Afetler, genellikle ani, yıkıcı, zaman sınırlı ve tüm toplumu etkileyen olaylardır. Ölüm, yaralanma, çok sayıda insanın evsiz kalması, yaşamsal hizmetlerin kesintiye uğraması gibi sonuçlara yol açıyorsa, felaket olarak adlandırılırlar.
Kişinin kendisi, ailesi ya da yakınlarının fiziksel bütünlüğüne ya da yaşamına yönelik ciddi bir tehdidin olması, evinin ya da içinde bulunduğu toplumun aniden hasar görmesi, bir başka kişinin ciddi biçimde yaralanmasına ya da ölümüne tanık olunması gibi normal insan yaşantısının dışında olan ve herkeste fark edilir düzeyde stres yaratan olaylar travmatik olaylardır.
Hangi tepki normal, hangi tepki anormaldir?
Savaş ya da kaç tepkisi Mantıklı düşünme ve hareket becerisinin azalması, kendini kaybetme Yaşadıklarına inanamamak, bunların bir rüya olduğunu düşünmek Duygusal karmaşa (heyecan, gerginlik, sinirlilik, öfke, bunalma, çaresizlik) Durumdan kaçınma Rüyalar ve kabuslar Gerginlik, korku Artan huzursuzluk, kendini toplumdan dışlama ve depresyon Hayatta kalmaya çalışma, suçluluk ve yas gibi duygularla kaplı olmak
Günlük hayata ilginin artması Gelecekle ilgili planlara aktif katılım Bireyin bu yaşantıyı kabullenmesi Mevcut durumla baş edebilmek, zorluklari yenme gucu gostermek
PSİKOLOJİK İLK YARDIM NEDİR? Dinlemektir Anlamaktır (kendini karşıdakinin yerine koymaktır; yani empati kurmaktır) Duyarlılıktır (ilgi göstermektir) Yardımcı/kolaylaştırıcı olmaktır (bakım değil yardım sunmaktır)
Kendi kendine yardım süreci: Olayları kontrol edebilme yetisinin var olduğu hissini arttırır Sahiplenme ve sorumluluk duygularını güçlendirir Bağımlılıktan kendine güvene doğru bir adımdır Pasif kurban olmaktan çıkıp hayatını aktif biçimde sürdürmeye doğru ilk adımdır Temel ihtiyaçları karşılamak için gereklidir Gelecek için sürdürülebilirliği sağlayan bir süreçtir
Çalışanların sağlıklı ve mutlu olmalarını sağlamak Çalışanların STRES düzeyini en aza indirmek Stres, dikkati, performansı ve karar verme yeteneğini azaltır Stres verimi düşürür Çalışanlarda stres, zaman, iş gücü ve emek kaybı demektir
Afet çalışanlarının pek çoğu afetzedelere yardım etmenin son derece güzel duygular yaşattığını belirtirler. Afet çalışanları bir yandan afetzedelerin acısına ve yasına tanık olurken, diğer yandan insanoğlunun dayanabilme ve yaşamı sürdürebilme gücünü görürler.
Afet Çalışanları Olarak Karşılaşabileceğimiz Stres Kaynakları Olaya Bağlı Stres Kaynakları Mesleki Stres Kaynakları Çevresel Stres Kaynakları
Olaya Bağlı Stres Kaynakları Olaya bağlı stres kaynakları: Afet çalışanının aynı zamanda afetzede olması Uzun süre afet durumuna maruz kalmak Hayati risk Dolaylı/dolaysız tehdit altında kalmak Kurtarma çalışmaları sırasında bir iş arkadaşının ölümüne ya da yaralanmasına tanık olmak Bir çocuğun ya da yetişkinin ölümüne ya da fiziksel zarar görmesine tanık olmak Uzun süren kurtarma çabalarından sonra bir afetzedenin hayatını kaybetmesi
Mesleki Stres Kaynakları Hazırlıksız yakalanma Zaman baskısı Aşırı sorumluluk Fiziksel olarak zorlu, çok yorucu ve tehlikeli görevler Kronik yorgunluk Duygusal olarak zorlayıcı koşullar Görevle baş edememe hissi Ahlaki ya da manevi ikilemler yaşamak Destek sisteminden uzak kalmak (ev /aile) Çalışma ortamında desteklenmediğini hissetmek Açık olmayan, yetersiz ya da tutarsız bir yönetim anlayışı Kaynakların sınırlılığı Yüksek beklentiler
Çevresel Stres Kaynakları Afet çalışanları olumsuz çevresel koşullar altında çalışmalarını sürdürmek durumunda kalabilirler. Elverişsiz hava durumu Yangın Kimyasal zehirlenme olasılığının olduğu ortamlar vb.
Fiziksel Duygusal Zihinsel Davranışsal ve Sosyal
Kalp atışlarında ve soluk almada hızlanma Tansiyonun yükselmesi Sindirim sistemi sorunları İştahta değişim, kilo kaybı ya da artması Titreme Terleme ya da üşüme Kas seğirmeleri Koordinasyon bozukluğu Sırt ve bel ağrıları Boğazda yumru hissi Aşırı irkilme tepkisi Kronik yorgunluk Bağışıklık sisteminin zayıflaması Baş ağrıları Kas ağrıları Konsantrasyon bozukluğu Uyku sorunları
Kandaki Şeker Artışı Uzun Süreli: şeker hastalığı Sindirim Sisteminin Yavaşlaması Uzun Süreli: Hazımsızlık, Kabızlık, Sıkıntı/Kramp, Ağız kuruluğu, Bulantı Kanın Kalınlaşması Uzun Süreli: Felçler, Kalp Krizleri, Damar tıkanması Kalp Atışlarının Hızlanması Uzun Süreli :Yüsek Tansiyon, Felç, Kalp Krizi
Kötümserlik ve inançsızlık İdeallerin yitirilmesi Kendini değersiz hissetmek Yetersizlik, çaresizlik duyguları Keyifsizlik Kahramanca, incinmez ve aşırı enerjik hissetme Kaygı ve korku Kendisinin ve başkalarının güvenliği konusunda endişelenme Huzursuzluk Üzüntü, depresyon Suçluluk Umutsuzluk Rahatsız edici rüyalar Yalnız, kaybolmuş, tükenmiş hissetme Afetzedelerle özdeşleşme
Sakin kalmaya çalışın. Karşınızdakini ilgiyle ve ciddi bir şekilde dinleyin. Duygularına saygı duyun. Duygularını isimlendirmeye çalışın. Onu öfkelendiren özel noktaları/konuları belirleyin. Dikkatinizi karşınızdaki kişinin sözünü ettiği sorun ve o sorunun çözümü üzerine yoğunlaştırın. Karşınızdakine saygı gösterin. Çözüm için bir konuda söz verdiyseniz, sözünüzü tutun Onun yaşadığı öfkeyi kişisel almayın. Karşınızdakine asla Sinirlenmeyin/ Sinirlenmeye ne gerek var demeyin. Tartışmayın veeee UNUTMAYIN Kİ ÖFKE BULAŞIDIR!
Aile ve arkadaşlardan uzaklaşma, içe kapanma İletişim güçlükleri Öfke patlamaları, sık sık tartışmalara girme Ağlama nöbetleri Dinlenememe Yeme alışkanlıklarının değişmesi Uyku alışkanlıklarının değişmesi İş başarısında azalma Alkol, sigara ya da ilaç kullanımında artış Anıları canlandıran yerlerden ya da etkinliklerden kaçınma Güvenliği ve fiziksel ihtiyaçları ihmal etmek Çevreye ve insanlara karşı güvensizlik Uyumsuz davranışlar Mizah yoluyla başa çıkmaya çalışma
Hatırlamada güçlük Kafa karışıklığı Düşünme ve kavramada yavaşlık Planlamada, öncelikleri belirlemede ve karar vermede güçlük Dikkati toplamada sorunlar Sürekli olarak olay hakkında düşünme
Fiziksel, sosyal, davranışsal, zihinsel ve duygusal tepkiler, zorlu yaşam olaylarına maruz kalındığında kaçınılmaz ve normal tepkilerdir. Bu tepkilerin çoğu, bir kaç hafta ya da ay sürebilir ve zamanla, paylaşımla ve destekle giderek azalır. Bazen olay o kadar zorlayıcı olur ki, bu belirtiler kendiliğinden ortadan kalkmayabilir.
Evinizde, ailenizden giderek uzaklaşmaya başlar ve içinize kapanırsanız; Başkalarıyla ilişkilerinizde ciddi sıkıntılar yaşamaya başlarsanız; İş yerinizde hatalara, kazalara ve yaralanmalara yol açacak şekilde dikkatinizin giderek azalmaya başladığını fark ederseniz; Bu sorunlar gündelik yaşamınızı tehdit eden bir boyuta ulaşırsa Daha önce keyif aldığınız etkinlikleri artık yapmak istemezseniz Kendinizi çökkün, mutsuz, tedirgin, umutsuz hissetmeye başlarsanız bir uzmanla görüşmenizde yarar vardır.
Olay sırasında Stres göstergelerini tespit edin Acilen yapılması gerekenlere odaklanın Başkalarına danışın, destek alın Diğer çalışanlara destek olun Olaydan sonra Deneyiminizi çalışma arkadaşlarınızla paylaşın Kişisel bakım uygulayın: Dinlenin, iyi beslenin ve egzersiz yapın, Bağlantılarınızı koparmayın. Stres düzeyinizi gözlemleyin
Olabildiğince dinlenin Dengeli ve sağlıklı beslenin Fiziksel egzersizler yapın İlaç ve madde kullanımından kaçının Dostlarınızla ve çalışma arkadaşlarınızla sohbet etmeye çalışın Başkalarını dinleyin ve onlara destek olun Beklentilerinizi gerçekçi düzeyde tutmaya çalışın Arkadaşlarınızla ve ailenizle bağlantıyı koparmayın Destek ve danışmanlık hizmeti alın