ACİL TELEFONLAR 158 Alo Sahil Güvenlik 175 Alo Tüketici 188 Cenaze Hizmetleri 186 Elektrik Arıza 141 Fono Tel 187 Gaz Arıza 180 İş ve İşçi Bulma Kurumu 156 Jandarma İmdat 126 Kablo TV Arıza 183 Kadın ve Sosyal Hizmetler 177 Orman Yangını İhbarı 155 Polis İmdat 119 Posta Kodu Danışma 184 Sağlık Danışma 112 Sıhhî İmdat 185 Su Arıza 121 Telefon Arıza 163 Telefondan Borç Öğrenme Servisi 189 Vergi Danışma 110 Yangın İhbar 444 1 178 Alo RTÜK RESMÎ KURUM VE KURULUŞLAR 563 52 51 Eyüp Kaymakam 440 05 00 Eyüp Belediyesi 497 27 27 İlçe Millî Eğitim Müd. 417 54 70 Toplum Sağlık Merkezi 614 75 30 İlçe Tarım Müdürlüğü 615 70 81 İlçe Nufüs Müdürlüğü 455 40 00 İl Özel İdare Müdürlüğü 418 66 77 İlçe Sivil Savunma 581 04 87 İlçe Tapu Sicil Müdürlüğü 564 50 42 İlçe Kadastro Şefliği 564 40 80 İlçe Gençlik Spor Müd. 360 13 04 İlçe Orman İşleri Müd. 501 17 68 İlçe Sosyal Yard. Vakfı 418 29 85 İmarethane Müdürlüğü 545 69 48 PTT Müdürlüğü 564 83 84 İlçe Seçim Kurulu 567 63 61 Halk Eğitim Müdürlüğü 564 25 75 Eyüp Musıkî Vakfı 615 93 94 Eyüp Adliyesi 375 75 75 Adliye (İstanbul) 312 60 15 Afet Koordinasyon Merkez 455 56 00 Afet Ynt (İl) 612 53 40 Çevik Kuvvet 544 26 62 Emniyet Müdürlüğü (Eyüp) 635 00 00 Emniyet Müdürlüğü (İl)»EYÜP'TE ÖNEMLİ TELEFONLAR Important Telephone Numbers 418 93 93 Eyüp Cami 360 17 78 İlçe Jandarma Komutanlığı 544 26 62 İlçe Ekipler Amirliği 564 52 62 Karakol (Alibeyköy) 564 52 62 Karakol (Eyüp Merkez) 578 04 54 Rami Trafik Şube 581 27 94 Kızılay (Eyüp) 563 32 35 Mal Müdürlüğü 455 04 00 Millî Eğitim (İstanbul) 544 44 17 Müftülük (Eyüp) 512 23 20 Müftülük (İl) 360 13 04 Orman İşleri Şefi (Kemer) 638 30 00 İl Sağlık Müdürlüğü 578 04 54 Trafik Tescil Şube Amirliği 455 55 00 Valilik SAĞLIK KURUMLARI (EYÜP) 626 25 25 Alibeyköy Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlama Mrk. 626 25 25 Alibeyköy Ana Cocuk Sağlığı Aile Planlama Mrk. 615 25 55 İslambey Polikliniği 440 04 47 Sağlık İşleri Müdürlüğü Beld. 627 10 80 Özel Alibeyköy Hatanesi EYÜP AİLE HEKİMLİĞİ 427 34 27 Akşemsettin 2 No. Aile Sağlık Mrk. 626 37 08 Akşemsettin Aile Sağlık Mrk. 625 51 33 Çırçır Aile Sağlık Mrk. 427 77 55 Emniyettepe Aile Sağlık Mrk. 627 37 00 Esentepe Aile Sağlık Mrk. 626 97 98 Sakarya Aile Sağlık Mrk. 531 16 01 Eyüp 1 Nolu Defterdar Aile Sağlık Mrk. 625 11 01 Eyüp 10 Nolu Çırçır Aile Sağlık Mrk. 625 46 33 Eyüp 11 Nolu Alibeyköy Aile Sağlık Mrk 612 00 99 Eyüp 4 Nolu Topçular Aile Sağlık Mrk. 627 17 76 Eyüp 8 Nolu Karadolap Aile Sağlık Mrk. 535 46 48 Eyüp 9 Nolu Yeşilpınar Aile Sağlık Mrk. 322 00 16 Göktürk Aile Sağlık Mrk. 626 54 58 Güzeltepe Aile Sağlık Mrk. 497 31 91 İslambey Aile Sağlık Mrk. 427 13 12 Karadolap Aile Sağlık Mrk. 360 13 11 Kemerburgaz Aile Sağlık Mrk. 577 52 77 Nişanca Aile Sağlık Mrk. 578 51 00 Rami Aile Sağlık Mrk. 497 06 10 Silahtarağa Aile Sağlık Mrk. 618 24 24 Yeşilpınar Aile Sağlık Mrk. ÖZEL POLİKLİNİKLER 625 07 48 Özel Çetinler Polikliniği 322 04 39 Özel Göktürk Tababet Pol. 617 94 57 Özel Şifa Polikliniği HASTANELER 627 10 80 Özel Alibeyköy Hastanesi 417 29 00 Eyüp Devlet Hastanesi 616 98 12 Haseki Hastanesi Topçular Semt Polikliniği EĞİTİM KURUMLARI İÖO 538 33 12 75.Yıl İÖO 207 72 57 Akpınar İÖO 626 08 44 Alibeyköy İÖO 205 20 09 Aşağı Ağaçlı Köyü İÖO 627 94 22 Cumhuriyet İÖO 567 45 60 Dede Korkut İÖO 581 06 84 Ebussuut İÖO 626 65 65 Emniyettepe İÖO 627 23 64 Esentepe İÖO 581 05 17 Eyüp Merkez İÖO 577 17 58 F.Tümer Yunusemre İÖO 618 53 59 Fatih Sultan Mehmet İÖO 538 51 76 Feridun Tümer İÖO 322 04 67 Göktürk İÖO 614 97 60 Gümüşsuyu İÖO 626 49 49 Güzeltepe İÖO 627 26 03 H.İslam Ülker H.Şakire Ülker İÖO 578 05 32 Hacı Alipaşa İÖO 625 85 69 Hacı Arifbey İÖO 581 49 63 Halit Derviş İbrahim İÖO 206 52 61 Işıklar Köyü İÖO 578 05 38 İslambey İÖO 360 30 81 Kemerburgaz İÖO 427 90 93 Kılıçarslan İÖO 625 67 48 Mehmet Akif Ersoy İÖO 625 72 72 Mustafa Kemal İÖO 239 75 36 Nejat Sabuncu İÖO 576 53 82 Nişancı Şehit Er Eyüp Beyazıt İÖO 521 63 77 Otakçılar İÖO 595 17 13 Pirinçli Köyü İÖO 626 31 41 Prof Kaya Gürsel İÖO 360 13 29 Ragıp Kutmangil İÖO 578 19 81 Rami İÖO 627 49 08 Serdar Aksun İÖO 625 72 33 Silahtarağa İÖO 625 00 39 Şair Nabi İÖO 294 47 52 Şehit Kubilay İÖO 626 82 78 Şehit Öğretmenler İÖO 578 05 44 Tantavi İÖO 567 66 59 Topçular İÖO 322 00 28 Turgut Özal İÖO 578 47 90 Üçşehitler İÖO 544 40 88 Zekai Dede İÖO EĞİTİM KURUMLARI LİSELER 626 43 35 Alibeyköy Lisesi 625 68 11 Alibeyköy Tek ve End. Mes. Lisesi 322 37 55 Alirıza Özderici Lisesi 564 90 90 Eyüp And.İmam Hatip ve İmam Hatip Lisesi 616 40 72 Eyüp Anadolu Lisesi 360 11 89 Halis Kutmangil Çok Programlı Lise 576 16 53 Haydar Akçelik Kız Mes. Lis. ve And.M.Lis 625 67 67 İMKB Ticaret Meslek Lis.. 674 65 66 Maraşal Fevzi Çakma Ticaret Mes.Lis 578 65 75 Oğuz Canpolat Lisesi 532 31 30 Otakçılar Lisesi 417 24 44 Rami Atatürk Anadolu Lis. 625 60 90 Refhan Tümer Lisesi EĞİTİM KURUMLARI ÖZEL OKULLAR 322 03 00 Hisar Eğ.Vak.Ok.Özel H.E.V İ.Ö.O 594 12 49 İstek Öz. Kaşgarlı Mahmut Lisesi 545 12 37 Özel Bilgem Anaokulu 360 30 81 Özel Kemer İlköğr. Okulu 360 05 35 Özel Kemer Lisesi Numaraların baş tarafına 0212 ilave edilmelidir. EĞİTİM KURUMLARI YURTLAR 597 86 75 Arnavutköy Erkek Öğr. Yrd. 578 28 94 GOP İlim Yayma Cemiyeti 667 86 26 Mercansoy Erkek Öğr. Yrd. 649 73 94 Mimar Sinan Öğrenci Yrd. 545 47 45 Ufuk Kız Öğrenci Yurdu MUHTARLIK / MAHALLE 625 56 56 Akşemsettin 626 61 66 Alibeyköy Merkez 625 33 77 Çırçır 576 01 44 Defterdar 417 70 67 Düğmeciler 625 44 42 Emniyettepe 627 80 81 Esentepe 581 73 97 Eyüp Merkez 626 25 24 Güzeltepe 581 13 00 İslambey 626 41 83 Karadolap 360 13 37 Mimar sinan 360 03 33 Mithatpaşa 567 16 13 Nişanca 581 86 53 Rami Cuma 545 11 73 Rami Yeni 626 17 01 Sakarya 417 79 71 Silahtarağa 613 37 97 Topçular 609 16 00 Yeşilpınaar 205 20 54 Ağaçlı Köyü 207 70 70 Akpınar Köyü 208 20 33 Çiftalan Köyü 322 33 50 Göktürk Köyü 206 51 29 Işıklar Köyü 206 51 88 İhsaniye Köyü 206 51 80 Odayeri Köyü 595 11 56 Pirinçci Köyü MUHTARLIK / KÖY
EYÜP BELEDİYESİ EYÜP BELEDİYESİ KÜLTÜR YAYINLARI: 69 Eyüp: Şehir Rehberi > Eyüp: The City Guide İstanbul 2011 Eyüp Belediyesi ISBN 978 975 6087 05 3 1. BASKI Addition 2006 2. BASKI Addition 2011 GENEL YÖNETMEN The Project Director: Şengül Kocabaş YAYIN SORUMLUSU The Project Director: Arif Çelik YAYIN KURULU The Project Consultant: Zekeriya Yıldız, İrfan Çalışan, Leman Banu Sarban YAPIM The Production: MNA Tasarım TASARIM KONSEPTİ Design Concept: Muhammed Nur Anbarlı muhammednur@gmail.com FOTOĞRAF EDİTÖRÜ The Photo Editor: Ali İhsan Gülcü aigulcu@ihlas.net.tr DİZGİ The Composition: Mükerrem Anbarlı mukerrem77@gmail.com İNGİLİZCE TERCÜME English Translation: Erkan Yılmaz, Adair Mill BASKI VE CİLT Printing and Binding: Karist Baskı Çözümleri info@karistps.com FOTOĞRAFLAR Photographs: Gökmen Kamberoğlu H. Şenay Yılmaz Aytaç Yamaç İsmail Tütün Ahmet Yıldız Arzu Ünal İsmail Sadık Oğuz İbrahim Ayşıl Yusuf Y. Türkoğlu Hafize Yıldız Hasan Şengün Muhsin Divan Z. Ceyda Eskin H. Şenay Yılmaz Halil Aydın Adnan Gül Halit Ömer Camcı Bahattin Erkol Yavuz Meyveci Cihan Karaca Aydın Erel Z. Ceyda Eskin İsmail Tütün Ahmet Tarımcı Cem Türkmen Ahmet Arif Güneş Ümit Varlı Arif Tanju Korkmaz Mehmet Hilmi Albayrak Belediye Fotoğraf Arşivi: Kâzım Zaim, Şener Türkmenoğlu, Ali İhsan Gülcü, Abdüsselam Ferşatoğlu, Şenol Yiğit Eyüp Belediyesi www.eyup.bel.tr basin@eyup.bel.tr 0212 440 05 00 T 0212 440 04 79 F
YENİLENMİŞ 2. BASKI Renewed 2 nd Addition EYÜP ŞEHİR REHBERİ THE CITY GUIDE EYÜP BELEDİYESİ Eyüp Municipality 2011
İÇİNDEKİLER Alfabetik A Abdurrahman Ağa Türbesi 213 Adile Sultan Türbesi 213 Afife Hatun Tekkesi 191 Ahşap Konaklar ve Yalılar 135 Alibeyköy 93 Alibeyköy Mescidi 171 Arakiyeci (Takyeci) Mescidi 171 Arpacı Hayrettin Mescidi 171 Aşçıbaşı Ahmet Ağa Camii 159 Ayas Paşa Türbesi 213 B Baba Haydar Camii 159 Bahariye Mevlevîhanesi 191 Balçık Tekkesi 191 Bali Baba Mescidi 171 Belgrad Ormanları 148 Beşir Ağa Kütüphanesi 249 Bilgi Üniversitesi (Silahtarağa Termik Elektrik Santrali) 269 Bulak Mustafa Paşa Türbesi 215 Büyük İskele Camii 159 C, Ç Cafer Paşa Medresesi 181 Cafer Paşa Tekkesi 191 Caferpaşa Türbesi 215 Canan Hanım Türbesi 215 Cedid Ali Paşa Mescidi 171 Cezri Kasım Paşa Camii 161 Cülus Yolu 20 Çeşmeler 265 Çifte Gelenler Türbesi 215 D Davutağa Mescidi 173 Defterdar Camii 161 Defterdar Mahmut Efendi Türbesi 217 Demirciler Mescidi 173 Düğmeciler Mescidi 173 E Ebu l-huda Efendi Kütüphanesi 249 Ebussud Efendi haziresi 19 Ebussuud Efendi Sıbyan Mektebi 183 Edhem Baba Türbesi 217 Edirnekapı Şehitlikleri 127 Evlice Baba Mescidi 175 Evlice Baba Tekkesi 193 Eyüp Askerî Rüştiyesi 183 Eyüp Belediye Kütüphanesi 253 Eyüp Sultan Kütüphanesi 253 Eyüp Sultan Baytar Mektebi 183 Eyüp Sultan Camii Kütüphanesi 249 Eyüp Sultan'da sabah namazı 14 Eyüp Sultan imareti 245 Eyüpsultan Külliyesi 101 Eyüp Sultan Türbesi 16, 107, 207 Eyüp Sultan Türbesi haziresinde yatan önemli şahsiyetler 119 Eyüp te Çiçekçilik 139 Eyüp te Kebapçılar 23 Eyüp'te sahabe kabirleri 32 Eyüp'te Üniversiteler 141 F Fatma Şerife Hanım Türbesi 217 Ferhat Paşa Türbesi 217 Feridun Paşa Türbesi 219 Ferruh Baba Türbesi 217 Feshane Uluslararası Fuar Kongre ve Kültür Merkezi 44, 269 Fethi Çelebi Camii 161 G Göktürk 95 Gülşirin Daye Hatun Türbesi 219 H Hacı Ali Paşa Namazgâhı 267 Hacı Ali Rıza Paşa Camii 163 Hacı Ali Rıza Paşa Mektebi 185 Hacı Ali Tekkesi 193 Hacı Beşir Ağa Türbesi 219 Hacı Hüsrev Mescidi 175 Halil Rıfat Paşa Türbesi 219 Hançerli Sultan Türbesi 219 Hasan Hüsnü Paşa Kütüphanesi 249 Hasan Hüsnü Paşa Türbesi 221 Hatuniye Dergâhı 193 Hirami Ahmet Paşa Camii 163 Hubbi Hatun Türbesi 221 Hüsrev Paşa Kütüphanesi 249 Hüsrev Paşa Tekkesi 193 Hüsrev Paşa Türbesi 221 Hz. Âmir Türbesi 209 Hz. Ebü d-derda Türbesi 211 Hz. Eyüp Sultan Türbesi 207 Hz. Hafir Türbesi 211 Hz. Kaab Türbesi 209 İ İslambey Camii 163 İslambey Tekkesi 195 İsmihan Sultan Kütüphanesi 251 İzzet Efendi Türbesi 221 İzzet Paşa Tekkesi 195 K Kangırlı Mustafa Efendi Medresesi 181 Karabaş Ahmet Efendi Türbesi 223 Kara Süleyman Tekkesi 195 Karyağdı Tekkesi 195 Kasım Çavuş Camii 163 Kaşgari Mescidi 175 Kemerburgaz 95 Kırimî Hüseyin Efendi Türbesi 223 Kırkçeşme 150 Kırkçeşme Su Bentleri 154 Kızıl Mescit 175 Kızıl Mescit Türbesi 223 Kirpasi Tekkesi 197 Kuyubaşı Namazgâhı 267 L Lala Mustafa Paşa Türbesi 223 La li-zade Abdülbaki Efendi Türbesi 225 M Maktul Mustafa Paşa Camii 165 Maktül Mustafa Paşa Tekkesi 195 Mehmet Çelebi Türbesi 225 Mehmet Vusuli Efendi Türbesi 225 Mehterhane-i Eyüp Sultan 37 Mihrişah Sultan İmareti 245 Mihrişah Valide Sultan Kütüphanesi 251 Mihrişah Valide Sultan Mektebi 183 Mihrişah Valide Sultan Türbesi 22, 225 Mirimiran Mehmed Ağa Türbesi 227 Moğlova Kemeri 152 Molla Çelebi Tekkesi 197 Molla Lütfü Türbesi 227 Muhammed el-ensari Türbesi 211 Musakkaf Namazgâhı 267 Münzevi Mescidi 177 Mürteza Efendi Tekkesi 197 Müzisyenler Kahvesi 137 N Nakkaş Hasan Paşa Türbesi 227 Namazgâh 267 Nişanca Mustafa Paşa Kütüphanesi 251 Nişancı Mustafa Paşa Camii 165 Ö Özbekler Tekkesi 199 P Pertev Paşa Türbesi 227 Pierre Loti de Türk Kahvesi 38 Piyer Loti Tepesi 129 R Rami Askerî Kışlası 269 Rami Mehmed Paşa Mektebi 185 S Saçlı Abdulkadir Efendi Mescidi 177 Sadrazam Hayrettin Paşa Türbesi 227 Saka Mustafa Türbesi 229 Savaklar Mescidi Tekkesi 197 Selahi Mehmed Bey Türbesi 229 Selahi Mehmet Bey Camii 165 Selami Bey Tekkesi 199 Sertarikzade Tekkesi 199 Silahtarağa Termik Elektrik Santrali 269 Siyavuş Paşa Türbesi 229 Sofular Mescidi 177 Sokullu Mehmed Paşa Medresesi 181 Sokullu Mehmed Paşa Türbesi 19, 231 Sultan Mehmed Reşat Türbesi 231 Sultan Reşat Mektebi 185 Sultan Reşat Türbesi 24 Sultan Tekkesi 199 Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi 257 Surp Yahya Ermeni Kilisesi 259 Sümerbank Defterdar Yünlü Sanayi Müessesesi (Feshane) 269 Ş Şah Sultan Camii 167 Şah Sultan Camii Tekkesi 201 Şah Sultan Mektebi 185 Şah Sultan Türbesi (Yavuz Sultan Selim'in kızı Şah Sultan) 231 Şah Sultan Türbesi (III. Mustafa'nın kızı Şah Sultan) 233 Şehzadeler Türbesi 233 Şeyh Abdulahad Nuri Efendi Türbesi 235 Şeyh Abdullah Kaşgari Türbesi 233 Şeyh Abdulmecid Sivasî Efendi Türbesi 233 Şeyh Abdülkadir Efendi Türbesi 233 Şeyh Ahmed Nakşibendi Türbesi 235 Şeyh Cemaleddin Uşşaki Efendi Türbesi 235 Şeyh Hasan Tekkesi 201 Şeyh Kaşgari İsa Geylani Türbesi 235 Şeyh Murad Efendi Tekkesi 201 Şeyh Murad Efendi Tekkesi Kütüphanesi 251 Şeyh Murad Efendi Türbesi 235 Şeyh Selami Efendi Tekkesi Kütüphanesi 251 Şeyhülislam Alaaddin Türbesi 237 Şeyhülislam Ali Efendi Türbesi 237 Şeyhülislam Mehmed Arif Efendi Türbesi 237 Şeyhülislam Mustafa Efendi Tekkesi 203 Şeyhülislam Tekkesi Türbesi 237 T Tantavi Camii 167 Tarihî çarşı 28 Tarihî Eyüpsultan Mezarlıkları 123 Tarihî Oyuncakçılar Çarşısı 26 Topçular Mescidi 177 Ü Üçşehitler Camii 167 Ümmi Sinan Dergahı 203 Ümmi Sinan Efendi Türbesi 239 Üryanizade Esad Efendi Türbesi 239 Y Yahyazade Tekkesi 203 Yanık Minare Tekkesi 203 Yâ Vedud Camii 169 Ya Vedud Türbesi 239 Z Zal Mahmud Paşa Kütüphanesi 253 Zal Mahmud Paşa Türbesi 239 Zal Mahmut Paşa Camii 34, 169 Zeynep Hatun Camii 169 Zeynep Hatun Türbesi 239
İÇİNDEKİLER Kategorik 01 Eyüp te Bir Gün A DAY IN EYÜP 10 45 02 İstanbul ve Eyüp İSTANBUL AND EYÜP 46 57 03 Eyüp ve Tarih EYÜP AND HISTORY 58 95 04 Eyüp ü Eyüp Yapan Değerler THE VALUES THAT HAVE MADE EYÜP WHAT IT IS TODAY 98 141 05 Yukarı Eyüp THE UPPER PART OF EYÜP 142 155 06 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» Camiler ve Mescitler MOSQUE AND SMALL MOSQUE 156 177 07 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» Medrese ve Mektepler THE MADRASAHS 178 187 08 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» Tekke ve Dergâhlar DERVISH LODGES 188 203 09 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» Türbeler THE BURIAL PLACES (TOMBS) 204 239 10 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» İmaretler THE ALMS HOUSES 240 245 11 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» Kütüphaneler THE LIBRARIES 246 253 12 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» Kiliseler THE CHURCHES 254 259 13 Kültürel Varlıklar CULTURAL PROPERTIES» Diğer Yapılar PTHE BUILDINGS OF PUBLIC SERVICES 260 269 14 Eyüp Üzerine Yazılanlar COMMENTS ON EYÜP 270 296
«Nur Çanağı» Ebedî Eyüpsultanlı lardan olan Sultan-ı Şüera Necip Fazıl Kısakürek, Abdülhakim Arvasi Hazretlerini Eyüp Sultan da tanıdıktan sonra bu beldeye tepelerden bakıp (Kaşgarî Tekkesinden), Nur Çanağı dermiş. Kitaplarında da geçiyor zaten Nur Çanağı Eyüp Sultan da, Eyüp te yaşıyor olmanın dışında, ayrıca buraya hizmet etme onuruna ulaşabildiğimiz için kıvançlıyız. İslâm dünyasının gözbebeği kabul edilen yerler sayılırken, Mekke, Medine, Kudüs gibi mukaddes yerlerin ardından Eyüp de sıralamaya dahil edilir. Osmanlı Devleti nden günümüze ulaşan beyan, ifade ve rivayetlere göre bu idrak ile ecdat, Eyüp ü baş tacı yapmışlar ve ziyaret edip destur almayı âdet edinmişlerdir. Medine den, Ensar dan bize bir iz, bir ışık düşüren kendisi de bir Medine sakini olan Hazreti Halid Bin Zeyd Ebu Eyyub el-ensarî yle hemhal olmak, yoldaş olmak, komşu olmak bizim için eşsiz bir değer taşır. Medeniyet çizgimiz ve algımızdan birer nakış, birer billûrlaşmış iz sunan bu mübarek ve muazzez beldeye ilişkin neleri biliyoruz, neleri bilemiyoruz? İşte sizlere takdim ettiğimiz bu rehberde hangi izlek üzerinde bunları keşfedeceğimizin, tanıyacağımızın anahtarlarını sunuyoruz. Eyüp, tarihten kendisine intikal etmiş gizli ve açık değerleriyle İstanbul un en mühim muhitlerindendir. Ve içinde barındırdıklarını ancak bir rehber ile çözebiliriz: Sahabe kabirleri, türbeler, camiler, tekkeler, Haliç Tarih ile modernin nasıl kolkola geçtiğini Eyüp te şaşırarak temaşa edebilirsiniz. Fiziğin ve metafiziğin birbirini nasıl tamamladığını gözleyebilir ve hissedebilirsiniz. Eyüp ün görünen yüzünde, fiziğinde onun ruhuna ait metafizik izdüşümleri her adım atışınızda görebilirsiniz. Bir tekkede, bir türbede, bir çeşmede, bir Divine Splendour After meeting Adülhakim Arvasi Hazretleri in Eyüp Sultan, Sultan-ı Şuara Necip Fazıl Kısakürek, one of the eternal natives of Eyüpsultan, on looking down from the Kaşgarî Lodge above the town, described the scene as one of divine splendour. This is mentioned in various of his books. We reckon ourselves truly blessed that quite apart from residing in the divine splendour of Eyüp Sultan, we have the honour of serving it. Eyüp is to be included in the list of holy places like Mecca, Medina and Jerusalem as one of the cynosures of the Islamic world. From Ottoman times to the present day Eyüp has been praised to the skies in discourses, writings and legends by the members of one generation after the other who have enjoyed the privilege of knowing it. It is of inestimable value to us to be a companion, a fellow traveller and a neighbour of Khalid b. Zayd Abu al-ansari (PBUH) who, as a citizen of Mecca, has left us an inheritance and a revelation from Medina and Ansar. What do we know, and what do we not know, of this glorious city that transmits to us today a brilliant crystallisation of our civilisation and prestige? This guide will provide you with the keys to their knowledge and discovery. Eyüp, with the open and secret values bequeathed by our history, is one of the most important of Istanbul districts. And it is only with the help of such a guide as this that its hidden riches can be revealed: the graves and tombs of the companions of the Prophet, its mosques and dervish lodges, and the Golden
medresede, bir mektepte, bir hamamda, bir sebilde Sadece Eyüp e özgü bir karakter, bir renk, bir koku, bir ses ve tınıyı bulabilirsiniz. 1984 yılında kurulan Eyüp Belediyesi, özellikle son yıllardaki üretken çizgisiyle sadece İstanbul da değil, ülke genelinde, hatta İslâm dünyasında haklı bir yer edinmiş durumdadır. İnanç turizmi açısından dünyada ve ülkemizde ayrıcalıklı inanç merkezlerinden birisi Eyüp tür. Bu rehber, ülkemiz için inanç turizmi el kitabı nasıl olmalı hususunda da önemli ipuçları veriyor. Muhtevası, görselliği, sunumu, ebadı, hacmi, renkleri, yazılarındaki çeşitliliği velhasıl tekmili birden dört başı mamur bir şehir rehberi tadı veriyor. İnsanlık âleminin önemli bir ferdi olan aziz milletimizin şehircilikte, maneviyat algısında kültürel, sanatsal ve bilimsel bakışının billûrlaşmış hallerini Eyüp te bulabilirsiniz. Bu rehber, bu anlamda Eyüp ü adım adım dolaşabilmenin püf noktalarına işaret ediyor. Rehberimiz; Bizans, Osmanlı, Cumhuriyet tarihî dönemleri esas alarak konuşacak olursak; kadim olanla yeni olanı, olağanüstü başarıyla birleştiren bir hakikatini sunuyor. Bizler sadece olanı olduğu gibi aksettirmeye çalıştık. Artık bundan sonrası siz şehir tutkunlarına kalıyor Yeni keşiflerde bulunabilmek temennisi ile saygılar sunuyorum. İsmail Kavuncu Belediye Başkanı Horn. You will be amazed to learn how in Eyüp the old is to be found side by side with the new. You can see how the physical and the metaphysical complete and complement each other: in a tekke, a tomb, a fountain, a madrasa, a school, a hamam... Only here can you find the colours, the smells, the sounds and the sights characteristic of Eyüp. Founded in 1984, the Eyüp municipality has, through its creative activity, more particularly in recent years, carved out a distinguished niche for itself, not only in Istanbul but also in the country in general and the Islamic world as a whole. From the point of view of faith tourism Eyüp is one of the most outstanding faith centres in the world in general and Turkey in particular. This guide is well qualified to be regarded as a guide to faith tourism in this country. In its contents, its appearance, its presentation, its size, its colours, its articles it all makes up an exhaustive city guide. In Eyüp you can find a crystallisation in town planning as well as the cultural, artistic and intellectual characteristics of our nation as an important member of the human family. This guide indicates the most important places to be visited in your stroll through Eyüp. As regards its treatment of the Byzantine, Ottoman and Republican eras our guide presents a remarkably successful fusion of the old and the new. We have endeavoured to present only an objective picture. The rest is up to you. İsmail Kavuncu Mayor of Eyüp
01» EYÜP: ŞEHİR REHBERİ BÖLÜM» VOLUME» EYÜP: THE CITY GUIDE EYÜP TE BİR GÜN A DAY IN EYÜP
14 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 1 Eyüp Sultan'da sabah namazı Eyüp Sultan Camisi semtin en eski ve en merkezî camisidir. Bu camide kılınan namazın ayrı bir zevki ve ayrı bir kudsiyeti olduğuna inanılır. Sağlığında Medine de Peygambere ev sahipliği yapan ve onun övgüsüne mazhar olan Hz. Eyyub el Ensarî, Emevîler döneminde İstanbul un kuşatması sırasında da İslâm ordusunda yer almış ve burada şehit düşmüştü. Bu iki eylemden dolayı, kutsal bir kişi kabul edilen Eyyub el Ensarî nin kayıp mezarı, İstanbul un fethi sırasında bir keşifle ortaya çıkarılmıştır. Kaybolan mezar Sultan Mehmet in hocası ve din büyüğü Akşemsettin tarafından yine manevî bir yönlendirme ile bulunmuş, buraya bir kubbe yapılmış ve kutsal bir ziyaret yerine dönüştürülmüştür. 1 Eyüp Sultan Camisi tüm camiler gibi dörtlü bir plana göre inşa edilmiştir. Bu plandaki dörtlü aslında Cennetteki dört ırmağı ve dört ana yönü sembolize eder. Caminin mihrabı yani imamın namaz kıldırdığı yer çıkıntılıdır. Merkez kubbe yani caminin üzerini örtmek için kullanılan yarım küre, altı sütun ve iki filayağına (iri sütunlara bu ad verilir) ve askılı kemerlere yaslanır. Caminin iç kısmı süslenmiştir. Tavanında Kur'ân'dan âyetlerin bulunduğu hatlar, pencereler revzen denen özel bir renkli cam işlemeciliği süslenmiştir. Bu renkli cam pencereler cenneti sembolize ederler. Mermer sütunlar ile tutulan kubbenin yanı sıra ahşap minber iç mekânın ilgi çekici yapı elemanları arasında bulunur. 1
EYÜP: THE CITY GUIDE 15 A DAY IN EYÜP»» 1 A Morning Prayer in Eyüp Sultan Eyüp Sultan Mosque is the oldest and middle one in the district. It is believed that the prayer performed here has a different spiritual satisfaction and holiness. Hz. Eyyub el Ensarî (his highness), the landlord of the Prophet Muhammad in Medina and was blessed by him, took part in the conquest of Istanbul in the Islamic army during the Emevi period and died a martyr.regarded as a holy person because of these two events, the lost grave of Eyyub el Ensarî was discovered during the conquest of Istanbul. The lost grave was discovered by Akşemseddin, the mentor of Sultan Mehmet and a religion authority, through a blissful method and a dome was built here and converted into a holy visiting place. 1 Eyüp Sultan Mosque was built according to a quartet plan like all other mosques. The quartet in this plan actually symbolizes the four holy rivers in Heaven and four main directions. The mihrab of the mosque (the niche indicating the direction of Mecca) is jagged.the main dome, the hemisphere like structure used to cover top part of the mosque, lean against six pillars and two giant pillar (namely elephant legs, a term used for very big pillars) and slinging arches. The interior of the mosque is ornamented. The ceiling of the mosques decorated with the calligraphic Koran verses and a special kind of glassware decoration called revzen. That colorful glassware symbolizes the Heaven. In addition to the dome supported by the marble pillars, the wooden pulpit (minber) is two of the fascinating features of the interior part of the mosque.
16 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 2 Eyyub el Ensarî'yi türbesinde ziyaret Hz. Eyyub el Ensarî, yüzyıllar boyunca İstanbul un manevî sahibi olarak kabul edilmiştir. Cami avlusunda bulunan asırlık çınar, sandukanın ayak ucuna denk gelen yerde bulunan şifalı su, türbe duvarlarını süsleyen kendine özgü çiniler buranın mistik havasını güçlendirirler. Bu tarihî türbenin gerek mimarî gerekse mistik yapısı görülmeye ve yaşanmaya değer niteliktedir. Türbe nin içi çinilerle kaplıdır. Üzerinde celî yazılar baştanbaşa dolaşır. Kubbe kalem işlemeleriyle süslüdür. Kubbe ortasında Âl i İmran sûresi 193. âyeti yazılıdır. Türbenin önünde medhal vardır. Türbenin sağ tarafında kadınlar mescidi bulunur ki burada Adile Sultan itikâfa girmiştir. İç avludan türbe medhaline bir hacet penceresi açılır. Hacet penceresinin iç kısmında şu hadisi şerif yazılıdır: Devemi kendi haline bırakınız. Zira o kendine düşen görevi yapmaya memur edilmiştir. O da gitti, Ebu Eyyub un kapısı önüne çöktü. 2 3 4 2 Eyüp Sultan Türbesi'nin girişi. Günün her saatinde, ama özellikle namaz çıkışlarında ve dinî günlerde ziyaretçi akınına uğrar. Türbe girişinde bir hacet penceresi açılır. Hacet penceresinin iç kısmında şu hadis-i şerîf yazılır: "'Devemi kendi haline bırakınız. Zira o kendine düşen görevi yapmaya memur edilmiştir.' O da gitti, Eba Eyyub'un kapısı önüne çöktü." 3 Avlunun ortasındaki tarihî çınar ağacı 4 Eyüp Sultan türbesi içerisinde bulunan Peygamberimizin ayak izi ziyaretçilere açıktır 5 Ziyaretçiler türbe önünde içtenlikle dua ederler.
EYÜP: THE CITY GUIDE 17 A DAY IN EYÜP»» 2 A Visiting Experience of the Eyyub el Ensarî tomb Hz. Eyyub el Ensarî has for centuries been regarded as the spiritual possessor of Istanbul. The century-old plane tree in the courtyard of the mosque, the medicinal spring at the food part of the grave and the unique tiles decorating the wall of the tomb reinforce the mystical ambiance here.both the architectural and the mystical structure of this historical tomb are well worth seeing and experiencing. The interior part of the tomb is covered with tiles. The celi calligraphy is all over the tiles. The dome is embellished with engravings. In the middle of the dome is the 193rd verse of the Âl i İmran sura (from the Koran) engraved. There is the medhal (entrance) in front of the tomb. To the left of the tomb is the special praying section for women in which Adile Sultan locked herself up for a temporary devotion. A necessity window opens to the medhal from inner courtyard.the following hadith is engraved in the inner part of the necessity window: Leave my camel alone. It is because he is supposed to do what he was supposed to do. And what he did was to go and sit down in front of the door of Ebu Eyyub. 5 FOTOĞRAF PHOTOGRAPH GÖKMEN KAMBEROĞLU 2 The entrance of the Eyüp Sultan Tomb. The tomb is overrun with visitors at any hour of the day, especially after the ritual daily prayers.a necessity window opens to the medhal from inner courtyard.the following hadith is engraved in the inner part of the necessity window: Leave my camel alone. It is because he is supposed to do what he was supposed to do. And what he did was to go and sit down in front of the door of Ebu Eyyub. 3 The historical plane tree in the center of the courtyard 4 The foot print of the Prophet Mohammed displayed inside the Eyüp Sultan tomb is open for the visitors. 5 The visitors to this tomb sincerely pray and make wishes here.
18 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 3 Eyüp'te kahvaltı Sabah namazının ardından, türbe ziyaretini tamamladıktan sonra, kahvaltı için hemen merkezde öbeklenmiş birkaç alternatif sizi beklemektedir. Örneğin zengin kahvaltı mönüsü ile Ensar Lokantası Halit Paşa Konağı, Gazel, Eyüpsultan Konağı, Eyüp Camii ne çok yakınlar. 19. yüzyıla ait olan bu konak tarihî dokusu korunarak restore edilmiştir. 3 Breakfast in Eyüp After the Morning Prayer and a visit to the tomb, there are some alternatives available for you in the centre of Eyüp.You can stop by at the Ensar Restaurant to have your breakfast. It is because the historical Ensar Restaurant, which is just fifty meters away from the Eyüp Mosque, offers a rich breakfast menu. This19 th century mansion was restored with a great attention to its historical originality
EYÜP: THE CITY GUIDE 19 A DAY IN EYÜP»» Sokollu Mehmet Paşa Medresesi'nin; 6 ahşap kapılarından birisi 7 türbesinin içi 8 medrese ve türbe girişindeki kitabe 9 dış görünüşü, 10 türbenin kubbesi, 11 Şeyhülislâm Ebussud Efendi nin kabri 12 Ebussud Efendi haziresinden mezar taşları The following are the parts of the Sokullu Mehmet Paşa Madrasah: 6 the wooden door 7 the Interior 8 madrasahs and the epigraph at the entrance of the tomb 9 the external appearance 10 the Dome of the Tomb 11 The Tomb of Şeyhülislâm Ebussud Efendi (the chief religious official) 12 some gravestones from the Ebussud Efendi Grave 6 7 8 9 10 11,12 4 Ebussud Efendi haziresi ve Sokollu Mehmet Paşa türbesi Kahvaltı sonrası, ilk durak, Osmanlı Devleti nin altın çağı olan Kanuni Sultan Süleyman döneminin Şeyhülİslâmı, Ebussuud Efendi nin mezarını ziyaret edebilir ve her biri ayrı bir anlam taşıyan medeniyetimizin sessiz tanıklarını, mezar taşlarını görebilirsiniz. Daha sonra Ebussuud Efendi nin kabrinin yan tarafında türbesi bulunan aynı dönemin sadrazamı olan Sokullu Mehmet Paşa türbesini ziyaret edebilirsiniz. 4 Ebussud Efendi grave and Sokollu Mehmet Paşa tomb After the breakfast, as the first thing, you can then pay a visit to the tomb of the Master Ebussuud (Efendi), the chief religious official in the Ottoman Empire during the golden period of Ottoman Empire, reign of Suleyman the Magnificent and have the experience of viewing the silent witnesses our civilization and their tombs each of which is very significant. And then you can visit the tomb of Sokullu Mehmet Paşa, the grand vizier of the period, which is next to the tomb of the Master Ebussuud (Efendi).
20 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 5 Cülus Yolu Sokullu Mehmet Paşa dan sonra bir çok tarihî filmin çekildiği halk arasında Âşıklar Yolu diye bilinen tarihî patika yoldan geçer ve Eyüp Camii nin arka kapısından başlayan Cülus Yolu na ulaşırsınız. Cülus Yolu, Fatih Sultan Meh met ten Vahdettin e kadar Osmanlı Pa dişah ları nın tahta çıktıklarında kılıç kuşanıp ata bindikleri, cülus törenlerinin yapıldığı, padişahın hükümranlığını sembolize eden tarihî bir yoldur. Geleneğe göre Sultan kayık ile Eyüp e gelir, vezirler ve devlet adamları yolun başında kendisini selamlar, o ise binek taşının oradan atına binerek Eyüp Sultan hazretlerini ziyaret ederdi. Daha sonra türbe ile Eyüp Sultan Cami arasındaki avluya geçer ve böylece asıl Cülus Töreni başlardı. Sultan ın bir işareti üzerine Şeyhülislâm gelip beline dört halifeye ait kılıçlardan birini kuşatır ve Allah ın yardımıyla din ve devlet düşmanları üzerine muzaffer olması için dua ederdi. Törenden sonra Sultan yeniden ata biner ve Edirnekapı yolundan toplanan ahaliye Cülus bahşişi dağıta dağıta ve atalarının türbelerini ziyaret ede ede Topkapı Sarayı na geri dönerdi. Bir döneme damgasını vurmuş Osmanlı padişahlarının iktidara ilk adımı attıkları Cülus Yolu nda Sultanların ata bindikleri tarihi Binek Taşı halen ziyaretçilerini beklemektedir. Ramazan ayında Eyüp Belediyesi tarafından kurulan iftar sofraları Cülus Yolunda bulunmaktadır. 13 13 "Âşıklar Yolu" olarak da bilinen Cülus Yolu 14 Cülus Yolu üzerindeki binek taşı. 15 Cülus Yolu üzerinde bulunan Mihrişah Sultan Türbesi. 16 Sultan Reşat, kılıç kuşanma merasiminde Cülus Yolu'nda ilerliyor. 14
EYÜP: THE CITY GUIDE 21 A DAY IN EYÜP»» 5 Cülus Pathway 16 15 13 footpath known by the public as the Lovers Footpath 14 The Mounting Block in this Cülus Pathway. 15 Mihrişah Sultan Tomb on the way to Cülus Pathway. 16 Sultan Reşat progresses along the Cülus Pathway in the girding with a sward ceremony. FOTOĞRAF PHOTOGRAPH H. ŞENAY YILMAZ Past the tomb of Sokullu Mehmet Paşa, you can go through footpath known by the public as the Lovers Footpath where many historical films were made and reach the Cülüs Footpath which begins from the back door of Eyüp Mosque. Cülüs Footpath is an historical one which symbolizes the sovereignty of the Sultan where the cülüs celebrations were held in which the Ottoman Sultans from Fatih the Conqueror to Sultan Vahdettin girded themselves with a sword and mounted horse. According to the tradition, the Sultan would come to Eyüp by a rowboat, the vizier and other statesman would welcome him at the head of the pathway and he would then mount horse with the help of the mounting block and visit the tomb of Eyüp Sultan (his highness). He then would get through to the courtyard between the tomb and Eyüp Sultan Mosque and eventually the main Cülus Ceremony would commence. Upon a signal from the Sultan, the chief religious official would gird him with a sword and pray for him that he would be triumphant over the enemies of religion and state. After the ceremony, the Sultan would mouth horse again and go back to Topkapı Palace by giving people gathered on the way to Edirnekapı on the way Cülus tips and paying a visit to the tombs of the ancestors. The historical Mounting Block by the help of which the Sultans who left their marks upon their times, took their first step on the way to power in this Cülus Pathway and mounted horse is still expecting its visitors
22 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 6 Mihrişah Valide Sultan türbesi Binek taşının sol yanında III. Selim in validesi Mihrişah Valide Sultan türbesi; türbenin tam karşısındaysa Eyüp Sultan Türbesi nin arka tarafında yer alan hazirenin içinde Mihrişah Valide Sultan Mektebi, diğer adıyla Sıbyan Mektebi bulunmaktadır. Yapı 1995 yılında Eyüp Sultan Camii ve çevresini koruma projesi kapsamında restore edilmiştir. 6 Mihrişah Valide Sultan tomb FOTOĞRAF PHOTOGRAPH AYTAÇ YAMAÇ To the left of the mounting block is the tomb of Mihrişah Valide Sultan, the mother-in-law of Selim III.; opposite the tomb is the Mihrişah Valide Sultan School also known by the name Juvenile School in the courtyard at the back part of Eyüp Sultan Tomb.This building was restored in 1995 within the framework of the project of protecting Eyüp Sultan Mosque and its environment.
EYÜP: THE CITY GUIDE 23 A DAY IN EYÜP»» 7 Eyüp te Kebapçılar Yakın yıllara kadar Eyüp ün kebabı ve bilhassa Camii Kebir yanındaki çarşı boyunda sıralanmış kebapçı dük kân la rı İstanbul un büyük şöhretlerindendi. Eyüp kebabının meşhur olmasının başlıca sebebi: Eyüp kebapçılarının, bir aşçılık ocağı halinde kebabı terbiye etmesini bilmeleriydi. Kebaplar, müşteriye kapaklı yuvarlak bakır lengerler ile sunulurdu. Tanzimat tan önceki devirde Eyüp ün emsalsiz tandır kebabı, terazi ile tartılarak okka hesabı ile şiş kebabı da Büyük lokma, bir zira boyunda, bir şiş dolusu olarak uzun ölçüsü ile satılırdı. 7 The Kebab Restaurants in Eyüp The kebabs and kebab restaurants in Eyüp until recently were the most renowned in Istanbul. The kebab restaurants are lined up along the market place near Camii Kebir. One of the reasons why Eyüp s kebab was well-known was that: the kebab restaurants all here had their own way of marinating (seasoning) the kebab. The kebabs here would be served not in normal plates, but in the traditional shallow copper dishes with lids. Just like in all Kebab restaurants in Istanbul before the (Administrative) Reforms Period, the unique Tandır kebab would be served by being weighed and the Shish kebab would be served in a full skew.
24 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 8 Sultan Reşat Türbesi Yolun sonlarına doğru Hüsrev Paşa Kütüphanesi ni, Sultan II. Mahmut un kızı Adile Sultan Türbesini ve Büyük Dede Efendi ile Eyyubi Mehmed Bey, Zekâi Dede gibi devrin ünlü müzisyenlerinin sanatlarını sergiledikleri, Mihrişah Valide Sultan ın yaptırdığı, tarihî dokusu korunarak yeniden inşa edilen Müzisyenler Kahvesi ni görürsünüz. Yolun bitiminde Haliç Sahili ne ulaştığınızda sağ yanınızda son Osmanlı padişahlarından Sultan Mehmet Reşat türbesiyle karşılaşırsınız. Türbenin hemen yanında Sultan Reşat Mektebi bulunmaktadır. 1910 yalında yapılan mektep (ve tabiî ki türbe), Mimar Kemaleddin Bey in eseridir. Osmanlı nın eğitime verdiği önemin adeta simgesi durumundaki yapı günümüzde Ebusuud İlköğretim Okulu adı altında eğitim ve öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir. 17 18 Sultan Reşat Türbesinin; 17 kubbesi 18 dış görünüşü 19 giriş kapısı. 20 türbenin içi
EYÜP: THE CITY GUIDE 25 A DAY IN EYÜP»» 8 Sultan Reşat Tomb Towards the end of the pathway, you see and recognize Hüsrev Paşa Library, the tomb of Adile Sultan, the daughter of Sultan Mahmud II. and the Musicians Coffeehouse built by Mihrişah Valide Sultan where the musicians of the period such as Büyük Dede Efendi, Eyyubi Mehmed Bey and Zekâi Dede performed their arts and which is today being restored with attention paid to its historical texture and will soon be ready for a grand opening. When you reach the Haliç Shoreline at the end of the pathway, you will see on your left the tomb of Sultan Mehmet Reşat, one of the last Sultans of the Ottoman Empire. Just next to the tomb, there is the Sultan Reşat School. The school built in 1910 is the work of the Architect Kemaleddin Bey. This school, as a symbol of the importance attached by the Ottomans to education, is currently being used as a school by the name Ebusuud Elementary School. 19 20 Sultan Reşat Tomb s 17 dome 18 physical appearance 19 entrance door 20 interior of the tomb
26 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 9 Tarihî Oyuncakçılar Çarşısı Sabah serinliğinde Cülus Yolu gezisinden ve kısa bir sahil yürüyüşünden sonra tarihî oyuncakçılar çarşısını gezmek ayrı bir keyiftir. İstanbul un dinî amaçlı bir ziyaret me kâ nı olan Eyüp, özellikle sünnet merasimi nedeniyle ziyaret edildiğinden, çocuk müşterilere ulaşma imkânı sayesinde 17. yüzyıldan itibaren oyuncak üretiminin merkezi haline gelmiştir. Evliya Çelebi ye göre 1635 yılında, bu tarihî çarşıda 100 dükkânda 105 kişi oyuncak yapıp satarmış. Tamamen Haliç çevresindeki imalathanelerden artan malzemelerin değerlendirilmesiyle yapılan oyuncaklar, bölgeye gelen ziyaretçiler tarafından satın alınırdı. Ne var ki Eyüp oyuncağı olarak ün yapan tahta oyuncaklar, 19. yüzyıl sonunda Pera da açılan mağazalardaki oyuncaklarla rekabet edemedi. En son 1957 yılında dönemin başbakanı Adnan Menderes in Eyüp Bulvarı nı açmasıyla meşhur Oyuncakçılar Çarşısı yok oldu ve böylelikle Eyüp oyuncakçılığı da yok oldu. Fener Balat Semtlerinde Tarih Vakfı tarafından AB işbirliği ile yürütülen projenin bir parçası durumunda olan Eyüp Oyuncakçılığının yeniden canlandırılması projesi Eyüp Belediyesi nin müdahil olmasıyla Eyüp İlçesi ne yönlendirilmiştir. Böylece Ev Kadınlarına Eyüp Oyuncakçılığı nın Öğretilerek İş Sahibi Yapılmaları ve Sürdürülebilir İş İlişkileri Kurulması Projesi ile Eyüp Oyuncakçılığı yeniden canlandırılmaya çalışılmaktadır. Cafer Paşa Medresesi içinde yer alan Eyüp Belediyesi Kültür Müdürlüğü Eyüp Oyuncakçılığı Atölyesi meraklılarını beklemektedir.
EYÜP: THE CITY GUIDE 27 A DAY IN EYÜP»» 9 The Historical Toy Makers Market After a short trip to Cülus Footpath in the cool of the morning and a short walk along the coastline, it will be a special pleasure to pay a visit to the historical toy makers market. Eyüp, which is basically a visiting place for religious purposes in Istanbul, has become a toy production center since the 17 th century since it is very frequently visited by children especially before their circumcision ceremonies, it has had the opportunity to cater for them.according to Evliya Çelebi (the Traveler), 105 persons in 100 toy stores made and sold toys in this historical market place in 1635. The toys only made from the leftover materials from the factories around the Haliç, would be purchased by the visitors to the region.however, the wooden toys famously known as Eyüp toys were unable to compete with the toys in toy stores in Pera in the 19th century. The famous Toy Makers Market place disappeared with the opening of Eyüp Boulevard by the Prime Minister Adnan Menderes in 1957 and thus toy making in Eyüp also disappeared.as part of a project of revitalizing the toy making in Eyüp in the districts of Fener and Balat, the project carried out by the cooperation between History Foundation and EU, was channeled into the Eyüp Town with the involvement of Eyüp municipality into this project.therefore, with the project of Helping the Housewives for Self employment by Teaching them How to Make Eyüp-style toy making and Establishing Sustainable Business Relationships, efforts are being made to revitalize the toy making in Eyüp. The Eyüp Toy Making Workshop of Culture Directorate of Eyüp Municipality located within the Cafer Paşa Madrasah expects the visitors.
28 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 10 Tarihî çarşı Baharatın bin bir çeşidini bulabileceğiniz aktarlar, Hacca gitmeden önce mutlaka gezilmesi gereken hac malzemeleri satan dükkânlar, hemen her tür dinî bilgi ihtiva eden kitapların satıldığı kitapçılar ve orijinaline sadık kalınarak üretilmiş tahta oyuncak satan dükkânlar, günümüzde bu tarihî çarşıda yerlerini almış durumdadır. Eyüp Belediyesi nin tarihî dokuya uygun olarak yaptırdığı ahşap dükkânlar, ziyaretçilere nostaljik bir hava yaşatmaktadır. 10 Historical Bazaar The herbalists where all kinds of herbs and spices are available, the shops that should be visited before going on the pilgrimage to Mecca and sell religious materials, the bookstores where it is possible to reach almost all sorts of religious information and the toyshops that sell wooden toys made remaining true to their originals have all taken their own spaces in this historical market place.
EYÜP: THE CITY GUIDE 29 A DAY IN EYÜP»»
30 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 11 "Altın Boynuz" gezintisi Çarşı ziyaretinden sonra, on yıl öncesine kadar yok olmaya yüz tutmuş ancak on yıl gibi kısa bir sürede belediyenin özverili çalışmaları sonucu doğal yaşam alanı olma yolunda emin adımlarla ilerleyen Haliç Sahili nde yürüyüş yapabilirsiniz. On yıl öncesinde neredeyse bir bataklığı andıran tarihî Altın Boynuz, günümüzde balık tutulan, deniz bisikletine binilen, Sultan Kayıkları yla gezilen, adalarında tavşanların, sularında ördeklerin yaşadığı, çevresindeki yeşil alanlarında pikniklerin yapıldığı bir çehreye kavuşmuştur. Altın Boynuz da saltanat kayığına binebilirsiniz, karşı kıyıya geçiş yaparak Miniaturk te gezebilir, Haliç Kongre Merkezi nde bir etkinliğe katılabilir, Feshane de fuar gezip eğlence dünyasında çocuklarla hoşça vakit geçirebilirsiniz. 11 A Trip to the "Golden Horn" After visiting the market place, you can have a walk along the Haliç Coastline, which almost disappeared ten years ago, but is now taking sure steps towards being a natural living space with the selfsacrificing efforts of the Eyüp Municipality in less than ten years. The historical Golden Horn that almost resembled a swamp ten years ago, has now acquired an appearance today in which you can fish, get on a pedalo, take a trip on the Sultan s Boats, and where the rabbits live on its islands and ducks swim in its waters. You can take a boat trip on the Sultans Boats and travel to the other side of the Bosporus, and visit the Miniaturk, take part in an activity at the Haliç Convention Center and have fun with your children by visiting affair in the entertainment world of Feshane. FOTOĞRAF PHOTOGRAPH ARZU ÜNAL
32 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 12 Eyüp'te sahabe kabirleri Eyüp Sultan a gelmişken Eyüp Sultan dan başka diğer sahabe kabirlerini de gezi programınıza alabilirsiniz. Hz. Cabir bin Muhammed el-ensarî: Türbe, Düğmeciler Mahallesi, Düğmeciler Caddesi üzerinde Dökmeci Mescidi avlusundadır. Üç adet mezardan ortadakinin Hz. Cabir e ait olduğu rivayet edilmektedir. En çok hadis rivayet eden sahabelerden olan Hz. Cabir Hz. Peygamber ile birlikte birçok savaşa katılmıştır. Hz. Ebu d Derda el-ensar: Eyüp Belediye binasının arka tarafında, Zal Mahmut Paşa Camii ile Cezri Kasım Paşa Camii arasında Zalpaşa Caddesi nde bulunmaktadır. Peygamberin, Kur ân, fıkıh ve hadis ilimlerinde önde gelen ashabından biridir. Asıl adı Uveymir dir. Eğer putta bir hüner olsaydı, kendini koruyabilecekti sözüyle İslâmiyet i kabul etmiştir. Hz. Edhem: Nişanca Mahallesi nde, Abdurrahman Şeref Bey Caddesi üzerindedir. Karşı tarafında Arpacı Hayrettin Mescidi yer alır. Türbedeki üç ahşap sandukadan sağda olanı Hz. Edhem e aittir. Hz. Kâb: Ayvansaray da Ya Vedut Camii nin biraz yukarısında surlara yakın olup, Haliç Sahili ne yakındır. Hz. Kâb sahabelerin ileri gelenlerinden birisidir, vahiy kâtiplerindendir. Hz. Abdü s-sadık Amir İbni Same: Abdülvedüd Mahallesi Eğrikapı Dışarısı sokağında, Sur kapısının dışındaki mezarlık içinde yer alan açık bir türbede bulunmaktadır. Hz. Hafir: Abdülvedüd Mahallesi, Eğrikapı Dışarısı yolundadır. Sura bitişik olarak inşa edilmiş türbe üçgen şeklindedir. Hafir in, Eyyüb Sultan ın dayısı olduğu rivayet edilmektedir. 21 22 21 Muhammed el-ensari kabri (Hz. Cabir'in oğlu) 22 Sahabe-i Kiram'dan Abdussadık Amr ibn-i Same'nin I stanbul Surları'ndaki kabri 23 Sababe-i Kiram'dan Hz. Kaab türbesi 24 Sahabe-i Kiram'dan Hz. Hafir'in I stanbul Surları dibindeki kabri 25 Sahabe-i Kiram'dan Hz. Ebu d Derda el Ensar inin kabri
EYÜP: THE CITY GUIDE 33 A DAY IN EYÜP»» 12 The sahabe tombs in Eyüp 23 24 25 Once you are here visiting Eyüp Sultan, you can also schedule to pay a visit to the tombs of other sahabe members (the people who had the chance to see and talk to Prophet Muhammad). Hz. Cabir bin Muhammed el-ensarî: The tomb is located in the courtyard of Dökmeci small mosque, which is in the Düğmeciler Street of Düğmeciler district; out of the three graves in this open tomb, the one in the middle is rumored to belong to Hz.Cabir. Hz.Cabir, who is believed to have passed many hadiths, also participated many wars together with the Prophet Muhammad. Hz. Ebu d Derda el-ensar: The tomb of another sahabe member, Hz. Ebu d Derda el-ensar, is located in the Akarçekme pathway between the Zal Mahmut Paşa Mosque, behind the Eyüp Municipality building and Cezri Kasım Paşa Mosque. He was one of the leading sahabe members, who was also expert at the Koran, Islamic canon laws and hadith. His real name was Uveymir. He converted to Islam saying that if the cross was capable of something, it would have been able to protect itself. Hz. Edhem: The tomb of Hz.Edhem is in the Abdurrahman Şeref Bey Street in the Nişancı District. To the opposite side of this tomb is the small mosque of Arpacı Hayrettin. Out of the three sarcophagi in the tomb, the one on the right belongs to Hz. Edhem. Hz. Kâb: The tomb of Hz. Kâb is close to city walls a bit over the Ya Vedut Mosque, close to Haliç Coastline. Hz. Kâb was a leading sahabe member. This sahabe member, whose date of birth is not known for sure, was one of the revelation clerks of Prophet Muhammad. Hz. Abdü s-sadık Amir İbni Same: Hz. Abdü s- Sadık Amir İbni Same is buried in an open tomb in the graveyard outside the city walls in the Eğrikapı Dışarısı in Abdülvedüd District. Hz. Hafir: Hz. Hafir tomb is also located in the Eğrikapı Dışarısı in Abdülvedüd District. The tomb built as attached to the city walls has the shape of a triangle. Hafir is alleged to have been the uncle of Eyyüb Sultan. 21 Muhammed el-ensari s tomb (Hz. Cabir s son) 22 the grave of Abdussadık Amr ibn-i Same (a Sahabe member) in the city walls 23 the tomb of Hz. Kaab, a Sahabe member 24 the grave of Hz. Hafir (a Sahabe member) on the edge of the city walls 25 the tomb of Hz. Ebu d Derda el-ensar, a Sahabe member
34 EYÜP: ŞEHİR REHBERİ»» EYÜP TE BİR GÜN 13 Zal Mahmut Paşa Camii Öğle namazınızı Evliya Çelebi nin de söylediği gibi İstanbul un en güzel camilerinden birisi olan Zal Mahmut Paşa Camii nde eda edebilir ve Mimar Sinan ın erken dönemlerine rasgelen Zal Mahmut Paşa külliyesinin enfes mimarisini daha yakından görebilirsiniz. Evliya Çelebi Zal Mahmut Paşa Camii için şunları söylemiştir: Camilerin en güzeli Zal Paşa Camii dir ki irem bağı içinde iki tarafı yıl (yol) ve pek parlaktır. Osmanlı ülkesinde olan vezir camileri içinde bundan nurlusu yoktur. Minberi, mihrabı, müezzin mahvelleri ince sütunları Sinop kalasındaki minberden başkasında görmedim. Zal Mahmut Paşa nın Osmanlı tarihinde pek de sevimli olmayan bir yeri vardır. Kanuni Sultan Süleyman ın en büyük oğlu Şehzade Mustafa nın, Hürrem Sultan ın isteği üzerine öldürülmesinde başrol oynamış bu zat, ödül olarak sırasıyla Halep valiliği, Anadolu Beylerbeyliği yaptı; 3 yıl sonra vezirliğe yükseldi ve II. Selim in kızıyla evlendi. Külliye, paşa olmasının ardından 1566 1568 yıllarında yapılmıştır. Külliyenin alt medreseleri günümüzde Mehteran-ı Eyüp Sultan olarak hizmet vermektedir. Mehteran Cuma, kandil, özel gün ve gecelerde Eyüp teki konserlerine devam etmektedir. Zal Paşa Külliyesi yakın zamanda Eyüp Belediyesi tarafından kapsamlı bir restorasyona tâbi tutulacaktır. 26 27 28 26 Zal Mahmut Paşa Medresesi nin bahçesinde süsleme amaçlı kullanılan ibrikler 27 Zal Mahmut Paşa Medresesinin kubbesi 28 Mimar Sinan'ın eseri olan Zal Mahmut Paşa Camii'nin haliçe bakan yüzü 29 Zal Mahmut Paşa Camii'nin genel görünüşü 30 Zal Mahmut Paşa Camii'nin içi 26 The long-spouted water pitchers used as ornamental objects in the garden of Zal Mahmut Paşa Madrasah. 27 The dome of Zal Mahmut Paşa Madrasah 28 The Zal Mahmut Paşa Mosque, a work of Mimar Sinan(the Architect) whose front side overlooking the Haliç coastline. 29 Zal Mahmut Paşa Mosque 30 The interior of Zal Mahmut Paşa Mosque
EYÜP: THE CITY GUIDE 35 A DAY IN EYÜP»» FOTOĞRAF PHOTOGRAPH İSMAİL SADIK OĞUZ 29 30 13 Zal Mahmut Paşa Mosque You can perform your noon prayer at the Zal Mahmut Paşa Mosque, one of the most beautiful mosques in Istanbul as stated by Evliya Çelebi (the traveler) and get the experience of having a closer look at the architecture of Zal Mahmut Paşa Complex (Building consisting of various functional structures), one of the earlier examples of Mimar Sinan the Architect. Evliya Çelebi (the traveler) said the following for Zal Mahmut Paşa Mosque: The best mosque ever is the Zal Paşa Mosque, which has roads on both of its side in irem vineyard and it is very bright. This is the brightest mosque among the vizier mosques in the Ottoman country. Never have I seen a niche (in a mosque wall indicating the direction of Mecca), pulpit, muezzin s space and finely engraved columns in any other, other than the pulpits made of Sinop wood. Zal Mahmut Paşa has an infamous place in Ottoman history. This person, who had a role, upon the wish of Hürrem Sultan, in the killing of Şehzade Mustafa, the oldest son of Kanuni Sultan Süleyman (the Magnificent), was made, as a reward, the Governor of Aleppo and Anatolian Principality (Beylerbeyi) respectively; he was then promoted to vizierate three years later and married to the daughter of Selim II. The Complex was built between 1566 and 1568 after he was made a general. The lower madrasah (school of theology) of the complex are today used as meeting and training place of janissary band of musicians. You can enjoy the nostalgia concerts of the janissary band of musicians on Fridays in the courtyard of Zal Malmut Paşa complex (the Eyüp Mosque Courtyard) also known as Mehteran-ı Eyüp Sultan. The lower madrasah (school of theology) of the complex are today used as meeting and training place of janissary band of musicians. You can enjoy the nostalgia concerts of the janissary band of musicians on Fridays, special religious days and evenings. Zal Malmut Paşa complex will be comprehensively restored by the Municipality of Eyüp.