GÜRCİSTAN ULUSAL GÜVENLİK KONSEPTİ 1. Gürcistan Parlamentosu nca 23 Aralık 2011 tarihinde 3 ret oyuna karşılık 111 kabul oyuyla yeni Ulusal Güvenlik Konsepti Belgesi onaylanmıştır. Onaylanan yeni belge 2005 yılındaki eski belgenin yerini alarak yürürlüğe girmiştir. Anılan belgeye www.nsc.gov.ge adresinden ulaşılmıştır. Bahse konu belge, "Güvenlik Ortamı", "Gürcistan ın Ulusal Değerleri", Gürcistan ın Ulusal Menfaatleri, Gürcistan ın Ulusal Güvenliğine Yönelik Tehditler, Riskler ve Sorunlar ve Ulusal Güvenlik Siyasetinin Öncelikleri olmak üzere 5 ana başlıktan oluşmaktadır. 2. Belge de ön plana çıkan hususlar özetle aşağıdadır: a. Güvenlik Ortamı ana başlığı altında; Son yıllardaki uluslararası ve bölgesel gelişmeler, Gürcistan ın güvenlik ortamını önemli ölçüde değiştirmiştir. Ağustos 2008 de Rusya Federasyonu (RF) tarafından Gürcistan a yapılan büyük çaplı askeri saldırı, bugünün dünyasında bazı ülkelerin siyasi amaçlarını gerçekleştirmek için askeri saldırıyı hâlâ bir araç olarak kullandıklarını açıkça göstermiştir. RF nin 2008 de Gürcistan a askeri saldırıda bulunması, saldırı sonrasında Gürcü topraklarını işgal etmesi ve bu bölgelere askeri birliklerini konuşlandırması Gürcistan ın güvenlik ortamını kötüleştirmiştir. 2008 savaşı; RF nin Gürcistan ın demokrasi seçimini, Gürcistan ın bağımsız iç ve dış politikası da dâhil egemenliğini kabul etmediğini göstermiştir. Gerçekte, RF nin Gürcistan a askeri saldırısı bir bütün olarak Kafkasya Bölgesi nin güvenlik ortamını da olumsuz etkilemiştir. Bunun yanında, Kuzey Kafkasya da süregelen istikrarsızlık ortamı ile çözümlenmemiş Yukarı Karabağ ihtilafı da Gürcistan ın çevre güvenliğini olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu çerçevede, Kafkasya Bölgesi nde barış ve işbirliği ortamının yaratılması Gürcistan ın güvenliğine olumlu katkıda bulunacaktır. Avrupa ile bütünleşme sürecinin ilerlemesi Gürcistan ın güvenliği için önemlidir. Gürcistan, Avrupa-Atlantik bölgesinin bir parçasıdır. Bu nedenle, AB ve NATO nun doğuya doğru genişlemesi Gürcistan için önem taşımaktadır. Gürcistan dünyanın önde gelen demokratik devletleri ile yakın ilişkiler sürdürmektedir. Bu ülkelerin desteklenmesi Gürcistan demokrasisinin gelişiminde önemli rol oynamaktadır. -1-
Sürekli değişen uluslararası ortam ile diğer faktörler iç siyasi süreçler gibi Gürcistan ın güvenliğini etkilemektedir. Devam eden reformlar tarafından ülkenin demokratik başarılarının güçlendirilmesi, devletin demokratik kurumlarının gelişimi ve istikrarını olumlu etkilemektedir. Ülkenin istikrarlı ve güvenli gelişimi için, uzun soluklu bir ekonomik büyüme sağlamak hayati önemdedir; bu, ekonomide serbest piyasa ekonomisinin ilkelerini benimseme, sıkı mali disiplin ve sağlıklı bir para politikası yoluyla elde edilebilir. Tüm devlet ve uluslararası kuruluşlar ile ortak ilişkiler geliştirmek, serbest ticari ve ekonomik ilişkiler kurmak ve sürdürmek özellikle AB, ABD ve bölge ülkeleri Gürcistan ın yaptığı önemli seçimlerdir. b. Gürcistan ın Ulusal Değerleri ana başlığı altında; Egemenlik ve Toprak Bütünlüğü : Gürcistan, Gürcistan Anayasası tarafından belirlenen sınırlar içerisinde bağımsız, birleşik ve bölünmez bir devlettir. Gürcistan diğer devletlerin toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygı gösterirken, diğer devletlerden de aynısını beklemektedir. Özgürlük : Gürcistan; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, BM Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi ni tanımaktadır. Ayrıca, sözkonusu uluslararası belgeler Gürcistan Anayasası tarafından da güvence altına alınmaktadır. Gürcistan, topraklarında yaşayan tüm grup ve bireylerin din, dil ve ırkına bakmaksızın düşünce, inanç, dil ve din hürriyetleri ile konuşma özgürlüklerine saygı göstermekte ve koruma altına almaktadır. Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü : Gürcistan, demokratik değer ve ilkelere bağlı; devletin iktidarının yasama, yürütme ve yargı dalları arasında dağıtıldığı ve hukuk tarafından sınırlandırıldığı demokratik bir yönetim sistemini benimsemektedir. Gürcistan, hukukun üstünlüğü, çoğulculuk ve azınlıkların haklarının korunmasını temin etmektedir ve sivil toplum ile diğer demokratik kurumların güçlendirilmesini istemektedir. Güvenlik : Gürcistan, uluslararası tanınmış sınırları içinde kurumları ve vatandaşları ile güvenliğini sağlamak için çaba göstermektedir. Gürcistan güvenliğini sağlamak için, uluslararası hukuk ilkeleri ve normları temelinde bir devletin güvenliğinin bir başka devletin güvenliği pahasına ihlal edilemeyeceğine inanmaktadır. Refah : Gürcistan, sadece serbest bir ortamda mümkün olabilecek refah arayışının temel bir insan hakkı olarak güvence altına aldığını kabul etmektedir. Bu çerçevede Gürcistan, vatandaşlarının maksimum refaha ulaşması için devletin sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak yolunda serbest ekonomik ortamı oluşturmaktadır. -2-
Barış : Gürcistan, uluslararası hukukun temel ilke ve normları temelinde tüm uluslar ile ilişki kurmak için çaba göstermektedir. Gürcistan ihtilafların çözümü için barışçı ve uluslararası kabul görmüş yöntemlere başvurur. Serbest, bağımsız, birleşik, gelişmiş ve barışçı bir Gürcistan, bölgesel ve uluslararası güvenlik ve istikrarı güçlendirecektir. c. Gürcistan ın Ulusal Çıkarları ana başlığı altında; (1) Toprak Bütünlüğü ve Egemenliği Sağlamak : Gürcistan, uluslararası tanınmış sınırlarını korumak, toprak bütünlüğünü sürdürmek ve yeniden sağlamak için tüm yasal ve barışçı araçları kullanmaya kararlıdır. (2) Devlet Kurumlarının Geliştirilmesi ve Demokrasinin Güçlendirilmesi : Gürcistan, ülkenin demokratik siyasi sisteminin gelişimini ve ilerlemesini sağlayan bir yönetim modeli benimsemektedir. Bu çerçevede Gürcistan ın hedefi; düşünce, vicdan, din, inanç ve ifade özgürlüklerinin korunması, insan hak ve hürriyetlerinin sağlanması ve hukukun üstünlüğünü temin edecek demokratik kurumları güçlendirmektir. Ayrıca, toplumda demokratik değerler oluşturmak, vatandaşlık bilincini artırmak ve devlet kurumlarına olan güveni oluşturmak da önem taşımaktadır. (3) Etkili Bir Ulusal Güvenlik Sistemi Geliştirmek : Gürcistan, vatandaşlarının güvenliğini ve Gürcü devletinin daha da gelişmesini garanti altına alan bir güvenlik sistemi oluşturmayı hedeflemektedir. (4) Ulusal Birliği ve Sivil Bilinci Güçlendirmek : Gürcistan, vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini koruma altına almaktadır. Bundan dolayı; ırk, dil, din, siyasi görüş ve inançlarına bakmaksızın; çoğulculuk, hoşgörü, adalet, eşitlik, insan hak ve özgürlükleri çerçevesinde kanun önünde eşitlik ilkesiyle yönetilen bir toplum oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu çerçevede, kamusal ve siyasal yaşamda çok dinli ve çok etnikli Gürcü milletinin üyelerinin eşit angajmanını sağlamak devletin önceliklerinden biridir. İşgal edilmiş topraklarda yaşayan Gürcü vatandaşlarıyla iletişime geçmek ve onların ülkenin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatına entegrasyonlarını sağlamak önemlidir. (5) Avrupa ve Avrupa-Atlanik Entegrasyonu : Gürcistan, ulusal güvenliğinin güçlenmesini ve demokrasisinin sağlamlaşmasını kolaylaştıracak Avrupa ve Avrupa-Atlantik yapılarının bir parçası olmayı amaçlamaktadır. Gürcistan, bütün ulusların gelecekteki gelişimlerine ilaveten katılmak istedikleri ittifaklar için kendi stratejik yollarını seçme hakkına sahip oldukları ilkesini kabul etmektedir. (6) İstikrarlı Uzun Vadeli Ekonomik Büyümeyi Sağlama : İstikrarlı ve uzun vadeli ekonomik büyüme için ortam oluşturmak Gürcü ulusal güvenlik politikasının en öncelikli -3-
konularından biridir. Gürcistan Hükümeti; serbest ekonomik kalkınma, uluslararası ekonomik ilişkilerin genişletilmesi, yabancı sermayeyi çekmek için yatırım ortamının iyileştirilmesi, küçük devlet kaynaklarının idamesi, muhafazakâr bir mali politika ve sağlıklı bir para politikası sağlar. (7) Enerji Güvenliğini Sağlama : Ülkenin enerji güvenliğini sağlamak için, enerji kaynakları ve ulaşım yollarının daha da çeşitlendirilmesi Gürcistan için bir önceliktir. Ülkenin enerji sistemlerinin modernizasyonu ve geliştirilmesinin yanı sıra bölgesel enerji altyapısına entegrasyonunu desteklemek aynı derecede önem taşımaktadır. Gürcistan ın enerji kapasitesinin daha da güçlendirilmesi; devlet güvenliğini, ekonomik kalkınmayı ve vatandaşların refahını olumlu yönde etkileyecektir. (8) Bölgesel İstikrarı Sağlama : Avrupa da, Karadeniz bölgesi nde ve Kafkasya da yaşanan gelişmeler Gürcistan ın güvenliğini doğrudan etkilemektedir. Orta Asya ve Ortadoğu daki gelişmeler de Gürcistan için önemli rol oynamaktadır. İstikrar ve güvenlik ile bu bölgelerdeki mevcut anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözümü Gürcistan ın çıkarınadır. Gürcistan, çoklu ve ikili uluslararası çerçeveler içinde işbirliği yoluyla bölgesel güvenliğin sağlanması için katkıda bulunur. (9) Gürcistan ın Transit Rolünün Güçlendirilmesi : Gürcistan önemli olan transit / geçiş rolünün güçlendirilmesini özellikle düşünmektedir. Bu nedenle, Gürcistan uluslararası enerji, ulaştırma ve haberleşme projelerinde daha aktif rol almaya hazırdır. (10) Bölge ve Gürcistan ın Güvenlik Ortamını Sağlama : Çevrenin korunması ve doğal kaynakların rasyonel kullanımı halk sağlığı ve güvenliğiyle yakından ilgilidir. Büyük ölçekli ulusal ve uluslararası projelerin uygulanması sırasında çevre güvenliğinin sağlanması özellikle önemlidir. (11) Sivil Entegrasyon ve Ulusal ve Kültürel Birliğin Devamını Sağlama : Gürcistan ın önceliği kültürel çeşitliliği ve ulusal birliği korumak ve geliştirmektir. Gürcistan için ülkenin kalkınma sürecinde tüm etnik grupların entegrasyonunu ve sorumluluklarını teşvik etmek önemlidir. Gürcistan bu grupların kültür ve kimliklerinin gelişimi ve korunması için uygun şartları temin eder. (12) Siber Güvenliğin Güçlendirilmesi : Siber uzay güvenliği ve elektronik bilgi koruması Gürcistan için çok önemlidir. Bilgi teknolojileri sürekli gelişirken, kritik altyapı daha da bağımlı hale gelmektedir. Bu nedenle, siber suçlarla mücadele ve siber saldırılara karşı koyma Gürcistan ın ulusal güvenliği için çok önemlidir. -4-
(13) Demografik Güvenlik : Sağlıklı bir yaşam tarzını teşvik etmek, daha yüksek yaşam süresi elde etmek için çalışmak, Gürcü vatandaşlarının ve yurttaşlarının geri dönüşleri ile bütünleşmelerini sağlamak Gürcistan Hükümeti için önemli önceliklerdir. Demografik güvenlik Gürcistan ın istikrarlı ve yüksek uzun vadeli ekonomik büyümesi ile doğrudan bağlantılıdır. (14) Diaspora ile İlişkiler : Gürcistan için yurtdışında yaşayan Gürcistan vatandaşlarıyla bağları güçlendirmek, Gürcü diliyle ilgili çalışmaları desteklemek ve diaspora Gürcüleri nin kültürel kimliğini korumak önem taşımaktadır. d. Gürcistan ın Ulusal Güvenliği Açısından Tehdit ve Riskler ana başlığı altında; (1) Gürcistan Topraklarının RF Tarafından İşgali ve İşgal Altındaki Topraklarda RF Tarafından Organize Edilen Terör Hareketleri : 20 nci yy. ın başlarında Gürcistan, 70 yıl sürecek olan Rus işgaline maruz kalmaya başlamıştır. Gürcistan 1991 yılında bağımsızlığını yeniden kazanmış, ancak RF kaynaklı ekonomik ve siyasi çalkantılar devam etmiştir. 1990 ların başında RF tarafından desteklenen ayrılıkçı hareketler RF nin de müdahil olduğu silahlı çatışmalara yol açmıştır. Bu çatışmalar Gürcüler üzerinde uygulanan etnik temizlikle sonuçlanmış ve bu; Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ile Avrupa Parlamentosu tarafından da onaylanmıştır. 2008 Ağustos unda RF, Gürcistan ın toprak bütünlüğü ve bağımsızlığına müdahalede bulunmuştur. Bu müdahale, yeni bir etnik temizlik dalgasıyla sonuçlanmıştır. RF nin sözkonusu hukuk dışı davranışları AB tarafından hazırlanan The Report of The Independent International Fact-Finding Mission on The Conflict in Georgia / Gürcistan Çatışması Üzerine Bağımsız Uluslararası Rapor da da kayıt altına alınmıştır. Gürcü topraklarının RF tarafından işgali birçok hükümet, uluslararası kuruluş, hükümete bağlı ve bağımız sivil toplum kuruluşunca da tanınmıştır. Askeri müdahaleyi meşru kılmak amacıyla Rus hükümeti, 12 Ağustos 2008 tarihinde Gürcistan ve RF arasında imzalanan ateşkes antlaşmasını gözardı ederek işgal altındaki toprakların bağımsızlığını ilan etmiş ve Abhazya ve Şinvali bölgelerinde (Güney Osetya) yeni askeri güçler konuşlandırmıştır. Buna ilaveten RF, bazı ülkeler üzerinde siyasi ve ekonomik baskı uygulayarak bu bölgelerin bağımsızlığının uluslararası toplum tarafından tanınması yönünde çaba sarf etmektedir. Gürcistan topraklarının RF tarafından işgali Gürcistan ın bağımsızlığına gölge düşürmekte ve ekonomik, siyasi ve sosyal gelişimine bir engel teşkil etmektedir. İşgal altındaki topraklarda gerçekleşen yoğun askeri yapılanma ve Rus hava, kara ve deniz -5-
kuvvetlerinin buralarda konuşlanması Gürcistan ın bağımsızlığını tehdit ederek bölgesel güvenliği tehlikeye atmaktadır. RF nin bölgesel bağımsızlık karşıtı bu tür girişimleri sadece Gürcistan ı değil, aynı zamanda bölgedeki diğer ülkeleri ve Avrupa güvenliğini de tehdit etmektedir. Bölgede Rus işgal güçleri tarafından gerçekleştirilen düzenli ve ağır insan hakları ihlalleri endişe verici boyuttadır. İşgal edilmiş topraklarda yaşayan Gürcü vatandaşları etnisitiyelerinden dolayı sistematik olarak zulme uğramaktadır. Gürcistan, bu çalışmaların Abhaz kimliğinin oluşturulmasına yönelik bir politika olmasından da endişe duymaktadır. RF nin işgal altındaki topraklardaki yasal olmayan ekonomik faaliyetleri ile doğal kaynakları sömürüsü ciddi çevresel tahribatlara yol açmaktadır. (2) Yeni Bir Rus Askeri Müdahalesi Riski : Ağustos 2008 deki Rusya nın askeri müdahalesi yalnızca Gürcü topraklarının işgalini hedeflememiş aynı zamanda Gürcistan ın dış politikasını değiştirmeyi ve yönetimdeki demokratik hükümeti devirmeyi hedeflemiştir. RF, bağımsız ve demokratik bir Gürcistan ı açık bir şekilde tehdit olarak algılamaktadır. Bu nedenle RF, Gürcistan ı Avrupa ve Avrupa-Atlantik saflarından uzaklaştırmayı hedeflemektedir. RF, bölgedeki Avrupa merkezli kuruluşların barışçıl faaliyetlerini engellemektedir. Öte yandan, Gürcistan ın sahip olduğu uluslararası destek ve AB Gözlem Misyonu yeni bir askeri müdahalenin önünde engel olarak görülmektedir. (3) İşgal Altındaki Topraklardaki Mültecilerin Haklarının İhlali : 1990 lardaki ve 2008 deki etnik temizlik bölge sakinlerinin % 80 nin evlerini terk etmesine neden olmuştur. Yaklaşık 500 bin civarında olan bu nüfusun 261 bini şu anda Gürcistan ın işgal altında olmayan bölgelerinde iskân edilmektedir. İşgal edilmiş topraklardan zorla yerinden edilmiş bireylerin temel haklarının ihlali konusu Gürcistan için önemli bir problem teşkil etmektedir. (4) Kafkaslar daki Çatışmalar : Komşu ülkelerdeki çatışmaların olası yayılması Gürcistan için önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Kafkaslar daki çatışmalar bölgenin güvenliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Yine RF, Kuzey Kafkasya toplumları nezdinde Gürcistan ın olumsuz propagandasını yapmaktadır. Abhazya ve Şinvali bölgelerindeki kontrol sorunu uluslararası suçlular açısından olumlu bir ortam oluşturmaktadır. Bir diğer problem de, Ermenistan ve Azerbaycan arasında devam eden çatışma durumudur. Bu iki ülke arasındaki askeri çatışmaların tekrarı Güney Kafkas halklarının güvenliğini zayıflatarak RF nin bölgedeki nüfuzunu artırabilecektir. (5) Uluslararası Terörizm ve Organize Suçlar : Terörizm, modern dünya adına önemli bir sorundur. Belirli ülkelerden ve hükümet dışı aktörlerden ilham almaktadır. Gürcistan ın işgal altındaki toprakları, uluslararası organize suçlar ve terörizm için uygun -6-
ortam oluşturmaktadır. Aynı zamanda devletler tarafından organize edilen terör hareketleri de Gürcistan için tehdit arz etmektedir. (6) Ekonomik ve Sosyal Sorunlar : Gürcistan ın ulusal güvenliği açısından uzun vadede ekonomik büyümenin düşük oranda seyretmesi tehdit oluşturmaktadır. Öte yandan, olası bir küresel ekonomik krize karşı hazırlıklı olmak gerekmektedir. Ekonomik büyümenin yetersizliği, devlet gelirlerinde önemli bir düşüşe yol açabilir ve işsizlik oranını yükseltebilir. Bu durum da sosyal gerilimi artırarak, ülkenin istikrarına ve ulusal güvenliğine tehdit oluşturabilir. Gürcistan ekonomisinin rekabet gücünün artırılması uzun vadeli Gürcistan ekonomik güvenliği adına oldukça önem taşımaktadır. (7) Enerji Sorunu : Gürcistan ulusal güvenliği açsından enerji bağımsızlığı oldukça önemlidir. Bu açıdan, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve çoğaltılması hayati önem arz etmektedir. (8) Siber Tehdit : Gürcistan ın bilgi teknolojilerine olan bağımlılığı arttıkça, siber ağlarını koruma gereksinimi de paralel şekilde artmaktadır. 2008 RF-Gürcistan savaşı esnasında RF, kara-hava ve deniz saldırılarına paralel büyük oranda siber saldırılar da gerçekleştirmiştir. Bu saldırılar kara-deniz ve hava saldırıları kadar siber güvenliğin de önemli olduğunu ortaya koymuştur. (9) Çevre sorunları : Doğal süreçler ve insan kaynaklı krizler Gürcistan ın doğasını, biyo-çeşitliliğini ve vatandaşlarının refahını tehdit edebilir. Özellikle Abhazya olmak üzere RF nin işgal ettiği bölgelerde ortaya çıkan çevre zararları Gürcistan ı endişelendirmektedir. Gürcü Hükümeti uluslararası toplumla ittifak halinde RF nin yasa dışı yollardan elde ettiği inşaat malzemeleri ve keresteyi RF ye transfer etmesini engellemelidir. (10) Demografik Sorunlar : Ülkenin gelişimi için nüfus politikaları önem taşımaktadır. Geçmiş yıllara kıyasla doğum oranı ve göçmenlerin Gürcistan a dönüşü artmıştır. Bu pozitif dinamiği sürdürülebilir kılmak Gürcistan için önemlidir. RF nin Rus vatandaşlarını yerleştirmek suretiyle işgal altındaki topraklardaki nüfus dengesini değiştirme politikası Gürcistan için önemli bir sorundur. Ayrıca, bu politikalar Abhaz kimliği hususunda da tehlike arz etmektedir. (11) Ulusal Birliği Sağlama Sorunları : Ulusal birlik, bütün Gürcü vatandaşlarının Gürcü dilini öğrenebilmesini gerektirmektedir. Bu durum, tüm vatandaşların sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel yaşama katılımını sağlama açısından önemlidir. (12) Kültürel Mirasın Korunması : Ülkenin kültür tarihinde önemli rol oynayan anıtların korunması Gürcistan için önemlidir. Gürcistan işgal altındaki topraklarda yer alan kültür mirasına dair anıtların bilinçli olarak yok edilmesi hususunda kaygılar taşımaktadır. Bu -7-
hususta bir diğer önemli unsur ise Gürcistan mirasına dair Gürcistan dışındaki anıtların korunması meselesidir. e. Ulusal Güvenlik Siyasetinin Öncelikleri ana başlığı altında; (1) Gürcistan Topraklarının İşgalinin Sona Ermesi; RF ile İlişkiler : * İşgalin Sona Ermesi : Gürcistan ın topraklarının işgalinin sona ermesi, bu topraklarda yaşayan halkın yeniden entegrasyonu ve ülkenin bütün topraklarında Gürcü egemenliğinin restorasyonu ülkenin ulusal güvenlik siyasetinin en önemli öncelikleridir. Gürcistan Hükümeti uluslararası hukuk ilkelerine dayalı barışçıl yollarla Gürcü topraklarının yeniden geri kazanılması konusunda doğru zamanda etkili adımlar atmaya kararlıdır. Gürcistan 12 Ağustos 2008 Rus-Gürcü Ateşkes Anlaşması kapsamında yapılan güç kullanmama yükümlülüklerine bağlı kalmaktadır. Aynı zamanda Gürcistan, 23 Kasım 2010 tarihinde Avrupa Parlamentosu ndaki konuşmasında Gürcistan Devlet Başkanı tarafından ilan edildiği gibi güç kullanmama ile ilgili tek taraflı bir taahhüt üstlenmiştir. Bu yükümlülük, Gürcistan Devlet Başkanı tarafından gönderilen mektup ile AB, NATO, BM ve AGİT liderliği ile ABD Başkanı na da teyit edilmiştir. Gürcistan, Avrupa deneyimlerine dayanarak şu anda işgal altındaki bölgelere geniş özerklik verilmesini de kapsayan barışçıl girişimler de teklif etmeyi sürdürmektedir. Gürcistan tüm barışçıl girişimlere ve işgal altındaki toprakların yeniden kazanılmasına teşvik edecek önerilere açıktır. Gürcü topraklarının geri kazanılması için, RF üzerinde baskı kurmak için uluslararası toplumun daha fazla çaba sarf etmesi gerekmektedir. Özellikle RF, Gürcistan la ilgili saldırmazlık yükümlülüğü üstlenmesi konusunda ikna edilmelidir. Ayrıca RF, işgal altındaki topraklardan askeri güçlerini geri çekmeli ve AB aracılığında 12 Ağustos 2008 tarihinde imzalanan Ateşkes Anlaşması nın koşullarına saygı göstermelidir. Uluslararası siyasi ve hukuki belgelerde işgal teriminin kabul edilmesi de işgal edilen toprakların yeniden kazanılması politikasının önemli bir bileşenidir. Bu bağlamda, AP, AKPM, NATO Parlamenter Asamblesi, ABD Senatosu ve Gürcistan ın diğer ortaklarının yasama organları tarafından kabul edilen belgeler büyük önem taşımaktadır. Gürcistan Hükümeti gerilimin dağılması için tek etkili yolun işgal altındaki topraklardan Rus askerlerinin çekilmesi için barışçı bir mekanizma oluşturulması ve bu bölgelerde uluslararası arabulucu / polis güçlerinin konuşlandırılması gerektiğine inanmaktadır. Netice itibariyle, AB Gözlem Misyonu (EUMM) Gürcistan için önemlidir. Bununla beraber, EUMM mutlaka işgal edilmiş topraklarda da görev -8-
yapmalıdır. Bu, uzun vadede barışın tesisini ve etkili bir barış sürecini kolaylaştıracaktır. Ayrıca, Rus-Gürcü ihtilafının çözümü komşu ülkelerde diğer çatışmaların çözümü üzerinde olumlu bir etkiye sahip olacaktır. * RF ile İlişkiler : Gürcistan, eşitlik prensibi temelinde RF ile iyi komşuluk ilişkileri için isteklidir. Gürcistan-RF komşuluk ilişkileri, RF nin Gürcistan ın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygı çerçevesinde ve işgal edilmiş topraklardan çekilmesiyle gerçekleşebilir. Gürcistan bu temel prensipler çerçevesinde RF ile bir diyalog başlatmak için isteklidir. Gürcistan, RF nin diğer ülkelerin egemenlik, toprak bütünlüğü, demokratik değer ve serbest pazar ekonomisi prensiplerine saygı gösteren demokratik ve istikrarlı bir ülkeye dönüşmesinden memnuniyet duyacaktır. Gürcistan ın Avrupa ve Avrupa-Atlantik kurumları ile entegrasyonu Kafkasya da barış ve istikrarı teşvik edecektir. Ayrıca bu, RF nin güney sınırlarında güvenliği sağlamanın yanı sıra RF nin çıkarlarına da hizmet edebilir. RF nin, Kuzey Kafkasya da barışçı ve işbirliğine dayalı bir ortam oluşturması Gürcistan için özel önem taşımaktadır. Gürcistan, Kuzey Kafkasya halkları ile ilişkilerini derinleştirmek ve geliştirmek gerekliliğinin farkındadır. Bu, Kafkasya da barış, güven ve istikrar ortamının oluşmasına katkıda bulunacak ve Gürcistan ın amaçları ve siyasi rotası yönündeki farkındalıklarını artıracaktır. (2) Devlet Kurumlarının Geliştirilmesi ve Demokrasinin Güçlendirilmesi : Gürcistan vatandaşları; serbest ve demokratik bir toplum geliştirmek ve hukukun üstünlüğünü güçlendirmek konusunda kararlıdırlar. (3) Entegrasyon Politikasının Uygulanması : Gürcistan, işgal altındaki topraklar ile diğer Gürcü bölgeleri arasındaki bütünleşmeyi teşvik eden formatları, mekanizmaları ve tedbirleri oluşturmak konusunda kararlıdır. Bu amaçla, Gürcistan Hükümeti İşgal Altındaki Topraklar İçin Bir Strateji Belgesi hazırlamıştır. (4) Gürcistan Savunma ve Güvenlik Sisteminin Geliştirilmesi : Gürcistan ulusal güvenliğini korumak amaçlı, güvenlik sisteminin verimliliğini artırmak için reformlar uygulamaktadır. Gürcü güvenlik politikasının önceliklerinden biri Gürcistan mevzuatında tanımlanan devlet kurumları arasında koordineli bir birleşik, esnek, kalıcı ve etkin bir kriz yönetimi sistemidir. Gürcistan ın güvenlik politikasının en önemli ayaklarından biri dönüşmüş güvenlik ortamı göz önüne alındığında, ülkenin savunma yeteneklerini güçlendirmeyi içermektedir. -9-
(5) NATO ve AB ile Entegrasyon : Gürcistan ın en önemli dış ve güvenlik politika önceliklerinden biri NATO ve AB üyeliğidir. Karadeniz ve Güneydoğu Avrupa ülkesi olarak Gürcistan; coğrafi, siyasi ve kültürel olarak Avrupa nın bir parçası konumundadır. NATO ve AB ye entegrasyon Gürcistan ın egemen seçimidir ve sözkonusu entegrasyon Gürcistan ın güvenliğini güçlendirirken, istikrarlı gelişimine de katkı sağlayacaktır. (6) Güney Kafkasya da İşbirliği : Gürcistan bölgede işbirliğinin önemini vurgulamaktadır ve Güney Kafkasya nın güvenli, barışçı ve ekonomik bir cazibe merkezi haline gelmesini kolaylaştıracak ekonomik ve siyasi adımlar atmaktadır. Gürcistan geleneksel olarak Azerbaycan ve Ermenistan ile iyi komşuluk ilişkileri yürütmektedir. Gürcistan bölgenin gelecekteki gelişimi için ortak bir yaklaşım kurulmasının son derece önemli olduğuna inanmaktadır. Bölgesel işbirliğinin derinleştirilmesi ve ortak bir ekonomik alan geliştirme ile pazar istikrarını teşvik etmek bölgenin refahına katkıda bulunacaktır. Karadeniz e sahildar bir devlet olarak Gürcistan ın potansiyeli çok taraflı işbirliğinin geliştirilmesi için destekleyici bir faktördür. Gürcistan Ermenistan ve Azerbaycan ile ticari ilişkilerini genişletmek ve ortaklık ilişkilerini derinleştirmek için çaba göstermektedir. Çözümlenmemiş YK sorunu bölgedeki istikrarı baltalamaktadır. Gürcistan uluslararası hukuk ilkeleri temelinde ihtilafın barışçı yollardan çözümünden ve barış sürecine uluslararası toplumun daha fazla katılımından memnuniyet duyacaktır. Azerbaycan Gürcistan ilişkileri stratejik bir ortaklık haline gelmiştir. Ortak enerji, ulaştırma ve haberleşme projeleri önemli ölçüde istikrara ve iki ülkenin refahına katkıda bulunmaktadır. Gürcistan karşılıklı ilgi alanları çerçevesinde Ermenistan ile yakın işbirliğine sahiptir. Gürcistan, Ermenistan ile iyi komşuluk ilişkilerinin derinleştirilmesine ve karşılıklı yararlı işbirliğine inanmaktadır. Gürcistan, Ermenistan ile ticari, ekonomik ve ulaşım bağlarını güçlendirmeyi arzu etmektedir. (7) Dış İlişkileri Güçlendirmek : Dış politik ilişkilerin güçlendirilmesi Gürcistan için bir önceliktir. Bu ilişkiler dış ticareti genişletmek, dış yatırımı çekmek ve kültürel ve sosyal bağları güçlendirmek yönündedir. * ABD : Gürcistan ın bağımsızlığından bu yana ABD, Gürcistan ın bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü, demokratik kurumlarının güçlendirilmesini, pazar ekonomisinin gelişimini ve Avrupa / Avrupa-Atlantik kurumlarına tam entegrasyonunu aktif bir şekilde desteklemektedir. -10-
Gürcistan ABD ile 2009 yılında imzalanan ABD-Gürcistan Stratejik Ortaklık Şartı temelinde derin stratejik ortaklık ilişkilerini devam ettirmektedir. Bu çerçevede, ABD nin Gürcistan ın işgal altındaki topraklarının işgalden kurtarılması ve ülkede demokratik kurumların gelişmesine vereceği destek önem taşımaktadır. * Ukrayna : Gürcistan, Ukrayna ile stratejik ortaklık potansiyelini en üst düzeye çıkarma konusunda kararlıdır. * Türkiye : Türkiye, bölgede Gürcistan ın önde gelen ortağıdır. Türkiye, Gürcistan ın toprak bütünlüğü ve egemenliği ile istikrarlı siyasi, ekonomik ve güvenlik kurumlarını geliştirme çabalarını desteklemektedir. Türkiye, Gürcistan ın en büyük ticaret ve ekonomik ortağıdır. Gürcistan ve Türkiye arasında serbest ticaret ve vize uygulaması yürütülmektedir. Güçlü ekonomik, enerji ve ulaşım ilişkileri ile diğer projelerin başarılı uygulamaları iki ülke için stratejik önemdedir. Gürcistan ve Türkiye, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ve Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) hatları gibi bölgesel projelerde işbirliği yürütmektedirler. Nabucco, Avrasya Petrol Ulaşım Koridoru, Beyaz Akım ve Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi (BTK) gibi bölgesel enerji ve ulaşım projeleri de önem taşımaktadır. Bölgesel bir lider ve NATO üyesi olarak Türkiye, Gürcistan için önemli bir askeri ortaktır. Gürcistan, Türkiye ile savunma ve güvenlik alanlarında ortaklığını daha da ileri götürmeye büyük önem vermektedir. Türkiye ile kültürel ilişkileri geliştirmek de aynı şekilde önemlidir. Gürcistan ve Türkiye kültürel miras anıtları üzerinde işbirliği başlatmışlardır. Bu işbirliğini ilerletmek her iki ülkenin de menfaatinedir. * Dünyanın Farklı Bölgelerinin Milletleri ile İşbirliği : Gürcistan aktif olarak geniş bir yelpazede Baltık ülkeleri ile işbirliği yürütmektedir. Avrupa ve Avrupa-Atlantik entegrasyonu Baltık Devletleri deneyim paylaşımı Gürcistan için önemlidir. NATO ve AB üyeliği yolunda Gürcistan a bu ülkelerden destek önemlidir. * Çok Taraflı İşbirliği Forumları : Çok taraflı forumlarda uluslararası toplumla işbirliği Gürcistan için önemli bir dış politika önceliğidir. * BM : Gürcistan, BM nin küresel barışın sağlamasında ve mevcut çatışmaların çözümünde öncü bir rol oynadığına inanmaktadır. Bu nedenle BM nin etkinliğini artırmak önemlidir. * AGİT : AGİT; Avrupa da barış, istikrar, demokrasi ve insan haklarının güçlendirilmesi ve Avrupa güvenliğinin sağlanmasında öncü rol oynayan çok önemli bir organizasyondur. -11-
RF, işgali altında bulunan Gürcü topraklarında uluslararası bağlantı (angajman) seviyesini azaltmak için Gürcistan daki AGİT in faaliyetlerini engellemiştir. Gürcistan Hükümeti, AGİT Misyonu nun Gürcistan a yeniden dönmesi için toprak bütünlüğü ve egemenlik ilkeleri prensipleri temelinde her türlü çabayı gösterecektir. * AK : Gürcistan, Avrupa siyasi ve hukuki değer ve normlarını oluşturmada en iyi fırsat olarak AK çerçevesinde yürütülen işbirliğini görmektedir. Bu bağlamda Gürcistan, AK ve AGİT Parlamenterler Meclisleri ne Gürcistan Parlamentosu nun katılımına çok önem addetmektedir. (8) Uluslararası Terörizm ve Uluslararası Organize Suçlarla Mücadele : Gürcistan ın terörle mücadele politikasının amacı, vatandaşlarının, devlet ve diğer kurumlarının güvenliğini sağlamaktır. Gürcistan bu çerçevede, BM protokolleri ve terörle mücadele sözleşmelerine katılırken, terörle mücadelede aktif olarak çok taraflı ve ikili düzeyde işbirliği yürütmektedir. (9) Ekonomik Güvenlik Politikası : Gürcistan ın ekonomi politikası ekonomik özgürlük ilkesine dayanmaktadır. Gürcistan ın ekonomik güvenlik politikasının amacı ülkenin gelişimi, vatandaşlarının refah, rekabet güçlerinin iyileştirilmesi ve bir bütün olarak ekonominin rekabet gücünü teşvik etmek için gerekli tüm koşulları oluşturmaktır. (10) Enerji Güvenliği Politikası : Gürcistan için sürdürülebilir enerji güvenliğini sağlamak için, olumlu bir yatırım ortamı yaratmak, uluslararası işbirliğini güçlendirmek ve mevcut enerji altyapısını daha fazla geliştirmek çok önemlidir. (11) Eğitim Politikası : Eğitim sisteminin iyileştirilmesi Gürcistan Hükümeti için önemli bir önceliktir. (12) Sosyal Güvenlik ve Sağlık Politikası : Gürcistan ın sosyal güvenlik politikasının hedefleri; yoksulluğun üstesinden gelinmesi, yaşam standartlarının iyileştirilmesi ve güçlü bir orta sınıfın geliştirilmesidir. (13) Siber Güvenlik Politikası : Gürcistan herhangi bir siber saldırının sonuçlarını en aza indirgeyebilecek ve bir atak halinde iletişim ağlarına olan etkiyi tamir edebilecek bir siber güvenlik sistemi oluşturma hedefini benimsemiştir. (14) Çevre Güvenliği Politikası : Gürcistan ın çevre güvenliği politikası, doğal kaynakların kullanımını azaltarak insanları ve çevreyi korumaktır. Ayrıca doğal ve insan yapımı krizlerin neden olduğu çevresel zararları önlemektir. (15) Gürcistan ın Kültürel Mirasını Koruma : Gürcistan, UNESCO ve diğer uluslararası organizasyonlar ile yakın işbirliğinde dünyanın kültürel mirasının önemli bir parçası olan ülkenin kültürel mirasının geliştirilmesi ve korunması konusunda kararlıdır. Bu -12-
nedenle, modern ve geleneksel Gürcü sanatını geliştirmek, tarihi anıtlarının korumayı amaçlayan Gürcistan ın kültürel mirasını koruma politikasını uygulamak gereklidir. Aynı zamanda, yurtdışında Gürcistan ın kültürel mirasını korumak için, Gürcü kültürel anıtlarının bulunduğu veya arşivlerinde veya müzelerinde Gürcü kültürünün eserlerini tutan devletlerle Gürcistan aktif olarak işbirliği yürütecektir. (16) Demografi Politikası : Demografik durumunu geliştirmek için Gürcistan, doğum oranının artırılması, bebek ölümlerinin azaltılması, sağlıklı bir yaşam tarzına uyum sağlanması ve yaşam beklentisinin arttırılması için gerekli tedbirleri desteklemektedir. (17) Sivil Entegrasyon Politikası : Gürcistan Hükümeti Gürcü toplumuna etnik azınlıkların entegrasyon sürecini ve entegrasyonlarının güçlendirilmesini desteklemektedir. Etnik azınlıkların kültür ve kimliklerini korumaları için özgürlük tanınırken, onların Gürcü dil bilgisini artırmaları önemlidir. (18) Diaspora ile İlişkileri Güçlendirme Politikası : Yurtdışında yaşayan Gürcü vatandaşlarının Gürcü kimliğini korumaları Gürcistan Hükümeti için bir önceliktir. Gürcistan, çeşitli ülkelerde yaşayan Gürcü diasporası üyeleri arasındaki bağların güçlendirilmesini ve onlar tarafından ortak projelerin gerçekleştirilmesini destekler. 3. Sonuç: a. Yeni Gürcistan Ulusal Güvenlik Konsepti, 23 Aralık 2011 tarihinde Gürcistan Parlamentosu tarafından onaylanmasının ardından yürürlüğe girmiştir. Gürcistan tarihinde hazırlanan ikinci belge olma niteliği taşıyan yeni Konsept, Gürcistan ın ulusal çıkarlarını açıklayan, ulusal güvenliğine yönelik tehdit ve riskleri ortaya koyan ve güvenlik siyasetinin temel hedeflerini anlatan çerçeve bir belge niteliği taşımaktadır. Belge de, Gürcistan a yönelik en önemli üç tehdit; Gürcistan topraklarının RF tarafından işgali ve RF nin işgal altındaki topraklardan Gürcü topraklarına düzenleyebileceği terörist saldırılar, RF nin, Gürcistan a yeni bir askeri saldırıda bulunması ihtimali ve işgal altındaki topraklarda mülteci durumuna düşmüş kişilerin haklarının çiğnenmesi olarak sıralanmaktadır. Bununla birlikte Belge de, Gürcistan ın eşitlik prensibi temelinde RF ile iyi komşuluk ilişkileri geliştirmek istediği, Gürcistan- RF komşuluk ilişkilerinin, RF nin Gürcistan ın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygı çerçevesinde ve işgal edilmiş topraklardan -13-
çekilmesiyle gerçekleşebileceği ve Gürcistan ın bu temel prensipler bağlamında RF ile bir diyalog başlatmak için istekli olduğu belirtilmektedir. Yine Belge de, Gürcistan ın en önemli dış ve güvenlik politikasının önceliklerinin NATO ve AB üyeliği olduğu, bu platformlara entegrasyonun Gürcistan ın güvenliğini güçlendirirken, istikrarlı gelişimine de katkı sağlayacağı vurgulanmaktadır. -14-