ÖZET Ahşap konstrüksiyonlu gezi tekneleri ve yatların iç mekan tasarımı isimli çalışmanın konusu,kısıtlı ve dar hacimlere sahip, 30 metre boyutlarının altındaki gezi teknelerinin iç mekan biçimlenmesiyle ilgili etkenlerin saptanıp, mekansal organizasyonların irdelenmesidir.bunlarla birlikte günümüz teknolojisi ve dış kabuğu belirleyen malzemelerle, çağdaş bir iç mekan biçimlenmesinin ortaya çıkmasıdır. Bu kurgu paralelinde birinci bölümde,gezi tekneleri ve yatların çeşitli özelliklerine göre sınıflandırılması ve bu özelliklerin iç mekanlara yansımasına değinilmektedir.gezi tekneleri ve yatların, çeşit ve sınıflarına göre iç mekanı sınırlayan dış kabuğun oluşumu ve şekillenmesinin yanı sıra,gezi teknelerinin üretim süreci ve üretim malzemeleri de irdelenmektedir. İkinci bölümde, Türkiye nin kıyı bölgelerinde geleneksel yöntemlerle üretimi devam eden gezi tekneleri ve yatların, ahşap konstrüksiyonlara, ahşap kaplamalara sahip dış kabukları ve iç mekan özellikleri ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde, 30 metre boyundan küçük, kısıtlı ve dar iç mekanlara sahip ahşap konstrüksiyonlu gezi tekneleri ve yatların, iç mekan özellikleri işlevsellik,teknik,estetik ve yapı malzemelerinin kullanımı yönünden ele alınmaktadır.hareketli iç mekanları,gereksinimleri ve tasarımlarına ilişkin göz önünde alınması gereken durumlar ele alınmaktadır. Dördüncü bölümde,türkiye nin kıyı bölgelerinde geleneksel yöntemlerle üretimi devam eden ahşap konstrüksiyon gezi tekneleri ve yatların örnekleri ve gezi teknelerinin iç mekan oluşumunda göz önüne alınması gereken veriler genel bir sonuç olarak yer almaktadır. i
İÇİNDEKİLER Sayfa numarası ÖZET..i İÇİNDEKİLER...ii ŞEKİLLERİN LİSTESİ...iv TABLOLARIN LİSTESİ.. vi ÖNSÖZ....vii 1.BÖLÜM 1.1.GEZİ TEKNELERİNİN DÜNÜ,TASARIM VE OLUŞUMUNDAKİ AŞAMALARI...1 1.2.GÜNÜMÜZDE GEZİ TEKNELER VE YATLAR 6 1.3.GEZİ TEKNELERİ VE YATLARIN YAPIM YÖNTEMLERİ,TAŞIYICI SİSTEMLERİ VE MALZEME CİNSİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI 9 1.3.A. Ahşap konstrüksiyonlu gezi tekneleri ve yatlar 11 1.3.A.a. Ahşapların birleştirilmesi ve malzemeler 13 1.3.A.b.Motorlu ve motorsuz ahşap konstrüksiyonlu gezi teknelerinin yapısal boyutla..14 1.3.B. Elyaf takviyeli plastik konstrüksiyonlu gezi teknikleri ve yatlar..15 1.3.C Alüminyum ve çelik konstrüksiyonlu teknikleri ve yatlar.. 16 2.BÖLÜM AHŞAP GEZİ TEKNİKLERİ.17 2.1. AHŞAP GEZİ TEKNİKLERİNİN DİÇER GEZİ TEKNİKLERİYLE BENZERLİK VE FARKLILIKLARI. 18 2.2. AHŞAP GEZİ TEKNİKLERİNİN KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE YERİ VE ÖNEMİ.21 3.BÖLÜM AHŞAP GEZİ TEKNİKLERİNDE TÜM GEREKSİNİMLERİNİN SAPTANMASI VE ANALİZİ...23 3.1. AHŞAP GEZİ TEKNİKLERİNDE İŞLEVSEL GEREKSİNİMLER...24 ii
3.1.1 Ahşap gezi tekniklerinde yaşama mekanlarının(salonların) işlevsel gereksinimleri.25 3.1.2 Ahşap gezi tekniklerinde uyuma ve dinlenme mekanlarının (kemaraların) işlevsel gereksinimleri 29 3.1.3 Ahşap gezi tekniklerinde mutfakların işlevsel gereksinimleri 31 3.1.4 Ahşap gezi tekniklerinde ıslak hacimlerin gereksinimleri..33 3.1.5 Ahşap tekniklerde seyir idare yerlerinin işlevsel gereksinimleri...35 3.1.6 Ahşap gezi tekniklerinde dolaşım alanları ve elemanlarının işlevsel gereksinimleri.36 3.1.7 Ahşap gezi tekniklerinde depolama alanları ve işlevsel gereksinimleri..38 3.2 AHŞAP GEZİ TEKNİKLERİNDE ESTETİK YAKALŞIMLAR 41 3.2.1 Ahşap gezi tekniklerinde form 41 3.2.2 Ahşap gezi tekniklerinde renk kullanımı 42 3.2.3 Ahşap gezi tekniklerinde doku...45 3.3 AHŞAP GEZİ TEKNİKLERİNDE TEKNİK YAKLAŞIMLARI. 45 3.3.1 Ahşap gezi tekniklerinde tanklar ve borular.46 3.3.2 Ahşap gezi tekniklerinde elektrik donatımı.. 47 3.3.3 Ahşap gezi tekniklerinde havalandırma ve iklimlendirme. 48 3.3.3.A Ahşap gezi tekniklerinde doğal havanın dolaşımı......48 3.3.3.B Ahşap gezi tekniklerinde yapay havalandırma(iklimlendirme) sistemi.....51 3.4 TARİHİ GEMİ HULDA.. 52 4.BÖLÜM GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 53 KAYNAKÇA. 56 iii
ŞEKİLLERİN LİSTESİ Şekil 1.1 En ilkel örneklerden en yenisine kadar deniz taşıtlarına örnekler..5 (Hayat Bilgisi Ansiklopedisi) Şekil 1.2 Günümüz gezi teknelerinde iç mekan örnekleri.8 (Yachting World Ocak 2000) Şekil 1.3 Kleopatra teknesinin bu günde müzede sergilenen iç salon...9 Şekil 1.4 Bir teknenin denizdeyken maruz kalabileceği gerilim ve zorlanmalar 10 Şekil 1.5 Ahşap gezi teknelerinde iç mekan düzenlemelerine bir örnek.25 Şekil 1.6 Ahşap gezi tekniklerinde güverte kıç havuzluk yaşama hacmi 26 Şekil 1.7 Ahşap gezi tekniklerinde iç mekan kesiti...27 Şekil 1.8 Ahşap gezi tekniklerinde iç mekan görünüşleri..28 Şekil 1.9 Ahşap gezi tekniklerinde iç mekan görünüşleri.. 29 Şekil 1.10 İç mekan organizasyonu.. 30 Şekil 1.11 Kamara görünüşleri..30 (Yelken dünyası Şubat 2001) iv
Şekil 1.12 Mutfak görünüşleri.32 Şekil 1.13 Yerleşim organizasyonu içerisinde mutfak yerleşimi...33 Şekil 1.14 Hazır üretim ıslak hacimlerden bir örnek... 34 (Marine Aktüel Ocak-Şubat 2002) Şekil 1.15 Seyir idare hacimlerine ilişkin görünüş..36 (Marine Aktüel Ocak-Şubat 2002) Şekil 1.16 Tekne içi dolaşım alanı ve elemanlarına örnekler... 37 (Marine Aktüel Ocak-Şubat 2002) Şekil 1.17 Tekne içi raf detayları..39 Şekil 1.18 Tekne içi depolama elemanları...40 Şekil 1.19 Ahşap güverteli gezi teknesi 43 Şekil 1.20 Ahşap gezi teknelerinde modern atmosferlere örnek. 44 Şekil 1.21 Ahşap gezi teknelerinde klasik atmosferlere örnek. 44 Şekil 1.22 Ahşap gezi tekniklerinde sugeçirmez boru içi elektirik donanımı..47 Şekil 1.23 Ahşap gezi tekniklerinde doğal havalandırma.. 49 Şekil 1.24 Şekil 1.25 Ahşap gezi tekniklerinde doğal havalandırma.. 50 Bilim ve sanat gemisi Hulda 52 v
TABLOLARIN LİSTESİ Tablo 1.1 Tekne yapımında kullanılan ahşap malzemelerinin ana fiziksel/mekanik özetleri 13 (Türk Loydu. Cilt C.Kısım 9. Yatların yapımı ve klaslanmasına ilişkin kurallar. 2000. Tablo 3-1) Tablo 1.2 Tekne yapımında kullanılan ahşap malzemelerinin seçim esasları...15 (Türk Loydu. Cilt C.Kısım 9. Yatların yapımı ve klaslanmasına ilişkin kurallar. 2000. Tablo 3-2) vi
ÖNSÖZ Dünyada son yüzyıl içerisinde yaşanan hızlı sanayileşme iei birlikte artan doğa tahribatı hızlı nüfüs artışına bağlı olarak gelişen hızlı ve çarpık kentleşme doğal güzellik alanlarını gün geçdikçe daralmaktadır. Doğal özellikleri bozulmadan kalmış az sayıda bölgeye olan ilgi ise hızlı bir artış göstermiştir. Gezi teknikleri ve yat turizmine ilginin hızlı artışının en önemli nedeni insan faaliyetleri nedeniyle azalan bu doğal güzelliklere ulaşma ve doğa sevgisidir. Gezi tekniklerinde yaşamı ve yat turizimi seçan insanların ilk düşüncesi doğa ve tarihle iç içe yaşamaktır. Ülkemizin üç tarafının denizle kaplı olması ve çoğrafi güzellikleri yüzünden gezi tekneleri ve yat turizmi büyük önem kazanmaktadır. Yat turizmi ve yatçılık son otuz yılda bütün kıyı ülkelerinde hızlı bir gelişme göstermektedir. Akdeniz ve Eğe denizi sahip olduğu doğal ve tarihsel zenginlikleri ile gezi tekenelerinin seyir güvenliği açısından elverişli coğrafyası, meteorolojik ve oşinogrifik şartarı sayasında dunyadaki bu gelişimlerin içinde yer almıştın. Karadeniz iklimi, deniz şartları ve coğrafi özellikleri nedeniyle, Eğe ve Akdeniz kadar yat turizimine uygun değildir. Bunun yanında, son yıllarda Marmaara denizinde meydana gelen kirlilik ve Marmara bölgesinin sanayi olmasından dolayı çok kalabalık olması, yat turizmini seçen insanların da doğayla baş başa kalama istekleri, Maramara denizindeki yat turizminin azalamasıyna neden olmuştur. Akdeniz deki yat limanlarının toplam yatak kapasitesi 250.000 civarındadır.ülkemizde ie turizm belgeli yat yatağı yaklaşık 10.000 civarında olup Deniz Ticaret Odaında kayıtlarına göre belgesiz yat yatağı kapasitesi ise 20.000 in üzerindedir.sektör tespitlerine göre ülkemiz karasuları ve yat limanlarında, ortalama 3.000 yabanci bayraklı yat kalıp hizmet almaktadır.(türben 1999) vii