yollarından olup toplumun çok ihtiyaç duyduğu bir hizmeti sağlayabilir. Yaşlı gönüllülerin ülkeler arası değişimi 5

Bu yaşlıların toplum hayatında, kendi yurtlarında aktif olmaları için yurt dışına çıkmaları paradoks gibi görünse de, aktif rol almalarını sağlayan araçlardan birisi olabilir. Yeni ve sıra dışı öğrenme fırsatları sağlama olabilir. Kültürler arası öğrenme, nesiller arası öğrenme ve yumuşak becerilerin (Teknik olmayan, iletişim ve iş dünyasında kullanılan bireysel beceriler) geliştirilmesi bu tuhaf "üniversite"nin temel konu larıdır. Yaşlı vatandaşların bu konularda eğitime veya tazelenmeye ihtiyacı var mıdır? Dünya öylesine hızlı değişmekte ve son bir kaç yıl içerisinde en büyük ekonomik krizleri, büyük göç akışlarını, ve bilginin internet ve yeni teknolojiler üzerinde gelişimini gördük. Bu konuları hem kendimizi hem de yaşlıları düşünerek anlamak ve ele almak zorundayız. Çünkü bu konular hem yaşlılar hem de gençleri ilgilendirmektedir ve bu nedenle doğru bir şekilde ele alınmalıdır. İşte bu yüzden yerel boyutta aktif olabilmek için dünyayı tanıyıp anlamalı, ırkçılıkla ve yabancı düşmanlığı ile mücadele etmeli, farklılıklardan korkmamalı ve sosyal dayanışma ve uyumu desteklemeliyiz. Çalışma Atölyeleri ve Seminerler Kendi toplumlarında yaşlıları aktif olmaya yönlendirebilmenin bir başka aracı, yaşlı insanların beceri ve tecrübelerini değerlendirmelerini sağlayan, toplumlarında aktif olmalarını sağlayacak bilgi ve fırsatları elde etmelerini ve bir faaliyet planı oluşturmalarını sağlayan, çalışma Atölyeleridir. Bir başka ihtimal, yaşlıların kendi Çalışma Atölyelerini yürütmelerini sağlayacak olan, Akran destekli eğitimdir. Bu amaç için aşağıdakiler önem arzetmektedir. Hedef kitlenizi tanımak Onlara ilgi alanlarını sormak Diyeceklerini dinlemek Projeyi çekici hale getirmek Projeyi ilgili hale getirmek Yeni fikirleri adım adım tanıtmak Basit tutmak Öğrenme için Kültürel Araçlar Sanatsal faaliyetlere katılım becerilerin öğrenilmesi ve geliştirilmesi için harika bir yoldur. Toplum sanatları veya topluma dayalı sanat dezavantajlı gruplarla, kendi içerikleriyle ilgili sorunlarını sanatsal süreçleri kullanarak çözme ve ifade etmeleri için fırsat sunan, derinden ilgili bir sanat türüdür. Toplum sanatları yaşlılara aktif katılım sunabilir ve kendi sorun ve ilgileriyle çok daha yakından ilgilidir. Yaşlılarla birlikte ve yaşlılar için, profesyonel sanatçılar tarafından uygulanan ve yaşlıların aktif olmaya itme potansiyeline sahip ve sanatsal faaliyetle ilgili öğrenme fırsatları yaratan özel kültürel ve sanatsal programların geliştirilmesi toplumda bilinçlilik seviyesini arttırmaktadır çünkü sanat her zaman kuvvetli iletişim araçları sunmuştur. Yaşlılar için öğrenme ortamlarının yaratılması 6

Geleneksel veya çevrimiçi ortamlar: Yaşlılar için öğrenme fırsatları yaratmak özel ve yeterli araç ve yöntem gerektirmektedir. Proje üzerinde çalışan kurumlar oldukça farklıdır ve dolayısı ile öğrenme ortamları da farklıdır. Bunlar yetişkin eğitimi kurumlarıdır ve çok daha resmi öğrenme ortamlarına sahiptirler. Gönüllü kurumlar gönüllülük yoluyla öğrenme sunarlar fakat ayrıca gönüllüler için de eğitim fırsatı sunar. Bu dünyada, aşağıdakiler gibi, böyle girişimlerin nasıl uygulanacağı ile ilgili, uygulayıcıların tecrübelerinden alınan ve yaşlılarla çalışanların geliştirdiği becerilerden, tavsiyeler bulmak mümkündür. Öğrenme ortamının kolay ve sezgisel algılanabilir olması ve ilgi ve merak uyandıran konulardan oluşması önemlidir. Örneğin, yaşlıların kişisel tecrübe tarihçelerini yazabilecekleri web bloğu şeklinde bir web sitesi. Diğer Avrupa ülkelerindeki yaşlılar bu blogları okuyabilir ve yorum yapabilir. Tüm proje katılımcılarının anadillerinde bir detaylı kullanıcı rehberi hazırlamak ve web bloğu ortamı için sarsılmaz bir destek sağlamak çok önemlidir. Katılmalarına cesaret vermek ve yaşlılar için varolan yaşam boyu eğitim için talebi adil karşılamak için yaşla ilgili engelleri kaldırmak amaç olmalıdır. Eğitim sağlayıcıları aşağıdakileri göz önünde bulundurarak hedef grupların ihtiyaç ve tercihlerini belirlemiştir: o Eğitimin zamanlanması: Yaşlı insanlar eğitimlerin sabah yada öğleden sonra erken saatlerde tercih etmektedirler. o Eğitim Mahalli: Katılımcılar eğitim mahalli konusunda rahat olmalıdır. Örneğin, dini yönden tutucu olmayan insanlar cemaat evlerinde (Hıristiyanlık ifadesi ile parish house ) gerçekleşen eğitimlere soğuk bakmaktadır. Bu nedenle eğitim sağlayıcılar düşük eşikli ve ideolojik olarak nötr ve halk taşıtlarıyla ulaşılabilir yerleri seçmelidirler. o Ücretler: Deneme eğitimleri sosyal olarak dezavantajlı kişileri de çekebilmek amacıyla herkese ücretsiz olarak düzenlenmiştir. SEVEN projesi 20/25 yaşlı gönüllüden oluşan gruplar oluşturmuş ve 2001 ve sonrasında yurt dışında yaşlı değiş tokuşu faaliyetlerine katılmıştır. 2008 de gerçek hale dönüşen ciddi bir yaşlı gönüllü değiş tokuş programı geliştirmişlerdir. Bu grup el kitaplarının yazımına ve gerçek tecrübelere dayanan bir çok geri dönüte katkıda bulunmuştur. Bir çok kamu toplantısına katılmış ve bir çoğu farkında olmasalar da bir çeşit eğitmen olarak tecrübelerini başkalarına aktarmışlardır. Grup olarak yurt dışından gelen bir çok yaşlı gönüllüye kurum içerisinde yardımcı olmuşlardır. Bu sürekli devam eden bir meydan okumadır çünkü her seferinde farklı bir durumla ya yurt dışından gelen yabancı gönüllü ile ilgili ya da yurt dışına gidip tamamen yabancı bir ortamda yaşama sorunlarıyla mücadele etmek zorunda kalmışlardır. 7

Eğitim oturumlarını oturup kalmayı engellemek için kısa tutmalıdır. Sınıf içi eğitimle kendi kendine düzenlenen grup çalışmaları, geziler, genel sosyal faaliyetler (örn. proje konumuzla ve/veya toplum çalışmaları ile ilgili kültürel olaylara, sergilere gezi gibi) ile karıştırın. YAŞLI-REHBER projesin iç değerlendirmesine göre, bazı ülkelerde erkeklerin payı büyük de olsa,özellikle İngiltere de, tipik yaşlı öğrenci rehberi bayandır ancak bu gönüllü çalışma alanı kavramsal, kendinden koordineli, ve ortak çalışma süreçleriyle erkekler için de çok çekici olabilmektedir. 50-69 yaşlar arasındaki insanlar, ve ayrıca 70 lerindeki yaşlılar, özellikle bu çalışmaları beğenmektedir. Bazı genel tavsiyeler (PALADIN proje bildirisinde belirtildiği üzere): o Sunum ve topluluğa konuşma becerilerinde eğitim o Hareketlilik, görsel ve işitsel konularda ve bu durumlarla nasıl başa çıkılacağı konusunda eğitim o Grup içerisinde fikir ve bilgi değiş tokuşu ve rehberlik oturumu bittikten sonra aylık toplantılarda bunun yapılabilmesi için fırsat oluşturmak. o Yerel uzman ve meraklılardan sürekli aylık eğitim ve girdi o Farklı sosyal faaliyetlerle grup içinde uyumun sağlanması o Öğrencilere neyi, ne zaman, ve nasıl öğrenecekleri ile ilgili seçenekler verilmelidir (Öğrenci programa değil program öğrenciye uymalıdır). o Yetişkin öğrencilerin gelişimsel ihtiyaçlarına saygı duyulmalıdır. o Bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır. o Öğrencilerin hızına saygı gösterilmelidir: Kendi hızında öğrenme, her öğrenciye bağlı olarak, daha hızlı veya daha yavaş öğrenebilme fırsatıdır. Herkesin kendine göre bir zamana ihtiyacı vardır. o Elastik devam ders programları sunulmalıdır. o Dostane ve Zevkli öğrenme ortamları sağlanmalıdır o Ulaşılırlığa engeller kaldırılmalıdır. o Öğrencilerin dayanışması cesaretlendirilmelidir. Yerel ve Ulusal düzeyde yaşlıların dahil edilmesi ve güçlendirilmesi için kurumların teşvik edilmesi Kurumları yaşlıları güçlendirmeleri için nasıl teşvik edebiliriz? Aşağıdakiler, farklı yol ve yaklaşımlarla yaşlı insanların yerel ve ulusal seviyede katılımını sağlamayı amaçlayan ip ucu ve tavsiyelerden oluşan bir Altın Kural setidir. 1. Senaryoya dahil tüm sorumlulardan oluşan Ağlar kurmak. Politikacılar, yaşlıların kurumları, yetişkin eğitim merkezleri, nesiller arası öğrenim dernekleri yaşlı son kullanıcıları dahil etmek için işbirliği yapmalıdır. Bir örnek olarak SENIOR-GUIDE projesi yaşlı ve göçmen 8

kurumlarını, politikacıları, sorumluları, uzmanları ve yerel seviyede hedef kitle temsilcilerini Yerel Ağ kurma Platformu oluşturarak bir araya getirmiştir. Platformlar, sonuç ve yaygınlaştırma malzemelerinin hedef gruba uygun olmasını sağlamada, potansiyel öğretici personeli ve katılımcı ortakları çekmede, ve hemen başlangıçtan itibaren sürdürülebilirlik stratejisi sağlama açılarından başarılı yapılardır. Dahası, ilgili sorumlularda farkındalığın arttırılması ve yaşlı insanların entegrasyonu konusunda onları cesaretlendirme açısından çok faydalı olduğu görülmüştür. 2. Yaşlıların tecrübelerini değerlendirmek ve onlara toplumda ihtiyaç duyulduğunu hissettirmek. Yaşlı insanlar hakkındaki tüm önyargıları kaldırın. Politikacılar tarafından bu önyargıların kırılması için maddi destek sağlanması önemlidir ve yaşlılar sadece toplum kaynaklarını harcayan değil üreten de olduklarını göstermelidir. Aynı zamanda yaşlıların kurumlara, eğitim fırsatı dışında, yaşlı insanların haklarını savunmak ve potansiyellerini göstermek için fırsat verilmelidir. 3. Yerel hükümetlerin desteğini almak ve yerel seviyede ağlar kurmak elzemdir. yerel hükümetler, her seviyede eğitim kurumları, sosyal, kültürel ve çevre dernekleri, ticaret sendikaları ve yerel seviyede toplum temsil eden her kurum sadece yaşlılar için değil yaşlılarla birlikte çalışmalıdır. Yerel hükümetler tüm bu kuvvetlerin koordinasyonunda görev alabilirler. politikacılar maddi destek sağlamalı ve bu konularda halkın bilinçlenmesi için destek olmalıdır ancak kurumlarda bu konuda destek sağlamalı ve gerçek katılım ve güçlendirme için yapılarını değiştirmelidirler. 4. Talebin (yaşlı insanlardan destek almak isteyen kurumlar) arz ile karşılanması (toplum hizmetiyle ilgilenen yaşlılar) için standardize ortam sağlanmış Kamu Eşleştirme Ofisleri kurulmalıdır. Yaşlıların çoğunun iş aldığı kurumlarda, insan kaynaklarının değerlendirilmesi ve yaşlıların kendi fırsatlarından haberdar edecek bireysel yollar açarak gerçek yaşlı stratejilerinin gerçekleştirilmesi gereklidir. Bu tüm sektörleri ve herkesten çok halk yönetimlerini ilgilendirir. Politikacılar, karar alıcılar ve eğitimsel kurumlar böyle yolların açılmasından sorumludurlar. 5. Resmi iskelet yapıların kurulması kurum ve yaşlı vatandaşların uygun biçimde bilgilendirilmesi için (Örn. Kaza durumunda sorumluluk ve sigortalar, küçük miktarlarda ödemeler veya transferler yapıldığında vergi durumları gibi) gereklidir. Bir taraftan bu konularda farkındalığın arttırılması önemliyken, diğer yandan yaşlıları katmaya ve güçlendirmeye çalışacak kurumların maddi desteği de önemlidir. Tüm aktörler aktif yaşlanmayı desteklemek için yardım etmelidir. Sorumluların bu projenin katılımcıların hayatını iyileştireceğine, kasabayı daha güzel göstereceğine, ve karar alıcılara halk desteği sağlayacağı konusunda ikna edilmelidir. Bazen yaşlılarla ilgili olarak 2 farklı durumun farkında olmak gereklidir: Genellikle halen çalışmakta olanlar eğitime, genellikle işverenleri veya özel ve kamu kurumları tarafından 9

sağlanan ücretsiz olarak ESF altında, daha kolay ulaşabilmektedir. Aynı durum (Eğitime ücretsiz ulaşım) çalışmayan yaşlılar içinde geçerlidir. Çalışma ortamından ayrılmış yaşlılar için farklı yaygın öğretim fırsatları vardır. Eğitim kurslarının ve faaliyetlerin çoğu ücretlidir fakat örneğin Portekiz belediyeleri genellikle 65+ vatandaşları için yaşlı kartı sağlamakta ve bu sayede kültürel ve serbest zaman faaliyetlerine düşük ücretle (bazen ücretsiz) katılabilmektedirler. Yaşlıların çoğu yaşlılar üniversitelerine katılmakta (sembolik olarak aylık 5 euro ücretle) ve çok az bir kısmı da normal üniversitlerin kurslarına onlara özel programlar sağladıkları için katılmaktadır. Diğer kurum ve ortamlara faaliyet ve yöntemlerin aktarımı Herhangi bir girişim veya materyalin anahtar sonucu çıktıların diğer kurum ve ortamlara aktarılıp uygunlaştırılabilmesidir. Örneğin HISTORY projesi faaliyet ve yöntemlerini farklı gruplara aktarmıştır (örn. Leonardo projesi olan, küçük yaştakilerin eğitimindeki uzmanlara web 2.0 ortamına eğitim sağlayan, EXPERTS). Yaşlılar için tarihteki kişisel tecrübeleriyle ilgili başka projelerinde geliştirilmesi planlanmıştır. SENIOR-GUIDE projesinde tüm katılımcı ülkelerdeki deneme eğitimlerinin katılımcıları birlikte çalışacak işlerini desteklemek ve toplumla ilişkilerine yardımcı olacak ortaklar bulmaları için cesaretlendirilmiştir. Graz (Avusturya) ve Roma (İtalya)'daki girişimciler merkez kütüphane, ana bölge hastanesi, yaşlılar bürosu, yaşlı insanlara gündüz bakım evleri ve süper market lerle ortak çalışmaktadırlar. Senior-Guides eğitimini diğer kurum ve ortamlara aktarmak için somut planlar vardır: Almanya daki ortaklarımız Senior-Guides projesi ile mevcut Start Helfer Plus projesini birleştirerek geliştirmek istemektedirler. Projenin amaçları daha da fazla yaşlı insanı cezp etmek ve gönüllüler ile kurumlar arasında bir işbirliği sağlamaktır. SenEmpower projesinin yöntemleri yerel yetkililer, yaşlı kurumları ve eğitim kurumlarının risk veya sosyal dışlanma ihtimali olan bir hedef gruba yönelik olarak ortaklaşa çalışmalarıyla ilgilidir. Yaşlı gönüllüler için bir eğitim planı çıkarmada tüm ortaklar katılımcı olmuş, eğitim kurumu eğitimi sağlamış, katılımcılar çözümleri üretmiş ve yerel yetkililerin desteği ile bunları gerçekleştirmiştir. Bu kavram sürdürülebilir bir şekilde işlemiş ve diğer yerlere ve kurumlara aktarılabilir olmuştur. SEVEN ağı yaşlı gönüllüleri yurtdışına transfer etmeyi amaçlamıştır: 2008 den itibaren kurumları yoluyla tüm yaşlardaki tüm yaşlılara bu fırsat açıktır. Avrupa daki düzinelerce kurum bu bütçeden faydalanmış ve yakın gelecekte de bir çoğunun faydalanmaya devam edeceği gözlenmektedir. SLIC proje çalışma atölyeleri Avusturya ve Finlandiya da başka kurumlar tarafından şu anda denenmektedir. SLIC II de yapılan çalışma SLIC I ve SLIC II araçlarının diğer kurum ve ülkelere 10

aktarımını amaçlamaktadır. İspanya gibi şu ana kadar SLIC kavramına katılımda bulunmamış ülkeler de ilgi duymaktadırlar. Son olarak Gönüllü üniversite Tur Rehberleri fikri daha küçük (farklı gruplardan, alanlardan, toplumlardan insanlar için yerel bölge turları), ve daha büyük ölçekli olarak üniversitelere, yerel hükümetlere yaklaşmakta ve ilgilerini çeken yerlere rehberlik projesi teklif etmektedirler. Bu yolla gönüllüler belirli alanlardaki eğitimlere ilgileri olanlar olacak ve kendi araştırmaları sonucunda daha fazla öğrenecek, akranları (diğer rehberler) ve dinleyicileri ile bu bilgiyi paylaşmaya istekli olacaklardır. Yaşlılar ile çalışan eğitim ve kültür kurumlarına tavsiye ve öneriler Alanda çalışmış insanların topladıkları tecrübe ve yeterlilikler benzer faaliyetlerin uygulanmasında çok faydalıdır. Bu bölüm temel tavsiyeleri ve önerilere kategori ve konularına bölerek vermektedir: Uygun Katılımcılar Bulma Eğitim başlamadan önce bir bilgilendirme toplantısı insanların ilgisini çekmek için iyi bir yöntemdir. Bununla ilgili olarak katılımcıların alınması ile ilgili olarak yeterli zaman planlanması önemlidir. Eğitim başlamadan önce her katılımcı ile görüşme yapmak iyi bir fikirdir. Bu katılımcılara kendilerinden beklenen sorumlulukları ve eğitimin ne seviyede yoğun olacağı konusunda fikir edinmelerini sağlayacaktır. Katılımcıların gerçekten projede çalışmak istediklerinden emin olmanın bir başka yolu kurum ve gönüllü arasında bir kontrat imzalanmasıdır. Yerel basında proje hakkında bir yazı yazılması insanların ilgisini çekecektir. Yaşlı gönüllüler için onlarla çalışan bir dernekle işbirliği yapmak çok önemli olabilir. Gönüllüleri nasıl bulursanız bulun farklı geçmişler ve farklı yaşlardan karışık profilli bir grup olmalıdır. Esnek yapılar hayatın çeşitli dönemlerindeki yaşlıları dahil ederek gerçek katılım ve güçlendirme sağlar ve ayrıca sadece kendilerininkinde değil başka kurumlarda da katılıma ve öğrenmeye teşvik eder. Aktif öğrenme ortamları bireylerin yaşlıların sesini duymak için kulak vermesi için önemlidir. Eğitimciler: Hangi yeterlilikler ve karakter yapısı gereklidir? Uzman eğiticiler tercihtir. İletişim becerileri çok önemlidir; hepsi dost canlısı olmalı ve görevlerde açıksözlü olmalıdır. Başarılı bir eğitimin anahtarlarından birisi genç ve yaşlı eğitmenlerin karışımıdır. Eğer dışarıdan eğitmen olacaksa onları proje hakkında ve katılımcıların ihtiyaçları hakkında ve beklenen çıktılar için bilgilendirmek önemlidir. 11

Eğitmenler sürekli olarak katılımcıları bilgilendirmelidir. katılımcılarla tepeden aşağı bir iletişim modeli kullamayın. Tecrübe, sakinlik ve espri anlayışı eğitmenler için önemli becerilerdir. Zor durumları nasıl idare edeceklerini bilmelidirler. Bu özel hedef grubunun ihtiyaçlarına dikkat edin. Yaratıcı, düşünceli ve acele etmeyen biri olun Kullandığınız dile dikkat edin özellikle kısaltmalar ve teknik ifadeler ile. Yaşlılarla iletişim Potansiyel Yaşlı Rehberler için muhtemel motivasyon sebeplerini anlamak önemlidir. İngilizce deyimler bazen kafa karıştırabilir, onlardan kaçının. Saygılı bir iletişim yöntemi kullanın yeterliliklerine ve Otonomilerine saygı gösterin. Yaşlılar diğer insanlardan fazla hayat tecrübeleri ve zenginlikleriyle farklıdır ve bu dikkate alınmalıdır. Diğer yönlerden onlarda herkes gibidir: Onlar çok özel ihtiyaç ve gereksinimleri olan bireylerdir. Bazen Telefonla aramak e-posta dan daha muteberdir, özellikle herkes internet kullanmıyorsa. Yaşlıların her zaman ciddiye alınmak istediklerini aklınızdan çıkarmayın Bazen yaşlılar birilerinin onlara hitap ettiği ve bir çok girdi sağladığı ortamlara alışıktırlar. Farklı grup dinamiklerinin ortaya çıkmasına karşı hazırlıklı olun. Herhangi bir çatışma veya sorun varsa aralarındaki ilişkileri anlamak için bir grup aktivitesi deneyin. Katılımcılara geri dönütler için sorular sorun Yeni fikirleri deneyin, kazanılan bilgiyi paylaşın ve tecrübeden zevk alın. Yaşlılar vakitlerini neyle harcamak istedikleri ve neyle zaman kaybetmek istemedikleri hakkında oldukça hassastırlar. Yaşlıların ilgi ve hedeflerine uyduğunuzdan, eğer onlarla çalışmak istiyorsanız, emin olun yaşlılar ile konu başlıkları ve hedefler belirleyin ve onlara açık ve dürüst olun. Yaşlıları eğitmen, öğrenme hızlandırıcı, danışman olarak görevlendirmek Yaşlılar başka yaşlılardan gelen bilgiye daha açıktırlar, bu nedenle satması zor fikirleri hedefleyen programların başarısında işbirlikçi/gönüllü yaşlı danışmanlar gücü yaratmak önemlidir. Eğitmen, öğrenme hızlandırıcı, danışman rolündeki yaşlılar sadece kendi gruplarındaki akranlarına değil başka gruplar için de program için yararlı girdiler üretebilirler. Yaşlıları böyle roller için, onlara hareketlerinin amaçlarını ve katılımlarını açıklayarak, hazırlamak önemlidir. 12

Yöntemler: Yaşlı insanlar için faydalı araçlar Hangi yöntemi seçerseniz seçin yaşlı insanların bazı özelliklerini göz önünde bulundurduğunuzdan emin olun. Örneğin: Bir şeyler yazıyorsanız büyük harfler kullanın, yavaş ve yüksek sesle konuşun, katılımcıların sizi takip edebilmesi için zaman tanıyın, daha az power point sunumu ve daha fazla basılı materyal hazırlayın ve gündemi her zaman göz önünde tutmak da faydalıdır. Aşağı yukarı tüm yöntemler yaşlılarda da işe yarar, onlarda bu yöntemlere karşı ilgili ve açık fikirlidirler, sadece adlarını değiştirin. Yaşlıların ilgilendiği konu ve temalarla ilgilenin ve onlara cesaretlendirici bir öğrenme ortamı sunun. Teorik girdi ve kendi kendine yönetilen öğrenme faaliyetleri karışımı faydalı bir yöntemdir. Bu nedenle katılımcılara eğitimin en başında kendi kendine yönetilen öğrenme kavramını açıklayın. Nesiller arası çalışmaları tercih edin ve yaş sınıflandırmasının üstesinden gelmeye çalışın: Yaşlı insanlar da herkes gibi yardımcı da olabilir yardıma da ihtiyacı olabilir. Çalışma grupları ve Rol yapma oyunları yaşlılar için gerçekten iyi yöntemlerdir. Uygun değerlendirme yöntemleri bulun. Örn: EDAM (www.edam-evaluation.eu). En iyi uygulamaları örnek olarak kullanın Katılımcıların kuvvetli yönlerini ortaya çıkaracak faaliyetler seçin ve onları cesaretlendirin. Yaşlıların gelişimi ve değerlendirilmesi için bireysel yollara dikkat edin, günlük hayatlarında, toplumda ve işlerinde onlara yardımcı olacak araçlar oluşturun Zaman Çizelgesi Eğitimler için yeterli zaman ve sizin sınıfta olacağınız süreyi planlayın program katılımcılara önceden gönderilmelidir. Eğitim günlerinin sayısını, gerekliyse, değiştirin Söylediklerinizi açıkça ifade edin. Yeterli miktarda mola verin ve eğitimin planlanmasında esnek olun. Oturumlar arasında çok uzun süre boşluklar olursa muhtemelen kaçacak olanlar olduğunu unutmayın Yerel otoritelerle / Kurumlarla işbirliği Yeni bir şey icat etmek yerine onların önceliklerinden birini desteklediğinizi gösterin. Katılımcıları potansiyel işbirliği yapacak bir ortağa yaklaşmadan önce kısa bilgi vermek faydalıdır. Bunun için proje hakkında yazılı bir bilgi hazırlayabilirsiniz. Diğer eğitmenlere de önemli bağlantıları olup olmadığını sorun. 13

Yaşlıları temsil eden ve toplum konuşmalarında ve tartışmalarında katılımlarını sağlayacak mekanizmalar ve politikalar oluşturulmasını sağlayacak kurumları dahil edin ( tabii ki böyle bir mekanizmanın olduğu ülkelerde) Özel Dersler Danışmanlık için süre esnek olmalıdır ve proje daha zorlayıcı ise daha fazla özel ders gerekmektedir. Farklı sorunlarla başa çıkmaya hazır olun, örneğin yaş farkı. Insanlarda özel ders alma ihtiyacının yeterlilik eksikliği olduğu konusunda bir önyargı oluşabilir bunun böyle olmadığını açıkça belirtin. Bazen özel öğretmenden çok bir aracı gereklidir. Çatışmalar varsa onlarla aktif olarak iletişime geçmek onların size gelmesini beklemekten daha yararlıdır. Özel ders kelimesi yerine dilinizde hedef grubu daha az rahatsız edecek bir terim kullanabilirsiniz. Halkla İlişkiler Diğer kurumlara fikrinizi yayımlarken katılmalarıyla elde edecekleri faydaları açıkça belirtmeniz faydalı olacaktır. Yerel gazetelerde, çevrimiçi veya farklı web sitelerinde ilanlar proje hakkında bilgilendirme için iyi bir yoldur. Halkla ilişkilerde daha başarılı olabilmek için bazen politik destek aramak daha faydalıdır. Daha geniş bir katılımcı kitlesine hitap edebilmek için eski ve yeni medya kanalları arasında bir denge tutturun Ortaklık programlarının ve sonuçlarının kültürel kurumların katılımını arttırmak ve öğrenme boyutlarının kuvvetlendirilmesi amacıyla tanıtımı Faydalanma aşamasında Öğrenenleri aktif olarak katılımda tutmak Başka projelerde edindiğiniz faydalı tecrübeleri kullanın Katılımcılar arasında yakın ortaklıklar kurun, örneğin fikir alış verişinde bulunabilecekleri gayri resmi zamanlar Faaliyetlerin resimlerini çekin Teşekkür ederim diyerek aktif takdir gösterin. Katılımı şereflendirmek üzre bir doğum günü kutlaması, veya küçük bir hediye gibi. Aktif olarak katılıma devam etmeleri için yaşlıların ne tür desteğe ihtiyaçları olduğunu sorun. Düzenli bir iletişim, destek ve kaynak sağlama uygulayın ki size yine zevkle dönsünler. 14

Belirli tur fikirlerine adanmak onların bu turları zaman çizelgeli turlar olması için aktif katılımlarını sağlayacaktır Yaşlılarla birlikte çalışırken eğlenin ve hevesli olun Nesiller arası çalışmaları düşünün Yaşlı insanların ve diğer insanların vaatleri kadar yaşayabileceği fiziksel zorlukları göz önünde bulundurun Kültürel kurumlar tarafından uygulanan ve yaşlı insanlara özel olan eğitim projelerine Küçük bir mali destek planı (ulusal veya bölgesel olarak) az masrafla belirgin sayıda sonuç alacaktır. Baştan itibaren Sürdürülebilirlik Sürdürülebilir bir proje için uygun ortaklar önemlidir. Şehir veya köydeki büyük kurumlarla, farklı kurumlarla ve enstitülerle sağlam ilişkiler çok önemlidir. Muhtemel işbirliği için doğru kurumları belirleyin Faaliyet ve öğrenimi değerlendirin ve geri dönütle faaliyete geçin Yetişkin Öğrenciler Haftası olan ülkelerde, o hafta bir faaliyet yapmak sürdürlebilirlik için iyi bir yoldur. Dahası, projenin ardından gelecek olan zamana odaklanmak ve geliştirilen faaliyetlere ne kadar süreyi kimin ayırmak isteyeceğini bulmak önemlidir. Faaliyetler tekrarlanabilir ve uygulanabilirliği hedef gruba uygun olmalıdır. Kişisel güdülenmeyi sağlamalı ve sürdürmeye ve yaptığınızdan zevk almaya çalışmalısınız Çok az kültürel kurumun yaşlılara yönelik özel politika/stratejisi vardır; böyle stratejilerin her kültürel kurumda geliştirilmesi desteklenmelidir. 15

Ulusal Öncelikler ve politikalar Bu bölüm, eğitim kültür ve sosyal alanlarda, genel anlamda yaşlıların öğrenimi ve özel anlamda kültürel kurumlar için olumlu ve destekleyici olan ulusal politikaları sunmaktadır. Almanya Yaşlı vatandaşların topluma daha iyi nasıl entegre edilebileceği ve demografik değişim sorununu nasıl bir fırsata dönüştürülebileceği soruları Alman toplumunda ve hükümetinde yoğun bir biçimde tartışılmaktadır. Günümüzde Alman hükümetinin temel hedefi yaşlı vatandaşlara ilişkin düşkün ve bakıma muhtaç imajı değiştirerek bunu aktif, topluma katkıda bulunan kişiler imajına dönüştürmektir. Bu imaja dayalı olarak devletin görevi; hedef grubun hayatlarını bağımsız olarak idame ettirmelerini ve toplumdan faydalandıkları kadar topluma faydalı olmalarını sağlamaktır. Bu ilkeler özellikle yaşlı vatandaşların ekonomik ve sivil toplumdaki potansiyellerini kullanmaya odaklanmış ulusal politikalar aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Yaşlı vatandaşları ekonomik hayata entegre eme ehdefi gerçekleştirmek için hükümet firmalarla işbilirliği içinde yaşlı vatandaşları şirketlerdeki çalışma alanlarına entegre edecek ve onların bilgilerinden fayda sağlaycak programlar ve uygulamalar geliştirmektedir. İnsan kaynakları departmanları ile işbirliği içinde; çalışma ortamlarının nasıl yaşlı insanlara uygun hale getirilebileceği ve onların bilgi ve deneyimlerinden nasıl yararlanabileceği üzerine fikirler geliştirilmektedir. Yaşlı vatandaşların mevcut potansiyellerini sivil topluma entegre etmek Alman hükümetinin özel çapa harcadığı konulardan birisidir. Yaşlıların potansiyellerinden ve deneyimlerinden yararlanmak ve farklı nesiller arasında bir bağ yaratmak yaşlılara ilişkin ulusal politikaların temelini oluşturmaktadır. Bu hedeflere yönelik projelere örnek olarak farklı nesillerin biraraya gelerek projeler planladıkları Çoknesilli (Multigenerational) Evler ve 2011 de sona eren ve toplumdaki tüm nesiller için gönüllü hizmeti politikaları ve ağları kurmayı amaçlayan Tüm nesiller için gönüllü hizmeti projeleri verilebilir. Alman hükümetinin yaşamboyu öğrenme refah ve büyümenin anahtarıdır şeklindeki beyanı yaşlı vatandaşlara yönelik Alman politikalarının onları sadece ekonomiye ve topluma faydalı olarak görmediğini aynı zamanda kendileri gibi yaşlı vatandaşlar için de faydalı olarak gördüğünü göstermektedir. İleri yaşlara kadar ekonomik hayata ve topluma entegre olmak yaşlı vatandaşların aktif kalmalarına yardımcı olmaktadır. Almanya da yaşlı vatandaşlar için sosyal hizmetler bir ölçüde merkezi olmayan bir yapıdadır. Birçok farklı kurum ve gruplar örneğin Alman Kızılhaç ı ya da Caritas, yaşlı vatandaşlar için ve onlarla birllikte faaliyetler sunmaktadır. Hükümet bu projeleri fikri ve finansal düzeyde 16

destekler. Hükümet tarafından başlatılan projeler (örn: Aktif Yaşlı) yaşlı vatandaşlara hizmet sunmak ve onları topluma entegre etmek için kılavuz rehberler oluşturma amaçlıdır. Alman hükümeti ve kurumlar için temel sorun; yaşlılar için düzenlenen faaliyetleri daha iyi koordine etmek ve daha tutarlı bir sistem geliştirmektir. İtalya Geçen yıllarda İtalya işçiler, şirketler ve enstitüler tarafından yaşlıların aktif hayatı konusunda bir çok teklif ve aralıklı faaliyetler, her ne kadar geniş alanda ve genel bir stratejiye bağlı olmasalarda, ortaya konmuştur. Gelecek yıllarda, İtalya da bu önemli konunun gelecek iyiliği için orta-uzun vadeli stratejilerin dış hatlarının belirlenmesi gerekecektir. Bu strateji, becerikli bir şekilde sorumluların ihtiyaçları ile girişimciler ve çalışanların ihtiyaçlarını birbirine bağlamak için toplum hizmetlerini, ulusal ve yerel sosyal ortakları içermeli ve araçları, hedefli faaliyetleri, ve aktif politikaları desteklemelidir. İşverenlerin yaşlı çalışanları istihdam etmesi ve çalışanların çalışma hayatına devam etmek istemesini sağlayacak ortamlar oluşturulmazsa, emeklilik yaşını yükseltmekle çözülebilecek bir sorun değildir. Çalışma hayatını uzatmada başarılı olan Avrupa ülkeleri (Finlandiya, Danimarka, Hollanda, ve Birleşik Krallık), daha güvenli ve aktif yaşlanmanın yanında son çalışma döneminin doğru yönetimini sağlamak amacıyla kamusal ve kurumsal politikalara dayanan global ve tümleyici bir yaklaşım benimsemiştir. Bu yıllarda, şirketlerin yaşlı çalışanlara karşı olan tutumu yavaşça değişmektedir ve yürürlükteki inisiyatifi daha iyi belirlemek için çalışma güçlerinin yaşlanmasıyla karşı karşıya kalan kurumların durum-incelemelerini bu araştırma tanımlamaktadır. Yenilikçi stratejiler, yöntem, sürekli gelişme projeleri, kariyerde nesiller arası sürekliliği planlama ve yönetimi, bireysel özelliklerini dikkate alarak yaşlı çalışanları dahil etme gibi yöntemlerle öngörülen krizi atlatmaya çalışmaktadırlar. Bu araştırmanın incelenmesiyle yaş yönetimi konusunda tek bir yaklaşım olmadığı ancak şirketler tarafından çalışma gücünün yaş yönetimi için bazı boyutların tanımlandığı ortaya çıkmıştır. Her boyut için faydalı uygulamalardan örnekler tanımlanabilmektedir fakat başarılı olabilmek için daha fazla boyutta çalışmak gereklidir. Temel kaynak: Le politiche aziendali per l age management, ISFOL 2008. Romanya Son yıllarda sosyal güvenlik sistemindeki reformlar ve emeklilik yaşının ileri alınması nedeniyle nüfusun bu bölümünde kamu politikaları konusunda ve aktif yaşlanmanın desteklenmesi konusunda büyüyen bir ilgi vardır. Kamu için 2007 -- 2010-2013 Ulusal gelişim planları ve reformları yaşlılar hakkında, özellikle sosyal haklar ve yararlanımlar ve eğitime ulaşım konusunda referanslar ve takip edilecek önlemler içermektedir. 2011 Ulusal Eğitim kanununda böyle olumlu ve umut verici bir önlemden bahsedilmektedir: Yetişkin ve yaşlıların meslek dışı eğitiminden Kültür bakanlığı ile birlikte Eğitim Bakanlığının sorumludur. Şu anda, kanun elle tutulur sonuçların takip edebilmesi için daha çok yenidir, ancak potansiyel lobi ve 17

destek için hakkında bahsetmeye değer. Başka olumlu sayılabilecek adım Ulusal Yaşlılar kurulunun sosyal hizmet sisteminin gelişiminde yaşlı insanların katılımını desteklemek amacıyla kurulmasıdır. 2009 gerçekleştirilen bir araştırmaya göre Avrupa Birliğine entegrasyon sürecinde Romanya da yaşlı insanların sosyal hakları -, Ulusal yaşlılar kurulu Romanyalı yetkililerin aldığı olumlu önlemler kadar ulusal kanunlardaki boşluklara ( yaşlıların korunması için her hangi bir iskelet kanun yoktur) ve yaşlılar için aktif yaşlanma veya sabit iş güvenliği konusunda hiçbir elle tutulur önlem bulunmadığını belirtmektedir. Ulusal yaşlılar kurulunun desteklediği faaliyetler arasında sürekli eğitime ulaşım ve toplum hayatına katılım vardır. Ulusal ve uluslar arası seviyede yaşlıları temsil eden bir kurumun varlığı ve yetkililerle diyalog olarak muhatap olması olumlu bir durumdur ancak bu kurumun görevini ne kadar başarabildiğini değerlendirmek zordur. Yukarda bahsedilen ilişkilerden başka günümüzde Romanya daki yaşlıların sosyal hizmetlerin faydalanıcıları olarak davranılmakta ve algılanmaktadır ve bu gruba ana ulaşım kapıları ülke seviyesinde ve belediye seviyelerinde resmi kurumlardır. Yaşlılar ile iletişim, destek sağlama, öğrenme için hizmet ve destek sağlama konularında bir dereceye kadar istikrar sahibi olan farklı türden kurumlar da vardır. Bunlar: Özel, bazıları kiliseye bağlı, kar amacı gütmeyen kurumlar (NGO), Kütüphaneler gibi halk kültür kurumları, ve bazen (Varsta 4) bizim gördüğümüz gibi yaşlılar ile iletişim kurmaya ve öğrenmeye meraklı bireyler veya gayri resmi gruplar. Diğer kurumlarla işbirliği yapmaya karşı kamu yetkililerinin tavrı genellikle açıktır çünkü bu kurumlar kamu kurumlarının veremediği hizmetleri sağlamaktadırlar fakat diğer sosyal, eğitsel ve kültürel hizmet sağlayıcılarıyla diyaloga girip işbirliği yapabilme kapasitesine sahip değildirler. Kültürel kurumlar öğrenme boyutlarını kuvvetlendirmek için bir çok fırsata sahiptir, eğer fırsat olarak Avrupa işbirliği programlarını (kültür, eğitim, toplum ve vatandaşlık ve nice diğerleri) ve diğer kurumların uyguladığı işbirliği faaliyetleri ve projelerin sonuçlarına ulaşma ve faydalanma konusunu kastediyorsak. Ulusal seviyede, bütçe kısıtlı da olsa Ulusal Kültür Fonu kültürel eğitim, konusuna odaklanan projeleri her hangi bir önceliği özel gruba vermeden veya dışlamadan maddi olarak desteklemektedir. Eğer kurumlar tarafından başvurulursa yaşlıları hedef alan projeler de desteklenebilir. Büyük bir değişiklik, Küresel Kütüphaneler Programını uygulayan Romanya'da, kamu kütüphanelerinde gerçekleşmiştir. Program yetişkin eğitim yöntemlerini kullanarak ve toplum-merkezli mikro ödenekli projeler ile kütüphaneciler yetiştirmeyi içerdiğinden ülke kütüphaneleri yaşlıları dahil etmiş ve eğitsel ve kültürel projeler geliştirmiştir. Diğer ilginç örnekler manevi miraslar konusundan gelmektedir, Yaşayan insan hazineleri programı sayesinde özel becerileri olan yaşlılar onurlandırılmış ve gelenekleri koruma açısından desteklenmiştir. Romanya da yaşlıların sosyal hizmetlerinden sorumlu kamu yetkilileri ve diğer aktörler arasında, durum şehirden şehre ve bölgeden bölgeye farklılık gösterse de, geniş ölçekli bir işbirliği görülmemektedir. Olası bir tavsiye böyle büyük ölçekli bir işbirliği, belki kamu yetkilileri ile STKlar ve kültür kurumları arasında işbirliğini destekleyen bir program formunda, oluşturmaktır. Böyle bir plan, ortaklaşa yaşamın oldukça fakir olduğu (bu nedenle 18

daha az hizmet sağlayıcı), ve yaşlıların eğitim ve kültüre ulaşımın zor olduğu, taşra alanlarda daha da başarılı olacaktır. Türkiye Yaşlıların kendisini ifade edebileceği fırsatlar sunmak ve topluma aktif olarak katılımlarını sağlamak yaşlılarda öğrenimi desteklemenin anahtar elementleridir. Türkiye de her ilde ki ve Belediyelerin yetişkin eğitim merkezleri bu fırsatları sunmaktadır. Yaşlılar, genlikle emekli meslek sahipleri, bu yetişkin eğitim merkezlerine gitmektedir. Ayrıca, yaşlı vatandaş merkezleri (huzurevleri) bir çok şehirde mevcuttur ve yaşlı vatandaşlar için ev ve bakım imkanı sunar. Bu yaşlı vatandaş merkezleri yaşlılar için sosyal ve kültürel faaliyetler düzenlerler. Ancak, tüm bu kurs ve faaliyetler tepeden inme yaklaşımla hazırlanır. Genellikle yaşlıların fikir ve ihtiyaçları hiç sorulmaz. Bu yetişkin merkezleri ve kursları yaşlıların eğitimini sınırlı bir şekilde destekler. Kamu yetkilileri ve yerel yönetimler STKlar ve diğer yaşlı kurumları ile birlikte çalışır. Yaşlılar için eğitim alanındaki olumlu ilişkiler aşağıdaki gibi listelenebilir: farklı ortaklık düzenlemeleri (farklı kültürel kurumlar ve yaşlı merkezleri ve STKlar ile), farklı ortamlar (okullar, dernekler ve kültürel kurumlar gibi), farklı etkileşim ve eğitim alanları gibi (medya okur yazarlığı, barınak, gönüllülük, sağlıkta iyileşme, çevre eğitimi vb.), farklı ölçeklerde (topluma dayalı, yerel, Ulusal, Avrupa, Uluslar arası), ve Avrupa toplumlarının ortak sorunlarına yönelik (sosyal katılım, iş bulma ve sürdürülebilirlik). Kültürel kurumların kendi öğrenme boyutlarını kuvvetlendirebilmeleri için yaşlıların ihtiyaç ve fikirlerine daha açık olmaları gerekmektedir. Yaşlılar kültürel kurumları öğrenme merkezleri olarak kullanmalı ve kültürel merkezler de yaşlıları akranları için öğrenme kaynağı olarak görmelidir. Kültürel etkinlikler, kurslar ve faaliyetleri yaşlılar ile ve yaşlılar için hazırlamak kültürel kurumların öğrenme boyutlarını kuvvetlendirebilir. Yaşlılar arasında gönüllüğü desteklemek ve nesiller arası öğrenme ortamlarını hem yaşlılar hem de gençler için oluşturmak yaşlılara yönelik daha kapsayıcı olmayı sağlayabilir. 19