BAŞLIKLAR 1 FOSIL YAKITLAR 2 3 KAYA GAZI NEDİR? (SHALE GAS) KAYA GAZI OLUŞUMU 4 DÜNYA KAYA GAZI REZERVLERİ HARİTASI 5 KAYA GAZI ÜRETİMİ 6 KAYA GAZI ÜRETİMİ HİDROLİK ÇATLATMA
BAŞLIKLAR 7 KAYA GAZININ FİYATLARA ETKİSİ 8 9 TÜRKİYEDE KAYA GAZI TÜRKİYEDE KAYA GAZI OLUŞUMU 10 TÜRKİYEDE KAYA GAZI POTANSİYELİ 11 TÜRKİYEDE KAYA GAZI ÇALIŞMALARI 12 SONUÇLAR
FOSİL YAKITLAR Kömür Yatağı Gazı Konvasiyonel Doğal Gaz Petrol Rezervinde Bulunan Gaz Örtü Kaya Petrol Sıkı Kum Gazı Kumtaşı Formasyonu Kaya Gazı Yatay Kuyu
HİDROKARBON KAPANLARI Antiklinal Normal Fay Stratigrafik Ters Fay
DÜNYADA KAYA GAZI OLUŞUMU
DÜNYA KAYA GAZI REZERVLERİ HARİTASI Rezerv Potansiyeli Olan Rezerv Potansiyeli Olmayan Araştırma Yapılan Ülkeler Araştırma Harici Ülkeler
KAYA GAZI REZERVLERİ TAHMİNİ
KAYA GAZI ÜRETİMİ Konvansiyonel Petrol Formasyonu Sıkı Kum Formasyonu Kaya Gazı Formasyonu
KAYA GAZI ÜRETİMİ Kayı Gazı Sahası Geliştime Planı Dikey Değerlendirme Kuyusu Yatay Geliştirme Kuyusu
KAYA GAZI ÜRETİMİ (HİDROLİK ÇATLATMA)
KAYA GAZI ÜRETİMİ (DOĞAL REZERVİNDEN) 1 2 3 4 KAYA GAZININ DOĞAL REZERVİNDEN ÜRETİMİ 1.Sondaj sonrası kaya gazı rezervinde çatlaklar yaratılır, 2.Daha sonra, kayanın üzerine tutunan gaz molekülleri ayrılmaya başlar, 3.Birbirine bağlı gözeneklerle matristen hareketlenir, 4.Doğal ve yapay çatlaklar aracılığıyla kuyuya akar.
HİDROLİK ÇATLATMA HACİMSEL YÜZDEYLE KAYA GAZI FORMASYONU ÇATLATMA SIVISI KOMPOZİSYONU Kaynak, J.Daniel Arthur ve arkadaşları SPE 122931
Milyar Ft 3 /gün KAYA GAZI ÜRETİMİ A.B.D. A.B.D. Yıllık Gaz Üretim Profili ve Tahmini Kaya Gazı Yıllar 1000 ft 3 =28.31 m 3 Kaynak: EIA 2012 Yıllık Enerji Görünümü Raporu Kaynak: Hughes GSR 2011
KAYA GAZININ SONDAJ MALİYETİ Haynesville Maliyet Dağılımı Kazılan Son kuyunun Maliyeti $9. milyon Amerikan Doları Sondaj Maliyeti Lokasyon Hazırlama Muhafaza Borusu Kule ve Mobilizasyon Çimentolama Sondaj, Yakıt, diğerleri İlk Kuyudan Bugüne Kuyu Maliyet Azalımı Muhafaza Borusu Çamur Sondaj Çatlatma Çatlatma Malz. Üretim Boruları ve Yüzey Ekipmanları Perforasyon ve Su Tahliyesi Çatlatma Tamamlama Maliyeti
KAYA GAZININ FİYATLARA ETKİSİ MARCELLUS KAYA GAZI EKONOMİSİ 2008 2010 2012 Rezerv Miktarı, BCF Kuyu Başına 3.70 4.25 7.10 Kuyu Maliyeti, $MM $3.25 $3.80 $6.30 Ortalama Yatay Uzunluk (YU), FT 3,500 3,700 6,200 Rezerv Miktarı, BCF 1,000 YU 1.06 1.15 1.15 Kuyu Maliyeti, $MM 1,000 YU 0.92 1.03 1.02 Gaz Bulma Maliyeti, $/MCF $0.88 $0.89 $0.89 ABD Doğal Gaz Fiyatı, $/MCF 7.98 4.48 2.52 Yatırım Geri Dönüşü 100.0% 45.8% 9.05% Yatırım Ödeme, yıl 0.73 1.86 7.75 Net Bugünkü Değeri (10%), $MM $8.68 $3.44 -$0.27
Milyar m 3 /yıl KAYA GAZININ GAZ FİYATLARINA ETKİSİ A.B.D. GAZ (LNG) KULLANIM TAHMİNİ EIA 2005 TAHMİNİ EIA 2008 TAHMİNİ EIA 2011 TAHMİNİ KAYA GAZI ETKİSİ Yıllar
KAYA GAZI ÜRETİMİ (HİDROLİK ÇATLATMA)
DÜNYA KAYA GAZI TAHMİNİ REZERVLERİ
TÜRKİYEDE KAYA GAZI
TÜRKİYEDE KAYA GAZI OLUŞUMU
TÜRKİYEDE KAYA GAZI
TÜRKİYEDE KAYA GAZI SİLURYEN ZAMANI 430 MİLYON YIL ÖNCE)
TÜRKİYEDE KAYA GAZI
TÜRKİYEDE KAYA GAZI (DEVONİYEN ZAMANI 390 MİLYON YIL ÖNCE)
TÜRKİYEDE KAYA GAZI POTANSİYELi
TÜRKİYEDE KAYA GAZI ÇALIŞMALARI
SONUÇLAR Kaya Gazı, daha önceden petrol türetmiş kaynak kayaların petrolün göçünden arta kalan organik bileşiklerin (0.5% to 25%) yüksek sıcaklıkla ve basınçla oluşan doğal gazdır. Kaya Gazı Üretimi Hidrolik Çatlatma ve Yatay Sondaj Teknolojisinin Gelişmesiyle Berarber Patlama Yapmıştır. ABD elinde bulundurduğu Yatay Sondaj ve Hidrolik Çatlatma Teknolojisiyle en büyük Kaya Gazı Üretme potansiyeline sahip ülkedir. Yatay Kuyuların Uzunluğu 1000-3000 m arası değişmektedir. 6 lı Yatay Kuyularla Yaklaşık 10 km2 lik bir alanda gaz üretimi sağlanabilmektedir. Kaya Gazı Rezervleri 450-150 milyon yıl yaşlı kaynak kayalardan, ortalama derinliği Sığ 150-600 m, Derin 2100-3600 m lerde bulunmaktadır. Ortalama TOC is % 4-10, ve Ortalama Gözeneklilik % 5-12.
SONUÇLAR Tahmin edilen en az rezerv Konvansiyonel Doğal Gaz miktarına eşittir. Bu da üretilebilir miktar olarak yaklaşık 200 trilyon metreküp civarındadır. Türkiye Tahmini ise 450 milyar metreküp 10 yıllık ihtiyacı (200 milyar dolar). Doğal Gaz Petrole göre % 30 ve Kömüre göre % 45 daha az Karbon Emisyonu sağlamaktadır. Bu da Kaya Gazının temiz bir enerji kaynağı olduğu için tercih edilmesini gerektirmektedir. ABD de, Kaya Gazı kullanımıyla 2007 Yılına göre, 2012 Yılının ilk 5 ayında %14 Karbon emisyonunda gerileme görülmüştür. Kömür kullanan santrallerin Gaza çevrilmesi en büyük nedendir. Kullanılan Su miktarının (11-30 Bin Metreküp) fazlalığı bir miktar sıkıntı olsada tekrar kullanılabilme (%30-70) şansının yüksek olması da bunun için handikap olarak görülmemektedir. Hidrolik Çatlatmalar ufak çaplı (3 şiddetinde) depremler yaratmaktadır. Bunlar bölgesel olup açıklanan çok büyük bir etki tespit edilmemiştir. Türkiyede TPAO-Shell ve Transatlantik ŞirketleriIerinin Çalışması devam etmektedir.
Interpretation of Total Organic Carbon (TOC) (based on early oil window maturity)
TÜRKİYEDE KAYA GAZI
The What and Why of Shale? Shale is a fine-grained detrital sedimentary rock, formed by the compaction of clay, silt, or mud. 60% of all sedimentary rocks are shale (not all are gas bearing) The combustion of natural gas emits almost 30 percent less carbon dioxide than oil, and just under 45 percent less carbon dioxide than coal.
TÜRKİYEDE KAYA GAZI
TÜRKİYEDE KAYA GAZI
TÜRKİYEDE KAYA GAZI
PETROL VE DOĞAL GAZ KAYNAKLARI DAĞILIM ÜÇGENİ Yükselen Maliyetler Gelişen Teknoloji Konvansiyonel Rezervler Daha Az Miktarda, Üretilmesi Kolay. Konvansiyonel Olmayan Rezervler, Bol Miktarda, Üretilmesi Zahmetli. Petrol ve Doğal Gaz Kaynakları Dağılım Üçgeni
HİDROLİK ÇATLATMADAN DOĞACAK RİSKLER Year Altı Suyu Kirlenmesi Riski Çatlatma Sırasında Oluşabilecek Depremsel Etkiler Su Kullanımı Yüzey Suları ve Toprak Kirlenmesi Riski