editörden Geçmişe köprülerimiz... T.C. ANKARA VALİLİĞİ Çoğumuz okul yıllarında sıralar halinde el ele tutuşarak bir müzeyi ziyarete götürüldük öğretmenlerimiz tarafından. Müzede bizlere gösterdiler sergilenen eserleri, tarihlerini anlattılar. Sıradan bazen koparak müzenin salonlarında koşup, bahçesinde oyunlara daldığımız ve öğretmenlerimizin bizleri bir arada tutma çabaları kaldı hafızalarımızda. Böylesine bir geziyi unutamadık yıllarca ama müzeleri unuttuk. Ne zaman ki; başka bir şehirden ya da yurt dışından bir arkadaşımıza yaşadığımız şehri gezdirmek istediğimizde aklımıza gelir müzeler. Hatırlamaya çalışırız; hangi müze vardır, nasıl gidilir, gittiğimizde ne anlatılır diye düşünmeye başlar ve ani bir heyecan kaplar benliğimizi. Bu yayını Ankara Müzelerini, ziyarete gelenlere ve onlara eşlik edecek olan Ankaralılara sunmak istedik. Ankara'nın müzecilik alanında oldukça zengin olduğunu gördük. Müzeleri gezdikçe tarihten bir yaprak çevirdiğimizi hissedip mutlu olduk. T.C. ANKARA VAL L Ú l Kültür ve Turizm Müdürlü ü Anafartalar Cad. No: 65 (Eski Adliye Binas ) Ulus - ANKARA Tel: (0.312) 310 87 87 (Santral) Faks: (0.312) 310 03 42 Web: www.kulturturizm.gov.tr www.ankara.gov.tr e-mail: ankarakulturveturizm@mynet.com ISBN: 975-17-3226-3 *Bu yay n Ankara l Kültür ve Turizm Müdürlü ü nce haz rlanm ß, Ankara Valili i l Özel daresi nce bast r lm ßt r. (2006) Ülkemiz müzecilik tarihinin 13.yy'da Selçuklular Döneminde Dulkadiroğulları'nın Kahramanmaraş Kalesi nde Geç Hitit eserlerini biriktirmeye başlamalarına uzandığını, 1846 yılında Tophane-i Amire Müşiri Fethi Ahmet Paşa'nın İstanbul Aya İrini Kilisesinde ilk müzenin temellerini attığını, 1881'de Osman Hamdi Bey'in müze müdürlüğüne getirilmesiyle Asar-ı Atik Nizamnamesinin hazırlanarak, yurt dışına eserlerin çıkışının yasaklandığını, Çinili Köşk'te İstanbul Arkeoloji Müzesi, Konya ve Bursa Müzelerinin kurulduğunu, Kurtuluş Savaşı yıllarında Sakarya Meydan Savaşı esnasında 9 Eylül 1920'de göreve başlayan hükümetin ilk yapacağı işler arasında eski eserlerin derlenmesi ve müzeler kurulması konusunun yer aldığını, Ulu Önder Atatürk'ün direktifiyle 1921'de Ankara Kalesi içindeki Akkale'de Eti Müzesi kurulmuş olduğunu, daha sonra 1923 yılında Etnografya Müzesinin kurulduğunu hayranlıkla öğreniyoruz. Yurdumuzda izlerini bırakmış medeniyetlerin ihtişamını Anadolu Medeniyetleri Müzesini gezince anlıyoruz. Gordion'da Midas'ın yaşadığı yerleri görme isteği uyanıyor içimizde. Polatlı'da bir milletin bağımsızlığını kazanırken verdiği mücadeleyi hayranlıkla iliklerimize kadar hissedip, şehitlerimizin önünde saygı ile eğilip, şükran duygularımızla ayrılırken, tarım aletlerinin sergilendiği Tarım Müzesine uğramadan edemiyoruz. Ulu Önderimizin misafir edildiği Etnografya Müzesinde ninelerimizin gelinliklerini görüyoruz. Hava Kuvvetleri Müzesinde Atatürk'ün direktifiyle 1937 yılında havadan çekilmiş ören yeri fotoğraflarını, Haritacılık müzesinde 1886 yılında yapılan kabartma haritalarını, Anıtkabir Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesinde ülkemizi bağımsızlığa götüren destanı izliyoruz. Oyuncak müzesinde çocukluğumuza dalıp, kendi yapabildiğimiz oyuncakları düşünüyor ve bu muhteşem müzelerden farklı dünyalara dalmış bir şekilde ayrılıyoruz. Ve nihayet sizlere işte Ankara Müzeleri diyoruz Do an Acar l Kültür ve Turizm Müdürü
Modern Ankara Müzeleri... Türkiye Cumhuriyeti'nin Temeli Kültürdür diyen Atatürk, Kurtuluş Savaşının sürdüğü günlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Ankara'da açılmasından sonra kurulan hükümetin yapacağı işler arasında Eski Eserlerin derlenmesi ve yeni müzelerin açılmasının yer almasını sağlayarak müzelerimizin kültür hayatımızdaki yerini ve önemini en iyi biçimde göstermiştir. Cumhuriyetimizin kurulmasından sonra, Atatürk'ün direktifiyle 1923'de kurulan Heyeti-İlmiye'nin Türk Etnografya Müzesinin hemen açılması kararını alması ve daha sonra Ankara Kalesi nde (Akkale) Eti Uygarlığı Eserlerinin toplandığı müze haline getirilmesi çalışmalarının başlatılması Ankara'da müzeciliğin temelini teşkil etmiştir. Tarih boyunca çeşitli uygarlıkların bıraktığı kültürel değerler ile Cumhuriyetimizin zengin tarihi birikimini barındıran ve genç kuşaklara aktaran Modern Ankara Müzelerinin, Başkentimizin kültür yaşamının odaklandığı yerler haline gelmiş olduğu herkes tarafından kabul görmektedir. Diğer yandan müzeler tarihi ve kültürel değerleri en iyi şekilde koruma ve teşhir görevini yaparken, eğitim ve bilim yuvası olarak genç kuşakların buluşma yerleri olmaktadır. Bugün Ankara'da Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı müzelerin yanında, askeri müzelerin, üniversite müzelerinin, diğer resmi ve özel müzelerin gerek teşhir ve gerekse kullanılan teknikler açısından batıdaki müzelerle boy ölçüşebilen seviyeye gelmiş olmaları ve ödüller almaları memnuniyet vericidir. Başkent Ankara'nın ülkemiz ekonomisinde lokomotif rol oynayan turizm sektöründen hak ettiği payı almasında sahip olduğu doğal ve kültürel zenginliklerinin etkin bir şekilde tanıtılması büyük önem arz etmektedir. Kültür varlıklarını barındıran müzeleri bir araya getiren bu eserin Ankara'nın tanıtılmasında katkı ve yararlar sağlayacağı inancıyla hazırlanmasında emeği geçen kamu kurum, kuruluş ve kişilere teşekkür ederim. Kemal ÖNAL Ankara Valisi
Cumhuriyetimizin Baßkenti mtiyaz Sahibi: T.C. Ankara Valili i l Kültür ve Turizm Müdürlü ü Yay na Haz rlayan ve Yay n Koordinatörü: Recep Peker TANITKAN tanitkan@gmail.com Editör: Do an ACAR Foto raflar: Recep Peker TANITKAN Adil ÇULHAOÚLU Müze Arßivleri Yaz Kurulu: Selahattin EKREMOÚLU Melek YILDIZTURAN Adil ÇULHAOÚLU Osman CAÚALOÚLU Tasar m - Bask : REKMAY www.rekmay.com.tr Ç NDEK LER Akkale 08 Anadolu Medeniyetleri Müzesi 10 Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi 16 Cumhuriyet Müzesi 18 Kurtuluß Savaß Müzesi 20 Cumhuriyet Devri Müzesi 22 Etnografya Müzesi 24 Gordion Müzesi 28 Midas Tümülüsü 30 Roma Hamam 32 Alagöz Karargah Müzesi 34 An tkabir 36 Arßiv Müzesi 40 Devlet Mezarl Müzesi 42 Haritac l k Müzesi 44 Hava Müzesi 46 Sakarya Þehitleri An t ve Müzesi 48 AOÇ Atatürk Evi Müzesi 50 Çankaya Müze Kößk 52 Demiryolu Müzesi ve Sanat Galerisi 54 Atatürk Konutu ve Demiryollar Müzesi 56 TCDD Aç k Hava Buharl Lokomotif Müzesi 60 K z Teknik Ö retim 100. Y l Müzesi 62 MTA Tabiat Tarihi Müzesi 64 Meteoroloji Müzesi 66 Telekomünikasyon Müzesi 68 TRT Müzesi 70 Türk Hava Kurumu Müzesi 72 T.C. Ziraat Bankas Müzesi 74 75. Y l Cumhuriyet E itim Müzesi 76 Mehmet Akif Ersoy Evi Müzesi 78 ODTÜ Arkeoloji Müzesi 80 Oyuncak Müzesi 82 Çengelhan Rahmi M. Koç Müzesi 84 Beypazar Kültür ve Tarih Müzesi 86 Keçiören Estergon Etnografya Müzesi 88 Polatl Tar m Müzesi 90 Augustus Tap na 92 Gordion 94 Kaz Alanlar 96 Ve Di erleri 98
Cumhuriyetin lk Müzesi AKKALE Ankara'ya egemen bir tepe üzerinde kurulan Kale, iç ve d ß kale olmak üzere iki bölümden olußmaktad r. Tarih boyunca çeßitli medeniyetlerin baßkenti olan Ankara'da kalenin hem savunma hem de yerleßim amaçl kullan lmas nedeni ile hemen hemen her dönemde bak m ve onar m n n yap lmas günümüze kadar ulaßma nedenlerinden biridir. Bu gün, geçen yüzy ldan kalan Osmanl evleri kalenin iç k sm nda yer almaktad r. Kale duvarlar 8-10 m. yüksekli e kadar büyük blok taßlardan, üst k s mlar ise tu ladan inßa edilmißtir. ç kaledeki kulelerin yüksekli i 14 ile 16 m. aras nda de ißmektedir. Ne zaman yap ld kesin olarak bilinmemekle birlikte M.Ö. 2. yüzy l n baß nda Galatlar n Ankara'ya yerleßmeleri s ras nda kalenin var oldu u bilinmektedir. Roma mparatoru Caracalla, Anadolu seyahatinde Ankara'n n surlar n tamir ettirmißtir. Roma döneminde kalenin surlar bugünkü kaleden çok aßa da, Augustus Tap na çevresinde bulunmaktayd. M.S. 620 de Sasani Hükümdarlar ndan Hüsrev'in Ankara'y ele geçirerek tahrip etmesi ve 629 da ma lup edilerek buradan ç kar lmas üzerine, Bizansl lar kaleyi yeniden onarm ßlard r. mparator II. Konstantinos d ß kaleyi yapt rm ß, mparator III. Leon ise kale duvarlar n onart rken iç kale surlar n da yükselttirmißtir. I Alaeddin Keykubad kaleyi yeniden onartm ß. 1249 da ise II. Keykavus kaleye yeni ilaveler yapm ßt r. Osmanl lar döneminde zaman zaman onar l p, kalenin d ß duvarlar genißletilmißtir. Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nin temelini olußturan ve 1921 y l nda Atatürk'ün talimatlar yla kurulan ET MÜZES Ankara Kalesi'nin en yüksek Akkale burcunda kurulmuß olup, 1948 y l nda kadar Cumhuriyetimizin ilk müzesi olarak hizmet vermißtir. FOTOÚRAF: Recep Peker TANITKAN 9
Anadolu Medeniyetleri Müzesi Avrupa'da Y l n Müzesi seçilmek gibi önemli bir baßar ya 1997 y l nda imza atan, Kurßunlu Han ve Mahmut Paßa Bedesteni'nde hizmet veren Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara Kalesi'nin güney do usunda, Atpazar Semti'nde Gözcü Sokak üzerinde yer almaktad r. Mahmut Paßa Bedesteni, Fatih Sultan Mehmet'in sadrazamlar ndan Mahmut Paßa taraf ndan 1464-1471 y llar aras nda yapt r ld tahmin edilmektedir. Ortada 10 kubbe ile örtülü dikdörtgen planl kapal mekan, üstü beßik tonozlarla örtülü ve karß l kl simetrik yerleßtirilen 102 dükkandan meydana gelen bir arasta ile çevrilidir. Bedestene do udan iki, kuzey ve bat dan birer kap yla girilir. Yap m malzemesi olarak tu la ve moloz taß kullan lm ßt r. Üst örtüsü kurßunla kapl d r. Kurßunlu Han, yine Fatih dönemi baß vezirlerinden Mehmet Paßa'n n stanbul Üsküdar'daki imaretine vak f olarak 15. yüzy l n ilk yar s nda yapt r lm ßt r. Han, Osmanl Devri hanlar n n tipik plan karakterinde olup, arazinin e imine uyarak do u taraf iki katl, bat taraf bodrum ilavesi ile üç katl d r. Ortada avlu ve revak, s ras ile bunlar çeviren iki katl odalardan olußur. Birinci katta 30, zemin katta 28 oda vard r. Ah r olarak yap lan bodrumu L ßeklinde bir plana sahiptir. Bodrum k sm bu gün depo olarak kullan lmaktad r. Dünyan n say l müzeleri aras nda yer alan Anadolu Medeniyetleri Müzesi, bu topraklar üzerinde günümüze kadar yaßam ß olan uygarl klar kronolojik bir s rayla ziyaretçilerine sunmaktad r. Müzede sergileme, girißte solda ilk Paleolitik (Yontma Taß Ça ) vitrinle baßlamaktad r. Paleolitik Dönem günümüzden yaklaß k 900.000 y l önce baßlay p, 10 000 y l önce son bulan dönemi içermektedir. lk insan n ortaya ç k ß n, ilk aletlerin üretimi aç s ndan önem taß maktad r. Yerleßik yaßama geçilmesi ve ilk besin üretiminin baßlamas ile birlikte Anadolu'da Neolitik Dönem baßlar. Kerpiç temelli, kerpiç duvarl, düz daml evler ma aralardan sonra insanlar n yaßad klar ilk konutlar d r. Seramik yap m, Ana Tanr ça kültünün ortaya ç kmas, tekstil üretimi, obsidyen aynalar ve makyajla ilgili buluntular, mülkiyeti belgeleyen mühürler dönemin ilkleri aras nda yer almaktad r. Neolitik Dönem yaklaß k olarak M.Ö. 10 000 ile M.Ö. 5500 y llar aras n kapsar. Taß aletlerin yan nda bak r n da kullan lmas ile baßlayan dönem Kalkolitik Dönem olarak adland r lmaktad r. Bu dönem konutlar taß temelli kerpiç duvarl d r. Art k seramikler kök boyayla bezenmeye, perdahlanmaya ve form aç s ndan çeßitlenmeye baßlam ßt r. Gümüß ve bak r n kullan lmas bu dönemin ilkleri aras nda yer al r. Kalkolitik Dönem M.Ö. 5500-3000 y lar aras nda yaßanm ßt r. M.Ö. III. binin baßlar nda Eski Tunç Ça 'nda insanlar bak r ile kalay kar ßt rarak tunç madenini elde etmißlerdir. Geleneksel Anadolu mimarisini temsil eden taß temelli kerpiç duvarl evler bu dönemde de devam etmißtir. Tunçtan yapt klar kap-kacak ve süs eßyalar n n yan s ra bak r alt n 11
gümüß ve elektron madenini de kullanm ßlard r. Seramikte form olarak bir zenginlik ve bezemede çeßitlilik göze çarpar. Geometrik motifler kaz ma ve boyama tekni iyle yap lm ßt r. Dönemin sonlar na do ru seramik yap m nda çark kullan lmaya baßlam ßt r. Eski Tunç Ça merkezlerinde çok miktarda ele geçen a rßaklar, tezgah a rl klar ve kirmenler dokumac l n çok ilerledi ini göstermektedir. M.Ö. 1950-1750 y llar aras nda Asurlularla olan ticari ilißkiler sayesinde yaz n n (Çivi Yaz s ) ve silindir mühür gelene inin Anadolu'ya girdi ini görüyoruz. Ticareti Asur'dan getirilen kalay, keçi k l, dokuma ürünleri, elbise kumaß, süs eßyas ve baz kokular karß l nda de ißtirilen alt n ve gümüß eßya olußturuyordu. En önemli merkez Kayseri s n rlar içinde yer alan Kültepe Kaniß Karumu'dur. Müzede sergilenen Koloni Ça eserleri aras nda Kaniß Kral Anitta'n n ad yaz l olan tunç hançer, Hititçe ad Kubaba olan bereket tanr ças, kal ba dökülmüß tanr ve tanr ailesi mühürleri, ryton olarak adland r lan törensel içki kaplar dönemin en önemli eserlerindendir. M.Ö.1750-1200 y llar aras nda Anadolu'da baßkent Bo azköy olmak üzere Hititler görülmektedir. lk olarak pißmiß toprak kabartmal vazolara bu dönemde rastlan lmaktad r. Asur Ticaret Kolonileri Ça 'nda ortaya ç kan törensel içki kaplar (ryton) Hitit Dönemi'nde de devam etmektedir. Eski Hitit Krall M.Ö.II. binin ikinci yar s nda imparatorluk haline gelmißtir. M.Ö.1400'lerde baßlayan Hitit sanat kesintisiz olarak 1200'lere kadar saf Hititli eserler vermißtir. Tap nak mimarisinde ve heykel yap m nda oldukça gelißmißlerdir. Þehir surunun çeßitli kap lar olup bunlar sfenksler, tanr kabartmalar, aslan protomlar yla süslenmißtir. Kral kap s ndaki Savaß Tanr s kabartmas bir heykel görünümünde olup Hititlerin taß ißçili inde ne kadar ileri gitti ini göstermektedir. Ayr ca ßehir duvarlar n süsleyen ortostadlar bu dönemde Alacahöyük'ten baßka hiçbir merkezde ele geçmemißtir. Anadolu'da bilinen ilk yaz l antlaßma olan Kadeß Antlaßmas ve 1986 y l nda bulunan tek tunç tablet dönemin önemli eserleri aras nda yer almaktad r. M.Ö.12. yüzy lda bo azlar üzerinden Anadolu'ya gelen Deniz Kavimleri, Hitit mparatorlu u'nu y karlar. Bu sald r dan kurtulabilen Hititler M.Ö.700 y l na kadar Güney ve Güneydo u Toroslar n da l k bölgelerinde beylikler halinde yaßarlar. Geç Hitit olarak adland r lan bu dönem sanat n n önemli özelliklerinden biri mimari ile yontuculu un birlikte uygulanmas d r. Ortostad gelene i Arami etkisinde bu dönemde de devam etmißtir. Çivi yaz s yerine Hiyeroglif yaz n n kullan lmas, Geç Hitit ßehir krall klar kültürünün ortak özelliklerindendir. Bu dönemin eserleri müzede orta salonda sergilenmektedir. 12.yy da Deniz Kavimleri göçü ile Anadolu'ya gelen Frigler baßkent Gordion olmak üzere Frig Devletini kurmußlard r. Metal taklidi kaplar, a aç ißçili i, Urartulardan ithal edilen ve kendi anlay ßlar n da katarak yeni bir stil gelißtirdikleri tunç kazanlar, fibulalar, situlalar dönem özelli i taß yan eserlerdir. Bölgede hala yo un olarak yetißtirilen kaz, üzeri bezemeli rytonlar olarak karß m za ç kar. Orta ve ç bat Anadolu'da Bat Anadolu'nun pahal boyal seramiklerine karß n Friglerin üretti i siyah ve gri yap m seramikler uzun bir zaman dilimi boyunca tercih edilmißtir. M.Ö.II. binde Hitit panteonunda ''Kubaba'' diye adland r lan tanr ça Friglerde ''Kybele'' olarak karß m za ç kar. 13
Ad n Urartucada da l k bölge anlam na gelen Uruarti'den alan Urartular, M.Ö. I. binin baßlar nda Baßkent Tußba olmak üzere Van Gölü çevresinde bir devlet kurmußlard r. Urartu topraklar yüksek ve kayal k da larla çevrili düzlüklerden, platolardan, dar ve derin vadilerden meydana gelmißtir. Geçim kaynaklar tar m ve hayvanc l kt r. Çivi yaz s n kullanm ßlard r. Urartu sanat n n önemli özelliklerinde olan an tsal yap lar n duvarlar n süsleyen duvar resimleri ilgi çekicidir. Çiçek ve geometrik motiflerle olußturulan kompozisyonlar, kutsal a ac n iki yan ndaki kanatl cinler, kanatl sfenksler, kutsal hayvan üzerindeki tanr lar, hayvanlar aras ndaki mücadele ve di er hayvan sahneleri çok sevilen konulard r. Urartu maden sanat n n kendine özgü heykelciklerle süslü tunç kazanlar Frigya'ya K ta Yunanistan'a ve talya'ya ihraç edilmißtir. Kemerler, mi ferler ve kalkanlar, adak levhalar, koßum tak mlar Urartu maden sanat n n ilgi çekici eserlerindendir. Ele geçen eserlerden, fildißi ißçili i gelene inin Urartular'da büyük bir baßar yla devam etti i görülmektedir. M.Ö.700-300 tarihleri aras nda Güney ve Bat Anadolu'da Karia ve Lykia, Orta Anadolu'da Lidya Krall klar vard r. Lidya hakimiyeti M.Ö. 546 y l nda Persler taraf ndan y k l r ve Anadolu Pers egemenli i alt na girer (M.Ö.546-334). M.Ö.4. yy' n sonlar nda Büyük skender Pers egemenli ine son verir ve M.Ö.330-30 y llar aras nda Helenistik Dönem hüküm sürer. Bergama Kral Attalaos'un vasiyeti ile Anadolu Roma egemenli ine girer. 330'lu y llarda Roma mparatorlu u ikiye bölünür. Konstantinopolis (Istanbul), Do u Roma mparatorlu unun baßkenti olur ve Bizans Dönemi baßlar. 1071 Malazgirt Savaß ile birlikte Anadolu kap lar Türklere aç l r ve Türkiye Cumhuriyeti kurulana kadar Büyük Selçuklu Devleti, Anadolu Selçuklu Devleti, Osmanl mparatorlu u bu topraklar üzerinde hüküm sürer. 1919 y l nda baßlayan Kurtuluß Savaß sonunda, 1923 y l nda Cumhuriyet ilan edilir ve son olarak Anadolu topraklar nda Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulur. Bu salonun Klasik Seksiyonunda M.Ö.7.yüzy ldan günümüze Anadolu'da yaßam ß olan uygarl klar kronolojik bir s rayla, Ankara seksiyonunda ise, Ankara merkez ve çevresinde yap lan kaz lardan ç kan eserler sergilenmektedir. 14 Gözcü Sokak No.2 Ulus Tel: (312) 324 31 60-324 31 61 Her gün aç k Yaz 08.30-19.00 K ß 08.30-17.00
Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi 16 Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün direktifleri ile Mimar Arif Hikmet Koyuno lu taraf ndan projelendirilerek, 1927-1930 y llar aras nda ''Halk Evi'' olarak inßa edilmißtir. Daha sonra ''Türk Oca '' olarak kullan lan bina, 1980 y l nda restore edilerek müze olarak aç lm ßt r. Müze k sa bir süre içinde ça daß müzecili in gerektirdi i tüm fonksiyonlar ve hizmetleri içeren bir kurum durumuna gelmißtir. çi ve d ß Marmara Adas 'ndan getirilen mermerler kullan larak; Selçuklu motifleri ve eski Ankara evlerine özgü süslemelerle bezenmißtir. Müzede, 19. yüzy l baß ndan günümüze kadar, resim ve heykel sanatlar m z n olußumu ve gelißiminde önemli role sahip tüm sanatç lar m - z n en seçkin eserlerinin teßhir edildi i bir sanat merkezi niteli indedir. Müzede, Türk plastik sanatlar n n geçirdi i gelißim dönemlerini ve gruplar n yans tan eserler, sat n alma ya da yerli-yabanc yay nevlerinin ve yabanc ülke büyükelçilerinin ba ßlar yla her geçen gün zenginleßen Plastik Sanatlar Kütüphanesi ve Türk Plastik Sanatç lar Bilgeli i bulunmaktad r. Müzede ayr ca restorasyon, resim, heykel ve seramik atölyeleri bulunmaktad r. D ß ülkelerle ülkemiz aras ndaki kültürel anlaßmalar çerçevesinde ülkemizde düzenlenen resim, heykel, bask sanatlar foto raf sergileri müzenin periyodik sergileri için ayr lan üç galerisinde sergilenmektedir. Müze galerilerinde ayr ca Güzel Sanatlar Genel Müdürlü ü'nün organizasyonu ile haz rlanan retrospektif sergiler, kißisel sergiler ve yar ßmal sergiler yap lmaktad r. Talatpaßa Bulvar Türk Oca Sok. No: 1 Ulus Tel: (312) 310 20 94-95 Pazartesi hariç hergün aç k 08.30-17.30
II. Türkiye Büyük Millet Meclisi Binas CUMHUR YET MÜZES Mimar Vedat Tek (1873-1942) taraf ndan 1923 y l nda, Cumhuriyet Halk F rkas Mahfeli olarak tasarlanan ve inßa edilen bu bina ißlevi de ißtirilerek, Meclis olarak kullan lm ßt r. I. Türkiye Büyük Millet Meclisi binas n n yetersiz olmas ve gelißen Cumhuriyet Türkiye'si Meclisinin ihtiyaçlar n karß layamamas nedeniyle binada bir tak m de ißiklik ve eklemeler yap larak; II. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak 18 Ekim 1924 y l nda kullan lmaya baßlanm ßt r. II. Türkiye Büyük Millet Meclisi 1924-1960 y llar aras nda Atatürk ilke ve ink laplar n n gerçekleßtirildi i, Cumhuriyetin gelißmesi için çok önemli kararlar n al nd, ça daß yasalar n ç kar ld, uluslararas alanda Türkiye'nin etkinli ini ve sayg nl n art ran antlaßmalar n yap ld, çok partili sisteme geçißin sa land önemli bir yap d r. 30 Ekim 1981 tarihinde Cumhuriyet Müzesi olarak ziyarete aç lm ßt r. Bodrum üzerine iki katl olan yap n n iç bölümleri, iki kat boyunca yükselen ortadaki Meclis Salonunun üç kenar na dizilmißtir. Girißten sonra enine uzanan, iki ucunda merdivenlerin yer ald geniß geçit, üst katta Selçuklu ve Osmanl bezemeleri ile süslü bir tavanla örtülmüßtür. Benzer biçimde ele al nm ß yerlerden biriside büyük salondur. Yer yer localarla de erlendirilmiß bu salonun özellikle y ld z motiflerini içeren ahßap panolar Birinci Ulusal Mimarl k Döneminin genel özelliklerinin bir yans mas d r. Bu durum özellikle ön cephede varl n gösterir. Sonradan düzenlenen taç kap d ß nda kemerler, saçaklar, yer yer çinilerin yer ald bölümler dönemin egemen olan anlay ß olarak ortaya ç km ßt r. 30 Cumhuriyet Bulvar No.22 ULUS Tel: (312) 310 53 61-311 04 73 Pazartesi hariç hergün aç k 08.30-12.30 / 13.30-17-30
20 I. Türkiye Büyük Millet Meclisi Binas KURTULUÞ SAVAÞI MÜZES Ulus Meydan 'nda bulunan I.Türkiye Büyük Millet Meclisi Binas n n yap m na 1915'de ttihat ve Terakki Cemiyeti Kulübü olarak baßlanm ß, plan Evkaf (Vak flar) Mimar Salim Bey taraf ndan yap lm ßt r. Birinci Ulusal Mimarl k Dönemi yap lar ndan olan iki katl bina Ankara Taß ndan (Andezit) inßa edilmißtir. 23 Nisan 1920 ile 15 Ekim 1924 tarihleri aras nda I. TBMM olarak kullan lan bina daha sonra Cumhuriyet Halk F rkas Genel Merkezi ve Hukuk Mektebi olarak ißlevini sürdürmüß, 23 Nisan 1961 tarihinde "Büyük Millet Meclisi Müzesi" ad yla halk n ziyaretine aç lm ßt r. Kültür ve Turizm Bakanl, Kültür Varl klar ve Müzeler Genel Müdürlü ü taraf ndan yap lan restorasyon ve teßhir - tanzim çal ßmalar ndan sonra, 23 Nisan 1981 tarihinde "Kurtuluß Savaß Müzesi" olarak yeniden ziyarete aç lm ßt r. Müzede girißin sa nda; zaman nda da mescit olarak kullan lan ilk odan n yan nda Mustafa Kemal Paßa'n n çal ßma odas olan Reis Odas yer almaktad r. Genel Kurul Salonundan sonra, birinci dönem milletvekillerinin foto raflar n n sergilendi i odadan sonraki alt nc oda idare odas olarak kullan lmaktad r. Solda Bakanlar Kurulu Odas, bitißi inde Þeriye Encümeni Odas, Kulis, dare odas nda kurtuluß savaß nda kullan lan eserler sergilenmektedir. Koridorun sol taraf nda Çanakkale Savaß 'ndan baßlayarak Kurtuluß Savaß 'na kadar devam eden olaylar ve baz savaß sonras temalar içeren ya l boya tablolar, koridorun sa nda ise milletvekillerine ait foto raflar sergilenmektedir. Müzenin alt kat ise bugün foto rafhane, eser depolar ve sergi salonu olarak kullan lmaktad r. FOTOÚRAF: Adil ÇULHAOÚLU Cumhuriyet Bulvar No.14 ULUS Tel: (312) 310 71 40-310 49 60/188 Pazartesi hariç hergün aç k 08.30-12.30 / 13.30-17.30
CUMHUR YET DEVR MÜZES Atatürk Kültür Merkezi, Müze-Sergi-Folklor-Kütüphane Kompleksinin orta bölümünde yer alan yap Atatürk'ün 100. do um y l n n an s na yap lm ßt r. Üç katl olan müzenin giriß ve giriß alt Kurtuluß Savaß ve Atatürk Devrimleri Müzesi'ne alt kat ise Bilim-Teknoloji ve Tabiat Tarihi Müzesi ne ayr lm ßt r. I-Kurtuluß Savaß ve Atatürk Devrimleri Müzesi: Binan n giriß kat nda bulunan Müzenin duvarlar Türk Kurtuluß Savaß n, Devrimleri, Atatürk'ün Cumhuriyet, Ba ms zl k, Gençlik, Sanat konular ndaki sözlerini kapsayan rölyeflerle kapl d r.giriß alt ndaki katta ise Kurtuluß Savaß, Devrimler, Kalk nan Türkiye ve Kurulußlar, resim, obje, yaz maket, manken, slayt, video gibi araçlarla tan t lmaktad r. Bu katta ayr ca, Kurtuluß Savaß ile Lozan, Cumhuriyet ve Devrimler konulu iki adet multivizyon program gösterilmektedir. II- Bilim-Teknoloji ve Tabiat Tarihi Müzesi: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araßt rma Kurumu (TÜB TAK) ile ißbirli i yap larak düzenlenen müzede belirli sürelerle de ißtirilmek üzere çeßitli teknik ve bilimsel konular n obje, maket, resim, slayt, video, harita ve ß kl olarak tan t m amaçlanm ßt r. Hipodrom Caddesi.Ulus Tel: (312) 342 10 10,341 14 14 Cumartesi-Pazar Hariç Hergün 09.00-17.00
Atatürk ün lk stirahatgah ETNOGRAFYA MÜZES FOTOÚRAF: Recep Peker TANITKAN 25
Etnografya Müzesi Ankara'n n Namazgâh ad ile an lan semtinde, Müslüman mezarl olan tepede kurulmußtur. An lan tepe, Vak flar Genel Müdürlü ü'nce 15 Kas m 1925 tarihli Bakanlar Kurulu karar gere ince, Millî E itim Bakanl 'na müze yap lmak üzere ba ßlanm ßt r. 1924'te stanbul'da Prof. Celal Esad (Arseven) baßkanl nda, daha sonra 1925 y l nda stanbul Müzeleri Müdürü Halil Ethem baßkanl - nda, eser toplamak ve sat n almak üzere özel bir komisyon kurulmußtur. Sat n al nan 1250 adet eser, 1927 y l nda inßas tamamlanan müzede teßhir edilmißtir. Müze Müdürlü ü'ne de Hamit Zübeyr Koßay atanm ßt r. 15 Nisan 1928 y l nda müzeyi ziyaret eden Gazi Mustafa Kemal Paßa (Atatürk) müze hakk nda bilgi ald ktan sonra, Afgan Kral Amanullah Han' n Türkiye'yi ziyaretleri nedeniyle, müzenin hizmete aç lmas n istemißtir. Müze 18 Temmuz 1930 da halka aç lm ß ve 1938 Kas m ay nda müzenin iç avlusu, geçici kabir olarak ayr l ncaya kadar aç k kalm ßt r. Atatürk'ün naaß, 1953'te An tkabir'e nakline kadar burada kalm ßt r. Bu k s m halen Atatürk'ün an s na hürmeten sembolik bir kabir ßeklinde korunmaktad r. Üzerinde beyaz mermere yaz lm ß ßu kitabe bulunmaktad r: Buras 10.11.1938'de sonsuzlu a ulaßan Atatürk'ün 21.11.1938'den 10.11.1953'e kadar yatt yerdir. 15 y l süreyle Etnografya Müzesi An tkabir ißlevi görmüßtür. Devlet baßkanlar n n, elçilerin, yabanc heyetlerin ve halk n ziyaret yeri olmußtur. Bu süre içinde müzede çal ßmalar sürdürülmüß; 6-14 Ekim 1956 tarihinde, Uluslararas Müzeler Haftas nedeniyle, gerekli de ißiklikler yap ld ktan sonra müze tekrar halk n ziyaretine aç lm ßt r. 2005 y l nda yeniden düzenlenmißtir. Binan n mimar Arif Hikmet (Koyuno lu) Cumhuriyet Dönemi mimarlar n n en de erlilerindendir. Bina dikdörtgen plânl olup tek kubbelidir. Yap n n taß duvarlar küfeki taß ile kaplanm ßt r. Al nl k k sm mermer olup üzeri oyma süslüdür. Binaya 28 basamakl bir merdivenle ç k l r. 4 sütunlu, üçlü bir giriß sistemi vard r. Kap dan girilince kubbe alt holüne ve buradan da iç avlu denilen sütunlu k sma geçilir. Buran n ortas na mermer bir havuz yap lm ß, çat k sm aç k b rak lm ßt r. Daha sonra bu iç avlu Atatürk'e geçici kabir olarak ayr ld nda, havuz bahçeye nakledilerek, çat s kapat lm ßt r. ç avlunun etraf nda simetrik olarak büyüklü küçüklü salonlar yer almaktad r. dare k sm müzeye bitißik olup iki katl d r. Müze önünde at üstünde duran Atatürk heykeli 1927 y l nda Millî E itim Bakanl taraf ndan talyan sanatkâr B. Conanica'ya yapt r lm ßt r. Etnografya Müzesi, Türk sanat n n Selçuklu Döneminden zaman m za kadar devam eden örneklerinin sergilendi i bir müzedir. Anadolu'da dü ün töreni ve Anadolu'nun çeßitli kentlerine ait gelin giysileri, Türk ißleme sanat, hal ve kilim sanat, maden sanat, kahve kültürü ve sünnet töreninin sergilendi i salonlar, müze girißinin sa taraf nda yer al r. Girißin sol taraf ndaki salonlarda ise, çini ve cam eserler, Osmanl Dönemi hat sanat örnekleri ile Selçuklu ve Beylikler Dönemine ait nadide ahßap eserler sergilenmektedir. Talatpaßa Bulvar Türkoca Sok. No.4 ULUS Tel: (312) 310 95 56-311 30 07 Pazartesi hariç hergün aç k Yaz 08.30-17.30 K ß 08.00-17.00
Gordion Müzesi 1963 y l nda, yaklaß k 15.000 m 2 'lik alanda, 250 nüfuslu bir köyde kurulan Gordion Müzesi; 1990'l y llarda eklenen depolar, laboratuar, görüntü ve bilgilendirme salonu, aç k ve kapal teßhiri, aç klama bilgileri ile Türkiye'nin önemli müzelerinden biridir. Baßta Gordion kaz lar ndan olmak üzere, Polatl lçesi civar ndan derlenen eserlerden kronolojik bir sergileme sunan Müze, 2000 y l nda Avrupa'da Y l n Müzesi yar ßmas nda finale kalmakla da önemini kan tlam ßt r. Müzede sergilenen eserler aras nda Eski Tunç Ça 'ndan baßlayarak, Orta ve Geç Tunç Ça 'na, Erken Frig Ça 'na ait çanak çömlekler, Erken Demir Ça 'na ait kabartmal ortostatlar, yine Erken Frig Ça- 'na ait demir aletler, dokumac l kta kullan lan a rßaklar, cam, mühür ve mühür bask lar, M.Ö.4. ve M.Ö.2. yüzy llar aras na tarihlenen skender sikkeleri giriß salonunda yer almaktad r. Yener Y lmaz salonunda ise, M.Ö. 8. ve 4. yüzy llar aras na tarihlenen Geç Frig ve ithal seramikler ile Lidya, Helenistik ve Roma Dönemi'ne ait eserler sergilenmektedir. Bunlar n d ß nda, Frig yaz tl ve bask l çanak çömlekler, Frig mimari terrekotalar, çeßitli malzemelerden yap lm ß eserler ile Kybele kabartmalar ve figürleri önemli yer tutar. Polatl Höyük'ten getirilen ve Anadolu'nun en eski halk olarak bilinen Hattilere ait ölü gömme ßekillerini gösteren mezarlar müzenin di er sergileri aras nda yer al rken, Galat mezar ile Frig ve Roma mozaikleri ise bahçede sergilenmektedir. Yass höyük Köyü - Polatl Tel: (312) 638 21 88 Pazartesi hariç hergün aç k Yaz 08.30-19.00 K ß 08.30.17.00 29
M DAS TÜMÜLÜSÜ Gordion Antik Kenti çevresi say lar 110'nu bulan ve M.Ö. 8. asr n son çeyre i ile M.Ö. 6. asr n ortalar na kadar uzanan bir zaman dilimine tarihlenen çeßitli ölçülerdeki Frig soylular ileri gelenlerinin mezarlar olan tümülüslerle kapl d r. Bu tümülüslerden en görkemlisi olan Midas Tümülüsü, yaklaß k 300 m. çap nda 55 m. yüksekli indedir. Tümülüsün mezar odas na bir Türk mühendislik ßaheseri olan ve Zonguldak maden ißçilerinin tüm marifetlerini sergileyerek açt 82 m.'lik tünel geçildikten sonra ulaß l r. Antik dünyan n ikinci büyük tümülüsü olan ve 3750 y ll k ard ç tomruklarla desteklenen, çam a ac ndan yap lm ß ahßap mezar odas ile de dünyada tek örnektir. M.Ö.8. yüzy lda yap lm ßt r. Kral son yeme inde ne yedi bilinmez ama; kimyasal analizler sonucu ölü yeme i içinde, k rm z et ve mercimek bulunan ac baharatl türlü, bal ve bira ile kaynat lm ß üzüm veya ßaraptan olußan bir menüydü. FOTOÚRAF: Recep Peker TANITKAN
Yüzlerce Y ll k Banyo Kültürü ROMA HAMAMI Hamamlar, Roma Dönemi antik kentlerinin vazgeçilmez yap tlar ndand r. Hypokaust sisteminin kullan ld bu an tsal hamam yap lar özellikle M.S.1. yüzy l sonlar nda baßlayarak Romal - lar n bedensel ve kültürel gelißiminde önemli rol oynam ßt r. Ankara Roma Hamam, Ulus Meydan 'ndan Y ld r m Beyaz t Meydan 'na uzanan Çank r Caddesi üzerinde, caddenin bat s nda, 2,5 m kadar yüksek bir plato üzerinde bulunmaktad r. Ulus Meydan na yaklaß k 400 metre uzakl ktad r. 1938 y l nda Dil Tarih ve Co rafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü taraf ndan kaz lara baßlanm ß ve Frig, Roma ve Bizans katlar bulunmußtur. 1939-1942 y llar aras nda yap lan kaz larda hamam n hemen hemen tamam ortaya ç kar lm ßt r. Kaz da y lan tutan bir elin bulunmas hamam n sa l k tanr s Asklepios'a ithaf edildi ini göstermektedir. Hamam iki bölümden olußmaktad r. Palaestra (Oyun yeri) ve hamam k sm. Palaestran n dört taraf revaklarla çevrilmiß yaklaß k kare planl bir aland r. Hamam k sm palaestraya ba l olup, tüm Roma Hamamlar nda oldu u gibi aßa daki k s mlardan olußmaktad r. 1-Frigidarium (So uk k s m) 2-Tepidarium (Il k k s m) 3-Caldarium (S cak k s m) Frigidarium'da bir yüzme havuzu (Piscina) ile, soyunma yeri (Apoditorium) vard r. Caldariumda ise terleme yeri (Sudatorium) bulunmaktad r. Ayr ca çeßitli avlular, Külhan olarak adland r lan ocaklar, servis k - s mlar ve su depolar bulunmaktad r. Hamam n y kanmaya ait olan k sm 130x80 metredir. Hamamda bulunan sikkeler yoluyla beß yüz y ll k süre içinde devaml kullan ld ve zaman zaman onar ld anlaß lmaktad r. Ancak Hamamda bulunan en eski sikke Caracalla dönemine (M.S.212-217) tarihlendirilmektedir. Bu tarih, kentin ileri gelen kißilerinden olan Tiberius Julius Julianus'un birkaç yaz t nda da do rulanmaktad r. Hamam n bir istila sonucu yang n geçirerek harap oldu u san lmaktad r. Hamam Çank r Caddesi'ndeki girißi 128 mermer sütunlu palaestraya aç l r. Küçük yuvarlak tu lalardan yap lm ß 1,30 m. yüksekli indeki direkler hamam n dößemesini taß makta ve ocaklarla sa lanan s cakl korumaktayd. So ukluk k sm ndaki yüzme havuzunun kenar na oturmak için küçük basamaklar yap lm ßt r. Ender rastlanan bir büyüklü e sahip olan ve k smen restore edilen hamam aç k hava müzesi haline getirilmißtir. FOTOÚRAF: Recep Peker TANITKAN Çank r Caddesi D ßkap Tel: (312) 310 72 80 Hergün aç k 08.30-17.30
Sakarya Zaferi nin Miras Alagöz Karargah Müzesi Polatl lçesi nin Alagöz Köyü nde bulunan ve Türko lu Ali A a ya ait olan iki katl ev, Sakarya Meydan Savaß nda Karargah olarak seçilmißti. Türk Kurtuluß Savaß n n Dönüm noktas olan ve 22 gün 22 gece süren Sakarya Meydan Savaß (23 A ustos 1921-13 Eylül 1921) bu evde ßapkal bir gaz lambas ß nda planlanm ß ve yürütülmüßtür. Alagöz Karargah Müzesi, Sakarya Meydan Savaß ndan sonra 1965 y l na kadar ev olarak kullan lm ßt r. Türko lu Ali A a n n o ullar Mahmut ve Þerafettin Türko lu taraf ndan, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün an s na, Milli E itim Bakanl na müze yap lmas için hibe edilmißtir. Bakanl kça restore edilip, bahçesi düzenlenen karargah binas, 10 Kas m 1968 tarihinde yap lan törenle üst kat ziyarete aç lm ßt r. 1 Mart 1982 y l nda An tkabir Komutanl na devredilmißtir. 1983 y l nda alt kat da düzenlenerek ziyarete aç lm ßt r. Müzede; alt katta Giysi Odas, Kitapl k ve Hat ra Eßya Odas, Silah Vitrini, Zabitan Yemek Odas, Mutfak, Muhabere Odas ve Sakarya Meydan Savaß n gösteren resimler bulunmaktad r. Üst Katta ise Baßkumandanl k Odas, Kurmay Heyeti Odas, Yaverler Odas, Atatürk ün Yatak Odas, Atatürk ün Yemek Odas, Yaver Odas yer almaktad r. Holde Sakarya Meydan Savaß n n seyri krokilerle anlat lm ßt r. 34 Alagöz Köyü Ankara-Eskißehir Yolu 41.km. Polatl Tel: (312) 231 79 75/2330-231 18 61 Alagöz Muhtarl : (312) 641 65 13 Faks: (312) 231 53 80 Haftan n her günü aç k Yaz: 09.00-17.00 K ß: 09.00-16.00
ANITKAB R Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün 10 Kas m 1938'de vefat ile hat ras n n ebediyen yaßat lmas için bir an tmezar yap lmas na karar verilmißtir. Bu amaçla, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti 1 Mart 1941 tarihinde uluslararas bir proje yar ßmas açm ßt r. Yar ßmaya Türk ve yabanc 49 proje kat lm ßt r. Uluslararas jüri bu eserlerden; Alman, Türk ve talyan mimarlara ait üç projeyi ödüle lay k bulmußtur. Yar ßma ßartnamesine uygun olarak bu üç projeden Türk Profesör Emin Onat ve Doçent Orhan Arda'n n projesini uygulamaya karar vermißtir. 9 Ekim 1944 tarihinde baßlayan inßaat, 10 Kas m 1953 y l nda tamamlanm ßt r. Atatürk'ün naaß Ankara Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrinden al narak An tkabir'e nakledilmißtir. An tkabir inßaat nda, Türkiye'nin muhtelif yerlerinden getirilen traverten, taß ve mermerler kullan lm ßt r. 750.000 m 2 genißli inde bir alan içinde bulunan An tkabir; Aslanl Yol, Tören Meydan ve Mozole ad verilen ana bölümlerden olußmaktad r. Aslanl Yol girißinde Türk Milleti'ni temsil eden insan heykelleri ve yol boyunca karß l kl 24 aslan heykeli bulunmaktad r. Tören Meydan n çevresinde; kolonatlar, sanat galerisi ve Atatürk Kurtuluß Savaß Müzesi yer almaktad r. Mozolenin içinde Þeref Holü ve yekpare k rm z mermerden yap lm ß Atatürk'ün sembolik lâhdi bulunmaktad r. Girißlerin, avlunun ve Þeref Holünün çevresi stiklal, Hürriyet, Mehmetçik, Müdafaa-i Hukuk, Zafer, Bar ß, 23 Nisan, Misak- Milli, nk lap ve Cumhuriyeti simgeleyen kuleler; Ulusu, Kurtuluß Savaß 'n, Atatürk'ün büyüklü ünü, asker, devrimci ve devlet adam yönlerini temsil eden Hüseyin Anka ve Zühtü Mürido lu'nun heykel-kabartmalar ve Atatürk'ün özlü sözleri ile bezenmißtir. Ayr ca avlunun bat s nda Zafer ve Bar ß kuleleri aras nda 2. Cumhurbaßkan smet nönü'nün mezar bulunmaktad r.
Atatürk ve Kurtuluß Savaß Müzesi An tkabir proje yar ßmas ßartlar ndan birisi de, projelerde uygun bir yerin "Atatürk Müzesi " olarak belirtilmiß olmas idi. Halen müze olarak kullan lan yer, bu ßarta uygun olarak proje mimarlar taraf ndan belirlenmißtir. An tkabir'in yap m n n tamamlanmas n takiben, Atatürk Müzesi'nin olußturulmas çal ßmalar na baßlanm ßt r. Atatürk'e ait eßyalarla, kendisine hediye edilmiß eßyalar, müzenin aç l ß tarihine kadar bunlar muhafaza eden; Cumhurbaßkanl Kößkü, Ziraat Bankas Merkez Müdürlü ü, Ankara Milli Emlak Müdürlü ü ile Atatürk'ün manevi k zlar Prof. Dr. A. Afet nan, Sabiha Gökçen ve Rukiye Erkin'den devral nm ßt r. An tkabir Atatürk Müzesi, 21 Haziran 1960 tarihinde ziyarete aç lm ßt r. Misak- Milli ve nk lap Kuleleri aras nda ilk bölümde bulunan ve Atatürk'ün özel eßyalar n n sergilendi i bölüm yeniden düzenlenerek Atatürk ve Kurtuluß Savaß Müzesi ad n alm ßt r. kinci bölümde, Çanakkale Savaß, Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz'u konu alan üç savaß panoramas Türkiye'de ilk kez kullan lan bir teknikle Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulußuna giden yolda yaßanan güçlükleri hissettirmektedir. Bu alan n düzenlenmesinde kullan lan objeler ve maketlerle, muharebenin geçti i yerler ve dönem, yaßananlar n asl na uygun olarak yeniden canland r lm ßt r. Müzenin üçüncü bölümü, panorama bölümünü çevreleyen 18 galeride 1919-1938 y llar aras nda Atatürk dönemine ilißkin olaylar n anlat ld bölüm yer almaktad r. Mozole'nin bulundu u ßeref salonunu ayakta tutan sütunlu salon ile An tkabir'in temel duvarlar aras nda kalan koridorda yer alan ve Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaßkanlar ndan ebediyete intikal edenlerin defnedilmesi amac yla yap lan fakat kullan lmayan tonoz odac klar nda, Kurtuluß Savaß ve Atatürk Devrimleri'ne ilißkin 3 bin kadar foto raf sergilenmektedir. Galerilerde sanatç lar taraf nda haz rlanm ß rölyefler ve koridor boyunca Kurtuluß Savaß 'n n kazan lmas nda büyük hizmetleri görülen askersivil 20 kahraman n büstü ve k sa özgeçmißleri yer almaktad r. Müzenin dördüncü bölümünde ise Atatürk'ün kendi kütüphanesinde bulunan 3123 adet kitap sergilenmektedir. An t Caddesi Tando an Tel: (312) 231 79 75/2330 Her gün aç k Yaz 09.00-17.00 K ß 09.00-16.00 FOTOÚRAFLAR: Atatürk ve Kurtuluß Savaß Müzesi arßivinden al nm ßt r.
ARÞ V MÜZES Milli Savunma Bakanl Arßiv Müdürlü ü Arßiv Müzesi ilk olarak 10 Kas m 1995 tarihinde aç lm ß olup, daha sonra yap lan tadilat ile bilgi belge bak m ndan zenginleßtirilerek 2005 tarihinde üç salon olarak yeniden ziyarete aç lm ßt r. Birinci salonda; K r m, Osmanl Rus, Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dünya savaßlar n içeren bilgi ve belgeler sergilenmektedir. kinci Salonda; Ulu Önder Atatürk ile ilgili bilgi ve belgeler ile Türk Milletinin ba ms zl k mücadelesini sembolize eden panorama yer almakta ve MSB Arßiv Müdürlü ü'nce haz rlanan kitap, CD ve hediyelik objelerin sat ß bölümü bulunmaktad r. Üçüncü Salonda; Kurtuluß savaß, Kore Savaß ve K br s Bar ß Harekat Dönemini içeren bilgi ve belgeler sergilenmektedir. Milli Savunma bakanl Arßiv Müdürlü ü'nün; Türk Silahl Kuvvetlerinin her türlü arßiv evrak n n talimata uygun olarak muhafazas na ve arßivden istenen bilgi ve belgeleri yay n haline getirerek ilgililerin istifadesine sunmak misyonu çerçevesinde; Þanl tarihimizde cereyan eden çeßitli savaßlar esnas nda, çok zor ßartlarda tutulmuß günümüze kadar ulaßm ß binlerce kay t doküman içerisinde, ilginç, ders al nacak ve tarihe ß k tutacak nitelikte olanlar,orijinal arßiv belgeleriyle ortaya koymak suretiyle; yetißmekte olan genç kußaklar n geçmißleri ile ba lar n kuvvetlendirecek milli ve manevi duygular n gelißtirmektir. FOTOÚRAF: Recep Peker TANITKAN 40 General Þefik ERENSÜ K ßlas MSB.l Arßiv Müdürlü ü Lodumlu - Bilkent Tel: (312) 266 27 98 Faks: (312) 266 27 97 Hafta içi 09.00-12.00 / 14.00-17.00 Hafta sonu Komutanl k izni ile, grup gezilerine aç kt r.
Devlet Mezarl Müzesi Atatürk Orman Çiftli i arazisi içerisinde 1931 y l nda Mustafa Kemal Atatürk taraf ndan yapt r lm ß olan ve Devlet Mezarl inßaat kapsam nda restore edilen Ankara'ya hakim bir tepe üzerinde yer almaktad r. Devlet Mezarl ve Müzesi 30 A ustos 1988 tarihinde Devlet Töreni ile hizmete aç lm ßt r. Devlet Mezarl 'n n yap sal bütünlü ü içinde Simge'' olarak adland r lan bir an t ve çerçevesinde Cumhurbaßkanlar ; Cemal Gürsel, Cevdet Sunay ve Fahri Korutürk, Kurtuluß Savaß Komutanlar n n, baz devlet adamlar n n mezarlar yer almaktad r. Ayr ca Kurtuluß Savaß ve Cumhuriyetimizin gelißimini simgeleyen üç heykel grubu bulunmaktad r. Müze binas, giriß ve alt kat olmak üzere iki bölümden olußmaktad r. Müze ana giriß bölümünden bak ld nda do u cephesine yerleßtirilen pencereden An tkabir'in görünmesi sa lanm ß, böylece Ulu Önder Atatürk ile yak n arkadaßlar olan Kurtuluß Savaß Komutanlar, Cumhuriyetimizin süreklili i ve Cumhurbaßkanlar m z aras nda manevi bir ba kurulmußtur. Müzenin giriß kat nda Kurtuluß Savaß '' konulu foto raf sergisi ile Kaz m Karabekir Paßan n yazd bütün kitaplar ile M. Hayri Tarhan taraf ndan yap lm ß olan Atatürk portresi görülmeye de er eserlerdendir. Müze alt kat nda ise Cumhurbaßkanlar ile Kurtuluß Savaß Komutanlar n n eßya ve belgeleri sergilenmektedir. Bunlar n içinde yak n tarihimize ß k tutacak ilgi çekici örnekler bulunmaktad r. Bunlarda birisi, Cumhuriyetimizin ilan edildi i gün, 29 Ekim 1923'te Frans z uçaklar n n Ankara semalar ndan att klar, bir kutlama mesaj bayrak-belgedir. Ayr ca Yunan Ordu Komutan General Trikopis'e ait Harita Çantas ve K rbaç ile Cumhurbaßkanlar m za ve Komutanlara dünyan n çeßitli ülkelerinde verilmiß olan madalyalar ve nißanlar di er ilginç eserler aras nda yer almaktad r. Alparslan Türkeß Cad. Beßtepe AOÇ Tel: (312) 221 06 27 Faks: (312) 212 42 88 Pazartesi, Sal hariç her gün aç k Yaz hafta içi 10.00-17.00 Hafta sonu 11.00-19.00 K ß 10.00-17.00 43
Tarihi Haritalar Girit ile Rodos Adas 'n n 1:250.000 ölçe indeki renkli kabartma haritas ; Korfu Adas ile Preveze civar n n 1:150.000 ölçe- indeki renkli kabartma haritas ; Çanakkale (Kale-i Sultaniye) Bo az ve civar n n 1.76.000 ölçe indeki renkli kabartma haritas ; Kafkasya Bölgesi'nin 1:800 000 yatay ve 1:80 000 düßey ölçe indeki iki parçadan olußan renkli kabartma haritas ; Çankaya Ordu Kößkü Plan, 1908 y l na ait Osmanl mparatorlu u'nun Avrupa K sm Haritas, 1914 Bak rköy Haritas, 1912 Osmanl mparatorlu u Haritas, 1874 K br s Haritas. Pergel ve Suluboya Tak m Padißah Abdülaziz'in (1830-1876) o lu Yusuf zzettin Efendi'nin (1857-1916) 1914 y l nda Harita Dairesi'ne arma an etti i bu tak m n hesap cetvelleri ve gönyelerinin bir k sm fildißidir. Toplam 144 parçadan meydana gelen ve ngiliz mal olan bu pergel ve suluboya tak m na bugün de er biçilememektedir Stereoplanigraph (C-4) Almanya Zeiss firmas nca 1923 y l nda üretilen C-4 tipi k ymetlendirme aletidir. Dönemi itibariyle optik olarak çift projeksiyon esas na göre üretilmiß en mükemmel fotogrametri aletidir. Haritac l k Müzesi 5 Mikrometreli Teodolit Birinci derece nirengi çal ßmalar nda yatay aç ve semt ölçümünde kullan lan alet Frans z Gautier Firmas yap m d r. 1895 y l nda Osmanl mparatorlu u ad na özel olarak yapt r lm ßt r. 44 Millî Savunma Bakanl Harita Genel Komutanl 'n n Merkez K ßlas nda (Cebeci/ANKARA) bulunan "Haritac - l k Müzesi" 2'nci s n f askeri bir müzedir. Müze, ilk olarak 2 May s 1971 tarihinde Harita Yüksek Teknik Okulu Komutanl bünyesinde kurulmußtur. 1990-1994 y llar aras nda Genel Komutanl k binas n n alt kat nda faaliyetlerini sürdürmüßtür. Daha sonra, 1994 y l nda ßu anda bulundu u müstakil binaya taß nm ßt r. 2003 y l nda Harita Genel Komutan direktifi ile yeni baßtan düzenlenen müzede, müzenin kurucusu Korgeneral Mehmet Þevki Ölçer'in an s na bir köße olußturulmußtur. Yeni düzenlemede haritac l kla ilgili eski alet ve malzemelerle, arßivlerden yurt içi ve yurt d ß ndan temin edilen haritalarla zenginleßtirilmißtir. Ayr ca bir ßeref salonu, eski ve yeni bütün haritalar n ve haritac l kla ilgili yay nlar n bulundu u bir harita okuma odas ile 1880 y l nda dünyada ilk defa Türkler taraf ndan yap lan Kabartma Harita Salonu ilave edilmiß, profesyonel ve Haritac Türk Ressamlar eserlerinin sergiledi i resim galerisi de genißletilmißtir. Bir Atlas Odas aç larak eski atlaslar n incelenmesine imkan sa lanm ßt r. Harita Genel Komutanl Cebeci Tel: (312) 595 20 38-595 20 14 Faks: (312) 320 14 95 wepmaster@hgk.mil.tr Sal ve Perßembe günleri 09:30/12:00-14:00/17:00 Harita Genel Komutanl 'ndan izin almak suretiyle Müze gezilebilir.
HAVA MÜZES Müze, stanbul yolunun 12. km'sinde Hava Ulaßt rma Grup Komutanl 'n n yan nda yer almaktad r. Kuruluß çal ßmalar na 20 A ustos 1997 tarihinde baßlayan Hava Müzesi, 18 Eylül 1998 y l nda hizmete aç lm ßt r. Sergilenen eserlerin ça daß müzecilik anlay ß na uygun olarak de erlendirilmesi ve tarihlendirilmesi yap lm ß, geniß halk kitlelerine tan t m ve bak m korunmas ve gelecek kußaklara havac l k tarihinin daha iyi yans t lmas sa lanm ßt r. Aç k sergi alan nda teßhir edilen uçaklar aras nda halen uçabilen uçaklar oldu u gibi, Türk Hava Kuvvetleri'ne uzun süre hizmet vermiß görev süreleri tamamlanm ß olan uçaklar da vard r. Müzede Türk ve Dünya Havac l olaylar n ve geçirdi i gelißmeleri kronolojik olarak çeßitli maketler, foto raflar ve tarihi belgelerle inceleme imkan bulunmaktad r. Ayr ca Müzede 28 kißilik Türk Hava Kuvvetlerini tan t c filmlerin ve havac l kla ilgili video filmlerinin gösterildi i konferans salonu, müze bahçesinde bir kafeterya ve çocuklar için oyun alan da mevcuttur. FOTOÚRAF: Recep Peker TANITKAN Hava Lojistik Komutanl -Etimesgut Tel: (312) 244 85 50 / 4059-4114 Pazartesi ve Sal Günleri Hariç Hergün 09.00-16.30
Þehitlik Kaß Tepesi, Polatl Tel: (312) 623 10 77-622 05 91 SAKARYA ÞEH TLER ANITI ve MÜZES K urtuluß Savaß 'nda bir dönüm noktas say lan Sakarya Zaferi, 23 A ustos-13 Eylül 1921 tarihleri aras nda vatanlar için can veren binlerce Türkün, Sakarya topraklar nda ßehitlik mertebesine ulaßmalar pahas na gerçekleßtirilmißtir. Sakarya ßehitleri an s na Polatl 'n n Þehitlerkaß Tepesine dikilen an t 28 Ekim 1973 y l nda Cumhuriyetin 50. y ldönümünde ziyarete aç lm ßt r. Sakarya Þehitler An t ; an t gövdesi, heykeller ve müzeden olußmaktad r. An t gövdesi 915 rak ml noktadan baßlay p, baßlang çtan itibaren daralarak, 420 basamakl yol 970 rak ma kadar yükselir. Bu yolun iki yan nda yükselen sütunlar, savaß n üstün düßman güçlerine karß kazan lm ß oldu unun ifadesidir. Demirli betondan yap lan bu k rk iki çift sütun, düßman n gö üslenmesinden yenilgisine kadar geçen gece ve gündüzlerin ißaretidir. Merdivenli yolun sonunda, Türk Ordusunun kazand zaferin öyküsünü dile getiren kabartmalar ve müze yer almaktad r. Müzede, Sakarya Savaß n belgelendiren, foto raflar, belgeler ve çeßitli silahlar sergilenmektedir.
Atatürk Orman Çiftli i Atatürk Evi Müzesi Atatürk'ün do du u ve çocukluk günlerini geçirdi i Selanik'teki evin benzeri olan Atatürk Evi ve Müzesi, Ankara'da kurmuß oldu u Atatürk Orman Çiftli i arazisi üzerinde bulunmaktad r. 10 Kas m 1981 tarihinde müze olarak ziyarete aç lm ßt r. Yap lan binan n ölçüleri, içerisine yerleßtirilen eßyalar n ölçü, desen ve biçimleri Selanik'teki evin ayn s olup, yerleßtirme düzeni de asl na uygun olarak yap lm ßt r. Ev bodrum kat ile beraber üç katl d r. Girißi arkadaki taß merdivenli kap dand r. Bodrum kat nda yönetim odas, kütüphane ve kiler bulunmaktad r. Üst katta bir sofa, sofan n ortas nda bir masa, pencerelerin önünde sedir yer almaktad r. Sofan n solunda misafir odas ve sand k odas vard r. Karß s nda Atatürk'ün annesi Zübeyde Han m' n odas bulunmaktad r. Üst kattaki sofan n sa nda ise Atatürk'ün çal ßma odas vard r. Karß s ndaki oda Atatürk'ün yatak odas d r. Bu odada An tkabir Müzesi'nden gelen kißisel eßyalar sergilenmektedir. Atatürk Orman Çiftli i Müdürlü ü Gazi Mahallesi Yenimahalle Tel: (312) 211 01 70/222 Faks: (312) 211 01 79 www.aoc.gov.tr Pazartesi hariç her gün aç k 08.00-17.00 51
ÇANKAYA MÜZE KÖÞK Atatürk 27 Aral k 1919'da Ankara'ya geldi inde, Önce Ziraat Mektebi'nde, sonra Ankara Gar 'ndaki evde konaklam ßt r. Daha sonra Ankaral Bulgurzade Tevfik Efendi'nin Çankaya'daki iki katl ba evi, Ankaral lar taraf ndan sat n al narak Ordu Kößkü ad yla Baßkomutan Atatürk'e tahsis edilmißtir. Zamanla binan n yetersiz olmas nedeniyle daha kullan ßl hale getirilmesi görevi mimar Vedat Bey'e verilmiß, 1924 y l nda bugünkü ßeklini alan bina, Cumhurbaßkanl yeni kößkü 1932 y l nda yap lana kadar ilk Cumhurbaßkanl Kößkü olarak kullan lm ßt r. Atatürk'ün kulland eßyalar orijinal konumlar nda sergilenerek; 1950 y l nda Atatürk Müzesi ad yla ziyarete aç lm ßt r. Kößk, önce aynalarla süslü küçük bir hol, daha sonra büyük bir hol, sa da Yeßil Salon olarak isimlendirilen ziyaretçi kabul salonu, solda iki bölmeli elçi ve yabanc misafir kabul salonu, karß da yemek salonu ve kule odas ndan olußmaktad r. Üst kata ç k ß sa layan merdivenin birinci k sm nda sahanl k, ikinci dönemeçten sonra sa da küçük bir yatak odas ve bu odadan bir kap üst kat sofaya aç lmaktad r. Ortada hal lar, divan ve mangalla bir ßark odas karakterini taß yan sofan n ßehre bakan yönünde, giriß k sm n n üstüne rastlayan bir balkon bulunmaktad r. Sofadan Atatürk'ün yatak odas na, buradan banyo dairesine geçilir. Yatak odas na bitißik kule odas kitapl k ve çal ßma yeri olarak düzenlenmißtir. Yatak odas ile kule odas aras ndaki camekan yerine, kitap raflar eklenmißtir. Binan n ön ve yan cephesine pencereleri olan kütüphane odas, ceviz rengi eski tarz raflar ile camekanl dolaplar n bulundu u, kanepe koltuklar ile büyük bir çal ßma masas n n yer ald, Büyük Nutkun kaleme al nd yerdir. Üzeri sivri külahla örtülü ve çokgen planl kule odas ile kütüphane Atatürk'ün çal ßt ve en sevdi i mekanlard r. Kößkün alt ve üst katlar Atatürk'ün zevkine göre düzenlenmißtir. Türk süsleme sanat n n en güzel örneklerinin yer ald tavan süslemeleri, mobilyalar, ahßap, alç ve çini malzemenin ne kadar özenli bir çal ßman n ürünleri oldu unu göstermektedir. Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK'ün hayat n n on y l n geçirdi i bu yap da, O'nun aziz hat ras yaßat lmaktad r. FOTOÚRAFLAR: Çankaya Müze Kößk arßivinden al nm ßt r. Cumhurbaßkanl Çankaya Tel: (312) 427 43 30 / 317 Yaln z Pazar ve Bayram günleri: 13.00-17.00 Genel Sekreterlik ten randevu al narak gezilebilir.
DEM RYOLU MÜZES ve SANAT GALER S TCDD Gar Alan Ulus Tel: (312) 309 05 15/4094 Pazartesi hariç: 09.00-12.00 / 13.00-17.00
Milli Mücadelede Atatürk Konutu ve Demiryollar Müzesi Ba dat Demiryolu yap m s ras nda 1893'de, Osmanl Anadolu Demiryollar Þirketince inßa edilen eski ad yla Direksiyon Binas, Atatürk'ün 27 Aral k 1919'da Ankara'ya gelißinden itibaren Baßkomutanl k karargah ve konutu olarak uzun süre emrine tahsis edilmißtir. Kurtuluß Savaß Harekat planlar ; 21 Ekim 1921'de Frans zlarla yap lan Ankara Antlaßmas ; 23 Nisan n Milli Egemenlik ve Çocuk Bayram olarak kutlanmas karar bu binada al nm ßt r. FOTOÚRAF: Recep Peker TANITKAN 56
Milli Mücadelede Atatürk Konutu ve Demiryollar Müzesi U lu Önder Atatürk'ün aziz hat ras n yaßatmak amac yla, TCDD taraf ndan Türkiye Cumhuriyeti tarihinde seçkin bir yeri olan bu bina yeniden düzenlenerek, 24 Aral k 1964 tarihinde müze olarak hizmete aç lm ßt r. ki katl olan müze binas n n üst kat nda, Atatürk'ün çal ßma odas, toplant salonu, yatak odas ve Fikriye Han m n Ankara'ya, Atatürk'ü görmeye geldi inde kulland oda bulunmaktad r. Kendisine ait özel eßyalar günün özelliklerini taß yan mobilyalar oldu u gibi korunmaktad r. Binan n alt kat Demiryollar Müzesi olarak kullan lmaktad r. Bu katta 1858 y l ndan itibaren demiryollar ile ilgili eßya ve belgelerin yan s ra, ünlü Türk Empresyonist ressam brahim Çall 'n n Kurtuluß Savaß nda Ka n Çeken Kad nlar adl 1920 y l na ait olan, 3x2 metre boyutlar nda görkemli tablosu da sergilenmektedir. Özgün yekpare çerçevesi dönemin ahßap ißçili ini yans tan tablo, boyutlar n n büyüklü ü nedeniyle Çall 'n n üretti i en büyük resimlerden ilki olußu ile ön plana ç kmaktad r. Alt kat beß bölüm olarak düzenlenmißtir. 1.Bölüm: Demiryollar na ait çeßitli hat ra, madalyalar, baz hatlar n aç l ß törenlerinde kullan lan makas ile gümüß servis tak mlar bulunmaktad r. 2.Bölüm: Osmanl Dönemi'nde kullan lan mühür, diploma ve kimlik kartlar ile Alman Demiryollar daresi taraf ndan ilk Genel Müdür Behiç Erkin'e hediye edilen çal - ß r durumda buharl lokomotif maketi bulunmaktad r. 3.Bölüm: Sultan Abdülaziz'e ngiliz Hükümeti taraf ndan hediye edilen alt n kaplama minyatür vagon ve trende kulland sedef ißlemeli çal ßma masas ile duvar saatleri yer almaktad r. 4.Bölüm: TCDD'nin tren ißletmecili inde kulland lokomotif, yük ve yolcu vagonu maketleri bulunmaktad r. 5.Bölüm: Osmanl Döneminde haberleßmede kullan lan telefon ve telgraf makineleri ile ngilizler taraf ndan 1905 y l nda hizmete konulan kafesli vagon maketi bulunmaktad r. ATATÜRK ÜN VAGONU Ayr ca Atatürk'e tahsis edilen "Beyaz Tren"in bir vagonu; 1943'deki nönü - Churchill, Yenice Gar - Adana görüßmesinin yap ld tarihi vagon, konutun hemen yan nda sergilenmektedir. TCDD Gar Alan Ulus Tel: (312) 309 05 14 / 4084 Pazar, Pazartesi hariç: 08.30-12.30 /13.30-17.00