Türkiye ve Dünyada İnternet Yasakları ve Sansür Kavramı ile Zararlı İçeriğe Karşı Yaptırım ve Uygulamalara Genel Bir Bakış

Benzer belgeler
Güven KÖSE (Hacettepe Üniversitesi) Kerem ÖZEN(Savunma Tek. Müh. A.Ş.)

İNTERNETİN GÜVENLİ KULLANIMI İHTİYACI

4/5/2007 TARİHLİ VE 5651 SAYILI KANUN. Şinasi DEMİR-Serkan KAYA İl Bilgisayar Formatör Öğretmenleri-ANTALYA

DTÜ BİLGİ İŞLEM DAİRE

Türkiye de Güvenli İnternet ve Uygulamaları

YILDIRIM v. TÜRKĐYE KARARIN KISA ÖZETĐ

SON 20 YILDA DÜNYANIN İNTERNET RENGİ DEĞİŞTİ

Sayı: Ankara, 24 /03/2014 ANKARA İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞI NA

İNTERNETİN GÜVENLİ KULLANIMI VE GÜVENLİ İNTERNET HİZMETİ

Çok Önemli Not : ilgili yasaya ilişkin görüş ve yorumlarını yansıtmaktadır. Hiçbir kurum ve kuruluşu bağlayıcı niteliği yoktur.

İNTERNETİN FIRSATLARI

c) Erişim: Herhangi bir vasıtayla internet ortamına bağlanarak kullanım olanağı kazanılmasını,

AVRUPA ÇEVRİMİÇİ ÇOCUKLAR (EU KIDS ONLINE) PROJESİ ve SONUÇLAR

T.C. SİNOP ÜNİVERSİTESİ BİLGİ İŞLEM DAİRE BAŞKANLIĞI WEB SİTESİ HAZIRLAMA SÖZLEŞMESİ

Sayın Komiser, Saygıdeğer Bakanlar, Hanımefendiler, Beyefendiler,

ERĠġĠMĠN ENGELLENMESĠ KARARI. Av. Mert ÇUBUKTAR ERYĠĞĠT HUKUK BÜROSU / ANKARA

E-DÖNÜŞÜM TÜRKİYE İCRA KURULU 21 NCİ TOPLANTISI GÜNDEMİ 20 MART 2007

KİTLE İLETİŞİM HUKUKU

Denetleme Kurumu. Đnternet Sitesi Erişim. im Đstatistikleri Dairesi Sayı - 18

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURULU KARARI

GÜVENLİ İNTERNET HİZMETİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

TÜRKİYE BİLİŞİM VAKFI

Türkiye İnternet Raporu 2005

Türkiye de internet kullanım trendleri

DTÜ BİLGİ İŞLEM DAİRE

PROGRAMIN TANIMI ve AMACI:

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

IFLA İnternet Bildirgesi

Raporda öne çıkanlar:

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

SEKTÖRÜN TANIMI TÜRKİYE KOZMETİK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ

İNTERNET TOPLU KULLANIM SAĞLAYICILARI HAKKINDA YÖNETMELİK. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

İşveren Uygulamaları kapsamında Kişisel Verilerinin İşlenmesi

İÇİNDEKİLER (*) 1- Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu ( Eylül)

5651 Sayılı Kanun Hakkında Kanunla ilgili detay bilgiler

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU

İnternetin Güvenli Kullanımı. ve Sosyal Ağlar

2013/ 2014 (%) 3301 Uçucu Yağlar ,63 3,97

5651 Sayılı İnternet Kanunu Çerçevesinde Cevap ve Düzeltme Hakkı ve Erişimin Engellenmesi

Son 5 yıldır Orta Doğu pazarında %48 gibi bir Pazar kaybı yaşayan Türkiye, bu pazarı tekrar kazanabileceği değerlendirilmektedir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi nde ( TBMM ) 26 Mart 2015 tarihinde 688 Sıra Sayılı Kanun ( 688 Sıra Sayılı Kanun ) teklifi kabul edilmiştir.

İNTERNETTE İŞLENEN SUÇLARLA MÜCADELE

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

T.C. İSTANBUL 1. SULH CEZA HÂKİMLİĞİD. İş. No : 2015/3101 D.İş T.C. İSTANBUL 1. SULH CEZA HÂKİMLİĞİ DEĞİŞİK İŞ KARAR DEĞİŞİK İŞ NO: 2015/3101 D.

T.C. BİLGİ TEKNOLOJİLERİ VE İLETİŞİM KURUMU Tarih : İnternet Daire Başkanlığı Sayı :

Internet te Sansür Üzerine Bir Değerlendirme

ALTINCI BÖLÜM BİLGİ İŞLEM MÜDÜRLÜĞÜ NÜN GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI İLE ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine İlişkin Tarihli Yönetmeliğin 11 ve 19. Maddeleri Anayasaya Aykırıdır

MEVZUAT LİSTESİ: Kanun: 5651

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELEDE ULUSLARARASI BELGELER VE KORUMA MEKANİZMALARI

DÜNYA SERAMİK SAĞLIK GEREÇLERİ İHRACATI. Genel Değerlendirme

DİJİTAL PAZARLAMA. İnternet çağının yeni pazarlama yöntemi

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ 2010

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

Bir Eğitim Aracı Olarak Internet ve Internet te Bilgiye Erişim

BİLGİ GÜVENLİĞİNİN HUKUKSAL BOYUTU. Av. Gürbüz YÜKSEL GENEL MÜDÜR YARDIMCISI

Demokratik Yönetişimde Vatandaş Şikayetinin Rolü. Fikret Toksöz May 12, 2015

VPN NEDIR? NASıL KULLANıLıR?

INCOMING TURİZM RAPORU / ARALIK 2017

YAPI MALZEMELERİ SEKTÖRÜ

BİLİŞİM SUÇLARI Hazırlayan: Okt. Dr. Ebru SOLMAZ

Son zamanlarda internet dünyada en çok konuşulan ve bundan sonra da konuşulmayı daha fazla hak eden bir mecra olacaktır.

OLGUN AKBULUT ANAYASAL DİNSEL ÇOĞULCULUK

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

Niçin Bilinçli ve Güvenli İnternet?

İÇİNDEKİLER. Karşılaştırmalı Eğitim Nedir?... 1 Yabancı Ülkelerde Eğitim... 4 Uluslararası Eğitim... 5 Kaynakça... 12

T.B.M.M. CUMHURİYET HALK PARTİSİ Grup Başkanlığı Tarih :.../..«. 8

ELEKTRONİK ORTAMDA İŞLENEN SUÇLARIN ÖNLENMESİ İLE 2559 ve 2937 SAYILI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI

Alparslan KULOĞLU. Pazarlama ve İş Geliştirme Direktörü BEWARE SİBER TEHDİTLERE BE AWARE HAZIR MIYIZ? 1/19

BİLGİ TOPLUMU YOLUNDA TÜRK İNTERNET SEKTÖRÜ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Siber Güvenlik Risklerinin Tanımlanması / Siber Güvenlik Yönetişimi

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

ARAMA MOTORLARI VE HUKUKİ DURUMLARI

Dijital Dönüşüm Aralık 2017

2016 DA DİJİTAL DÜNYA

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu nun tarih ve 2010/DK-07/87 sayılı Kararı ile;

Ülkelerin Siber Savaş Kabiliyetleri. SG 507 Siber Savaşlar Güz 2014 Yrd. Doç. Dr. Ferhat Dikbıyık

Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi

1.1. Bilişim Hukuku ve Bilişim Suçu. Temel Kavramlar

BİLGİSAYAR VE AĞ GÜVENLİĞİ

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...VII İÇİNDEKİLER...IX

5651 SAYILI KANUN DA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER: Ölümle Korkutup Sıtmaya Razı Etmek mi?

İnternet Erişim Özgürlüğünün Kısıtlanması: Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme Restrictions of Internet Access Freedom: An Evaluation Study of Turkey

ÖZEL SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KISA VADELİ KREDİ BORCU İSTATİSTİKLERİ Ağustos İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü

YAPI MALZEMELERİ SEKTÖRÜ

Bilişim Etiği ve Hukuku

YAPI MALZEMELERİ SEKTÖRÜ

SAHA RATING, DÜNYA KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ Nİ GÜNCELLEDİ

YAPI MALZEMELERİ SEKTÖRÜ

Türkiye İç Denetim Kongresi, 11 Kasım Sosyal Medya Riski ve Denetimi. Doğan Tanrıseven EY Danışmanlık Hizmetleri, Direktör

İSTANBUL TİCARET ODASI İSTANBUL DA YABANCI SERMAYE GÖSTERGELERİ

ÖZGEÇMİŞ. : Gazcılar Cad. Petek Bozkaya İşhanı A Blok K: D:316-BURSA. : (0224) : :

17-20 EYLÜL 2015 İSTANBUL FUAR MERKEZİ (İFM) SPONSORLUK DOSYASI SPONSORLUK DOSYASI

Kazandıran Site Ücretsiz E-Kitap. Kazandıran Site. Niche Site Nedir?

HOSTBEY YAZILIM VE BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ SUNUCU KİRALAMA SÖZLEŞMESİ

Denetleme Kurumu. İnternet Sitesi Erişim. im İstatistikleri

Transkript:

Akademik Bilişim 09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa Türkiye ve Dünyada İnternet Yasakları ve Sansür Kavramı ile Zararlı İçeriğe Karşı Yaptırım ve Uygulamalara Genel Bir Bakış Şahin Bayzan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı sahinbayzan@gmail.com Özet: Türkiye de ve dünyada internet yasakları ve bazı ülkelerde sansür noktasında olan internet erişiminin engellenmesi önemli bir gündem konusu olmuştur. İnternetin yaşadığımız gezegeni, iletişim ve haberleşme noktasında bir köye dönüştürdüğü hemen hemen herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. Milyonlarca alan adının ve bu alan adlarının barındırdığı milyarları bulan sayfaların bulunduğu bu iletişim ve haberleşme ağı birçok olumlu gelişmeyle birlikte olumsuzlukları da hayatımıza sokmuş bulunmaktadır. Ülkeler, gerek ülke güvenlikleri, gerek zararlı içeriklerden toplumun korunması vb. gibi nedenlerden dolayı kanunlar düzenleyerek bu devasa ağı denetleme yoluna gitmişlerdir. Bu denetlemenin ölçüsü ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Bazılarında aşırıya kaçan engellemeler söz konusu iken bazılarında bu kabul edilebilir seviyede olmuştur. Bu bildiride internet yasaklarının Türkiye de ve dünyada ne şekilde uygulandığını irdeledik. Dünyadaki uygulamalara bakarak, sansür ifadesinin Türkiye açısından doğru bir yaklaşım olup olmadığının cevabını aradık. Bu konudaki yaklaşımda doğru olanın ne olduğunu ve bizlerin bu doğrunun neresinde olduğumuzu sorguladık. Dünyadaki uygulamalara bakarak, internete erişim özgürlüğünü de göz önünde tutarak önerilerimizi sunduk. Anahtar Kelimeler: Sansür, Zaralı İçerik, İnternet Yasakları. 1. Giriş Sansür kelimesi, İngilizce censur, Almanca. zensur, Fransızca censure kelimesi kökenine dayanan ve Türkçeye sansür olarak geçmiş bir kelimedir. Anlam olarak ta sıkı denetim ve Basın, yayın ve haberleşme ile sinema ve kitap yapıtlarının hükümetçe önceden denetlenmesi ya da kısıtlanması işi olarak tanımlanmaktadır.[1] Dünyanın farklı ülkelerinde, farklı nedenlerden dolayı sık sık karşılaştığımız sitenin erişime kapatılması konusu aslında enine boyuna tartışılması gereken bir konu haline gelmiş bulunmaktadır. Ülkelerin bir siteyi erişime kapatma ya da farklı bir yaptırımda bulunma sebepleri ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir. Özellikle yoğun bir kullanıcı kitlesine hitap eden bir sitenin farklı nedenlerle erişime kapatılması ister istemez kullanıcılar tarafından çok sert tepkilere neden olabiliyor. Bazı kesimler tarafından bu, bilgi edinme hürriyetine engel bir durum olarak değerlendirilmektedir. Bir toplumda, bir site içeriğine karşı her ferdin aynı tepkiyi göstermesi beklenemez. Gerçek demokrasilerde devletler toplum bireylerinin şikâyetlerini ve taleplerini dikkate almak zorundadır. Her ülke, toplum bireylerini, bireylerin hak ve hürriyetlerini garanti altına almak amacıyla kanunlar çıkarabilirler. Ülkemizde internetin düzenlenmesi amacıyla çıkan ve sitelere erişimin engellenmesine dayanak olan kanunu da bu kapsamda değerlendirmek gerekir. Bu konuda yapılan tartışmalar ve eleştiriler gösteriyor ki ortada tek bir haklı yok, tek bir haksız da yok. Birisine göre haklı olan bir durum diğerine gör haksız olabiliyor. Yani herkes 383

Türkiye ve Dünyada İnternet Yasakları ve Sansür Kavramı ile Zararlı İçeriğe Karşı Yaptırım ve Uygulamalara Genel Bir Bakış - Şahin Bayzan kendine göre haklı, başkaları da haksız durumda bulunmaktadır. Zaman geliyor bazılarımız bize rahatsızlık veren sitenin kapatılmasını destekleyebiliyoruz. Bazılarımız da ifade özgürlüğü kapsamında bu yapılanın doğru olmadığını savunuyoruz. Birileri mutlu olurken birileri mutsuz olabiliyor. Aslında bu durumun rahatsız edici bir durum olduğu gerçeği açık bir şekilde ortada durmaktadır. Yapılmakta olan uygulamanın doğruluğunun ve yanlışlığının mutlaka tartışılması gerekiyor. Zaten böyle bir tartışma da yapılıyor. Fakat burada şu gerçeği akıldan çıkarmamak gerekir. O gerçekte çoğu toplumun bir kanuni düzenleme yaparken kendi toplum değerlerini dikkate aldığıdır. Siteye erişimin engellenmesi, sitenin erişime engellenmesine sebep olan içeriğe erişimi gerçekte tam olarak maalesef engellemiyor. Kullanıcılar bir şekilde farklı yollardan bu içeriğe ulaşabiliyorlar. Böyle bir durum aslında erişim engellemenin gerçekte tam bir çözüm olmadığını gösteriyor. Aslında çözümün anahtarı belki de site sahipleri ile devlet yetkilerinin ya da kanunu uygulamakla yükümlü kurumun karşılıklı olarak oturup bu konuyu konuşmalarından ve bir işbirliğine gitmelerinden geçiyor. Yapılıp yapılmadığı meselesine gelince, aslında bu yapılıyor. Belki siteniz suçlu değildir. Ama bu, sitenizin içeriğinden sorumlu olduğunuz gerçeğini değiştirmez. Zararlı kabul edilen veya ülkelerin kanunlarına göre suç kabul edilen içeriğin kaldırılması noktasında eğer site sahibi A ülkesinin talebini olumlu karşılıyor B ülkesinin talebine olumsuz karşılıyorsa burada çifte standart vardır ve doğru bir yaklaşım değildir. Bu durum hem işbirliğini hem de çözümü zorlaştırmaktadır. Eğer iki taraf arasında sorun varsa tek tarafın anlaşma ve işbirliği için elini uzatması maalesef yetmiyor. Karşı tarafın da aynı sorumlulukla hareket edip kendine uzatılan eli havada bırakmaması gerekiyor. 2. Türkiye de ve Dünyada İnternet İnternetin doğuşundan günümüze kadar, özellikle 1990 lı yıllardan sonra bu teknolojideki 384 hızlı artış ülkelerdeki, dolayısıyla dünyadaki internet kullanıcı sayısının hızlı bir şekilde artmasına sebep olmuştur. Elbette bu süre içerisinde sadece kullanıcı sayısı değil, alan adı sayısında da hızlı artışlardan söz edebiliriz. Nielsen/NetRatings şirketinin ITU (International Telecommunications Union) aracılığıyla elde ettiği internet kullanım istatistiklerini belirli aralıklarla yayımlayan internetworldstats. com sitesinin istatistikleri 30 Haziran 2008 tarihli verilerine göre dünyadaki internet kullanıcı sayısı 1.463.632.361 dir. Bu verilerin açıklandığı tarihteki tahmini olarak 6.676.120.288 olan dünya nüfusuna göre dünyadaki internet kullanım oranı %21,9 dur. Kıtalar bazında kullanım ise, %73,6 ile Kuzey Amerika, Avrupa kıtası da %48,1 ile ikinci sırada bulunmaktadır. [2] Aynı verilere göre ülkemizdeki internet kullanıcı sayısı 26.500.000 dır. Bunu nüfusumuza göre oranladığımızda %36,9 oranında bir internet kullanıcı oranı ortaya çıkıyor. Ülkemizdeki internet kullanıcı sayısı dünyadaki internet kullanıcılarının %1,8 ini oluşturmaktadır ve ülkeler sıralamasında 13. Sıradayız.[3] Ağustos 2008 tarihi itibariyle dünyadaki toplam alan adı sayısının 168 milyon civarında olduğu belirtilmektedir. [4] Bu alan adlarının bir kısmı ülkelere özel alan adlar (.tr,.de,.uk gibi), geri kalanı da hiçbir ülkeyi açıkça temsil etmeyen alan adlarıdır. İnternet abone sayısı, internetin gelişimini göstermesi açısından önemli bir istatistiktir. Türkiye deki internet kullanıcı sayılarına bu sektörün düzenleyici ve denetleme kurumu olan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu verilerine göre değerlendirmek daha sağlıklı olur. Bu kurumun verilerine göre 2008 yılının 2. Çeyreğinde (Nisan-haziran2008) Türkiye de toplam 5.371.492 internet abonesi bulunmaktadır. Bu abonelerin büyük bir çoğunluğunu DSL aboneleri teşkil ederken, kablo internet aboneliğinde de artış olduğu gözlenmiştir.[5]

Akademik Bilişim 09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa 3. Türkiye de İnternet Sitelerinin Kullanım Yoğunluğu Internet sitelerinin kullanım yoğunluğu, web sitesinin bilinirliği, meşhurluğu ifadesi (web reputation) ile açıklanmaktadır. Bu konuda en bilinen site Alexa (www.alexa.com) dır. Sitelerin meşhurluğunu ölçmede baz alınan en bilinen ölçü sitelerin Alexa sıralamasıdır. Bu sıralama her ne kadar tartışmalı olsa da internet kullanıcıları açısından önemli bir değer ifade etmektedir.[6] Türkiye de en çık ziyaret edilen sitelerin hangileri olduğu Alexa.com sitesinde yayınlanmaktadır. Fakat burada tıklanma sayısı ile herhangi bir bilgi bulunmamakla birlikte ölçümün nasıl yapıldığına dair ayrıntı da mevcut değildir. Türkiye nin tıklama sıralamasındaki ilk yüz sitesini ücretsiz sitede yayınlanmaktadır. Burada şunu belirtmekte yarar var: bir sitenin bilinilirliğinin fazla olması, o sitenin erişime kapatılması durumunda daha fazla tepkinin oluşmasına sebep olduğu gerçeğidir. Her gün milyonlarca insanın ziyaret ettiği bir sitenin erişime kapatılması, bir noktadan sonra bir noktadan sonra internet kullanıcılarının ilgisini o site üzerinde toplayabiliyor. Böyle bir durumda kullanıcılar bu sitelere erişim için alternatif yollara başvuruyorlar. 4. İçerik ve Düzenlenmesi Günümüzde artık tek bir internetten söz etmemiz mümkün değil. İnternetin ilk ortaya çıktığı zamanki tanımı ile günümüzdeki tanımı birbirinden oldukça farklıdır. Günümüzde kullandığımız internet ile ilk çıkan internetin kullanım amaçları birbirinden çok farklıdır. İlk tasarlanan internetin kullanım amacı o günün şartların 1-2 iken, günümüz şartlarında oldukça çeşitlenmiştir. 385 Günümüzde internetin içerik yönünden ele alındığında faydaları olmakla birlikte, zararları da bulunmaktadır. Bunun için ülkeler bu olumsuzlukları ortadan kaldırmaya yönelik çalışmalar yapmaktadırlar. Fakat bu çalışmalar ve düzenlemeler ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. Ülkemizde özellikle 1990 lı yıllardan sonra internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte bu alanda bir düzenlemeye gereksinim duyulmuştur. Fakat bu ancak 2006 yılının sonlarına doğru Türkiye internet kullanıcılarının internette çocuk pornografisi konusunda çok fazla aramalar yapmasının anlaşılması üzerine gündeme gelmiştir.[7] Kamuoyundaki tartışmalar sonunda internetle ilgili bir yasal düzenleme yapıldı ve 5651 olarak bilinen İnternet Ortamında Yapılan yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi hakkında Kanun 23 Mayıs 2007 tarihinde 26530 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi.[8]. Bu kapsamda da eski adıyla Telekomünikasyon, yeni adıyla Bilgi teknolojileri ve İletişim Kurumu na bağlı Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı bünyesinde kurulan İnternet Daire başkanlığı da 23 Kasım 2007 tarihinde fiilen göreve başladı. Çıkartılan bu yasanın gerekçesi Dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak, ülkemizde de, internet ortamının sağladığı imkânların suiistimal edilmesi suretiyle işlenen suçlarla mücadele konusunda etkin ve doğru bir yapılanmayı mümkün kılabilecek özel bir kanun çıkartılması zorunluluğu doğmuştur. Bu yasayla, Anayasanın söz konusu hükümleri uyarınca, aileyi, çocukları ve gençleri internet ortamının suiistimal edilmesi suretiyle uyuşturucu ve uyarıcı madde alışkanlığı, intihara yönlendirme, cinsel istismar, kumar ve benzeri kötü alışkanlıkları teşvik eden yayınların içeriklerinden korumak için gerekli önleyici tedbirlerin alınması amaçlanmakta; internette yapılan yayınlarla çocuğa, gençliğe ve aileye yönelik ağır

Türkiye ve Dünyada İnternet Yasakları ve Sansür Kavramı ile Zararlı İçeriğe Karşı Yaptırım ve Uygulamalara Genel Bir Bakış - Şahin Bayzan ve vahim nitelikteki saldırıların önlenmesini temin etmek amacıyla gereken yasal düzenlemenin yapılması sağlanmış bulunmaktadır. [9] Türkiye deki sitlerin erişime kapatılması, sitelerin barındırdığı içeriklerin kanun kapsamındaki suç kategorisinde değerlendirilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu kararı bu kanun kapsamında bağımsız mahkemeler vermekte olmakla birlikte yine bu kanun kapsamında resen erişime kapatma da gerçekleştirilmektedir. Yasa bu haliyle bazı noktaları itibariyle eleştirilmektedir. Eleştirilerin başında; Müstehcenlik kavramının belirsiz olması, Sakıncalı içeriğin çıkarılması yerine, sitenin tamamının erişime kapatılması, 9 katalog suç dışında yetki olup olmadığının tartışmalı olması, Bu konuda karar verebilecek İhtisas mahkemelerinin bulunmaması, Site sahiplerine kapatmaya ilişkin bilgi verilmemesi, savunma hakkı tanınmaması yönünde eleştiriler bulunmaktadır. Bunların dışında re sen engelleme konusunda eleştiriler de yapılmaktadır. Fakat kanunu uygulamakla yükümlü olan kurum zaten bu konuda 30/12/2008 tarihli duyuru ile 5651 sayılı Kanuna göre verilen re sen erişim engelleme kararlarının hiç birisinde kamuoyunun tepkisini çekecek bir durum söz konusu olmamıştır. Ayrıca, iddiaların aksine yasa ile getirilen katalog suçlar sınırlaması kapsamında koruma tedbiri olarak verilebilecek engelleme kararları kolaylaştırılmamış, sınırlandırılmıştır açıklama da yapmıştır. 5. Filtreleme ve Sansür Konusunda Türkiye ve Dünyadaki Uygulamalar Filtreleme, yasa dışı veya zararlı içeriğin süzülmesine ya da bu tür içeriği barındıran internet sayfalarının pasifize edilip bu sayfalara erişimin bir şekilde engellenmesidir. 386 Sansürün tanımına baktığımızda, filtrelemenin de bir anlamda aynı anlama geldiğini görmekteyiz. Sonuçta filtrelemede de bir kısıtlama, içeriğe erişime engel olma söz konusudur. Dünyadaki uygulamalarının ülkeden ülkeye uygulama farklılıkların olduğunu belirtmiştik. Ülkelerdeki uygulamalara bakarsak durumu şu şekilde özetlemek mümkündür. Suudi Arabistan internet pornografisini engellemektedir. Suudi Arabistan krallık sınırları içerisindeki tüm internet kullanıcılarının en pornografik ve erotik materyallerin yanında İslam ın belli bazı mezheplerine yönelik siteler ile diğer azınlık inançlarına, alkol ve uyuşturucuya ilişkin sayfalara erişimi engellediğini açıkça kabul etmektedir.[10] Ayrıca Suudi Arabistan bakanlık konseyi 2001 de Kamu ahlakını ihlal eden, İslam2ın kutsallığını bozan ve devlete veya devlet sistemine karşı gelen materyalleri listeleyen yasaklı internet içeriğini açıklayan bir karar almıştır[11]. Son olarak, filtrelenmiş bir siteye erişemeyen kullanıcıların karşısına bu engellemenin kasıtlı olduğuna dair bir engellenmiş sayfa çıkmaktadır[12]. Çin, dünyanın en geniş ve karmaşık sansür sistemini uygulamakta, devletin bilgileri filtrelediğini nadiren kabul etmektedir[13]. Çinin filtreleme sitemi çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Yasaklı içerik, ana ağ başta olmak üzere ISP ler, internet kafelerdeki bilgisayarları, e-mail sunucularını, blog hosting hizmetleri, arama motorları ve içeriği yayınladığı anda tespit edip silmeyle görevli personel tarafından da engellenebilir. Kullanıcılar yasaklanmış içeriğe erişimlerinin ne zaman yapıldığı bildirilmez, bunun yerine kullanıcıların internet bağlantıları sıfırlanır ve gönderdikleri e-mail mesajları hiçbir zaman hedefine ulaşmaz. Bu tür çok açık ve kasıtlı sansürü geçici teknik hatalardan ayırt etmek imkânsız gibi bir şeydir. Google ve Baidu gibi Arama motorlarında Falung Gong veya Taiwan şeklinde aramalar yapıldığında genellikle engellenen siteleri kasten bulundurmayan sonuçlar listesi görüntüle-

Akademik Bilişim 09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa nir. Çin in belirli bazı içerikleri engellediğinin farkında olan kullanıcılar, neden engelleme yapıldığını belirleme girişiminde bulunurlarsa kendileri engellemeyle karışılabilirler. Bunun dışında Çin Komünist Partisini eleştiren ve ülkenin insan hakları sicilini eleştiren sitelere de erişim yoktur. Amerika da New York eyalet savcısı çocuk pornografisine erişimi engelleme kararı verebiliyor[14]. Bombay da aşırı dinci web sitesi Hindu Unity erişime kapalıdır[15]. Fransa veya Almanya da Google da stormfront kelimesini arattığınızda beyaz ırkçı grup değil, oyun tasarımcıları sitesine yönlendirilirsiniz[16]. ABD de Boston dan telif haklı müzikleri arattığınızda arama motorlarından veya host sitelerinden bunların silindiğini görürsünüz[17]. İngiltere[18] ve Kanada[19] çocuk pornografisini filtrelemektedir. Avustralya da benzeri bir uygulama yapmayı planlamaktadır. Dünyada internet yasaklama ölçülerinde bu noktada uluslar arası bir sorun olduğu ortadadır. Bir ülkenin suç kabul ettiği bir içeriği başka bir ülke suç kapsamında değerlendirmiyor. Örneğin; pek çok Amerikalı Birleşik Arap Emirlikleri nin İsrail in üst düzey alan adlarında yer alan tüm siteler engelleme kararına karşı çıkarken BAE vatandaşları da Amerika nın pornografi ya da alkol kullanımına teşvik eden sitelere tolerans göstermesine itiraz edebiliyor. Diğer bir örnek, Çin vatandaşları Japonya nın savaş yıllarındaki zulümlerinden dolayı mağduriyetlerini göstermek amacıyla gösteri düzenliyorlar. Japonya nın ise bu davranışından dolayı defalarca özür dilediğini Çin vatandaşlarının çoğu bilmemektedir. Bunun nedeni ise Çin hükümetinin halkın bu bilgilere erişimini engellemesidir. 387 Başka bir örnekte ise Vietnam ın erişim engelleme politikasının temelinde gençleri sağlıksız sitelerden uzak tutmak için yaptığı düzenlemelerdir. Vietnam yalnızca pornografik ve çocuklar için sosyal anlamda zararlı web sitelerini filtrelediğini iddia ediyor. Mısırdaki uygulamada ise, ülkenin en büyük politik hareketini susturmak için ulusal emniyeti tehdit eden sitelerin engellenmesin onaylayan mahkeme kararını kullanmaktadır[20]. Buna ben zer şekilde Rusya da çevrimdışı medya üzerindeki denetimi internete yaymayı istemektedir[21]. 6. Sonuç ve Öneriler Sonuç olarak görülenleri özetleyecek olursak; örnek verdiğimiz ülkelerin erişim engelleme veya filtreleme yaparken aldıkları kıstaslardan olan çocuk pornografisi ve istismarı dışında bir benzerlik bulunmamaktadır. Dünyadaki alan adlarının sayısını temel aldığımızda ve bu alan adları ile Türkiye de erişimi engellenen siteleri mukayese ettiğimizde bunun abartılacak kadar fazla olmadığı görülecektir. 01.01.2009 itibariyle gerek mahkeme kararıyla gerekse re sen erişime kapatılan site sayısının toplamı 1475 dir. Bunu dünyadaki alan adı sayısına oranladığımızdaki (1475/168.000.000=0.0000087) olduğunu görürüz. Burada sansür var eleştirilerine, sadece yasanın uygulandığını söyleyerek cevap verebiliriz. Yasa varsa bunu uygulamama gibi bir durum söz konusu olamaz. Erişim engellemede yasakçı bir zihniyet aramak haksızlık olur. Öneriler konusunda ise 19 Haz 2008 de Abant ta yapılan toplantıda belirlenen; Üniversiteler, Bilgi ve İletişim Teknolojileri konularında faaliyet gösteren şirketler, kurumsal ve bireysel kullanıcılar, STK ların ve medya ve içerik sağlayıcılarının katılacağı bir kurul olmalı. Bu sisteminin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için gerekli olan usuller belirlenmelidir, Ailelere ve çocuklara yönelik olarak okullarda vb. yerlerde bilinçlendirme konferansları düzenlenilmelidir. Uluslararası kuruluş ve sözleşmelere üye olunmalı ve bunlarla işbirli-

Türkiye ve Dünyada İnternet Yasakları ve Sansür Kavramı ile Zararlı İçeriğe Karşı Yaptırım ve Uygulamalara Genel Bir Bakış - Şahin Bayzan ğine gidilmeli, (İnhope, Siber Suç Sözleşmesi, vb. gibi). Kişilerin kendi iradeleri ile kullanıcı seviyesinde internet filtreleme için çalışmalar yapılması şeklinde tavsiye kararları alınması kararları [22] uygulanabilir. Kaynaklar [1] Türk Dil Kurumu [2] internetworldstats.com [3] internetworldstats.com [4] verisign [5] BTK [6] Şen, O.N, Türkiye de internet trendleri, 2008 [7] Şen, O.N, Türkiye de internet trendleri, 2008 [8] TİB [9] Şen, O.N, Türkiye de internet trendleri, 2008 [10] http: //opennet. net/research/profiles/ saudi-arabia [14] Danny Hakim, Web Providers to Block Sites With Child Sex, N.Y. TIMES, June 10, 2008 [15] http://opennet.net/research/profiles/ india (last visited Apr. 10, 2008 [16] http: //opennet. net/research/regions/europe [17] Martin Bright, BT puts block on child porn sites, THE OBSERVER, June 6, 2004, [18] Martin Bright, BT puts block on child porn sites, THE OBSERVER, June 6, 2004 [19] http://cybertip.ca/app/en/cleanfeed [20] Sarah El-Sirgany, Al-Ahram Reverses Internet Block on Blogs, DAILY NEWS EGYPT, 2006, [21] Anton Troianovski & Peter Finn, Kremlin Seeks to Extend Its Reach to Cyberspace, WASH. POST, Oct. 28, 2007 [22] Şen, O.N, İnternet Ortamında İşlenen Bazı Suçlarla Mücadele ve İnternetin Düzenlenmesi [11] http://opennet.net/studies/saudi#toc2c [12] http://blockpage.com/main.php?g2_ itemid=44 [13] John G. Palfrey, Jr., Testimony Before the U.S.- China Economic and Security Review Commission, Apr. 14, 2005 388