ÇALIŞIRKEN ÖLMEK İSTEMİYORUZ! BATİS Bağımsız Teksil İşçileri Sendikası www.batissendika.org sendikabatis@yahoo.com Çalışırken hastalanıyor, yaralanıyor, ölüyoruz! İnsanca çalışmak için, sağlığımızı ve hayatımızı korumak için haklarımızı öğrenelim! BAMİS Bağımsız Metal İşçileri Sendikası Ostim, Davutpaşa, Esenyurt, Karadon... ve daha birçok iş kazası! Kader değil, iş cinayetidir!
Türkiye de günde en az 3 işçi iş kazalarında yaşamını yitiriyor*. Milyonlarca işçi çalışırken bedensel bütünlüğünü yitiriyor, sakatlanıyor, ya da yıllar sonra ortaya çıkan meslek hastalığı yüzünden hastalanıyor, ölüyor. Önemle üstünde durulması gereken şudur ki, biz işçiler için çalışmak sadece işe girmek ve ekmeğimizi kazanmak değildir. Çalışırken iş kazaları, mesleki riskler ile yüz yüzeyiz. İş kazası geçiriyor, sakatlanıyor, hastalanıyoruz. Neoliberal sermaye düzeninde üretim süreci örgütlenirken işçinin can güvenliği göz ardı ediliyor. İşverenler asgari yükümlülüklerini bile yerine getirmedikleri gibi yapılan iş organizasyonuyla riskler daha çok başkalarına; alt işverenlere, taşeronlara devrediliyor. Böylece firmalar, markalar mali açıdan daha çok kar ederken; işçilerin canlarını, sağlıklarını kaybetmeleri ise onların sorunu olmaktan çıkıyor. İş kazalarının nedenleri, sanayide kullanılan zararlı ve tehlikeli kimyasalların sağlığa ve doğaya verdiği zararlar planlı bir şekilde karanlıkta bırakılıyor. İş yerlerinde sağlık felaketlerinin ve iş kazalarının üstü örtülüyor. Sermaye düzeni ve patronlar için her şeyden önemli olan rekabet, kar ve büyümektir. Onlara göre insanca çalışma koşullarının yaratılması maliyeti yükseltici faktördür. İnsan hayatına saygı, doğanın ve çevrenin korunması öncelik değildir. Öncelik, kar oranlarını artırmaktadır. Çalışırken Risk Altındayız Her geçen gün daha fazla kimyasalın sanayide, tarımda ve günlük tüketim maddelerinde kullanılması sonucu mesleki riskler artmaktadır. Zehirli maddelere maruz kalınması sonucu milyonlarca işçinin mesleki kanserler gibi nedenlerle kalıcı biçimde sağlığı bozuluyor. İşçilerin bedenleri, sağlık ve güvenlikleri risk altında olmasına rağmen, çoğu zaman sağlık felaketine dönüşen iş kazaları ve meslek hastalıkları devlet tarafından da yeterince önemsenmiyor. * İşçi sağlığı ve iş güvenliği Meclisinin verilerine göre
Devletin çalışma hayatındaki sağlık ve güvenlik sorunlarına eğilmesi için biz işçilerin örgütlenmesi ve mücadelesi şarttır. Zira meslek hastalıklarının tespiti için sağlık kontrolünün devamlılığı ve ortak bir hafıza gerekiyor. Bugün önemsenmeyen bir durum 10 yıl sonra kansere yol açabiliyor. Ancak iş organizasyonu buna göre düzenlenmemektedir. İşçilerin uzun çalıştırılması, vardiyalar vb yöntemlerle sosyal hayat ortadan kaldırılıyor, sendikalaşma ve örgütlenmenin suç sayılması gibi nedenlerle işçilerin kolektif davranışları yok ediliyor. Biz sağlıksız, güvenliksiz çalışma ortamlarını kabul ettikçe kaybediyoruz. Ve sağlığımızı veya hayatımızı kaybettiğimizde kaybedecek başka bir şeyimiz kalmıyor. Kot Kumlama İşçilerini Öldüren Sermaye Düzenidir Kot kumlama işçileri bile bile ölüme gönderildi. Silikozis hastalığını işverenler de devlet de biliyordu. Ancak işçilere bildirmediler. Çalışma Bakanlığı bu işyerlerinde denetim yapmadı, işverenler gerekli önlemleri almadı. Kot kumlama işçileri, silikozis hastalığına yakalanıp teker teker ölmeye başladıklarında iş işten geçmişti. Bu gün 50 nin üstünde kot kumlama işçisi ciğerlerinde taşlaşan silikozis sonucu ölmüştür. Bir çoğu da ölmeyi beklemektedir. İşçiler meslek hastalığı başvurusu yaptığında Çalışma Bakanlığı umursamamış, işçiler sigortasız olduğu için tedavileri için para ödemek zorunda kalmışlardır. Seslerini duyuramayan silikozis hastası işçiler birleşmiş, örgütlenmiştir. Yanlarına sendikaları, dernekleri, partileri, meslek odalarını, sanatçıları ve aktivistleri alarak mücadele başlatmıştır. Bu mücadele sonucunda bu gün meslek hastalığı kabul edilmiş, işçilerin sağlık giderleri SGK tarafından karşılanmış, hastaneler silikozis hastası işçilere ücretsiz hizmet vermiş, az da olsa ailelerine maaş bağlanmıştır. Silikozis olan kot işçilerinin mücadelesi sonucu Türkiye de kot kumlama yasaklanmıştır.
İş Cinayetleri, Meslek Hastalıkları İşçinin Suçu Mu? İşverenler ve işveren temsilcileri işçileri zapturapt altında çalıştırıyor. Buna karşı güçlenmek isteyen işçilerin önünde anti demokratik sendika yasası, barajlar ve baskılar var. Biz işçiler iş organizasyonunda ve çalışma şartlarında söz sahibi olmadığımız halde suçlanıyoruz. İş kazaları sanki işçinin dikkatsizliği ya da bilgisizliği sonucu yaşanıyormuşçasına sorumluluk işçinin üstüne yıkılmak isteniyor. O da yetmezmiş gibi iş cinayetleri takdiri ilahi, kaza adı altında geçiştiriliyor. Bu şekilde; sermaye düzeni tarafından güvenlikle, hijyenle ve sağlıkla ilgili yeterli düzeyde önleyici tedbir alınmayışı sorgulatılmamış oluyor. Kar odaklı üretim süreci nedeniyle işçilerin bile bile tehlikeye atıldıkları gözden kaçırılıyor. Oysa en basit güvenlik önlemleri işin güvenliği için yeterli olurken işçilerin hayatlarını kurtaran çok önemli sonuçlar doğuruyor. Maske kullanılması, merdivenin yere sabitlenmiş olması, bel halatının kullanılması, yanmaz eldiven kullanılması, havalandırma sisteminin çalıştırılması, yangın söndürme tüplerinin olması gibi ilk akla gelen önlemler bile bir çok kazanın ve meslek hastalığının önlenmesinde etkili sonuçlar doğuruyor. Kazalara, Meslek Hastalıklarına Tolerans Kabul Edilemez! Meslek hastalıkları zamana yayıldığı ve sağlık gözetimi sonucu tespit edilebildiği için, çok fazla görünmez kalabiliyor. Bu nedenle işçinin uyanık olması gerekiyor. İşçinin mücadelesi ve çabası olmadığı müddetçe meslek hastalığının tespit edilmesi çoğu zaman mümkün olmuyor. Sonuçlar işverenlerce gizleniyor, devlet de yeterli ve etkili denetim yapmıyor. Yetmezmiş gibi yaşanan iş cinayetleri, meslek hastalıkları, çevreye ve doğaya verilen büyük zararlarla ilgili mahkemeler hakimler tarafından toleransla karşılanıyor. Çalışma ortamından kaynaklı sağlık felaketlerinin, iş cinayetlerinin sorumluları cezasını bulmuyor. İş müfettişinin raporunda %100 kusurlu olan işveren mahkemede taksir (bilmeden sebep olma) ile yargılanıyor. %100 kusurlu bir işve-
renin iş güvenliği önlemlerini almaması kasıt değildir de nedir? İş güvenliği önlemlerinin alınmaması işçilerin canına kast etmektir. Affedilemez, tolere edilemez. O nedenle işçiler hayatına ve geleceğine sahip çıkmadığı sürece iş cinayetleri ve meslek hastalıkları bu düzende önemsizleştirilerek sürecek. İşveren Çalışanların Sağlık Ve Güvenliğini Sağlamakla Yükümlüdür Dünya işçi sınıfının ağır bedeller ödeyerek kazandığı haklar var. Haklarımızı öğrenelim, kullanalım. İş yasasına göre ve 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği kanununa göre; çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla işveren yükümlüdür. Mesleki risklerin önlenmesinden, eğitim ve bilgi verilmesine kadar her türlü tedbirin alınmasından sorumlu olan işverendir. Sağlık Zararları Ancak Gelecekte Ortaya Çıkar Ekmek eskiden aslanın ağzındaydı. Daha sonra midesine indiği söylendi. Şimdi ise ekmeği bulmak büyük bir mesele haline geldi. Bir kez iş bulunca kölelik şartlarına; esnek çalışmaya, işin yoğunlaştırılmasına, uzun iş saatlerine, güvencesizliğe boyun eğiyoruz. Oysa sağlık ve güvenliği hiçe sayan çalışma koşullarının hayatımızı ya da geleceğimizi elimizden alması büyük bir olasılık. İşin kötüsü sağlığımızı kaybettiğimizi ancak yıllar sonra anlayabiliyoruz. İş yerinde soluduğumuz kimyasallar, silikoz, asbest gibi öldürücü tozlar, maruz kaldığımız radyasyon ya da gürültü sinsi bir şekilde yavaş yavaş sağlığımızı elimizden alıyor. Çoğu yerde işverenler tarafından meslek hastalıkları yokmuş ya da önemsizmiş gibi davranılarak riskler planlı bir şekilde gözden kaçırılıyor. Kimyasal kirliliğin sağlığa ve doğaya verdiği zararın karanlıkta kalması sağlanıyor. Oysa bu konuda işlenen suçlar gösteriyor ki; değil hastalanmayı, başkalarını bile bile ölüme gönderebilen bir sermaye düzeni var. İşçi sınıfının bedeller ödeyerek kazandığı yasal haklar dahi çoğu zaman yok sayılıyor. Sıklıkla işverenler, iş yasası ve sağlık ve güvenlik yükümlülüklerinden kaçınmak için hileye başvuruluyor.
Çalışmaktan Kaçınma Hakkın Var, Boyun Eğme! İş yasasına göre ve 6331 sayılı İş sağlığı ve Güvenliği kanununa göre Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar varsa iş sağlığı güvenliği kuruluna, yoksa işverene başvurarak gerekli tedbirin alınmasını talep eder. Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır. Ayrımcılık Ve Dışlanma Toplumsal cinsiyetçi iş bölümü kadınların istihdamını belirlemeye devam ediyor. İş yaşamında kadınlara daha az yer verilirken, ağırlıklı olarak az ücretli, kayıtsız, güvencesiz, yarı zamanlı, geçici işlerde kadınlar çalışıyor. Bu da kadınların çalışırken karşı karşıya bulunduğu risklerin daha da büyük olduğunu gösteriyor. Ev İşçileri İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu Dışında Bırakıldı Milyonlarca çalışanı olmasına rağmen hala ev hizmetleri iş olarak görülmüyor. Ev işçileri işçi sayılmıyor. 4857 sayılı İş yasası ev işçilerini dışındakiler listesine koymaya devam ediyor. Yeni çıkan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği kanunu da ev işçilerini dışladı. Yasa kapsamına almadı. Dolayısıyla ev işçisinin sağlık ve güvenliğini koruyan bir yasa, mevzuat bulunmuyor. Ev işçilerinin mücadelesi sonucu çeşitli adımlar atılacağı söylense de hala ev işçileri iş yasası ve sosyal güvenlik şemsiyesinin dışında. İş Kazası Ve Meslek Hastalıklarının Yükü Kadının Sırtında Öte taraftan iş yerinde çalışırken hastalanan, sakat kalan, ölen işçilerin yükü yine kadınların sırtına yıkılıyor. Hayat boyu ya da geçici süreli iş göremez hale gelen işçilerin bakımı ailelere, yani kadınlara havale edilirken, kadınlar tarafından sağlığı bozulmuş işçiye verilen emek karşılıksız emektir. Çalışırken
hastalanan sakat kalan işçinin bakım işi, iş değil de kadınlar tarafından yapılması gereken doğal bir olaymış gibi karşılanmaktadır. Bu emek toplum tarafından da görünmez olmaktadır. Böylece kadın emeğine bir kez daha karşılıksız olarak el konmakta, yaşanan travmanın sorumluları bakım hizmetine dair yükümlülüklerinden kurtulmakta, maliyetler aşağı çekilmekte, sermaye, devlet kadınların karşılıksız emeğinden nemalanmaktadır. İşçilerin Birbirine İhtiyacı Var Hayatımıza, geleceğimize işçiler olarak hep birlikte sahip çıkmak zorundayız. İşverenler açısından iş kazası ya da meslek hastalığı maliyet demektir. Eğer bu maliyet bir şekilde ötelenebiliyor ya da alt işverenlere, taşeronlara, başkalarına devredilebiliyorsa onlar bakımından sorun yok demektir. Sağlık felaketleri önemsizleştirebilir, karartılabilir, bu konuda bizi belleksizleştirilebilirler. Devlet iş yerlerinde yeterli denetimi yapmadığı gibi, iş cinayetlerini sonlandırmak için çalışma yaşamında yapılması gereken köklü dönüşümlerden yana da değildir. Ucuz iş gücü ve rekabetçi iş piyasası devlet tarafından desteklenmektedir. Mevcut hükümet son on yılda işçilerin haklarını genişletmek bir yana kazanılmış haklarını bir bir elinden alarak çalışma yaşamını sermaye için dikensiz gül bahçesine çevirmiştir. Yoksulluk ve sosyal yıkım demek olan neoliberal politikalar hayata geçirilmiştir. İşçinin yaşam hakkını elinden alan, işçiyi bile bile tehlikeye atan, bile bile ölüme gönderen suçlular mahkemelerce de hoş görülmekte, davalar tazminat vb. cezalarla geçiştirilmektedir. İş cinayetlerinden sorumlu olanlar bedel ödememektedir. Sağlık felaketlerinin görünür hale gelmesi için, iş cinayetlerinin durdurulması, kara değil yaşama önem verilmesi için biz işçilerin örgütlenmesi, ortak hareket etmesi ve mücadele etmesi gerekmektedir. Mücadele haklarını öğrenmekle başlar. İnsanca çalışma koşulları bizim hakkımız. Haklarımıza sahip çıkalım. Öğrenelim, öğretelim. Hayatımıza, sağlığımıza, geleceğimize sahip çıkmak için uyanık olmaya, birlik olmaya, mücadeleye!
Çalışma Düzenini Sorgulayalım Sanayiden olsun, olmasın pek çok iş yerinde üretim süreci işçiler, toplum ve çevre için son derece önemli riskler barındırıyor. İşçiler ve içinde yaşadığımız toplumun bireyleri olarak çalışma yaşamımızda, çevremizde olup biteni sorgulamamız gerekiyor. Sağlığımızı, güvenliğimizi düşünmeyi nasıl olsa tehlikeye atmazlar ya da tehlikeye atmalarına devlet izin vermez diyerek patronlara veya devlete havale edemeyiz. Haklarımızı öğrenmek, genişletmek hayatımıza, geleceğimize işçiler olarak hep birlikte sahip çıkmak zorundayız. Aksi halde iş bulmak, çalışmak, ölümle randevulaşmak da olabilir. İLETİŞİM BİLGİLERİ: www.batissendika.org sendikabatis@yahoo.com Bursa Merkez: Sakarya Mah Güven Sokak Babadağ Apt No:2 K:2 D:5 OSMANGAZİ BURSA TEL: 0224 251 55 84 İstanbul Merkez Temsilciliği: Şirinveler Mah Nil Sokak No:22 Seçkin İş Merkezi K:1 BAHÇELİEVLER İSTANBUL (İş kur yakını) TEL: 0212 474 99 00-0534 038 00 42 İstanbul Esenyurt Temsilciliği : Doğan Araslı Bulvarı Örnek İş Merkezi K:1 No: 31 ESENYURT İSTANBUL TEL: 0535 922 82 68 Çerkezköy Temsilciliği: G.O.Paşa Mah Öztrak Cad Canbazlar Sokak Burak İş Merkezi K:3 D:4 ÇERKEZKÖY TEKİRDAĞ TEL: 0538 671 50 52 Çorlu İletişim: 0555 792 22 59