İZMİR TİCARET ODASI İZMİR FAYTONU PROJE EKİBİ SENEM ÖZGÖNÜL HİTAY BARAN AHMET BÜKE OCAK 2008
İZMİR FAYTONU PROJESİ 19. yüzyıldan itibaren İzmir in ticari ve ekonomik yükselişi döneminde ortaya çıkan fayton, özellikle günbatımını kucaklayan 1. Kordon un inşasıyla kentin simgelerinden biri haline gelmiştir. O dönemde İzmir in ılıman iklim koşullarında rahatlıkla kullanılabilen Victoria tipi faytonların sayısı artmıştır. Günlük ulaşım aracı olarak kullanımının dışında, faytonla kordon sefası kente gelen ziyaretçilerin vazgeçilmezi haline gelmiştir. Kentle bu kadar bütünleşen faytonlar günümüzde kendi hallerine terk edilmiş, bakımsız ve kimliksiz bir hal almışlardır. Faytonlarda kullanılan atların hali perişandır. Ne faytonlarda ne de faytoncularda bir standart ve estetik bulunmamaktadır. Faytonlar bu haliyle maalesef İzmir e yakışmamaktadır. İzmir de kullanılmakta olan mevcut faytonların görünüşlerinden örnekler Kentleri böylesi simgeler ve ayrıntılar farklılaştırmakta; ön plana çıkartmaktadır. İzmir, marka kent olabilmek için bu tip farklılıklarını ve güzelliklerini ortaya koymalıdır. Odamız, geçmişte İzmir le bütünleşen faytonları tekrar kentin simgelerinden biri haline getirmek üzere bir proje geliştirmiştir. Bu proje ile estetik ve tek tip İzmir Faytonu yaratmak amaçlanmıştır. Bu nedenle 2007 yılında bir örnek yaptırılmıştır. İzmir Faytonu nun Cumhuriyet Meydanında düzenlenen basın toplantısı ile yapılan tanıtımı 1
Bu projenin amacı; Alsancak- Kordon çevresinde mevcutta çalışmakta olan 40 adet faytonun tek tip haline getirilmesi; tarifesinden faytoncuların giyim kuşamına kadar bir standart oluşturulması ve düzenin sağlanması; atların ve faytonların kullanım dışında sağlıklı koşullarda barınacağı ahır için yer bulunması, atların ve faytonların burada konumlanmasıdır. Nitekim kurvaziyer gemilerin kentimizi ziyaretleri sayesinde kentteki turist sayısı artmış ve faytonla Kordon sefası turistlerin ilgisini daha fazla çekmeye başlamıştır. Faytonlar tarihteki gibi kentimizin simgelerinden bir tanesi haline gelmektedir. Projenin Detayları İzmir Faytonu Projesi 2006 yılı Eylül ayında başlamıştır. İzmir i simgeleyen bir fayton tasarımının gerçekleştirilmesi amacıyla Odamız ile İzmir Ekonomi Üniversitesi Tasarım ve Araştırma Merkezi arasında protokol imzalanmış ve çalışmalara başlanmıştır. Projenin aşamaları olarak; fayton tasarım çalışmaları, fayton üretici firma araştırması, fayton üretim takibi, faytona koşulacak at alımı için araştırma, faytonu sürecek faytoncu araştırması gibi geniş kapsamlı ve uzun süreli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Tasarım çalışmalarına 2006 yılı Eylül ayında başlanan faytonun üretimini gerçekleştirecek firma araştırması sonucunda Akhisar da uzun yıllardır faaliyet gösteren Güneş Fayton firması ile sözleşme yapılarak Aralık ayı başında üretimine başlanmıştır. Özel tasarım olan prototip faytonun üretimi Mart ayı sonunda tamamlanmıştır. Faytona koşulacak at için Yurt içi ve Yurt dışı bir çiftlik ile iletişime geçilmiş, Bursa ve Büyükada ziyaretleri yapılarak 2007 Temmuz ayında istenilen nitelikte iki at Büyükada dan temin edilmiştir. İzmir Faytonu faytondan aksesuarlara, plakaya, atların koşum takımlarına, faytoncu kıyafetlerine özel tasarlanarak üretilmiştir. Örnek fayton 12.11.2007 günü Cumhuriyet Meydanında yapılan bir basın toplantısı ile kamuoyuna tanıtılmıştır. İngiltere prensi Prens Charles ın 27.12.2007 tarihli İzmir ziyaretinde İzmir Faytonu na gösterdiği büyük ilgi 2
Bu arada İzmir merkezdeki tüm faytonculara proje anlatılmış, onların da katkı ve desteği alınmıştır. Faytoncuların kılık kıyafetlerinin düzgün olması için hepsine Odamız tarafından bot, pantolon ve mont temin edilmiştir. Ayrıca her faytonda görünür bir şekilde konulmak üzere tur tarifesi hazırlanmıştır. İzmir Faytonunun Özellikleri; Uzaktan Kumandalı Radyo-CD çalarda İzmir Şarkıları Bardaklık Gazete/Dergilik Yazın Kullanılacak Mini Buzdolabı Kromaj Aksesuarlar Hoparlörler Bardaklık Gazetelik CD çalar Faytonun özellikleri 3
Atlar ve Fayton İçin Ahır Gereksinimi Proje çerçevesinde Odamız, örnek fayton üretilmesinin yanı sıra Alsancak-Kordon çevresinde çalışmakta olan 35-40 adet faytonun yenilenmesini amaçlamaktadır. Bu çalışmanın gerçekleşebilmesi için 35-40 adet faytonun ve bu faytonları çekecek 70-80 adet atın barınacağı bir ahıra ihtiyaç vardır. Nitekim şuanda buna benzer bir barınak veya ahır bulunmamaktadır. Atlar ve faytonlar köprü altlarında ve sokaklarda çok sağlıksız koşullarda barınmaktadır. Köprü altı ve sokak aralarında duran faytonlar İhtiyaç duyulan bu ahırın şehir merkezine yakın bir yerde olması, faytonların Alsancak ve Kordon a rahat ulaşması açısından önem taşımaktadır. Bu çerçevede yapılan çalışmalar ve araştırmalar sırasında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tahaffuzhane ve Gümrük Müdürlüğü Veteriner Müdürlüğü tarafından kullanılan arsada yer alan ahır ile birlikte çevresindeki 3.300 m 2 alanın bu amaç için en uygun yer olduğu görülmüştür. Ahırın tüm kontrolü ve denetimi Odamız tarafından sağlanacaktır. Düzenli ve gerekli tüm koşulları sağlayan bir ahır oluşturulması amaçlanmaktadır. Denetim Odamız tarafından sağlanacağı için etrafa herhangi bir rahatsızlık verilmeyecek, koku veya kirliliği önlemek amacıyla geniş önlemler alınacaktır. Yaklaşık 14.000 m 2 lik bu arsa, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tahaffuzhane ve Gümrük Müdürlüğü Veteriner Müdürlüğü ile İzmir İli Süt Sığır Yetiştiricileri Birliği tarafından kullanılmaktadır. Müdürlüğün aktif olarak kullanmakta olduğu alanda hizmet binası ve lojman binası olarak kullanılan birimlerin yanı sıra depo olarak kullanılan bir ahır binası yer almaktadır. Diğer bir ahır binası ve müştemilat ise atıl bir vaziyette beklemektedir. Atıl durumdaki arazi ve ahır 4
Alana ait mevcut yerleşim İzmir Faytonu Projesi, kapsamında ahır için ihtiyaç duyulan alan 3.300 m 2 dir. Belirtildiği üzere, bu ihtiyaca cevap verebilen arsa içindeki bir adet ahır binası ve müştemilat Müdürlük tarafından kullanılmamakta, bakımsız olarak durmaktadır. Projemiz kapsamında yapılacak birkaç değişiklik ve bahçeye monte edilecek bir üst kapama sistemi ile alan maksimum derecede değerlendirilebilecektir. Planlanan yeni yerleşim 5
Projemiz çerçevesinde alandaki mevcut yapılar korunarak, bu yapılara hafif bir sistem eklenerek; atların durabileceği yarı kapalı bir yer düzenlenmiştir. Mevcut yapılardan büyük olan 31 metreye 13 metre ebatlarında olmak üzere 403 m 2 dir. Küçük olan ise 12 metreye 15 metre ebatlarında olmak üzere 180 m 2 dir. 80 at için yeterli alan oluşturulması amacıyla büyük olan yapıya ek olarak L şeklinde toplam 960m 2 lik iki tarafı açık, hafif malzemeden bir yapının montajının yapılması gerekmektedir. Bu yapı prefabrike veya çelik konstrüksiyon üzeri üst kapama sistemi olarak da düşünülebilir. Nitekim ahırın önünde bulanan açık alan zemininde daha önceden var olan bir yapının beton zemini bulunmaktadır. Bu durum üst kapama sisteminin uygulanmasında büyük kolaylık sağlamaktadır. Böylece atlar için yarı açık 1.363m2 lik bir alan elde edilmiş olunacaktır. Küçük olan yapı ise koşumların ve yemlerin konulacağı malzeme deposu ve ambar olarak kullanılabilir. Girişi karşılayan boş alanda ise faytonlar depolanacaktır. 6