2008 in ilk yarısında da devam eden konsolidasyon sürecinde rekabet özellikle Körfez bölgesinde yoğunlaştı. Nasdaq ın Dubai nin %33 ünü almasının ardından NYSE de Katar ın %25 ini satın aldı. 2008 deki en önemli gelişme ise AB de MiFID düzenlemesi sonucunda sayıları hızla artan ve borsaların işlem hacimlerini tehdit eden alternatif işlem platformlarıdır. Chi-X in ardından Turquoise de 18 Ağustos ta hizmete giriyor. Yeni platformlar genellikle hem halka açık hisse senetleri piyasası, hem de dark pool işlevi görüyor. Sayıları hızla artan dark pool larda kurumsal yatırımcılar büyük meblağlı işlemleri anonimite (taraf kimliklerinin gizliliği) esasına göre gerçekleştirebiliyor. Teknolojik gelişmeler de sektörde belirleyici olmaya devam ediyor. ABD de BATS ın verilerini gerçek zamanlı olarak Yahoo Finance kullanıcılarına ücretsiz sunması üzerine Nasdaq ve NYSE de verilerini web sitelerine satmak için harekete geçti. Yaygınlaşan algoritmik alım satımlar da işlem hızının milisaniyenin altına inmesini gündeme getirdi. NYSE EURONEXT KATAR BORSASI NIN (DOHA) %25 İNİ SATIN ALDI NYSE Euronext 24 Haziran tarihinde Katar Borsası nın (Doha) %25 ini 250 milyon $ nakitle satın aldı ve Körfez Bölgesi nde Dubai-Nasdaq OMX in ardından ikinci stratejik ortaklık kurulmuş oldu. Sözkonusu alım, NYSE Euronext in bugüne kadar yabancı bir borsaya yaptığı en büyük yatırım durumundadır. Bu ortaklıkla Doha Borsası nda spot ve vadeli piyasalar ile teknolojik altyapının geliştirilmesi ve piyasa yapıları arasında harmonizasyonun sağlanması hedefleniyor. Anlaşmayla taraflar Orta Doğu sermaye piyasalarındaki diğer fırsatlarda da birlikte hareket edeceklerini duyurdular. Bu anlaşma ile Katar ve NYSE Euronext in önemli stratejik ortak olduğu vurgulanmıştır. NYSE Euronext en az 5 yıl süresince Doha Borsası nı yönetecektir. Bu kapsamda 2008 yılı sonuna kadar borsa yeni yönetiminin açıklanacağı bildirilmiştir. Anlaşmadan bir diğer beklenti, Doha Borsasına Körfez bölgesi dışından şirket halka arzları ve kotasyonu getirilmesine katkıda bulunmaktır. Büyük borsaların Körfez bölgesinde son dönemde yaptığı stratejik alımlar şu şekildedir: Eylül 2007: Nasdaq OMX Dubai Borsası nın %33 hissesini 50 milyon $ a satın aldı. Eylül 2007: Dubai Borsası Londra Borsası nın %28 hissesini (Nasdaq a ait olan) ve Nasdaq ın OMX ile birleşmesinden sonra ortaya çıkan Nasdaq OMX in %20 hissesini satın aldı. Haziran 2007: New York Mercantile Exchange, Dubai Holding ve Umman Yatırım Fonu ile birlikte Dubai Mercantile Exchange Limited isminde enerji vadeli işlemler borsası kurduğunu duyurdu. LONDRA BORSASI GLOBAL REKABETTE ZEMİN KAYBEDİYOR Londra Borsası'nın karşı karşıya olduğu rekabet giderek arttığından durumu güçleşiyor. Zira en büyük hissedarlarından %15 paya sahip olan Katar Devlet Yatırım Fonu, Katar Doha Borsası'nın %25'ini NYSE Euronext'e satmış durumda. Diğer büyük hissedar konumunda ise %28 ile Nasdaq Dubai bulunuyor. Doha Borsası nı NYSE nin almasıyla LSE büyük bir yenilgiye uğradı. Doha Borsası yla iki yıldır ilgilenen ancak hızlı hareket edemeyen LSE, borsayı geliştirmek için Katar la yazılı olmayan bir anlaşma da yapmıştı. Katar ın LSE yi tercih etmemesinde NYSE Euronext in türev ürünler platformu Liffe nin belirleyici olduğu iddia ediliyor. LSE ironik bir biçimde yedi yıl önce Liffe yi satın alma mücadelesini de Euronext grubuna karşı kaybetmişti. Gelişmiş AIM e ve İtalyan Borsası yla stratejik bağlantısına rağmen LSE uluslararası düzeyde zemin kaybediyor. Sonuçta Londra Borsası global konsolidasyon sürecinde treni kaçırmış görünüyor. Hissedarları Dubai ve Katar, LSE nin denizaşırı rakipleriyle stratejik ortaklık kurdular. Ayrıca Dubai ve Katar ın blok hisseleri ileride LSE nin potansiyel talipleri önünde bir engel de oluşturabilir. Halka açık bir şirket olan LSE, rakipleri karşısında karar alıp uygulamada yavaş kalmasının bedelini ağır ödedi. NYSE Euronext in piyasa değeri LSE nin üç katına ulaşmış durumda. 2007 yıl sonundan bu güne hisse değeri %66 oranında düşen LSE FTSE-100 endeksine dahil şirketler arasında değeri en çok düşen şirket oldu. VİYANA BORSASI BUDAPEŞTE NİN ARDINDAN LJUBLJANA BORSASI NI SATIN ALDI Viyana Borsası Budapeşte nin ardından Ljubljana Borsası nı satın aldı. Slovenya nın tek hisse senetleri piyasası Ljubljana Borsası nın satışında Atina Borsası yla çekişen Viyana Borsası son turda en iyi teklifi vererek %81,01 lık hisseyi satın aldı. Viyana Borsası nın hisse başına 1,401 Euro ödeyeceği Ljubljana borsasının toplam değeri 73,1 milyon $ (47 milyon Euro) oldu. Ljubljana Borsası nda halen 86 şirket işlem görmekte olup piyasa değeri 21,7 milyar Euro düzeyindedir. Günlük işlem hacmi ise Mayıs 2008 de 3,6 milyon Euro dur. Atina Borsası CEO su Capralos, Sloven Borsasını alamadıkları için üzgün olduğunu, ancak Viyana nın verdiği fiyatın
fazla yüksek olduğunu bildirdi. Capralos Ljubljana yı almadığımız için pişman değiliz. Rakibimiz bizden %42 daha fazla fiyat verdi. 2008 de 12 fiyat/kazanç oranına sahip bir borsa olarak Ljubljana nın kazancına 80 kat fazla fiyat ödememizi açıklamak zor olurdu. dedi. Viyana Borsası, Ljubljana nın likiditesini yeni halka arzlarla artırmayı umduğunu açıkladı. Son yıllarda halka arz olmayan borsada özellikle bankacılık ve sigorta sektöründe yapılması beklenen özelleştirmelerle birlikte likiditenin artması bekleniyor. Ayrıca sözkonusu alımı takiben Viyana, Budapeşte ve Ljubljana borsaları arasındaki işlem ve takas süreçlerinin birbiriyle uyumlu hale getirilmesi ve aralarında teknik bağlantı kurularak temsilcilerin 3 borsada da işlem yapmasının kolaylaştırılması amaçlanıyor. Viyana Borsası halen %12,5 una sahip olduğu Budapeşte Borsası nda UniCredit e ait %25,2 lik hisseyi satın alacağını, Avusturya bankaları Erste Bank ın %12 lik ve Raiffeisen in %6,4 lük hisseleri için de görüşmelerinin sürdüğünü duyurmuştu. Bu gerçekleşirse Viyana Borsası nın Budapeşte Borsası ndaki hissesi %56,1 e ulaşacak. Viyana nın Ljubljana ve Budapeşte borsalarına yaptığı yatırım Orta Avrupa da Varşova yla arasındaki rekabetin bir parçası olarak değerlendiriliyor. Viyana nın Orta ve Doğu Avrupa da finans merkezi olması konusu, bir nevi devlet politikası niteliğinde olduğu için önümüzdeki dönemde de agresif tutumunu sürdürmesi bekleniyor. Bunun bir diğer göstergesi, Avusturya nın bankacılık sektöründe Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Ukrayna, Rusya, Macaristan gibi ülkelerde satın aldığı kuruluşlarda istihdam etmek üzere çalışan sayısını son 3 yılda 4000 den 79.000 e çıkarmasıdır. DUBAİ EMTİA BORSASI (DME) HİSSELERİNİN %20 SİNİ SATIYOR Dubai Emtia Borsası (DME) hisselerinin %20 sini satmayı, böylece likiditeyi artırarak daha çok uluslararası yatırımcı çekmeyi planladığını duyurdu. Borsa büyük yatırım bankaları ve petrol şirketlerine ulaşmaya çalışıyor. DME nin hisseleri NYMEX ile Dubai ve Umman hükümetleri tarafından paylaşılmış durumda. NYMEX ve dünyanın en büyük türev ürünler borsası CME Mart ta birleşme kararı almıştı. DME bu birleşmeden önce satışı tamamlamak istiyor. AB, AVRUPA DAKİ ENERJİ BORSALARININ ENTEGRE HALE GELMESİNİ İSTİYOR Alman enerji borsası EEX ve Fransız enerji borsası Powernext in birleşme planlarının ayrıntılarının belli olmasının ardından, AB Enerji Komisyonu yetkilileri Avrupa da enerji borsalarının 5-7 yıl içinde entegre hale gelmesinin gereklilik olduğunu belirtiyorlar. AB 27 ülkeli birlik için tek bir enerji piyasası olması gerektiğini, böylece şeffaflığın artacağını ve tüketici fiyatlarının düşeceğini savunuyor. Ancak ülkeler arası üretim ve tüketim kalıplarının farklılığı entegrasyon sürecini zorlaştırıyor. Yine de tüm AB nin ürettiği enerjinin üç katını tüketen Almanya ve Fransa enerji borsalarının birleşmesi olumlu bir adım olarak değerlendiriliyor. NYMEX-CME BİRLEŞMESİ ÇIKMAZA GİREBİLİR Dünyanın en büyük türev ürünler borsası CME nin NYMEX i devralmasına dair işlemler Mart ta büyük ölçüde tamamlanmıştı. Ancak CME hisselerinin değer kaybetmesiyle CME nin ilk teklifinin hisse başına 20 $ düşerek toplamda 11,3 milyar $ dan 8,8 milyar $ a düşmesi NYMEX hissedarları arasında tepkiye yol açtı. Anlaşmada fiyat CME hisselerine dayalı olarak belirlenmişti. Bir grup hissedar CME teklifini yükseltmezse birleşmeyi veto edeceklerini bildirdi. Birleşme için NYMEX hissedarlarının dörtte üçünün onayı gerekiyor. CME nin ise fiyatı yükseltmeyeceğini açıklamasına rağmen teklifini iyileştireceği, hatta CBOT u alımında yaptığı gibi son anda fiyat artırabileceği tahmin ediliyor. İki şirketin hisseleri de Şubat ayında ABD Adalet Bakanlığı nın vadeli işlem borsalarının takas hizmeti vermesinin rekabeti bozduğu yönünde görüş bildirmesinden beri düşüyor. CME nin satışı ucuza kapatmak istediğini iddia eden NYMEX hissedarları tarafından birleşme görüşmelerinin adil olmadığı gerekçesiyle üç farklı dava açılmış durumda. Yaşanan bir başka sorun da CME nin NYMEX teki üyelere önerdiği 612.000 $ ın düşük bulunması. Üyelik değerinin en az 800.000 $ olduğu belirtiliyor. DEUTSCHE BÖRSE KONSOLİDASYON FURYASINDAN UZAK DURMAYI TERCİH EDİYOR Deutsche Börse organik büyüme, operasyonel etkinlik ve sermaye yönetimine ağırlık vermeyi tercih ettiğini bildirdi. Frankfurt Borsası, türev ürünler işlem platformu Eurex ve takas ve saklama şirketi Clearstream ı işleten Deutsche Börse, satın almaları ancak kendileri ve müşterileri açısından bir anlam ifade ettiğinde düşüneceklerini duyurdu. Deutcshe Börse ile Shenzhen Borsası birçok alanda bilgi ve görüş alışverişini içeren kapsamlı bir MoU imzaladılar. DB anlaşmayı Asya daki genişleme poitikasının bir parçası olarak değerlendiriyor. Geçen yıl yedi Çin firması Frankfurt ta kote olmuştu. DB, Pekin de bir temsilcilik açmayı da planlıyor. Son yıllarda NYSE, Nasdaq, Londra ve Singapur borsaları da firmaları çekebilmek için Çin de ofis açtılar. Ayrıca dünyanın en büyük türev ürünleri piyasalarından birini işleten DB, artan işlem hacminin yeni platformlar
kurulmasına yol açabileceğini bildirdi. Hızla gelişen türev ürünler piyasalarında işlemlerin %80 i tezgahüstü piyasalarda yapılıyor. 1995 ten beri yılda ortalama %24 büyüyen türev ürünlerden elde edilen gelir, Avrupa büyük meblağlı finansal hizmetler sektörünün gelirlerinin %20 sini oluşturuyor. REKABET ARTIŞI BORSALARI YOĞUN TEKNOLOJİ KULLANIMINA YÖNLENDİRDİ ALGORITHMIC TRADING DB CEO su Francioni, algoritmik işlemlerin çok büyük bir büyüme potansiyeli taşıdığını ve likiditeyi olumlu etkileyeceğini söyledi. Black box olarak isimlendirilen algoritmik alım satımda işlemler bilgisayarlar tarafından matematiksel formüllere dayalı olarak yapılıyor. Bu işlemler 2008 in ilk çeyreğinde DB nin elektronik emir eşleme sistemi Xetra da işlem hacminin %34 üne ulaşmış durumda. Alım satım işlemlerinin hızını artırmak için üyelerine sistemlerini borsanın bilgi işlem sunucusunun yanında kurmalarına (co-location) imkan sağlayan son borsa Avustralya oldu. Avustralya Borsası sözkonusu hizmetin 2008 in son çeyreğinde faaliyete geçmesini planlıyor. Co-location, üyelerin alım satım sistemlerini borsaların bilgi işlem merkezinin yanında ya da birkaç metre ötesinde kurmasını ifade ediyor. Böylece işlem gerçekleşme hızında düşüş sağlanıyor. Deutsche Börse un tahminine göre borsanın veri işleme merkezinden 100 km uzaklaşmak 1 milisaniye (saniyenin binde biri) zaman kaybettiriyor. Özellikle algoritmik işlemlerin yaygınlaşmasıyla işlem hızının öneminin artması piyasalar arasındaki rekabeti artırıyor. Londra Borsası colocation unu gelecek ay kullanıma açarken Chi-X in Londra daki veri merkezinde bu imkan bulunuyor. Diğer alternatif platformlar da plan aşamasında. Bu sürece paralel olarak borsalar işlem hızlarını artırma çabalarını da sürdürüyorlar. Asya nın ikinci büyük borsası olan Singapur Borsası Ağustos tan itibaren üyelerine ultra-yüksek hızda işlem imkanı sunacağını açıkladı. Halen algoritmik işlemlerde 4 ila 20 milisaniye olan işlem süresinin, Singapore Telecommunications işbirliğiyle sunulan yeni hizmetle bir milisaniyenin altına ineceği duyuruldu. BORSALARIN KARLARI ARTTI ŞİRKET DEĞERLERİ DÜŞTÜ Son dönemde pazar hakimiyetlerini korumak için daha küçük rakiplerini ele geçirmeye ağırlık veren büyük borsalar kârlarını ve işlem hacimlerini artırdılar, ancak hisseleri değer kaybetti. Sadece LSE değil, 2007 sonundan bu yana Deutsche Börse hisseleri %50, NYSE Euronext %46 düştü. Bu sonuçta geleneksel olarak tekel olan borsaların artık rekabetle karşı karşıya olmalarının etkili olduğu belirtiliyor. Borsaların en büyük müşterileri tarafından kurulan ve hızla gelişen alternatif alım satım platformları borsaları zorluyor. Örneğin ABD nin üçüncü büyük hisse senedi piyasası BATS ın agresif fiyatlama politikası işlem maliyetlerini düşürüyor. Bu ortamda büyük borsalar engelleyemiyorsan katıl (if you can t beat them, join them) stratejisi izleyerek, blok satışların anonim olarak yapılabildiği dark pool ları da içeren kendi alternatif alım satım sistemlerini kurma yoluna gitmektedirler. MiFID'ın getirdiği düzenlemeler sonrası ardı ardına açılan yeni işlem platformları piyasa paylarını artırıyor. Nomura'nın sahip olduğu Instinet'in Chi-X platformunun ardından Avrupa'daki hisse senedi işlemlerinin %50'sini gerçekleştiren yatırım bankalarının (Deutsche Bank, Goldman Sachs, Merril Lynch, City Group, Morgan Stanley, UBS, Credit Suisse) kurduğu Turquoise platformunun Ağustos ayında açılacak olmasının Londra Borsası'nı oldukça tedirgin ettiği gözleniyor. Büyük borsaların karşı karşıya olduğu bir başka tehdit de teknolojik gelişme. Milisaniyeler içinde işlem yapmayı bekleyen işlemciler borsaları daha çok teknoloji yatırımına zorluyor. Bu kapsamda NYSE Euronext in satın aldığı son beş şirketin dördünün teknoloji şirketi olması tesadüf değil. CEO Niederauer, NYSE nin zaman içinde finans şirketinden teknoloji şirketine dönüşmesini hedeflediğini vurguluyor. BÜYÜK BORSALAR YOĞUN ALIMLARIN ARDINDAN ENTEGRASYON SÜRECİNDE OMX ile birleşmesini Mart ta tamamlayan Nasdaq, satın alımların ardından entegrasyona ağırlık vereceğini duyurdu. Bu yılın başından beri hisseleri %36 değer kaybeden Nasdaq OMX, yaratılacak sinerji ve işlem maliyetlerinde düşüşle bu değer kaybını telafi edeceklerini vurguladı. Büyük borsaların global erişimlerini artırmak, yeni ürün grupları ve teknoloji için yaptığı yüksek harcamalardan sonra durma zamanının geldiği düşünülebilir. Borsalar temel işlevlerinde giderek birbirlerine benzer hale geldiler. 3 büyük borsa da şu anda hem Avrupa hem de Kuzey Amerika da bütün hisse senedi ve türev ürünleri ile takas hizmetlerini sunuyor. Bu nedenle teknolojik fark yaratmaya çalışıyorlar. NYSE Euronext, gelirinin %13 ünü oluşturan piyasa verisi hizmetini geliştirmek için 200 milyon $ dan fazla harcadı. Mart ta CME Group kredi türev ürünleri verilerini sağlayan Credit Market Analysis i satın aldı. Nasdaq OMX haber dağıtımı, basın açıklamaları ve piyasa bilgilerine ilişkin ekstra hizmetler planlıyor. Alınacak pek bir borsanın kalmadığı bu ortamda borsalar kendileri de yeni borsalar kurmaya başladılar. CBOE geçen yıl opsiyonlar üzerine hisse senedi alım satımı için bir hisse senedi borsası kurarken, Nasdaq OMX de Mart ta bir opsiyon borsası kurdu. Ancak sektördeki ortak görüş, kazanan ve kaybedenleri teknolojik düzeyin belirleyeceği. ALTERNATİF İŞLEM PLATFORMU TURQUOISE 18 AĞUSTOS TA FAALİYETE GEÇİYOR Bir grup büyük yatırım bankası tarafından kurulan Turquoise işlem platformunun 18 Ağustos ta faaliyete geçeceği duyuruldu.
Turquoise Citigroup, Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, Credit Suisse, Deutsche Bank, BNP Paribas ve Societe Generale tarafından daha ucuz ve hızlı hizmet sağlayarak Avrupa ulusal borsalarına rakip olmak üzere kurulmuştu. CEO Adrian Farnham ın açıklamasına göre faaliyete geçilecek 18 Ağustos a kadar 50 aracı kuruluşun platforma üye olması bekleniyor. Turquoise'nin teknik altyapısı İsveç teknoloji şirketi Cinnober tarafından gerçekleştirildi. Geliştirilen sistem halka açık şeffaf işlemlerin yapılmasına müsait olduğu gibi, büyük miktarlı alım satımların anonimite içinde yapılmasını sağlayacak nitelikte. Avrupa çapında 300 şirketin hisse senetleri ile işleme açılması beklenmektedir. Buna ilave olarak daha küçük ve daha az likit 1.200 hisse senedine yönelik "dark pool" niteliğinde hizmet vermesi de planlanmaktadır. Emir fiyatlamada Turquoise likiditeyi azaltan satım emirlerinde 0,35 baz puan, artıran alım emirlerinde 0,15 baz puan ücret almayı planlamaktadır. Böyle bir ayrıma gitmeyen LSE 0,44 baz puan, DB 0,58 baz puan, Euronext 0,66 baz puan komisyon alıyor. Avrupa da piyasa kurallarını yeniden düzenleyen MiFID ın 2007 nin sonlarında yürürlüğe girmesiyle birlikte geleneksel borsaları tehdit eden alternatif işlem platformlarının sayısı artmaktadır. Chi-X Europe ve Turquoise yerleşik borsaların işlem hacmindeki pazar paylarını tehdit ediyor. Chi-X in işlem hacmi ilk çeyrekte %256, işlem miktarı %176 artarken Deutsche Börse nin Xetra sında sadece %10 arttı. 15 aydır faaliyet göstermekte olan Chi-X Europe a 65 aracı kurum ve banka üye olmuş durumdadır. Chi-X Europe un günlük ortalama işlem hacmi 2,7-3 milyar Euro arasındadır. Öte yandan Deutsche Börse, kendi sistemindeki günlük ortalama işlem hacminin 2007 de 11,3 milyardan, 2008 in ilk çeyreğinde 10,3 milyara ve ikinci çeyrekte 7,6 milyar Euro ya düştüğünü bildirdi. AVRUPA DA ALTERNATİF İŞLEM PLATFORMLARININ SAYISI HIZLA ARTIYOR AB de MiFID düzenlemesinin yürürlüğe girmesiyle birlikte düşük maliyetli işlem platformlarının sayısı hızla artıyor. Son dönemde borsaların tekellerini tehdit eden başlıca girişimler: Chi-X Europe: Avrupa çapında hisse senedi işlemleri için ilk gerçek zamanlı çok taraflı işlem imkanını (MTFmultilateral trading facility) sunan Chi-X Ekim 2006 da faaliyete geçti. Hızlı ve ucuz işlem sunarak LSE, Deutsche Börse, NYSE Euronext ten pazar payı almak istiyor. Chi-X, 2008 in sonuna kadar İngiltere piyasasının %25 ini, Fransa nın %15 ini, Almanya nın da %40 ını ele geçirmeyi planlıyor. Euro-Millenium: ABD aracı kuruluşu Nyfix tarafından Mart 2008 de kuruldu. BNP Paribas, Citi, Credit Suisse, JPMorgan, Merrill Lynch ve UBS gibi yatırım bankalarının yanı sıra Allianz, Baring, DWS gibi kuruluşların ortaklığıyla bir dark pool olarak kuruldu. Turquoise: Citi, Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, UBS, Credit Suisse ve Deutsche Bank tarafından hisse senedi işlemleri için kurulan Turquoise ın 18 Ağustos ta faaliyete geçeceği duyuruldu. Faaliyetinin ilk aylarında %5 pazar payı hedefleyen Turquoise, işlem ücretlerinde en ucuz rakibinin yarısı kadar, diğer Avrupa piyasalarının ise ondan birinden daha az fiyat vermeyi vaat ediyor. Nasdaq OMX Pan European Market: Eylül de açılması planlanan plaftormda bölgede en çok işlem gören 300 hisse senedinin yer alması planlanıyor. Diğerlerinden en büyük farkı, emirleri en iyi fiyatı veren platforma yönlendirmesi. Uzmanlar ilk başta emirleri diğer likidite havuzlarına yönlendirmenin gelir kaybına yol açacağını, ancak karşılığında likidite sağlayan kaynakların platforma çekileceğini belirtiyorlar. Ayrıca Nasdaq sadece 20 kişinin çalışacağı bu düşük maliyetli platformda sınırlı bir pazar payının kârlılık için yeterli olacağını tahmin ediyor. Equiduct: %53 ü Berlin Borsası na ait olan Equiduct, işlem sisteminin simülasyonunu kullanıma açıyor. Faaliyete geçme tarihi henüz belli olmayan sistemin diğerlerinden en önemli farkı, takas şirketini seçme olanağı tanıyarak kullanıcıları yeni takas bağlantıları kurma yükünden kurtarması. Ayrıca Avrupa daki en iyi fiyatı hesaplayıp işlemlerde kullanan bir fiyatlama mekanizması planlıyor. Project Smart Pool: NYSE Euronext in Ekim 2007 de duyurduğu Smart Pool dark pool niteliğinde bir işlem sistemi. Büyük meblağlı işlemler için geliştirilen sistemde kimlik, tutar ya da fiyat açığa çıkmıyor. BATS Europe: ABD firması BATS, Avrupa platformunu bu yıl hayata geçirmeyi planlıyor. BATS ABD de kurulduğu Ocak 2006 dan beri izlediği agresif fiyatlama politikasıyla hisse senetleri piyasasında pazar payını %10 a çıkardı. Liquidnet Europe: Kasım 2002 de fon yöneticileri arasındaki işlemlerin yapılması amacıyla alıcılar için dark pool niteliğindeki ilk platform olarak kurulmuştu. İşlem hacmi son bir yılda üç katına çıkarak 24,4 milyar $ a ulaşmıştır. SWX Europe: İsviçre Borsası 2002 sonlarında elektronik işlem platformu Virt-x i satın almış ve sonra ismini SWX Europe olarak değiştirmişti. Şu anda en iyi 300 blue-chip için işlem imkanı sağlıyor. ITG Posit Europe: Aracı kuruluş ITG, Posit i Avrupa da 1998 de kurmuştu. İSKANDİNAV ARACI KURULUŞLARI NASDAQ OMX E KARŞI ALTERNATİF İŞLEM PLATFORMU KURUYOR İskandinav Bölgesinin 10 büyük aracı kurum ve bankası, 2009 un ilk yarısında Burgundy isminde alternatif bir işlem platformu kuracaklarını açıkladılar. Yeni platform ile yüksek likidite, düşük işlem maliyetleri ve işlemlerin daha seri gerçekleşmesi amaçlanmaktadır. Büyük ölçekli Chi-X Europe ve Turquoise a göre Burgundy bölgesel bir vizyona sahip.
LONDRA BORSASI LEHMAN BROTHERS İLE BİRLİKTE BAIKAL İSMİNDE YENİ BİR İŞLEM PLATFORMU KURUYOR Londra Borsası, alternatif işlem platformu Turquoise'ın 18 Ağustos'ta faaliyet geçeceğinin açıklanmasının ertesi günü, kendi borsasında kote olmayan Avrupa şirketlerine ait menkul kıymetlerin de işlem görebileceği borsa-dışı yeni bir elektronik işlem platformunu Lehman Brothers ile birlikte kuracağını açıkladı. Yeni kurulacak işlem platformunun adı Baikal olarak belirlendi. Platform, 14 Avrupa ülkesinin menkul kıymetlerine erişim sağlayacak ve algoritmik işlemlere de imkan verecek. "Dark Liquidity Pool", genelde büyük miktarlı menkul kıymet işlemlerinin gizlilik kuralları içinde ve piyasaya açıklanmadan gerçekleştirildiği işlem platformlarıdır. Yeni Baikal platformunun 2009 yılının ilk çeyreğinde faaliyete geçirilmesi planlanmaktadır. Yönetimin başında Londra Borsası CEO'su olacaktır. AVRUPA NIN 7 MERKEZİ SAKLAMA KURULUŞU ORTAK PLATFORM KURUYOR Avrupa da 7 ülkenin merkezi saklama kuruluşları, Link-Up Capital Markets adıyla sınırötesi menkul kıymet işlemlerinde maliyetleri düşürmek için bir girişim sermayesi kuruyorlar. Almanya, İspanya, Yunanistan, Avusturya, İsviçre, Danimarka ve Norveç tarafından kurulacak ortak platformla takas ve saklama maliyetlerinde %80 e varan düşüş hedefleniyor. 2009 un ilk yarısında faaliyete geçmesi beklenen sistemle Kıta Avrupası, LSE ve NYSE Euronext in rekabetine direnmeyi amaçlıyor. GOLDMAN SACHS, UBS VE MORGAN STANLEY ARASINDA DARK POOL İŞBİRLİĞİ Goldman Sachs, UBS ve Morgan Stanley müşterilerinin kendi dark pool larına (sırasıyla SIGMA X, MS POOL ve UBS PIN ATS) erişimi konusunda anlaştılar. Sayısı 40 ı aşan dark pool ların ABD hisse senedi piyasalarındaki payı %10 a ulaştı. Yatırımcılar dark pool ları büyük meblağlı işlemleri piyasaya müdahalelerini belli etmekten ve fiyattaki olası hareketlenmelerden kaçınmak için tercih ediyorlar. ASYA BORSALARI ORTAK PLATFORM KURUYOR Güneydoğu Asya daki altı borsa (Singapur, Malezya, Endonezya, Filipinler, Vietnam ve Tayland), her ülkenin en büyük 30 şirketinin hisselerinin yer alacağı ortak bir elektronik işlem platformu kurmayı planlıyor. Böylece yerli yatırımcılar kendi aracı kuruluşları vasıtasıyla 150 yabancı şirketin hisselerine daha kolay ve ucuz erişim imkanına kavuşacak. Sistemin yabancı yatırımcıları da çekmesi bekleniyor. Bölgedeki bir diğer gelişme de Tayland ve Kore Borsalarının desteğiyle Laos ve Kamboçya da kurulmakta olan borsalar. Laos tezgahüstü piyasasını bu yılın sonuna kadar açmayı planlıyor. Bu amaçla Tayland Borsası yla bir anlaşma imzaladı. Organize borsa ise Kore Borsası nın 10 milyon $ lık yatırımıyla 2010 da açılacak. Buna karşılık Kore nin payı %51 olacak. Kore Borsası nın kuruluş çalışmalarında yer aldığı Kamboçya Borsası nda da %49 pay sahibi olması bekleniyor. Son on yılda yıllık %9 luk bir büyüme hızı yakalayan Kamboçya da borsanın 2009 da açılması planlanıyor. BORSA VERİLERİ GERÇEK ZAMANLI OLARAK İNTERNETTE ABD nin üçüncü büyük hisse senetleri piyasası olan BATS Trading in NYSE ve Nasdaq tan pazar payı kapma çabasının son adımı, gerçek zamanlı kotasyon verilerini ücretsiz olarak Yahoo Finance in 19 milyon kullanıcısına vermesi oldu. Bu yılın sonlarında borsa statüsü kazanması beklenen BATS, halen ABD hisse senetleri piyasasında %9 luk paya sahip. Piyasa verilerini kullanıcılarına ücretsiz sunan BATS, düşük işlem ücretleriyle piyasada pay edinmeyi başarmıştı. Şimdi de NYSE nin gelirlerinin %13 ünü, Nasdaq ın gelirlerinin de %20 sini oluşturan piyasa verileri dağıtım hizmetini ücretsiz sunarak payını artırmaya çalışıyor. BATS ın bu girişimi üzerine Nasdaq OMX de şimdiye kadar 15 dk. gecikmeli verdiği verileri aylık 100.000 $ karşılığında gerçek zamanlı olarak Google Finance, CNBC ve Wall Street Journal ın web sayfalarına satmaya başladığını duyurdu. Nasdaq yüksek işlem hacmi nedeniyle kendi verilerinin gösterge olarak daha geçerli olduğunu, bu nedenle verileri ücret karşılığı vermesinin makul olduğunu belirtti. Bunun üzerine NYSE de gerçek zamanlı verileri medya ve internet firmalarına verebilmek için SEC in iznini istedi. SEC in kararına bağlı olarak NYSE Realtime Reference Prices isimli yeni bir ürün çıkaracaklarını bildirdi. Borsa statüsündeki NYSE ve Nasdaq için düzenleyici otoritenin onayı gerekiyor. BATS IN ARDINDAN ABD NİN DÖRDÜNCÜ BÜYÜK HİSSE SENETLERİ PİYASASI DA BORSA OLMAK İÇİN BAŞVURUYOR
ABD nin dördüncü büyük hisse senetleri piyasasını işleten Direct Edge ECN (electronic crossing network), 2009 un ilk yarısında borsa olmak için resmen başvurmak üzere olduklarını açıkladı. Piyasadaki payı %4 olan Direct Edge bir yılda hacmini 3 e katladı. Direct Edge, Borsa olduktan sonra kârlı opsiyon işlemlerine girmek ve denizaşırı borsalarla işbirliği yapmak istiyor. Direct Edge in iki yıl önce dark pool larla bağlantı sağlaması en büyük avantajlarından biri olarak gözüküyor. Halen 14 dark pool la bağlantısı var. Rakipleri ABD piyasasının %10 unu oluşturan dark pool larla henüz yeni bağlantı kuruyorlar. İTALYAN BORSASI NDA İŞLEM GÖREN HİSSE SENETLERİ LONDRA BORSASI NIN SİSTEMİNE GEÇİRİLİYOR Londra Borsası, Ekim 2007 de 2,2 milyar $ a satın aldığı İtalyan Borsası nda işlem gören hisse senetlerinin 18 Haziran da yeni kurduğu alım satım sistemi TradElect e bu yılın sonuna kadar dahil olacağını duyurdu. LSE bu sayede teknolojik maliyetleri düşürmeyi ve 2010 a kadar 20 milyon sterlin tasarruf sağlamayı hedefliyor.