1.Örnek Olay Çalışması Trafik Kültürünün Göstergeleri: Ne kadar dikkatli olursan ol, karşı tarafın durumunu bilemezsin! Lale için yorucu bir yıldı, ama değmişti. Üniversite sınavına girmiş ve istediği okulu kazanmıştı. Lise mezuniyetinin sevinci perçinlenmiş, annesi ve babasıysa bu haberle havalara uçmuşlardı. İzmir de üniversite hayatı heyecanlı olacaktı ve halasının evinde kalabilecekti. Babası, arabayı değiştirmeye niyetlendiği için eski arabalarını İzmir e götürebileceğini, böylece şehirden epey uzaktaki kampusa rahat gidip gelebileceğini söyledi. Lale bu habere bayılmıştı, babasıyla benzin parasını harçlığa eklemenin pazarlığını yapmalıydı. Annesiyle kahvaltıda sohbetleri ise trafik güvenliği hakkındaydı. Tartışma Soruları: Olası sorunlar neler olabilir? Belirlediğiniz sorunların nedenlerini açıklayınız? Söz konusu olabilecek tehlike etkenleri nelerdir? Bu tehlikelerden korunmak için olay kişilerine düşen sorumluluklar nelerdir? Bu hikayede hangi trafik güvenliği kurallarının kaza ve kayıplardan koruyucu olacağını belirtiniz. - Laleciğim, ehliyetini aldın ama ben endişeleniyorum. Trafik kazaları çok önemli bir sorun, senin yaşındakiler risk grubundaymış. - Aman anne, sana kalsa adım attırmayacaksın sokağa. Bebek miyim ben! Meraklanma, sorumluluklarımı biliyorum ve dikkatli kullanırım. - Öyle deme kızım, trafik kazaları sayısında dünyada ilk 10 daymış Türkiye. Trafikte tehlike kaynakları çok: Kural tanımayan sürücüler, bakımsız araçlar, hız yapmaya meraklı gençler. Senin kurallara uyacağına inanıyorum. Laleciğim, sen ne kadar dikkatli olursan ol, karşı tarafın durumunu bilemezsin. Uykusuz mu, kural kaide mi tanımaz, sürat meraklısı mı, kim bilebilir ki? Risk almamak lazım. - Bunları biliyorum anne. Hızlı gitmiyorum ve emniyet kemeri takmadan binmiyorum. Meraklanma sen. - Ailemizde, en yakınımızda oldu. Dayını sen 7 yaşındayken kaybettik. Kendi kızı ise henüz 3 yaşındaydı. Kim Ayşe nin babasızlığının bedelini ödeyebilir? Her şey insanda bitiyor. Güvenliği yaşamımızda öncelikli ve vazgeçilmez olarak konumlandırmada sizler bize öncülük edeceksiniz artık yavrum. Bu örnek olay Elif Sungur tarafından gerçek bir hikayeye dayanılarak yazılmıştır.
Örnek olay konusu Örnek olayın içeriği Müfredata göre ilgili kazanım numarası Sağlayacağı kazanım 1-Trafik kültürünün göstergeleri Risk ve tehlike kavramlarını ayırt etmek Trafikte tehlike yaratmamak Trafikte tehlikelerden korunmak 6, 7,8 -Trafik kazalarının nedenlerini açıklar -Trafik kazalarının birey ve toplum üzerindeki olumsuz etkilerinin farkına varır -Trafik kazalarının ülke ekonomisine verdiği zararların farkında olur
Trafik kazaları Dünyada her gün 3 bin 500 insan Her 3 dakikada 1 çocuk yollarda ölüyor http://www.makeroadssafe.org/pages/home.aspx
Bir şeyler değişmeli Türkiye de sorun çok daha ağır ve trafik kazalarında dünyada ilk 10 da Her gün trafik kazalarında 20 den fazla kişi ölüyor Ailesinde, yakınları arasında trafik kazası nedeniyle kayıp yaşamayanımız yok Kazaların önlenmesi için olumlu bir güvenlik kültürünün yerleşmesi gerekiyor
Dünyada ölüm nedenleri sıralaması Trafik kazalarında ölenler kim? 15-29 yaş: 1. sıra 5-14 yaş: 2. sıra 30-44 yaş: 3. sıra 45-69 yaş: 8.sıra 70 ve üstü: 20.sıra Hayata katılımı daha yüksek olan gençler risk altında!
Araç kullanmaya başlarken Liseyi bitiren ve ehliyet alan bazı gençler araç kullanmaya başlayacak Bu yeni bir durum ve hayatımızdaki yeniliklere uyum sağlarken bir süre acemilik çekeriz Araç kullanmayı yeni öğrendiğimizde yaptığımız her işlemi kafamızdan geçirerek yaparız Emniyet kemeri takmaya başladığımız ilk zamanlarda bir süre rahatsız olmuştuk, ama alıştık ve artık araca biner binmez takıyoruz Yeni araba kullanmaya başladığımızda buna alışmamız zaman alır Bir süre acemilik çekeriz Bu sırada, dikkatimiz aracın özelliklerini, performansını öğrenmeye yöneliktir Aracımızı iyice tanıyıncaya kadar trafikteki tehlikelere daha açık oluruz
Güvenli kullanın Zaman ilerledikçe yeniliklere alışırız Emniyet kemerini farkında olmadan takarız, varlığını algılamayız bile Aracı kullanmak öylesine otomatik hale gelir ki, ardı ardına hangi işlemleri yaptığımızı fark etmeden yaparız Unutmamalı: Alışmak zaman alacak Sürücülerin güvenli sürüş kurallarına alışması zaman alacak. Israrla uygun davranışları tekrarlamalı, onları yerleşik hale getirmeliyiz
Üniversiteli olmaya hazır mısınız? Bazı üniversiteler yeni öğrencilerine, akademik hayata uyum programları çerçevesinde Trafik Bilinci eğitimleri veriyor Bazı üniversiteler kampus içinde öğretmen, öğrenci ve diğer görevlilerin gönüllü olarak çalıştığı trafik kurulları oluşturuyor, kampus trafik kurallarını belirliyor, uygulamanın yaygınlaşması için bir dizi çalışma yapıyor Sizler de üniversitede bu tip çalışmalara katılabilirsiniz
Tehlike ve risk Tehlike ve risk aynı anlama gelmez. Trafik güvenliği açısından tehlike ve riski ayırt etmeliyiz. Tehlike Risk Aslan insan için doğada tehlikeli bir hayvandır, pek çok zarar verebilir. Hayvanat bahçesinde kafeste ise yarattığı risk kontrol edilmiştir, insana zarar veremez. Aslan bir tehlike kaynağıdır, onun yaşam sahasında yürüyüş yapmak ise riskli davranmaktır. Aslanı hayvanat bahçesinde ziyaret ederek yaşamımız riske atmadığımız gibi, trafikteki tehlike kaynaklarını da güvenli davranarak etkisiz hale getirebiliriz.
Tehlikeleri önceden tahmin edebilir misiniz? Önleminizi buna göre alabilir misiniz? Trafik kazalarının nerede ve ne zaman olacağını bilmiyoruz Ancak, trafik kurallarının trafiği düzenleyici ve tehlikeleri azaltıcı işlevleri olduğunu biliyoruz. Kurallara uyarak, trafikte güvenliğimizi artırdığımızı, bunun da kazaları azalttığını biliyoruz Yeterince bilmediğimiz, trafik kazalarının riskli ortamlarda bulunmakla ve riskli davranışlarla artış gösterdiğidir Eğer bu ortamları ve hangi davranışlarımızın trafikteki riskleri artırdığını bilir ya da önceden tahmin edebilirsek, kurallara uymanın ötesinde hem kendi güvenliğimiz için çok değerli bir adım atmış oluruz hem de trafik güvenliği kültürünü oluşturmaya katkıda bulunuruz.
İstanbul dan üç farklı lisenin öğrencileri trafikteki tehlikelerden korunmanın ilkelerini sıralamışlar: Öncelikle trafiğe çıkmadan önce her konuda bilinçli olmalıyız Ehliyetimiz olmadan araç kullanmamalı, emniyet kemerimizi takmalı, tüm yola hakim olmalı ve hız yapmamalıyız Küçük bir hatanın tüm hayatımızı etkilemesine izin vermeden, öngörülü olarak kurallara uymalıyız Yaya olarak düşündüğümüzde, karşıdan karşıya geçerken sağa sola bakmak ve toplu taşıma araçlarına binildiği sırada yaşanan kargaşayı atlatabilmek Yolda yürürken kaldırımları kullanmaya çalışıyoruz ve sağımıza solumuza bakıyoruz. Araç kullanırken yola çıkan çocuklara dikkat ederim. Sokaktan çıkacak arabaları bekler, onlara yol veririm Elimizden geldiğince trafik kurallarına uyarak ve karşımızdaki bireylere saygı göstererek olumlu etki edebiliriz Çocuk koltuğu ve çocuk kilidi kullanılıyor. Eski arabalarda çocuklar için herhangi bir güvenlik önlemi yoktu, yeni teknoloji bilinçli kullanıldığında çocuklar trafikte güvende oluyor Bagajda yer kapladığı için arabada yangın tüpü bulundurmayanlar var. Yangın tüpleri biraz daha küçük yapılıp koltuğun altına konulsa daha kullanışlı olabilir. Yangın tüplerinin düzenli olarak kontrol ettirilmesi gereklidir, çünkü belli bir zaman sonra basıncı düşebilir Türkiye de arka koltukta emniyet kemeri takmanın yasal olarak zorunlu olmadığını sanıyordum ama takmamız gerektiğini biliyorum. Şimdiye kadar arka koltukta emniyet kemeri takan kimseye rastlamadım. Psikolojik olarak öndekinin tehlikeye daha açık olduğunu düşünüyoruz. Bu konuda yeni çocuğu olan aileler daha dikkatli davranıyor
Güvenli kullanıyorum Güvenli bir yolculuktaki en önemli rol, araç sürücüsüne aittir Sürücü, Trafik kurallarına uymak Trafikteki tehlikeleri ayırt ederek güvenli sürüş davranışlarında bulunmak Kendine yetemeyen bireylerin güvenliğini sağlamak, (çocuklar, engelliler gibi) Acil durumlar için hazırlıklı olmak zorundadır
Türkiye deki trafik kazaları istatistiği Yıllar Kaza Sayısı Ölenler Yaralananlar 2000 500.664 5.566 136.406 2001 442.960 4.386 116.202 2002 439.958 4.169 116.045 2003 455.637 3.959 117.551 2004 537.352 4.427 136.437 2005 620.789 4.505 154.086 2006 728.755 4.633 169.080 2007 825.561 5.007 189.057 2008 950.120 4.236 184.468 2009 1.034.435 4.300 200.405 2010 259.985 2.738 171.475 2011 278.353 2.582 194.149 Kaza nedenlerinin yüzde 96 sı insan davranışları olmasına rağmen, temsil eden örneklemin yüzde 98 i trafikte sorumlu davrandığını belirtmektedir. Kişiler sorumlu davrandıklarını düşünüyorken yanılıyor olabilirler mi? Trafikte hangi tehlikeler kendi kontrolü altında, düşünmemiş olabilirler mi?
Trafikteki tehlikeler Kontrol Edebileceklerim: Sürücü olarak kendi davranışlarım ve yaptığım hareketler Aracımın güvenlik açısından özellikleri, bakımı Kontrol Edemeyeceklerim: Yol koşulları Hava koşulları Yayalar ve diğer yol kullanıcılarının davranışları Diğer sürücülerin davranışları ve yaptıkları hareketler Diğer sürücülerin araçlarının güvenliği ve bakımı
Neyi kontrol edebiliriz? Güvenlikteki kilit faktör kendimiz Kendi davranışlarımı ve yaptığım hareketleri Aracımın güvenlik açısından özelliklerini, bakımını Öğrenciler ve velileri, kendi kontrolleri altındaki faktörleri yönetmeleri konusunda etkileyebiliriz. Trafik ortamında gençler daha fazla risk altındadır, daha fazla kazaya uğramakta ve zarar görmektedirler. Trafik ortamı tehlike kaynakları ile doluysa da trafik kazaları önlenebilir. Bu tehlikeleri güvenli davranışları yaşamımızda istisnasız uygulayarak önleyebilir ve trafik kültürünün oluşmasına katkı sağlayabiliriz.