Demokratik Yönetişimde Vatandaş Şikayetinin Rolü. Fikret Toksöz May 12, 2015

Transkript

1 Demokratik Yönetişimde Vatandaş Şikayetinin Rolü Fikret Toksöz May 12, 2015

2 Demokratik Yönetişimde Vatandaş Şikayetinin Rolü İçin Taslak Yasal Temeller Merkez Düzey Yerel Düzey Müdahale Mekanizmaları Geleneksel Müdahale Yöntemleri Modern Teknikler(Sosyal Medya, çağrı merkezleri vb.) Kerem Gibi

3 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Türkiye Anayasası X. Kanun önünde eşitlik Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir XV. Temel hak ve hürriyetlerin korunması Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlâl edilen herkes, yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkânının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir. Kişinin, resmî görevliler tarafından vâki haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da, kanuna göre, Devletçe tazmin edilir. Devletin sorumlu olan ilgili görevliye rücu hakkı saklıdır

4 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Türkiye Anayasası VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir. Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir. Dilekçe Kullanım Hakkı Kanunu

5 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Türkiye Anayasası Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Madde 108 İdarenin hukuka uygunluğunun, düzenli ve verimli şekilde yürütülmesinin ve geliştirilmesinin sağlanması amacıyla, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak kurulan Devlet Denetleme Kurulu, Cumhurbaşkanının isteği üzerine, tüm kamu kurum ve kuruluşlarında ve sermayesinin yarısından fazlasına bu kurum ve kuruluşların katıldığı her türlü kuruluşta, kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek kuruluşlarında, kamuya yararlı derneklerle vakıflarda, her türlü inceleme, araştırma ve denetlemeleri yapar

6 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Türkiye Anayasası Anayasa Mahkemesi Madde 148 Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır

7 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanunu Madde 4: Kurum, bu Kanun ve diğer mevzuatla Kuruma verilen inceleme, araştırma, ziyaret ve başvuruları inceleme görevi esnasında bir suçun işlendiğini öğrenmesi hâlinde, genel hükümlere göre işlem yapılabilmesi için gerekli gördüğünde ihbar veya şikâyette bulunabilir

8 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Bilgi Edinme Kanunu Bilgi Edinme Hakkı - Madde 4 Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir Bilgi Verme Yükümlülüğü- Madde 5 - Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler

9 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması Hakkında Kanun Madde 3: Kurul, kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik davranış ilkelerini hazırlayacağı yönetmeliklerle belirlemek, etik davranış ilkelerinin ihlâl edildiği iddiasıyla re sen veya yapılacak başvurular üzerine gerekli inceleme ve araştırmayı yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmek, kamuda etik kültürünü yerleştirmek üzere çalışmalar yapmak veya yaptırmak ve bu konuda yapılacak çalışmalara destek olmakla görevli ve yetkilidir

10 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Merkezi Düzey Başbakanlık Kuruluşu Hakkında Kanun Madde 28: Vatandaşlardan Başbakanlığa gönderilen her türlü yazılı ihbar, şikayet, teklif ve dilekleri değerlendirmek ve cevaplandırılması için gerekli işleri yapmak Bakanlıkların Kuruluşu Hakkında Kanun Başbakanlık Kuruluş Kanunu içindeki vatandaşların şikayetleri ile ilgili benzer hükümler bütün Bakanlıkların Kuruluş Kanunu nda yer alır

11 Yasal Temeller Haklar ve Tanımlar- Yerel Düzey Belediye Kanunu Hemşehri Hukuku - Madde 13 Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır

12 Müdahale Mekanizmaları Başkanlık Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu İnsan Hakları Komisyonu Kamu Denetçiliği Kurumu Anayasa Mahkemesi İdari Organ Başbakanlık İnsan Hakları Enstitüsü Üst Düzey Kamu Görevlileri Etik Kurulu Bilgi Edinme Enstitüsü Başbakanlık İletişim Merkezi - BİMER Tüketici Hakem Heyetleri Hak Arama Hürriyeti

13 Müdahale Mekanizmaları Cumhurbaşkanlığı Başkanlığa yapılan başvurular - 28 Ağustos 2007 ve 18 Temmuz 2014 Bütün Başvuru Yollarının Dağılımı # Başvuru Bireysel Talep ve Hizmetler ile ilgili Genel Başvurular Bilgi Edinme Hakkı ile ilgili Başvurular Toplam Yürürlükte olan Başvuruların Dağılımı # Başvuru % Sosyal Konular % Çevresel Konular % Diğer Konular % Yürürlükte olan Toplam % Devam Eden Başvurular % Toplam % Source: 13

14 Müdahale Mekanizmaları Türkiye Büyük Millet Meclisi Kamu Denetçiliği Kurumu Başvuruların Dağılımı Başvuru Sayısı % Sosyal Konular 2,427 1,853 32% Çevresel Konular % Diğer Konular 4,985 3,582 65% Uygulanmış Toplam 7,638 5, % Başvuru Yolları E-posta 2% Fax 2% Direkt 12% E-Başvuru 53% Posta 31% Source: Kamu Denetçiliği Yıllık Raporu 2013 Kamu Denetçiliği Yıllık Raporu

15 Müdahale Mekanizmaları Türkiye Büyük Millet Meclisi Kamu Denetçiliği Kurumu Yanıt Yöntemine göre Başvuru Dağılımı # Başvuru % Tavsiye Edilen % Reddedilen % Kısmen Tavsiye Edilen % Yasal Başvurular % Yasal Olmayan Başvurular % Toplam % Verimlilik ve Etkililik: % Toplam İşçi Harcaması Tutarı 4,064,879 6,659,077 64% İşçi Sayısı % Her Bir Başvuru için İşçi Harcaması 667 1,049 57% Source: Annual Report of Ombudsman Annual Report of Ombudsman

16 Müdahale Mekanizmaları İdari Yapı - Başbakanlık İnsan Hakları Enstitüsü: 2014 Resmi verilerine göre sadece 578 başvuru yapıldı Üst Düzey Kamu Görevlileri Etik Kurulu: Başvuru Dağılımı Başvuru Sayısı Şiddet Kararları 6 Yasal Olmayan Başvurular 172 Diğer 40 Toplam Yıllık Harcaması Türk Lirasıdır. Etik Kurulları o kadar ince düşünceli ki etik olmayan davranışta bulunan kamu görevlilerinin adını açıklamaktan kaçınıyor

17 Müdahale Mekanizmaları İdari Yapı Başbakanlık İletişim Merkezi BIMER The statistics related to the Institution of Access to Information is given under BIMER. Yıllara göre Başvuru Sayıları

18 Müdahale Mekanizmaları İdari Yapı Başbakanlık İletişim Merkezi- BIMER Eğitim Düzeyine göre Başvuru Sayıları

19 Müdahale Mekanizmaları İdari Yapı Başbakanlık İletişim Merkesi - BIMER # of Applications w.r.t Subjects # of Applications w.r.t Subjects Male; Male; Social Issues Enviromental Issues Other Issues 2014 Yılında BİMER i ziyaret eden kişi sayısı 150 milyondur

20 Müdahale Mekanizmaları Tüketici Hakem Heyetleri Tüketici Hakem Heyetleri 3 Düzey den oluşur. Taşra Düzeyi İlçe Düzeyi Merkez Düzeyi 2014 yılındaki başvuru sayısı 2 milyondan fazladır

21 Müdahale Mekanizmaları Yasal Yollara Başvurma Hakkı İdari Mahkemelere yapılan Yasal Başvurular # Dava # Birey # Tüzel Kişi Sosyal Çevresel Diğer Toplam

22 Modern Teknikler (Sosyal Medya, Çağrı Merkezleri vb. ) Bakanlıklar son zamanlarda Sosyal Medya ve Çağrı Merkezleri etkin bir şekilde kullanmaya başladı. Yüksek düzeyde sosyal medya ve çağrı merkezlerinin kullanımına ilişkin bazı temel örnekler aşağıda sıralanmıştır. Alo 181: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Alo 170: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Alo 174: Gıda,Tarım v Hayvancılık Bakanlığı

23 Modern Teknikler (Sosyal Medya, Çağrı Merkezleri vb. ) Alo 181- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2014 yılında yapılan arama sayısı: Alo 170: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2014 yılında yapılan arama sayısı: Alo 174: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2014 yılında yapılan arama sayısı:

24 Concluding Remarks Bugünlerde Türkiye nin daha merkezi ve otoriter bir devlet yapısına dönüştüğünü gözlemlerken, bir diğer yandan, insanların daha açık bir toplum adına taleplerinin ve şikayetlerinin muazzam seviyede arttığına şahit oluyoruz. Vatandaşların alışagelmiş girişim modelinin önemi gittikçe azalıyor. Vatandaşların kamu işlerine girişiminde modern teknikler daha fazla rol almaya başladı

25 Kerem Gibi Nazım Hikmet Hava kurşun gibi ağır! Yüreklerin Kulaklarısağır Hava kurşun gibi ağır!.. kül olayım... Ben yanmasam Sen yanmasan Biz yanmasak nasıl, çıkar karanlıklaraydınlığa.