Türkiye nin Bölgesel Piyasalara Entegrasyonu Kısa Sorular

Transkript

1 Türkiye nin Bölgesel Piyasalara Entegrasyonu Kısa Sorular Barış Sanlı 1

2 Bölgesel Piyasalara Entegrasyon - Türkiye enerji sistemindeki bazı anahtar parametreler - Petrol - Doğal gaz - Elektrik - Karbon 2

3 Verimliliğin geleceği? 1930 da ABD deki konutların %70i elektrikli idi ABD de 1960 da elektrifikasyon tamamlandı Türkiye de 1989 da 3

4 Cari Açık Enerji den mi kaynaklı?

5 Doğalgaz da Abone penetrasyonu Y ekseni- Konut penetrasyon oranı (%) X ekseni- km2'ye düşen insans sayısı

6 8000 MW MW MW MW MW MW MW Elektrik tüketimi yaşamsal aktivitelere göre değişkenlik gösterir. 38,000 36,000 34,000 32,000 30,000 28,000 26,000 24,000 22,000 Cuma namazı vaktinde elektrik tüketimi azalmaktadır. 11 Temmuz 2013 Perşembe 12 Temmuz 2013 Cuma ,000 36,000 34,000 32,000 30,000 28,000 26,000 24,000 22,000 20,000 Ramazan ayında sahur saatlerinde elektrik tüketimi artmaktadır. 08 Temmuz 2013 Pazartesi 09 Temmuz 2013 Salı ,000 27,000 Yerel seçimlerin olduğu gün elektrik tüketimi azalmıştır. 35,000 30,000 Bayramlarda tüketim önemli ölçüde azalmaktadır. 24, MW 25,000 21,000 20,000 18,000 15,000 15, Mart 2014 Pazar 23 Mart 2014 Pazar , Ekim 2013 Salı 8 Ekim 2013 Salı

7 Peki Bölgesel Entegrasyon? 7

8 Türkiye nin Bağlantıları Electricity: Part of European Grid (ENTSO-E) Connections with all neighbours Expected to reach 5000 MW Gas Imports: 2 LNG facilities Azeri, İranian, Turkmen(..) Russia, Israel (?) Gas Exports: Greece, TAP Ceyhan Hub: Oil: Iraq, Azeri, Kazakh, Turkmen

9 Petrol 1. Türkiye pazarının Akdeniz pazarındaki yeri? - Kükürtsüz dizel dönüşümündeki etkisi 2. Ceyhan hub oldu mu? Türkmen, Irak, Azeri, Kazak, Rus?? 3. Ceyhan teslim noktası mı, enerji terminali mi? 4. İstanbul Emtia Borsası? 9

10 Boru hattı mı, Enerji Borsası mı? Hub=Enerji terminali=boru hattı?? Boru hattı müteahhitliği mi-finansal uzmanlık mı? Ceyhan a gelen petrol, hangi finansal kurumlar üzerinden satılıyor? Petrol borsasını kim kurmalı? Yabancı ortaklık olmalı mı? 10

11 Doğal Gaz İletim Şebekesi Boru Hattı Giriş Noktası LNG Giriş Noktası Depo Tesisi Giriş Noktası Üretim Tesisi Kompresör İstasyonu Mevcut Kontratlar Kapasite (yıl) Rusya (Batı) 14 bcm Rusya (Mavi Akım) 16 bcm Azerbaycan 6,6 bcm İran 9,6 bcm Cezayir 4,4 bcm Nijerya 1,3 bcm Giriş Noktası Kapasite (gün) Batı Hattı 41,2 mcm İran 28,5 mcm Azeri 18,6 mcm Mavi Akım 47,3 mcm Depo 20 mcm M. Ereğli LNG 18 mcm Aliağa LNG 16 mcm Üreti m 1,8 mcm Kontrat: 51,9 bcm/yıl Şebeke Uzunluğu: km 11

12 Doğal gaz Bölgesel-kollektif bir arz güvenliği mi? Fiyat stabilitesi Piyasa reformu dengesi? Kademeli fiyatlandırma, Elektrik Piyasası Deja Vu Peki uluslararası piyasa nasıl olunur? 12

13 Doğal Gaz Borsası İspanya modeli - Terminal tabanlı fiyatlama Marmara Doğu Avrupa eşlenmesi Yunanistan LNG tesislerinin kullanılması Düğüm fiyat mı? Kaç teslim noktası olabilir? 13

14 Türkiye Elektrik Sistemi İletim Şebekesi Uzunluğu Dağıtım Şebekesi Uzunluğu km km Tüketim Yoğun Bölgeler Kömür Üretim Yoğun Bölgeler Doğal Gaz Üretim Yoğun Bölgeler Hidrolik Üretim Yoğun Bölgeler Rüzgar Üretim Yoğun Bölgeler İzole Şebeke Bağlantısı Senkron Şebeke Bağlantısı 400 kv Elektrik İletim Hatları

15 HVDC? İletim

16 BULGARİSTAN 145 km 400kV 136 km 400kV INTERNATIONAL INTERCONNECTION LINES (2015) (ENTSO-E ye tam üye olduğumuzda) GÜRCİSTAN 28 km 220kV 160km 400kV YUNANİSTAN 130 km 400kV 40 MW ERMENİSTAN 80,7 km 154kV NAHCİVAN 87 km 154kV İRAN 73 km 154kV 100 km 400kV 400 kv Mevcut 400 kv Yapım Aşamasında 220 kv Mevcut 154 kv Mevcut KKTC SURİYE 124 km 400kV IRAK 42 km 400kV 150 km 400 kv GKRY 16

17 Elektrik Piyasalarının Entegrasyonu İki ayrı exchange mi gerekir? East Exchange (Gürcistan-İran-Irak-Suriye- Türkiye) Western Exchange (Marmara-Doğu Avrupa) Trakya mantıksal olarak Doğu Avrupa ya mı bağlanmalı? Türkiye kaç piyasa bölgesine ayrılmalı? Gerekli mi? 17

18 Ringler-Bölgeler Karadeniz ringi mümkün mü? Akdeniz ringi mümkün mü? Trakya nın geleceği? Çevre Bak. : olmaz? Orman Bak. : olmaz? Peki Trakya bölgesinde sadece doğal gaz santrali kurulursa bölge riske atılmaz mı? Trakya nın muhteşem yalnızlığı? Türkiye nin mi Marmara nın mı arz güvenliği? 18

19 Karbon Piyasası Portföy bazlı emisyon hedefleri? ETS den başka çıkış yolu var mı? Bölge ülkeleri ile ortak karbon hedefleri?? Yerli linyitlere genişletilmiş izin mi? Fiyatlar pass-through olursa kamu faydası sağlanabilir mi? Ya BAT (Border Adjustment Tax)? 19

20 Sonuç mu? Türkiye nin arz güvenliği ne kadar bölgesel entegrasyonlarla sağlanır? Baz fiyat-tavan fiyat koridoru oluşturur mu? Bir doğal gaz kesintisi enerji politikalarını ne kadar değiştirir? Türkiye kendi shale gas ını üretmeye başlarsa oyun değişir mi? Belirsizlikler arttı mı azaldı mı? 20

21 Teşekkürler Bu sunumdaki tüm görüşler Barış Sanlı nın kendi görüşleridir, ilgili/ilişkili olduğu kurum/kuruluş/stk lara atfedilemezler. Barış Sanlı 21