SORULARLA YENİ TÜRK EDEBİYATI Yayın Yönetmeni Sadettin Bayrak Yayın Editörü Dr. Özcan Bayrak Kapak Tasarımı Hüseyin Özkan İç Tasarım Özlem Özkan Baskı ve Cilt Çalış Ofset Davutpaşa Caddesi Yılanlı Ayazma Sokak No : 8 Örme İşhanı Topkapı/İstanbul Tel : 0212 493 11 06 Birinci Baskı Ocak 2016 ISBN: 978-605-9100-67-0 T.C. Kültür Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 11805 Ankara Caddesi No: 15 Konak Han Kat: 1 Hobyar Mahallesi Cağaloğlu/İstanbul Tel : 0212 512 56 33 / 0212 511 68 28 Faks : 0212 512 56 63 web : www.kesityayinlari.com e-mail : kesit@kesityayinlari.com KESİT YAYINLARI Tüm Hakları Saklıdır. Yayınevinin izni olmadan kopyalanamaz ve çoğaltılamaz. KESİT YAYINLARI, Karbey Yayıncılık Eğitim ve Dan. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. kuruluşudur.
SORULARLA YENİ TÜRK EDEBİYATI Editör Dr. Özcan BAYRAK Yazarlar Dr. Özcan Bayrak Fırat Üniversitesi Dr. Taner Namlı İnönü Üniversitesi Dr. Macit Balık Bartın Üniversitesi Dr. Ahmet Faruk Güler İnönü Üniversitesi Dr. Mehmet Yılmaz Adıyaman Üniversitesi Dr. Celal Aslan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dr. Nuran Özlük Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dr. Mehmet Özger Bingöl Üniversitesi Öğr. Gör. Tahsin Yaprak Adıyaman Üniversitesi İstanbul, 2016
İÇİNDEKİLER Ön Söz... 13 I. BÖLÜM TANZİMAT EDEBİYATI 1. Tanzimat Fermanı ndan önceki siyasi ve sosyal düzen hakkında bilgi veriniz.... 17 2. Tanzimat Fermanı ve getirdiği değişim süreci hakkında bilgi veriniz... 18 3. Tanzimat şiirinin biçim ve muhtevası hakkında bilgi veriniz... 20 4. Tanzimat döneminde tiyatro hakkında bilgi veriniz... 22 5. Tanzimat edebiyatında tercüme faaliyetleri hakkında bilgi veriniz... 26 6. Encümen-i Dâniş hakkında bilgi veriniz... 28 7. Encümen-i Şuarâ hakkında bilgi veriniz... 29 8. Tanzimat döneminde gazetecilik faaliyetleri hakkında bilgi veriniz.... 30 9. Şinasi nin Türk edebiyatındaki yeri ve şiire getirdiği yenilikler hakkında bilgi veriniz... 32 10. Türk romanının gelişiminde Ahmet Mithat ın yeri nedir?... 34 11. Ahmet Mithat Efendi'nin hangi romanında postmodern teknikler kullanıldığı iddia edilmiştir?... 36 12. Abdülhak Hâmid in tabiat anlayışı hakkında bilgi veriniz... 38 13. Abdülhak Hamit ile Recaizade Mahmut ta görülen ölüm teması hakkında bilgi veriniz... 40 14. Tanzimat Döneminde tenkit türü ve türün ilk örnekleri hakkında bilgi veriniz.... 40 15. Lisân-ı Osmani nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir makalesinin içeriği ve önerileri hakkında bilgi veriniz... 44 16. Türk hiciv edebiyatında Ziya Paşa nın yeri hakkında bilgi veriniz... 45 17. Şiir ve İnşa makalesi hakkında bilgi veriniz... 47 18. Harabat ve Tahrib-i Harabat adlı eserlerin kaleme alınış nedenleri hakkında bilgi veriniz... 50
19. Tanzimat sonrası basında görülen ilk münakaşa/ilk eleştiri Mesele-i Mebhusetün anha hakkında bilgi veriniz... 52 20. Dandi tipinin özellikleri nelerdir? Türk romanında görülen ilk örnekleri hakkında bilgi veriniz... 53 21. Ara Nesil ve Türk Edebiyatına getirdiği yenilikler... 58 22. Tanzimat ın I. ve II. Nesli arasındaki farklar nelerdir?... 59 II. BÖLÜM SERVET-İ FÜNÛN 23. Abes-Muktebes Münakaşası hakkında bilgi veriniz... 65 24. Dekadanlık tartışması hakkında bilgi veriniz... 66 25. Servet-i Fünun edebiyatının edebi anlayışının oluşumunda hangi faktörler etkili olmuştur?... 67 26. Servet-i Fünûn dergisi hakkında bilgi veriniz... 69 27. Türk şiirinin değişiminde Tevfik Fikret in rolü nedir?... 70 28. Tevfik Fikret ve Mehmet Akif polemiği hakkında bilgi veriniz... 72 29. Türk edebiyatında Halit Ziya Uşaklıgil in yeri nedir?... 74 30. Servet-i Fünûn şiirinin özellikleri hakkında bilgi veriniz... 75 31. Servet-i Fünûn romanının özellikleri hakkında bilgi veriniz... 77 32. Servet-i Fünun döneminde hikâye hakkında bilgi veriniz... 78 33. Servet-i Fünun edebiyatı divan edebiyatı anlayışına karşı olmasına rağmen dili neden divan edebiyatından daha ağırdır?... 79 34. Klasikler tartışması hakkında bilgi veriniz... 81 35. Edebiyat ve Hukuk makalesi hakkında bilgi veriniz... 83 III. BÖLÜM FECR-İ ATİ 36. Fecr-i Atî topluluğu hakkında bilgi veriniz... 89 37. Fecr-i Ati topluluğunun bir edebiyat olarak nitelendirilmemesinin nedenleri nelerdir?... 93 38. Ahmet Haşim in Şiirlerinde Sembolizm... 94 6
IV. BÖLÜM MİLLİ EDEBİYAT 39. Türkçülüğün kaynakları ve Pantürkizm... 99 40. Türkçülük fikrinin doğuşu, gelişimi ve Türklükle ilgili çalışmalar hakkında bilgi veriniz... 100 41. Türk milliyetçiliğinin şekillenişinde Ziya Gökalp in yeri ve Gökalp in Türkçülük fikri hakkında bilgi veriniz... 103 42. Batıcılık fikrinin doğuşu ve gelişimi hakkında bilgi veriniz... 105 43. Osmanlıcılık fikrinin doğuşu, gelişimi ve edebiyatımızdaki yansımaları hakkında bilgi veriniz... 107 44. İslamcılık fikrinin doğuşu, gelişimi ve edebiyatımızdaki yansımaları hakkında bilgi veriniz... 108 45. Millî edebiyat döneminin oluşumu ve sınırları hakkında bilgi veriniz.... 109 46. Yeni Lisan makalesinin içeriği ve Milli Edebiyat üzerindeki etkileri nelerdir?...111 47. Genç Kalemler ve Yeni Lisan hareketi hakkında bilgi veriniz... 113 48. Şairler Derneği hakkında bilgi veriniz... 115 49. Türk edebiyatında hece-aruz tartışmaları hakkında bilgi veriniz... 118 50. Mehmet Emin Yurdakul un şiir anlayışı hakkında bilgi veriniz... 119 51. Milli Edebiyat döneminde roman hakkında bilgi veriniz... 121 52. Milli edebiyat döneminde yazılan tenkit türünde eserler hakkında bilgi veriniz...122 53. Milli edebiyat döneminde yazılan tiyatro türündeki eserler hakkında bilgi veriniz.124 54. Milli edebiyat döneminde yazılan hikâye türündeki eserler hakkında bilgi veriniz.126 55. Nev-Yunanilik/Havza Edebiyatı hakkında bilgi veriniz... 128 56. Rübapçılar/Nesl-i Âtî/Yeni Nesil topluluğu hakkında bilgi veriniz... 131 57. Nâyiler hakkında bilgi veriniz... 132 58. Faruk Nafiz Çamlıbel in Anadolu ya yönelişi hakkında bilgi veriniz... 133 59. Kurtuluş Savaşı ndan bahseden romanlar hangileridir?... 135 60. Ahmet Haşim in poetikası hakkında bilgi veriniz... 137 61. Dergah Grubu hakkında bilgi veriniz... 139 7
V. BÖLÜM CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI (1923-1950) 62. Hecenin Beş Şairi/Beş Hececiler in şiir anlayışı hakkında bilgi veriniz... 143 63. Yedi Meşaleciler hakkında bilgi veriniz... 143 64. Ahmet Hamdi Tanpınar ın edebi kişiliği ve Türk edebiyatına etkisi hakkında bilgi veriniz... 145 65. Garip hareketi hakkında bilgi veriniz... 148 66. Garip şairlerinden hangisi, Garip sonrası şiirlerinde II. Yeni Akımının edebi anlayışına uygun şiirler yazmıştır?... 149 67. Garip Akımı ile II. Yeni Akımının benzerlikleri nelerdir?... 150 68. Türk şiirinde Milli Romantik eğilim ve temsilcileri hakkında bilgi veriniz... 152 69. Cumhuriyet döneminde köy romanları hakkında bilgi veriniz... 152 70. Toplumcu Gerçekçilik ve Cumhuriyet döneminde Toplumcu-Gerçekçi roman hakkında bilgi veriniz... 154 71. Cumhuriyet döneminde yazılan postmodern romanlar hakkında bilgi veriniz.... 156 72. Cumhuriyet dönemi Türk hikâyeciliği hakkında bilgi veriniz... 157 73. Cumhuriyet döneminde Türk Tiyatrosu... 159 74. Tanzimat tan günümüze kadın yazarlar hakkında bilgi veriniz... 161 75. Cumhuriyet devri Türk şiirinde Divan şiirinden ne tür etkilenmeler olmuştur?... 162 76. Cumhuriyet devri Türk şiirinde halk şiirinden ne tür etkilenmeler olmuştur?... 164 77. Yahya Kemal in şiir anlayışı, eski ve yeni şiire bakışı hakkında bilgi veriniz.... 168 78. Mehmet Akif Ersoy un şairliği ve Türk edebiyatındaki yeri hakkında bilgi veriniz.... 170 79. Necip Fazıl ın poetikası hakkında bilgi veriniz... 170 80. Necip Fazıl ın Ağaç ve Büyük Doğu dergileri hakkında bilgi veriniz... 171 81. Peyami Safa ve Nazım Hikmet Polemiği hakkında bilgi veriniz... 173 82. Sırat-ı Müstakim ve Sebilürreşad dergileri ve etki alanları hakkında bilgi veriniz.... 175 83. İsmet İnönü devrinde çeviri faaliyetleri ve etkileri hakkında bilgi veriniz... 176 84. Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde 1940 Kuşağı-Toplumcu Gerçekçi şiir hakkında bilgi veriniz... 177 VI. BÖLÜM CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI 1950 ve SONRASI 85. 1950 sonrası Türk şiirinde Marksist söylem hakkında bilgi veriniz... 181 86. 1950 sonrası Türk şiirinde İslamcı söylem hakkında bilgi veriniz... 181 87. 1950 Sonrası Türk şiirinde Ulusalcı Söylem hakkında bilgi veriniz... 184 8
88. Mavi grubu hakkında bilgi veriniz... 186 89. Hisar topluluğu hakkında bilgi veriniz... 188 90. İkinci Yeni şiir hareketi ve özellikleri hakkında bilgi veriniz... 189 91. İkinci Yeni döneminde Saf Şiir arayışları hakkında bilgi veriniz...190 92. 1960 sonrası tiyatro faaliyetleri hakkında bilgi veriniz... 192 93. 1980 sonrası Türk şiirinde bağımsız söylem hakkında bilgi veriniz... 193 94. Sezai Karakoç un Diriliş felsefesinin edebi yönü hakkında bilgi veriniz... 196 95. 12 Mart ın Türk romanındaki yansımaları hakkında bilgi veriniz... 197 96. Türk edebiyatında 12 Eylül ün etkileri hakkında bilgi veriniz... 197 97. Mavera ve Edebiyat dergileri hakkında bilgi veriniz... 198 VII. BÖLÜM ROMAN VE ROMAN TEORİSİ 98. Roman ve hikâye teorisinde anlatıcının konumu ve tarihi değişimi hakkında bilgi veriniz... 201 99. Roman teorisinde anlatıcı ve bakış açısı hakkında bilgi veriniz... 202 100. Roman teorisinde zaman hakkında bilgi veriniz... 204 101. Roman teorisinde mekân hakkında bilgi veriniz... 206 102. Roman teorisinde şahıs kadrosu hakkında bilgi veriniz... 208 103. Roman teorisinde olay örgüsü hakkında bilgi veriniz... 209 104. Roman teorisinde dil ve üslup hakkında bilgi veriniz... 212 105. Anlatım teknikleri hakkında bilgi veriniz... 215 106. Biyografik roman nedir? Türk edebiyatındaki biyografik roman örnekleri hakkında bilgi veriniz... 218 107. Tarihsel roman nedir? Tarihsel roman örnekleri hakkında bilgi veriniz... 220 108. Popüler roman ve özellikleri hakkında bilgi veriniz... 223 109. Fantastik roman ve Türk edebiyatındaki örnekleri hakkında bilgi veriniz... 227 110. Postmodernizm in doğuşu ve özellikleri hakkında bilgi veriniz... 230 111. Postmodern romanın / anlatının özellikleri nelerdir?... 233 112. Metinlerarasılık nedir?... 235 113. Üstkurmacanın özellikleri ve tarihsel gelişimi hakkında bilgi veriniz... 236 114. Don Kişot hangi özellikleriyle Postmodern romanın ilk örneği sayılmıştır?... 239 9
VIII. BÖLÜM TÜR VE ŞEKİL 115. Türk Edebiyatında hikâye ve hikâyenin gelişim süreci hakkında bilgi veriniz.... 243 116. Küçürek öykü nedir?... 245 117. Türk edebiyatında deneme türünün gelişimi hakkında bilgi veriniz... 247 118. Türk edebiyatında anı (hatıra) türünün gelişimi hakkında bilgi veriniz... 249 119. Türk edebiyatında günlük türünün gelişimi hakkında bilgi veriniz... 257 120. Türk edebiyatında eleştiri türünün gelişimi hakkında bilgi veriniz... 258 121. Saf (Öz) şiir anlayışı hakkında bilgi veriniz... 261 122. Mensur şiir türü hakkında bilgi veriniz... 268 123. Epik tiyatro hakkında bilgi veriniz... 270 124. Absürt/Uyumsuz/Saçma/Us Dışı tiyatro hakkında bilgi veriniz... 272 IX BÖLÜM KURAMLAR 125. Yansıtma kuramı hakkında bilgi veriniz... 277 126. Anlatımcı kuram hakkında bilgi veriniz... 280 127. Duygusal etki kuramı hakkında bilgi veriniz... 283 128. Alımlama estetiği/kuramı hakkında bilgi veriniz... 286 129. Avangard kuramı hakkında bilgi veriniz... 288 130. Özdeşleyim kuramı hakkında bilgi veriniz... 290 131. Soyutlama kuramı hakkında bilgi veriniz... 292 132. Psikanalitik edebiyat kuramı hakkında bilgi veriniz... 294 133. Fenomenolojik edebiyat kuramı hakkında bilgi veriniz... 294 134. Ontolojik edebiyat kuramı hakkında bilgi veriniz... 297 135. Varoluşçu edebiyat kuramı hakkında bilgi veriniz... 299 136. Rus Biçimciliği hakkında bilgi veriniz... 302 137. Yapısalcılık hakkında bilgi veriniz... 304 138. Yapısöküm kuramı hakkında bilgi veriniz... 307 139. Göstergebilim (Semiotik) hakkında bilgi veriniz... 309 140. Yeni Tarihselcilik kuramı hakkında bilgi veriniz... 310 141. Feminist edebiyat kuramı (eleştirisi) hakkında bilgi veriniz... 313 10
142. Hermeneutik edebiyat kuramı hakkında bilgi veriniz... 317 143. Açık Yapıt Kuramı hakkında bilgi veriniz... 320 144. Çevreci edebiyat eleştirisi (eko-eleştiri) hakkında bilgi veriniz... 320 145. Arketipsel sembolizm nedir?... 323 146. Toplumcu gerçekçilik hakkında bilgi veriniz... 325 X BÖLÜM AKIMLAR 147. Hümanizm ve Rönesans ın doğuşu hakkında bilgi veriniz... 329 148. Klasisizmin doğuşu ve özellikleri hakkında bilgi veriniz... 329 149. Romantizmin doğuşu ve özellikleri hakkında bilgi veriniz... 330 150. Realizmin doğuşu ve özellikleri hakkında bilgi veriniz... 331 151. Natüralizm nedir?... 332 152. Parnasizm nedir?... 333 153. Sembolizm nedir?... 334 154. Empresyonizm nedir?... 336 155. Ekspresyonizm (dışavurumculuk)/kendilikçilik hakkında bilgi veriniz... 337 156. Kübizm hakkında bilgi veriniz... 338 157. Letrizm (harfçilik) hakkında bilgi veriniz... 339 158. Fütürizm (gelecekçilik) hakkında bilgi veriniz... 341 159. Dadaizm hakkında bilgi veriniz... 342 160. Sürrealizm in doğuşu ve özellikleri hakkında bilgi veriniz... 343 XI BÖLÜM DİĞER HUSUSLAR 161. Minör ve Major edebiyat kavramları hakkında bilgi veriniz... 347 162. Edebiyat sosyolojisi hakkında bilgi veriniz... 348 163. Türk Edebiyatındaki ilkler nelerdir?... 349 164. Türk çocuk edebiyatı hakkında bilgi veriniz... 353 11
165. Edebiyatta kanon konusu hakkında bilgi veriniz... 355 166. Ütopya ve ütopik roman hakkında bilgi veriniz... 356 167. Distopya (antiütopya/ters ütopya) ve distopik roman hakkında bilgi veriniz... 357 168. Fantastik, ütopik, disütopik, gotik roman ve bilim kurgu romanını birbirinden ayıran özellikler hakkında bilgi veriniz... 357 169. Edebiyat tarihi nedir ve Türk edebiyatı için yazılmış olan edebiyat tarihleri nelerdir?... 358 170. Yeni Türk edebiyatında poetikalar ve poetika niteliği taşıyan eserler nelerdir?... 361 171. Gotik edebiyat nedir? Hakkında bilgi veriniz... 366 KAYNAKLAR... 371 12