81
HURUF-İ MUKATTAA HURUF-İ MUKATTAA: Kuran ı kerimde bulunan 114 sûrenin 29 tanesi huruf i mukatta diye tabir edilen harflerle başlar. MUKATTAA kelimesi arapça bir isimdir. KAT EDİLMİŞ, KESİLMİŞ, KESİK, AYRI manalarına gelir. HURUF İ MUKATTA mürekkep / birleşik bir isimdir; AYRI AYRI YAZILMIŞ BİTİŞİK OLMAYAN harfler demektir. Arap alfabesinin içinden seçilen ve 29 sûrenin başına yerleştirilen 14 adet mukattaa harfleri şunlardır; ا ح ر س ص ط ع ق ك ل م ن ه ي MUKATTA HARFLERİNİN TECVİT TAHLİLLERİ ا ل ف لم يم ا ل ف ل م م يم ال م ( ( LÂM DA : Harfi medden lâm ı çeken mukadder ( gizli bir elif vardır, sebebi medden ل de LÂM dan MİME geçerken oluşan lâzım sükûn olan MİM HARFİ şeddeli şekilde geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MÜSAKKAL olmuştur. Ayrıca MİM MİME uğradığı için IDĞAM-I MİSLEYN MEAL ĞUNNE vardır. LÂM HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra MİM HARFİ 1,5 elif miktarı tutulur. ( ELİFLÂÂÂÂMMM ( MİM DE : Birinci mim i çeken YÂ YI MUKADDERA ( GİZLİ BİR YÂ VARDIR, sebebi medden de م lâzımı sükûn olan cezimli MİM HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. MİM HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. Cezimli MİM HARFİNİN üzerinde az bir miktar durulur MİM HARFİNİN ĞUNNE sıfatı belirtilir. ( MİİİİM NOT : Kelimede veya harf de şedde varsa MUSAKKALE ( AĞIR cezm varsa MUHAFFEFE ( HAFİF denir. Uzatma işlemi kelimede olursa KELİME harfte olursa HARF denir. MEDDİ LÂZIM KELİMEYİ MUSAKKALE MEDDİ LÂZIM KELİMEYİ MUHAFFEFE MEDDİ LÂZIM HARFİ MUSAKKAL MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF DETAYLI BİLGİLERİ MEDDİ LÂZIMIN ÇEŞİTLERİ KONUSUNDA GÖREBİLİRİZ. 82
ل يم ( ا ل ف م م ص اد ا ل ف ل ميم ص اد ال مص ( LÂM DA : Harfi medden lâm ı çeken mukadder ( gizli bir elif vardır, sebebi medden ل de LÂM dan MİME geçerken oluşan lâzım sükûn olan MİM HARFİ şeddeli şekilde geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MÜSAKKALE olmuştur. Ayrıca MİM MİME uğradığı için IDĞAM-I MİSLEYN MEAL ĞUNNE vardır. LÂM HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra MİM HARFİ 1,5 elif miktarı tutulur. ( ELİFLÂÂÂÂMMM vardır, ( MİM DE : Harekeli MİM den cezimli MİM E geçişte MİM HARFİNİ çeken gizli yâ م sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan cezimli MİM geldiği için MEDD-İ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. MİM HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. Cezimli MİM harfinden SAD harfine geçerken İZHAR I ŞEFEVİ ( DUDAK İZHARI OLUR. MİM harfi üzerinde az bir miktar durulur MİM HARFİNİN ĞUNNE sıfatı belirtilir ( MİİİİM sonra SAD harfine geçilir. ( SAD DA : Sad harfini çeken gizli elif vardır sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan ص cezimli DAL HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. DAL da KALKALE sıfatı vardır ve ince okunur. SAD HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra DAL HARFİNDE KALKALE ( sesin mahrecinde sarsılması çalkalanması sıfatı yapılır. ( SAAAAD ا ا ل ف ل م ر ا ا ل ف ل م ر ال ر ( ( LÂM DA : Lâm harfini çeken gizli elif vardır, sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan ل cezimli MİM gelmiştir, MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. LÂM HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. Cezimli MİM harfinden RA harfine geçerken İZHAR I ŞEFEVİ ( DUDAK İZHARI OLUR. MİM harfi üzerinde az bir miktar durulur MİM HARFİNİN ĞUNNE sıfatı belirtilir. ( LÂÂÂÂM sonra RA harfine geçilir. ( RA DA : Ra harfinin önünde med elifi vardır sebebi medden birşey olmadığı için MEDDİ ر TABİİ olmuştur. RA HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( RAA 83
ح ام يم حم ( ح ام يم ( HÂ DA : Ha harfini uzatan harfi medden elif var sebebi medden de birşey olmadığı için ح HÂ HARFİ bir elif miktarı uzatılır. ( HÂÂ ( MİM DE : Mim harfini çeken gizli yâ vardır, sebebi meddende sükûn-ü lâzım olan م cezimli MİM harfi geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. MİM HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. Cezimli MİM HARFİNİN üzerinde az bir miktar durulur MİM HARFİNİN ĞUNNE sıfatı belirtilir. ( MİİİİM ق حم حميم ع ي ن سين ق آ ف ع س ( - aynıdır. ( HÂ MİM : Yukardaki örnekle حم ( AYN DA : MEDDİ LİN harfi olan cezimli YÂ harfinden sonra sebebi medden sükûn-ü ع lâzım olan cezimli NUN harfi geldiği için MEDDİ LİN olmuştur. Sondaki sakin NUN dan sonra İHFA harflerinden SİN geldiği için de İHFA vardır. AYN DAKİ YÂ HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra NUN HARFİ üzerinde İHFA yapılır. (AYYYYNNN ( SİN DE : SİN harfini uzatan gizli yâ vardır sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan س cezimli NUN HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. Sakin NUN dan sonra da İHFA harfi olan GAF geldiği için İHFA vardır. SİN HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra NUN HARFİ üzerinde İHFA yapılır. ( SİİİİNNN ( KAF DA : KAF harfini uzatan gizli bir elif vardır, sebebi medden de cezimli FE harfi ق geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. KAF HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. (GAAAAF 84
ك هيعص ( ك آف ه اي ا عينص اد ( KÂF DA : KÂF harfini çeken gizli elif vardır, daha sonra sebebi medden sükûn-ü lâzım ك olan cezimli FE HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. KÂF HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. ( KÂÂÂÂF HÂÂ ( HE DE : Meddi tabii vardır. HE HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( ه YÂÂ ( YÂ DA : Meddi tabii vardır. YA HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( ي ( AYN DA : MEDDİ LİN harfi olan cezimli YÂ harfinden sonra sebebi medden sükûn-ü ع lâzım olan cezimli NUN harfi geldiği için MEDDİ LİN olmuştur. Sondaki NUN harfinden sonra ihfa harflerinden SAD harfi geldiği için İHFA olmuştur. AYN DAKİ YÂ HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra NUN HARFİNİN üzerinde İHFA yapılır. (AYYYYNNN ( SAD DA : SAD harfini çeken gizli elif vardır sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan ص cezimli DAL geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. DAL da kalkale sıfatı vardır ve ince okunur. SAD HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra DAL HARFİNDE KALKALE ( sesin mahrecinde sarsılması çalkalanması sıfatı yapılır. ( SAAAAD را ر ( ا ل ف م ال م ل م يم ر ا ا ل ميم ( LÂM DA : Harfi medden LÂM I çeken mukadder ( gizli bir elif vardır, sebebi medden de ل LÂM dan MİME geçerken oluşan lâzım i sükûn olan MİM HARFİ şeddeli şekilde geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MÜSAKKALE olmuştur. Ayrıca MİM MİME uğradığı için IDĞAM-I MİSLEYN MEAL ĞUNNE vardır. LÂM HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra MİM HARFİ 1,5 elif miktarı tutulur. ( ELİFLÂÂÂÂMMM ( MİM DE : MİM harfini çeken gizli yâ vardır, sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan م cezimli MİM HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. MİM HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. cezimli MİM harfinden RA harfine geçerken İZHAR I ŞEFEVİ ( DUDAK İZHARI OLUR. MİM harfi üzerinde az bir miktar durulur MİM HARFİNİN ĞUNNE sıfatı belirtilir ( MİİİİM sonra RA harfine geçilir. ( RA DA : RA harfinin önünde med elifi vardır sebebi medden birşey olmadığı için MEDDİ ر TABİİ olmuştur. RA HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( RAA 85
(طسم ( ط اس يه م يم ط اس يم يم ( TA DA : TA harfini çeken gizli elif vardır sebebi medden bir şey olmadığı için meddi ط tabii olmuştur. TA HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( TAA ( SİN DE : SİN harfini çeken gizli bir yâ vardır, SİN harfinin sonundaki cezimli NÛN harfi س daha sonra gelen harekeli MİM harfine uğradığı için İDĞAM-I MEAL ĞUNNE olmuş ve şeddeli MİM oluşmuştur. SİN harfini uzatan med yâ sinden sonra sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan şeddeli MİM harfi geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUSAKKAL olmuştur. SİN HARFİNİ 4 elif miktarı çektikten sonra şeddeli MİM HARFİ 1,5 elif miktarı tutulur. ( SİİİİMMM ( MİM DE : MİM harfini çeken gizli yâ vardır, sebebi meddende sükûn-ü lâzım olan م cezimli MİM HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. MİM HARFİ 4 elif miktarı uzatıldıktan sonra cezimli MİM HARFİNİN üzerinde az bir miktar durulur ĞUNNE sıfatı belirtilir. ( MİİİİM يس ( ياسي ه YÂÂ YÂ DA : Meddi tabii vardır. YA HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( ي ( SİN DE : SİN harfini uzatan gizli yâ vardır sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan س cezimli NUN HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. SİN HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. Cezimli NUN harfinin üzerinde az bir miktar durulur NÛN harfinin ĞUNNE SIFATI belirtilir. ( SİİİİN طس ( طسي ه TAA ( TA DA : Meddi tabii vardır. TA HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( ط ( SİN DE : SİN harfini uzatan gizli yâ vardır sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan س cezimli NÛN HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. SİN HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. Cezimli NÛN harfinin üzerinde az bir miktar durulur NÛN harfinin ĞUNNE SIFATI belirtilir. ( SİİİİN 86
طو ( طو TAA ( TA DA : Meddi tabii vardır. TA HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( ط HÂÂ ( HE DE : Meddi tabii vardır. HE HARFİ 1 elif miktarı uzatılır. ( ه ( ق آ ف ق ( GAF DA : GAF harfinde gizli elif vardır, sebebi medden de sükûn-ü lâzım olan cezimli FE ق HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. GAF HARFİ 4 elif miktarı uzatılır. ( GAAAAF ن ( ن ون ( NÛN DA : NÛN harfinde vav ı mukaddera ( gizli vav vardır. Sonra gelen sebebi ن medden sükûn-ü lâzım olan cezimli NÛN HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. Baştaki NÛN HARFİ 4 elif miktarı uzatılarak okunduktan sonra sondaki NÛN HARFİ IZHAR LI okunup diğer harfe geçilir. Cezimli NÛN harfinin üzerinde az bir miktar durulur NÛN harfinin ĞUNNE SIFATI belirtilir. ( NÛÛÛÛN ص ( ص اد ( SAD DA : SAD harfinde gizli elif vardır. Sonra sebebi medden sükûn-ü lâzım olan ص cezimli DAL HARFİ geldiği için MEDDİ LÂZIM HARFİ MUHAFFEF olmuştur. SAD HARFİNİ 4 elif miktarı uzattıktan sonra sonundaki DAL HARFİ KALKALELİ ( sesin mahrecinde sarsılması çalkalanması sıfatı ile okunup diğer harfe geçilir. ( SAAAAD 87
88