Patlıcan Yetiştiriciliği
Hindistan Çin (2. yy) Avrupaya (16.-17 yy) Anadolu (16.-17 yy, Ticaret esansında yayılmıştır) Tropik koşullarda çok yıllık Subtropik koşullarda tek yıllıktır Anavatanı
Familya:Solanaceae Cins: Solanum Tür: Solanum melongena Sistematiği
Yabani türler: Solanum incanum Solanum anguivi Solanum integrifolium Solanum torvum
yüksek ve orta boylu bitkiler dağınık habitus antosyaninli gövde ve dallar küçük yapraklılık hafif dikenlilik küçük ve yumuşak meyveler erkencilik Uzakdoğu patlıcanları:
güçlü bitki gelişimi kuvvetli gövde ve dallar iri yapraklar gövde ve dallarda az antosiyanin toplu habitus orta erkencilik orta irilikte ve sert meyveler Ortadoğu ve Akdeniz patlıcanları
alçak boylu bitki gelişimi Hindistan ve Tropik iklim patlıcanları güçlü ve kısa dallar geniş yapraklar az fakat iri meyve geç meyve oluşumu.
Üretim Dünyada 12 milyon ton üretim yapılmaktadır. Türkiye 850 bin tonla 3. sıradadır.
ÜRETİM Patlıcan Üretimi (FAO, 2012 ) Sıra Ülke ton Sıra Ülke ton 1 Çin 28,800,000 6 Endonezya 518,827 2 Hindistan 12.200,000 7 Irak 460,000 3 İran 1.300,000 8 Japonya 327,400 4 Mısır 1,193,854 9 Ispanya 246,600 5 Türkiye 799.285 10 İtalya 217,690
100 g çiğ Patlıcanın Besin Değeri Eneji 104 kj (25 kcal) Karbonhidrat 5.88 g - Şeker 3.53 g - Lif 3 g Yağ 0.18 g Protein 0.98 g Thiamine (vit. B1) 0.039 mg (3%) Riboflavin (vit. B2) 0.037 mg (3%) Niacin (vit. B3) 0.649 mg (4%) Pantothenic acid (B5) 0.281 mg (6%) Vitamin B6 0.084 mg (6%) Folate (vit. B9) 22 μg (6%) Vitamin C 2.2 mg (3%) Vitamin E 0.3 mg (2%) Vitamin K 3.5 μg (3%) Ca 9 mg (1%) Fe 0.23 mg (2%) Mg 14 mg (4%) Mn 0.232 mg (11%) P 24 mg (3%) K 229 mg (5%) Zn 0.16 mg (2%) Kaynak: USDA Nutrient Database Besin Değeri
Botanik Özellikleri KÖK GÖVDE YAPRAK ÇİÇEK MEYVE
Orta derin köklü sebzeler grubuna girer. Solanaceae familyasının en derin köklü sebzesidir. Botanik özellikleri KÖK
Tüylü Odunsu yapı gösterir Genç dönemde antosiyan oluşturabilir Dikenli Botanik Özellikleri Gövde
büyük ve geniş kenarları düz, dalgalı Renk yeşil veya antosiyanlı Botanik özellikleri Yaprak
Çiçek Yabancı tozlanma oranı %30-40 Taç yapraklar mor/beyaz Anterler sarımtrak Çanak yapraklar dikenli
Çiçek Anterler birbirinden bağımsız Erselik ve 5 li çiçek yapısına sahiptir Dişi organ anterlerden daha uzun ve uç kısmı yeşil Reseptif olarak 2-3 gün
Henüz reseptif hale gelmemiş çiçek
Tozlanma ve döllenmeye yardımcı olan Bombus Arısı
Reseptif aşamasındaki çiçek
Döllenmiş bir patlıcan çiçeği
Yumurtalığı şişmeye başlamış çiçek
Antesisden yaklaşık 7-10 gün sonra
Uzun uzun ince, sivri uçlu, uzun silindirik, küt veya sivri uzun yumurta, yuvarlak, basık veya yuvarlak Meyve
MEYVE ŞEKİLLERİNE GÖRE PATLICANLAR Uzun Tip Oval Tip Topan Tip
MEYVE Partenokarpiye yatkın
Koyu mor Açık Mor Eflatun Sarı/turuncu Beyaz Pembe cizgili Meyve Renklerine Göre Patlıcanlar
Tohumlar, patlıcan meyvesinin içine gömülmüş olarak bulunur. Patlıcan tohumları disk şeklinde, ortası kalın, kenara doğru incelir. Tohum
Bir patlıcan meyvesinde ortalama 500-1000 adet tohum bulunur. 1 g tohumda 150-350 adet tohum vardır. Tohumlar, çimlenme gücünü 4-6 yıl devam ettirir. Tohum
Uzun meyveli Çeşitler: Faselis Teorem Mileda Munica Karatay
Uzun meyveli standart Pala Kemer Halkapınar Aydın siyahı Halep karası Çeşitler:
Yuvarlak meyveli standart Çeşitler: Topan 384 Bostan Adana topağı
1.İklim İstekleri sıcak iklim sebzesidir. Optimum sıcaklık isteği 25-30 ºC dir. Gece 15-20 ºC 15 ºC nin altı, 40 ºC nin üzerinde kök gelişmez ve besin maddelerinin alımı azalır. 8 ºC nin altında büyüme ve çiçeklenme tamamen durur. Sıcaklık
yüksek ışık şiddetini sever Uzun gün koşullarından hoşlanır ancak nötr gün koşullarında da meyve tutumu gerçekleşir 14-16 h 10.000-15.000 lüx ışık Işık
NEM Tropik kökenli bir tür olduğu için nemden hoşanan bir türdür Ancak çok yüksek nem yaprak yüzeyleri tüylü olduğu için hastalıklara karşı hassasiyet gösterebilir. Oratalama nem isteği %60-65 civarında olması istenmektedir
Sera dışı 200-300 ppm Sera içi güneşli günlerde 200 ppm Karbondioksit Sera gece : 600 ppm 700-1000 ppm verimi olumlu etkiler
Toprak istekleri Patlıcan killi topraklılardan hoşlanmaz. Drenajı iyi olmayan, sıcaklığı düşük topraklarda fizyolojik problemler artar Tuza orta derecede hassas bitkilerdendir. Derin, geçirgen, organik madde ve besin maddelerince zengin, tınlı, tınlı-kumlu, PH sı 6-6.5 arasında olan toprakları sever.
Açık Tohum Fide Örtüaltı Fide Aşılı fide Dikim Şekilleri
Düze Masura Karık Tava Tahta Yetiştirime Teknikleri
Örtüaltı Yetiştiriciğinde Tek ürü : 2500 bit/da Çift ürün İlkbahar : 2800-3000 bit/da Sonbahar : 2200-2500 bit/da
Açıkta yetiştiricilikte budama yapılmaz. Ortalama verim 8-12 ton/da.
Sulama Tavsiye edilen sulama yöntemi damlama sulamadır. Sık ve az sulanmalıdır Yağmurlama sulamaya uygun değildir Kültürel işlemler:
ÇAPALAMA Dikimden 7-10 gün sonra birinci çapalama, dikimden 20-30 gün sonra 2. çapalama yapılır. Kültürel İşlemler
BUDAMA Açıkta yetiştiricilikte Bakım işleri Verim döneminde ürün miktarının tam anlamıyla azaldığı devrede yapılır. Bu amaçla bitkinin taçlanma bölgesinden çıkmış olan dalları tacın bir miktar üstünden kesilerek bitki sert bir şekilde budamaya tabi tutulur. Daha sonra bol su verilir ve gübrelenir. Genellikle hasat sonuna gelindiği zaman, hasat süresini uzatmak amacıyla gelişmesi duraklamış olan patlıcan bitkileri 2-3 yaprak üzerinden budanır.
Bitki dikene büyütülmeye çalışılır bu amaçla: Koltuk budaması, Çiçek ve meyve budaması Sürgün budaması Yaprak budaması Budama / Örtüaltı
İlk çatalanma noktasından bütün koltuk ve dip sürgünleri alınır. Çatallanmadan sonra 3-4 dal bıraklır Bırakılan dalların dışındaki tüm yeni süren sürgünler alınır Budama
Bir bitkiden 10-30 adet hatta daha fazla meyve alınabilir Patlıcan da ürün ilk hasattan itibaren önce artar, bir süre sonra azalır. Bu azalma tarlada hava sıcaklığının yükseldiği Haziran-Temmuz aylarında meydana gelir. Hasat ve paketleme
Çökerten Hastalığı Külleme Hastalığı Beyaz Çürüklük Hastalığı Veticillum Hastalıklar:
Etmeni fungustur. Fide devresinde görülen bir hastalıktır. Çökerten Hastalığı:
İlaçlı mücadele: İlaçlamalar; tohum ilaçlaması, toprak ilaçlaması (ekimden önce, ekimden sonra) ve fidelerin toprak yüzüne çıkışından sonra yapılabilir. Etken madde: Bakır oksiklorid% 50, Captan%50.
o Yaprakların alt ve üst yüzleri un serpilmiş gibi beyaz bir toz tabakası ile kaplıdır. o Yapraklar kuruyup dökülür, bitkide gelişme durur. Külleme Hastalığı
Kültürel tedbirler: Mücadelesi: Hasattan sonra hastalıklı bitki artıkları toplanıp yakılmalıdır. Tarlada ve çevrede bulunan yabancı otlar yok edilmelidir
İlk hastalık belirtileri görüldüğünde mücadele yapılmalıdır. İlaçlama havanın sakin ve serin olduğu bir zamanda yapılmalı, bitkinin her tarafı iyice ilaçlanmalıdır. 10 günlük aralıklarla hastalığın seyrine göre 2-5 ilaçlama yapılmalıdır. İlaçlı mücadele: Etken madde: Kükürt Benomyl
Genellikle kök ve kök boğazında ıslak çürümeler ve gelişmiş bitkilerin yaprak ve sürgünlerinde solgunluk şeklinde kendini gösterir. Beyaz Çürüklük Hastalığı: Nemli ortamlarda genç fidelerin tamamen çürümelerine neden olmaktadır.
Etmeni fungus olup uzun yıllar toprakta canlılığını muhafaza edebilir. Beyaz Çürüklük Hastalığı:
Kültürel önlemler: Mücadelesi: Çok bulaşık olan tarla en az 4-5 yıllık münavebeye tabi tutulmalı, hastalıklı bitki artıkları temizlenmeli, temiz tohum kullanılmalı, seralarda rutubet kontrol edilmeli, sık ekimden kaçınılmalıdır.
Beyaz Sinek: Zararlılar: Larva ve erginler bitki özsuyunu emerek bitkinin zayıflamasına ve kurumasına neden olur. Meyve verimi azalır. Emgi sonucu yaprakta sararma meydana gelir.
Kültürel önlemler: Mücadelesi: Hasattan sonra tarlanın çevresindeki yabancı otların yakılması,yok edilmesi zararlının azalmasını sağlar. Fazla sulamalardan mutlak suretle kaçınılmalıdır Gereğinden fazla azotlu gübre verilmemelidir.
Sera patlıcan çeşitlerinde budama önemli rol oynar. 2,5-3 m boylanan çeşitlerde 3-4 gövdenin gelişmesine izin verilir. Bu gövde üzerindeki koltuklar üzerinde 2 meyve oluştuktan sonra uçları alınır. Hastalıklı yapraklar da sık sık temizlenmelidir. Budama:
Bitkileri; ışıklanma durumları iyileştirmek, bakım işlerini kolaylaştırmak, hastalık ve zararlıların kontrolünü sağlamak, bitkiler arasındaki hava hareketini kolaylaştırmak ve sonuçta verimle birlikte kaliteyi artırmak amacıyla askıya almak gerekmektedir. Destek Sağlama:
Patlıcanlarda hasat, piyasaya; turfanda veya normal mahsul çalışma arzusuna göre meyveler muhtelif irilikte iken yapılır. Patlıcan bitkisinde ilk hasat alttaki meyvelerin koparılması ile başlar ve kademeli olarak yukarıya doğru devam eder. Hasat Zamanı: Bir dekardan 3.000-5.000 kg verim alınmaktadır.
Patlıcanların depolanmalarında 7-10C lik sıcaklıklar tavsiye edilir. Bununla birlikte özellikle kısa süreli depolamalarda, optimum depolama sıcaklıkları 10-12C dir. Patlıcanlar 10C de 10 gün, 7-10C de 1 hafta, 21C de 3 gün zarar görmeden muhafaza edilebilir. Muhafaza: